De geschiedenis
van het baden
Hyvia
Loylyja
Indeling
van een
saunabad
ADVERTENTIE
Voor meer informatie en zelfs
uitgebreide dokumentatie kunt
u terecht bij de Ned. Sauna
Ver., Administratiekantoor,
Terborchstraat 7,8011 GD
Zwolle tel. 038-228398 of, als
service van het Leidsch en
Alphens Dagblad aan haar
abonnee's, bij onderstaande
saunabedrijven, die u om de
drempel te helpen overwinnen
50% korting geven bij inlevering
van onderstaande bon.
SAUNA DOOR DE
ren van 60 lot 90° Celsius. Dit
lijkt ongelofelijk hoog, dat is het
ook, maar men kan dit verdra
gen, omdat het een droge
warmte is met een zeer lage re
latieve vochtigheidsgraad. Dit
moet u zien als een warme zon
op een Spaans strand. Ook
daar lopen de temperaturen in
de zon op tot 100° Celsius,
maar door het transpireren krijg
je verdamping en verdamping
geeft koelte. Hebt u een poosje
op het strand liggen "bakken",
dan hebt u behoefte aan afkoe
ling en spoelt u zich af in zee.
Zo ook die behoefte in de sau
na. Na zo'n warm bad verlang je
naar de koude slang, douche en
afkoelbad. Na deze volgorde
weer wat afgekoeld te zijn,
warmt men de voetzolen weer
op om de poriën weer te ope
nen, die met al dat koude water
weer gesloten zijn, maar in de
kern van het lichaam is nog vol
op warmte, die nog naar buiten
moet. Zijn de poriën weer ge
opend en voelt men de ont
spanning door het lichaam stro
men, dan zijn er vaak nog mo
gelijkheden van zwemmen in
water van diverse temperatu
ren. Bij de een 24° en bij een
ander wel 30° Celsius. Bubbel
baden: ook hierin zijn verschil
lende temperaturen mogelijk,
hetgeen kan variëren van 36 tot
41°. Er zijn zelfs sauna's die
meerdere bubbelbaden hebben
van verschillende temperatu
ren.
Is er ook een zogenaamd
"Turks stoombad" dan is het
verstandig om die te gebruiken
voor dat men de Finse sauna
gebruikt, dus aan het begin van
de route.
Na zo'n saunaronde is het
erg belangrijk om minstens 20
minuten te rusten, liggen of zit
ten. Op zich is een saunaronde
een flinke belasting voor hart en
bloedvaten. Alleen is dat niet
merkbaar, zoals bij sport, dan
komt men adem te kort en doet
men het vanzelf wel rustiger
aan.
Zo kan men zo'n saunaronde
nog een paar maal herhalen en
is men toch zo'n 3 uur zeker
mee kwijt.
Voordat de bubbelbaden,
stoomkabine en zwembaden
geïntegreerd waren, kon men
een kompleet saunabad van 3
Het begrip sauna is een beladen woord. Er blijken
nog veel misverstanden over te bestaan en opmer
kingen als "Ja, ik ga daar even in mijn blootje lo
pen!?" en "Niets voor mij, laat dat maar over aan
de elite" zijn even begrijpelijk als oneigenlijk.
Een bekende Nederlandse uitdrukking is 'Doe
maar gewoon, dan doe je gek genoeg'. En sauna's
vallen buiten dat gewone, want wij zijn er tenslotte
niet mee opgevoed. Tóch is de sauna, in tegenstel
ling tot wat vaak nog gedacht wordt, géén mode
verschijnsel. Integendeel, sauna's zijn al bijna net
zo oud als de beschaving zelf.
rondjes maken In gemakkelijk 2
uur tijd, maar nu moet men daar
toch wel een hele middag of
avond voor uittrekken. Daar
staat tegenover dat de meeste
saunabedrijven openingstijden
hebben van 's middags tot 's
avonds laat.
Bij de meeste saunabedrijven
vindt u een kompleet randge-
beuren van zonnebanken, zon-
nekanonnen, gezichtsbruiners,
schoonheidssalon, kapsalon,
sportmassage, wat van niet te
onderschatten belang is voor
een goede lichaamskonditie.
Veel mensen maken van de
sauna gebruik op doktersad
vies, omdat sauna een geweldi
ge preventieve werking heeft.
Dat wil zeggen voorkomende
werking. Als voorbeeld: griep,
verkoudheid, reuma, astma,
astmatische bronchitis, spier-
stijfheid, doorbloedingsstoornis
sen, stress, eigenlijk te veel om
op te noemen, wel leuk om te
vermelden, dat medisch cen
trum Dekkerswald sinds 1984
z'n eigen komplete sauna heeft
voor het revalideren van cara-
patiënten en dat men daar ver
bazend veel succes mee heeft.
Wat men nodig heeft voor
een saunabad is "tijd" en 2 of 3
badlakens, zeep en shampoo is
meestal wel aanwezig en de
badlakens worden ter plaatse
vaak verhuurd.
Tijdens de 12 tot 15 minuten,
die men opwarmt in de sauna-
kabine, wordt er over de stenen,
die op de kachel liggen een
paar lepels water gegoten. Hier
door ontstaat er een stoom-
stoot, die warmte sterker geleidt
dan lucht. Dit is om de poriën
extra open te trekken. Deze
stoomstoot noemen de Finnen
"Löyly", de oude Finnen schre
ven daar een magische kracht
aan toe, omdat dit aanvoelt als
een onzichtbare deken, die je li
chaam omgeeft. Vandaar de
traditionele Finse saunawens
"Hyvia Löylyja (Veel plezier in
de sauna).
je één avond per week open
was voor echtparen, dan kon je
ook geen lid worden van de
NSV. Deze regel is pas veran
derd in 1972. Kijken wij nu in
1985, dan zijn praktisch alle
openingstijden gemengd of met
nog 1 damesavond of dag per
week. Hieraan kan je zien dat
het bloot saunabaden veel nor
maler is dan sommige mensen
denken. Voor een ieder geldt
een zekere garantie, dat wan
neer men een 10 minuten bin
nen is dan is het zo gewoon als
of je al jaren bloot gelopen hebt.
Dit kan men aan een ieder vra
gen, die ooit in een sauna is ge
weest. Het zal u onmiddellijk
bevestigd worden. Het is zelfs
zo, dat wanneer men enige
vorm van kleding aan zou hou
den, men het saunabad met de
stromende transpiratie als vies
zou ervaren, zoals u dat ook er
vaart als men met kleding aan
op het strand flink zit te transpi
reren.
Na het ontkleden wordt
men geacht eerst nog even van
het toilet gebruik te maken voor
het douchen. Van belang is als
daar de mogelijkheid voor be
staat, eerst de voeten af te
spoelen met een desinfectans,
daarna de warme voorreiniging
en het opwarmen van de voet
zolen. Deze zijn als het ware de
temperatuurmeters van het li
chaam. Zijn die warm, dan gaan
alle poriën open staan. Dit is
van belang om het transpireren
te bevorderen.
De kabine is meestal met
drie verschillende hoogten. Hoe
hoger men gaat zitten des te
warmer en hoe beter om sneller
te gaan transpireren. De Finse
sauna is altijd van hout. Dat
kunnen balken zijn of een ele-
mentenkabine, dan gebruikt
men schrootjes. De tempera
tuur is variërend van 80 tot 100°
Celsius op 10 centimeter onder
het plafond gemeten.
Dat kan dan op lichaams
hoogte varië
Alleen geldig bi] volledige Invulling.
Geldig t/m zaterdag 20 april 1985.
Deze manier van baden is
steeds meer gemoderniseerd
en zelfs nu zo populair, dat in
Finland op dit moment er op el
ke 5 Finnen 1 sauna is. In de
jaren tussen 1850 en 1920 is de
Finse sauna bekend geworden
in Amerika door de emigratie
van Finnen. In de 20e eeuw is
sauna pas bekend geworden in
Europa door de olympische
spelen van 1936 in Berlijn. De
Finse atleten hadden hun eigen
sauna's meegebracht en men
meende dat de successen, die
deze Finnen haalden, te maken
hadden met de sauna. De ken
nismaking met de sauna werd
nog versterkt door de ervarin
gen van de Duitse militairen in
Oost-Europa tijdens de tweede
wereldoorlog. Dit leidde tot het
bouwen van sauna-badhuizen
in West-Duitsland, zodat daar
de belangstelling voor sauna
snel toenam en zelfs zo belang
rijk werd geacht voor de volks
gezondheid, dat het saunaba
den werd voorgeschreven door
artsen en vergoed werd door de
Krankenkasse (ziekenfonds).
En zo is sauna ook naar
Nederland overgewaaid. In het
begin wat verwarrend. Er was
geen organisatie met richtlijnen
over saunagebruik en zodoen
de gebeurde het regelmatig, dat
men onder de mom van een
sauna, een sexclub kon aantref
fen. Hetgeen voor de bonafide
sauna's bijzonder onprettig
was, want een bedrijf, dat geba
seerd is op gezondheid, geeste
lijk en lichamelijke ontspanning,
werd door buitenstaanders ge
zien als een sexclub.
In 1969 werd de Nederlandse
saunavereniging opgericht.
Dit had zo'n positieve uitwer
king, dat met bekender worden
van de vereniging, ook de be
langstelling voor sauna steeds
groter werd en het aantal sau
nabedrijven enorm is gegroeid.
Het meest bekende van de
NSV is het groene driehoekige
schild, die men op de gevel
aantreft van een sauna, die lid
is van de NSV.
Het lidmaatschap is aan duide
lijke regels onderworpen. Om
een paar belangrijke te noe
men: Men kan alleen lid worden
als men in het bezit is van het
diploma "Vakdiploma Saunabe-
drijf".
De sauna moet aan minimale
eisen voldoen. Hygiëne van de
sauna moet aan eisen voldoen,
die per 1 nov. 1984 ook door het
Ministerie van Volkshuisves
ting, ruimtelijke ordening en mi
lieubeheer zijn vastgelegd en
verplicht. Zo zijn er de Statuten
en Huishoudelijke reglementen,
waarin het een en ander is vast
gelegd. Om een voorbeeld te
geven hoe snel de tijden veran
deren. Toen in 1969 de NSV
werd opgericht, kon men
alleen lid worden indien
de openingstijden uit
sluitend bestonden
uit dames of heren
tijden, b.v. als
Bij inlevering van deze waardebon bij een van de op deze
pagina genoemde sauna's
EEN SAUNABAD VOOR DE HALVE PRIJS
voor alle lezers van het Leidsch/Alphens Dagblad die de
ze sauna's voor het eerst bezoeken.
Naam dhr./mevr
Adres
Opgravingen in Kreta to
nen aan dat in de 15e eeuw
voor Christus de Grieken al hun
eigen badhuizen hadden. En de
Skyten, een nomadenvolk uit de
Oekraïne, koppelden aan de
reiniging van het lichaam zelfs
een religieuse betekenis.
Voor dit doel bouwden de Sky
ten zogenaamde zweettenten
van vilten dekens. Buiten de
tent werden stenen verwarmd
en deze werden vervolgens in
een schaal gedaan, die in het
midden van de tent "de kibita"
stond. De tent werd op deze
manier snel verwarmd en de
van de stenen afstralende hitte
kon lang worden vastgehouden.
Deze zweettenten vormden een
belangrijk middelpunt in het
maatschappelijke leven van die
tijd. Was er bijvoorbeeld een
vriend of een familielid gestor
ven, dan werd zijn stoffelijk
overschot veertig dagen lang,
langs al zijn vrienden gereden
en overal herdachten de gasten
de overledene met een ge
meenschappelijke maaltijd. Als
afsluiting van de plechtigheden
kropen ze dan allemaal in de vil
ten tent. Dat was voor de Sky
ten meteen een reinigingsbeurt,
want de overlevering vertelt, dat
ze nooit in water hebben ge
baad. Ze deden in deze tijd ook
iets op de stenen, namelijk kor
rels van de mannelijke hennep.
Die veroorzaakten zo'n stoom,
dat een Grieks zweetbad er
niets bij was volgèns Herodo
tus. De Skyten moeten van
vreugde over het verschijnsel
"Stoom" gehuild hebben, maar
ze huilden door een heel ande
re oorzaak: met waterdamp
kwam uit de hennep ook has-
jisch vrij en de geslaakte kreten
waren veeleer uiting van een
vreugderoes, waarin de Skyten
snel hun verdriet om de overle
dene vergaten.
Zo zijn er nog vele vormen door
de eeuwen heen, die zelfs in
sommige perioden lijden tot de
cadentie. Dan volgden er hele
tijdperken van uiterst sober ba
den, waarbij alles wat met bloot
te maken had als verderfelijk
beschouwd werd.
Maar de echte Finse sauna
waar in Nederland mee gewerkt
wordt, is door alle eeuwen blij
ven bestaan. Zover als de Finse
historie teruggaat, zover is daar
de saunagewoonte in gebruik
gebleven.
Natuurlijk wel in heel andere
vormen als nu. De oervorm van
sauna is een uitgegraven hol in
een schuine heuvelwand. Al
leen het voorste deel werd afge
timmerd om er een deur in te
kunnen maken. Er binnen een
houtvuur met stenen erop. Door
urenlang het houtvuur te laten
branden, werden de stenen en
de wanden zo heet, dat als het
vuur uitging, de stenen nog zo
veel gloed uitstraalden, dat men
in die hitte het saunabad nam.
Ook water werd op die manier
gewarmd om zich mee te was
sen en met berketwijgen sloeg
men zich over het hele lichaam
om de doorbloeding nog eens
extra te stimuleren.
BODEGRAVEN
Sauna Bodegraven
Noordzijde 5-6,
tel. 01726-19326.
BOSKOOP
Sport en Sauna-instituut Marchant
Zijde 104,
tel. 01727-4025/3500.
KATWIJK AAN ZEE
Sauna Sport Massage
van Leeuwen
Groen van Prinstererweg 1
tel. 01718-25126.
LEIDEN
Sauna 5 mei
Boshuizertaan (z-w),
tel. 071-720520.
LEIDERDORP
Sport en Sauna instituut
Van Houdt
Luykendreef 1—3,
tel. 071-891487.
ROELOFARENDSVEEN
Sauna en Zonnecentrum Fitair
Populierenstraat 7,
tel. 01713-2594.
SASSENHEIM
Fitness/Saunacentr./Sporlsch.
Aarts
Menneweg 107,
tel. 02522-14365.
WARMOND
Sauna Sport Warmond
Veerpolder 4,
tel. 01711-11976.
Sport en Sauna inst. Sligter
Hofcampweg 270,
tel. 01751-11584.
