'Standpunt van
joden heeft mij
erg verbaasd'
Hervormden gaan in mei toch naar de paus
Interview
Bisschop Ernst, het pausbezoek en de reacties
Japans 'onzichtbare'
leider houdt het bed
VRIJDAG 15 MAART 1985
BREDA - Bisschop H. Ernst van Breda gelooft nog
steeds in een ontmoeting tussen vertegenwoordigers
van de joden in Nederland en de paus tijdens het
pausbezoek van 11 tot 15 mei aan ons land. De bis
schop verbaast zich er over, dat de joden op een vol
gens hem aanvankelijk zeer redelijk akkoord toch
weer zijn teruggekomen. Dat werd bereikt op de bij
eenkomst van 9 december van vorig jaar in Utrecht,
waaraan ook door bisschop Ernst werd deelgeno
men. Kardinaal Willebrands was er als hoofd van het
Secretariaat voor de Eenheid speciaal voor uit Rome
overgekomen.
In die vergadering met het dagelijks bestuur van het Nederlands
Israëlitisch Kerkgenootschap werd overeengekomen, dat de paus
zou worden voorgesteld in Nederland te herhalen wat hij op 20 april
1984 heeft geschreven over Jeruzalem. De belangrijkste passage uit
deze brief luidt: „Over het joodse volk dat in de staat Israël woont en
in dat gebied zulke kostbare getuigenissen van zijn geschiedenis en
zijn geloof bewaart, bidden wij de verlangde veiligheid en rechtmati
ge rust af, welke het recht is van elke natie en de levens- en vooruit-
gangsvoorwaarde voor elke samenleving".
Volgens bisschop Ernst is deze passage niet bij alle joden bekend.
Daarom zou het goed zijn als de paus haar nog eens duidelijk zou
laten horen, meent hij. De joodse gesprekspartners op de bijeen
komst in Utrecht gingen aanvankelijk akkoord, maar hebben later
hun standpunt verhard. „Het heeft mij erg verbaasd." zegt de Breda
se bisschop, „maar ik vind dat wij van onze kant toen een zo redelijk
standpunt hebben ingenomen, dat ik verwacht dat de joden op hun
schreden terugkeren".
Bisschop Ernst meent bovendien dat een bezoek met een pastoraal
doel aan Nederland niet het moment is om de aangelegenheden tus
sen Vaticaanstad en de staat Israël te regelen. „Daar zijn heel eigen
kanalen voor, zoals onlangs het bezoek van Shimon Peres aan de
paus".
Mgr. Ernst: 'Van zijn kant zal hij spreken als rooms-katholiek'.
door
Jac. de Winter
- Overigens hebben niet slechti
de joden, maar ook de reformato
rische kerken nogal moeite mei
een ontmoeting met de paus. Hoe
zal deze zich tegenover hen op
stellen?
Ernst: „De paus zal zich onge
twijfeld houden aan de regels die
in de dialoog tussen kerken ge
bruikelijk zijn. Op het Tweede
Vaticaans Concilie zijn de begin
selen voor deelneming aan de oe
cumenische bewegingen gefor
muleerd. Overigens komen er
ten aanzien van de geplande ont
moeting in Utrecht verschillende
geluiden, van de protestantse
kerken en van de oud-katholie
ken. Het heeft uiteraard te ma
ken met de verschillen in relatie
tot de R.K. Kerk. Maar voor alle
kerken geldt, dat de paus hen al
le kansen zal geven te zeggen wat
ze willen zeggen. Van zijn kant
zal hij spreken als rooms-katho-
liek".
Moeizaam gesprek
- In Genève vorig jaar tijdens
het bezoek van de paus aan Zwit
serland was er sprake van een ui
terst moeizaam gesprek.
Ernst: „Het betrof toen een
aparte situatie, omdat men van
de kant van de Wereldraad van
Kerken de eis had gesteld te pra
ten zonder schriftelijke voorbe
reiding. De paus had er zich der
halve niet op kunnen voorberei
den en kon bovendien geen be
roep doen op zijn medewerkers.
Het gevolg was dat de paus maar
mondjesmaat kon reageren".
„In Nederland zijn de kerken
vrij te vragen wat ze willen, maar
ze hebben de vragen tevoren wel
ingeleverd, zodat ze met name
door het Secretariaat voor de
Eenheid onder kardinaal Wille
brands kunnen worden bestu
deerd. Uiteraard kent kardinaal
Willebrands de situatie in Neder
land door en door. Hij is ook al
meerdere keren in ons land ge
weest voor ontmoetingen met de
interkerkelijke commissie die de
ontmoetingen van de paus met
andere kerken voorbereidt".
- Waarom worden de kritische
groeperingen buiten het pro
gramma van het pausbezoek ge
houden?
Ernst: „De ontmoetingen met
de paus worden niet georgani
seerd op basis van richtingen,
maar van geledingen. De zieken,
gehandicapten, de religieuzen,
jongeren, onderwijs, maatschap
pelijke organisaties, missie en
Derde Wereld, de parochies en
daarbinnen de priesters, pasto
raal werkers en allen die aan de
basis van de kerk meewerken.
Wij veronderstellen, dat de ver
scheidenheid daarin toch vol
doende aan zijn trekken komt.
Als je het op basis van richtingen
gaat organiseren, moet je je echt
afvragen waar daarvan het begin
en het einde ligt. Ik hoop in ieder
geval, dat het klimaat zo zal zijn,
dat tegemoet kan worden geko
men aan een wat eigen benade
ring van de Nederlandse kerk
provincie".
Verscheidenheid
Ook de Diocesane Pastorale
den, buiten die van Roer-
ond, vinden dat de paus te veel
adruk legt op eenheid en te wei
nig op verscheidenheid. Ook an
deren verwachten weinig hoop
gevends voor de plaatselijke ker
ken.
Ernst: „In de kerk heb je nu
eenmaal eenheid en verschei
denheid en beiden heb je nodig.
De paus staat meer voor eenheid
en de bisschoppen voor eenheid
èn verscheidenheid. Dat wil niet
zeggen dat de paus geen ruimte
zou moeten laten voor verschei
denheid en de bisschoppen geen
zorg zouden moeten hebben
voor eenheid. Het gaat hier niet
om een tegenstelling, maar meer
om polen".
Bisschop Ernst verduidelijkt
dit met zijn ervaringen op de sy
node over huwelijk en gezin in
1980 te Rome. „Bisschoppen uit
de hele wereld brengen dan naar
voren wat er in hun eigen kerk
provincies leeft. En dit alles
moet met elkaar tot uitwisseling
worden gebracht".
De bisschop is het er mee eens,
dat de verhouding tussen een
heid en verscheidenheid in de
R.K. Kerk een onopgelost vraag
stuk is. „Kijk," zegt hij, „er zijn
eeuwen geweest van centralisme
in en buiten de kerk. Denken we
maar eens aan de expansie van
de westerse cultuur in de kolo
niale tijd. Na het kolonialisme
evenwel heeft zich een eigenheid
van landen en kerken ontwik
keld". Opvallend noemt Ernst de
rol van Afrikaanse bisschoppen
op synodes in Rome. „Zij staan
voor eenheid, maar pleiten sterk
voor de eigenheid van hun ker
ken. Maar inderdaad, dit is een
nog onopgeloste kwestie".
„Welnu, daar komt de innerlij
ke verscheurdheid van de laatste
tientallen jaren met een uitge
sproken richtingenstrijd nog bo
venop. Het is dus logisch dat het
uiterst moeilijk is tot een oplos
sing te komen en evenzeer dat
met name door de paus de een
heid specifiek wordt geprofi
leerd".
Latijns-Amerika
- U sprak over de eigenheid
van lokale kerken, maar zal de
paus in Nederland daar reke
ning mee houden? In Latijns-
Amerika bijvoorbeeld bleek dit
onlangs maar heel gedeeltelijk
het geval.
Ernst: „Latijns-Amerika is
heel interessant in dit opzicht.
Heel duidelijk zie je daar, met na
me rond de bevrijdingstheologie,
ook een bepaalde verscheurd
heid binnen de kerk. Dit is zelfs
het geval binnen de bisschop
penconferenties. Een meerder
heid en daarbij de leidende pre
laten ondersteunen deze bewe
ging, maar er zijn ook bisschop-
Den tegen. Je ziet de meeste bis
schoppen, in bijvoorbeeld Brazi
lië, heel sterk de basisbeweging
en de theologie die in samen
hang daarmee ontwikkeld is ver
dedigen. Bisschoppen proberen
ook de dialoog met Rome daar
over tot een goed einde te bren
gen, m.a.w. ze komen op voor
hun eigenheid. In Afrika zie je
dit gebeuren als het gaat om cul
tuur en de betekenis van het fa
milieleven en met name de in
planting van het evangelie daar
in. Natuurlijk verloopt niet alles
zonder horten en stoten, maar de
beweging is onmiskenbaar".
Weten paus en curie voldoen
de van basisbeweging en bevrij
dingstheologie af om daarover
een verantwoord oordeel uit te
spreken?
Ernst: „Mensen die met kennis
spreken over Latijnsamerikaan-
se landen en de bevrijdingstheo
logie hoor je zeggen, dat wat
staat in kritische documenten
van Rome wat anders is dan dat
gene wat er in Zuidamerikaanse
landen in feite gebeurt. In de Va
ticaanse documenten zie je dat
excessen zijn samengebracht,
die je volgens de theologen en
andere deskundigen in de prak
tijk niet tegenkomt. Voor mezelf
leid ik daaruit af, dat de bewe
ging die daar plaatsvindt voort
gang zal vinden".
Hebben de Nederlandse bis
schoppen zelf gelegenheid om tij
dens het pausbezoek met de H.
Vader te spreken, een écht ge
sprek dus?
Ernst: „In het programma is op
de laatste dag een ontmoeting
van bisschoppen met de paus ge
pland. Dit wil evenwel niet zeg
gen dat daar veel gelegenheid zal
zijn tot een echt gesprek. Als ik
het algemener stel, dan moet ik
zeggen dat er met de paus te pra
ten is. Als je met hem alleen bent
of in kleine groep, tijdens de vijf
jaarlijkse bezoeken van de bis
schoppen aan Rome bijvoor
beeld, dan is hij een heel aan
dachtig luisteraar. Wij hebben
dit ook heel bijzonder ervaren tij
dens de voorbereiding op en ge
durende de bijzondere synodes
in 1979 en 1980 in Rome".
„Het is wel zo dat je precies
weet wat je aan deze paus hebt.
Als hij eenmaal een standpunt
heeft ingenomen, houdt hij daar
aan ook vast. Daarnaast zijn er
nog de gewone en buitengwone
synodes, maar ook daarvoor
geldt dat het eigen standpunt
van de paus heel duidelijk in het
einddocument terug te vinden
Ter Schure
- Als U hem nu heel direct zou
kunnen spreken, wat zou u hem
dan zeggen?
Ernst (lachend): „Ik heb hem
al meerdere keren gesproken,
maar je weet dat daar nooit ver
slag van wordt gemaakt. Uiter
aard gaat het dan over de ontwik
kelingen in de kerk van Neder
land, met name gedurende de
laatste twintig jaar".
- Verwacht U nog nadelige ef
fecten op het pausbezoek door de
benoeming van mgr. Ter Schure
in Den Bosch?
Ernst: „Een onbekommerd
feest zal het niet worden. Daar
voor is er in de loop van sw jaren
te veel gebeurd. Veel mensen
hebben nogal moeite met het in
stituut kerk, terwijl ze toch ook
niet graag de band met paus en
bisschoppen loslaten. Er is dus
nogal sprake van innerlijke ver
scheurdheid. Voor de een zal dit
betekenen dat hij het pausbe
zoek boycot, voor de ander weer
niet. Ik vind het erg belangrijk
dat ieder mens de betekenis van
de gemeenschap met paus en
bisschoppen tracht te doorgron
den en tegelijk vasthoudt aan de
eigen gewetensverantwoorde
lijkheid. Ik bedoel dan heel na
drukkelijk het volwassen gewe
ten, dat vrijgemaakt is van angst.
Als iemand zich daardoor laat
leiden, dan denk ik dat hij juist
een bijdrage levert aan de ge
meenschap van de kerk".
- Zullen mensen tijdens de
dienst in de St. Jan wegblijven?
Ernst: „Dan zullen anderen die
plaatsen
TOKIO - De Sowjet-Unie is met
het enige land waar oude heren
niet zijn weg te branden van hun
machtspositie. De belangrijkste
Japanse politici zijn stuk voor stuk
ouder dan 65 jaar. Voeg daaraan
toe dat Nagata-cho, het Tokiose
Binnenhof, aan elkaar hangt van
intriges en persoonlijke relaties, en
het is duidelijk: ouderdomskwalen
kunnen het politieke evenwicht
danig verstoren.
Profiel van de godfather van de
Japanse politiek: 66 jaar, zoon van
een lokale veehandelaar. Lid van
geen enkele partij, bekleedt al
meer dan tien jaar geen officiële
functie van betekenis. Anderhalf
jaar geleden werd hij tot vier jaar
veroordeeld voor het aannemen
van steekpenningen. Zit niet in de
gevangenis omdat de zaak zich in
hoger beroep voortsleept. Zijn
naam is Kakuei Tanaka.
De landelijke dagbladen zijn al
tien jaar bezig om het komende
einde van de oud-premier te ver
kondigen, en zonodig een handje
te helpen. Deze vreemde eend in
de landelijke politieke elite, gro
tendeels bestaande uit afgestu
deerden van een handjevol topuni
versiteiten, is echter sterker geble
ken dan zijn tegenstanders.
Kracht
Tanaka's grootste kracht is een
onbreekbare populariteit in zijn
kiesdistrict in Niigata, een voor
heen achtergebleven gebied dat
dank zij hem met overheidsgeld tot
ontwikkeling is gebracht. Nog
steeds is er een markt voor foto
boeken over de kleine grote man,
en per dag staan er gemiddeld drie
honderd aanhangers te wachten bij
zijn residentie in de Tokiose wijk
Mejiro voor een audiëntie. Tanaka
heeft voor iedereen wel een paar
minuten beschikbaar. Deze per
soonlijke noot is het geheime wa
pen van Tanaka, die daarnaast de
absolute meester is in het manoeu
vreren in de Japanse politieke
jungle.
Hoewel officieel geen lid meer
van de Liberaal Democratische
Partij, sinds mensenheugenis de
regeringspartij, leidt hij de groot
ste fractie binnen de LDP, de Ta-
naka-ha. Zijn stem was beslissend
in de keuze van de laatste drie pre
miers: Ohira (1978-1980), Suzuki
(1980-1982) en de zittende Nakaso-
ne. Dat leverde hem de bijnaam
'schaduw-shogun' op.
Ziek
Dan ineens wordt hij ziek. Niet
echt ernstig, geen levensgevaar,
wordt het ziekenhuis bestormd
door ministers (inclusief de pre
mier), de LDP-partijtop, en niet
vergeten de media, die dagelijks
melden of de oude heer al weer
rijstgruwel eet, en wat de enkele
gelukkigen die tot de kamer van
Tanaka worden toegelaten, nog
meer te melden hebben. Een dui
delijker bewijs voor zijn taaie in
vloed was nauwelijks te bedenken.
En toch: de pers is niet de enige
door
Ruud Kreutzer
Tanaka: audiënties.
factor meer die het einde van het
tijdperk-Tanaka aankondigt. Tana
ka's ziekte speelt in die speculaties
een belangrijke rol, maar de be
langrijkste dreiging komt uit zijn
eigen fractie, waar al lange tijd on
tevredenheid bestaat over het feit
dat Tanaka weigert een kandidaat
voor het premierschap aan te wij
zen uit eigen kring. Dit uit angst
dat deze onmiddelijk tot kroon
prins wordt gebombardeerd, en
wie weet de koning zal overscha
duwen.
Een van zijn luitenants heeft de
stoute schoenen aangetrokken. Mi
nister van financiën Noboru Ta-
kashita richtte begin februari een
zogenaamde studiegroep op, be
staande uit leden van de Tanaka-
ha, waarvan Takeshita een van de
belangrijkste vertegenwoordigers
is. Een fractie binnen de fractie.
Tanaka kreeg het spel te laat door,
en kon slechts de schade beperkt
houden. Eenderde van 'zijn' fractie
tekende in op Takeshita.
Invloed
Wat betekent dit allemaal voor
de Japanse politiek? Voorlopig zal
Tanaka een grote invloed behou
den, ook al is het begin van het ver
val ingetreden. Van een opstand in
zijn fractie is geen sprake, en ook
Takeshita zal de zaak niet op
scherp kunnen spelen. Dat zou te
zeer indruisen tegen het gevoel van
verplichting dat ook hij jegens de
godfather voelt.
Nakasone, die een kleinere frac
tie aanvoerdt, zal zijn tweede ter
mijn van twee jaar als premier
waarschijnlijk wel vol kunnen ma
ken. Dat duurt nog anderhalf jaar,
voldoende voor de Tanaka-ha om
een opvolger aan te wijzen, niet al
leen voor Nakasone, maar ook voor
Tanaka zelf. In andere fracties heb
ben 'nieuwe leiders' (net zo goed
aan de verkeerde kant van zestig
jaar) de voorzittershamer al over
genomen (Abe in de Fukuda-frac-
tie, en Miyazawa in de Suzuki-frac-
tie), maar de zeventigers Fukuda
en Suzuki hebben nog altijd een
zeer grote stem in het kapittel.
Het tijdperk-Tanaka heeft nu al
grote veranderingen gebracht in de
Japanse politiek. De bureaucraten,
die zich vroeger helemaal niets
aantrokken van de gekozen politi
ci, hebben hun invloed zien ver
minderen. Tanaka was de eerste
premier die af en toe zijn zin door
dreef, en ook Nakasone heeft daar
een handje van.
De ministeries zijn door allerlei
technologische ontwikkelingen in
onderlinge vetes verwikkeld over
de vraag wie er zeggenschap heeft
over nieuwe industrietakken. De
arrogante ambtenarenelite (met
dezelfde achtergrond als de oude
politieke elite) is niet in staat op de
snel veranderende economische
omstandigheden in te spelen. De
trage overlegstructuur, die de na
druk legt op consensus, voldoet
niet meer, zoals die in het bedrijfs
leven ook steeds minder voldoet.
Deze stille veranderingen onder
de oppervlakte van het dagelijkse
gewoel zijn voor een groot deel te
danken aan de boerse eigenwijzig-
heid van Kakuei Tanaka, die daar
mee meer heeft bijgedragen aan de
Japanse 'demokurasie' dan zijn te
genstanders.
De hervormde synode heeft
gisteravond een motie van de
Haarlemse predikant dr. K. Blei
om in mei niet naar de paus te
gaan met 33 tegen 20 stemmen
verworpen. Ook het voorstel van
dr. W. L. Dekker uit Roosendaal
om dan toch in ieder geval aan
wezig te zijn bij de manifestatie
van kritische rooms-katholieken,
die aan het pausbezoek vooraf
gaat, haalde het niet.
Dr. Blei kwam met zijn motie
"omdat de ruimte voor de
Rooms-Katholieke Kerk in Ne
derland om zichzelf te zijn vanuit
Rome steeds meer wordt inge
perkt, wat bij de benoeming van
mgr. Ter Schure tot bisschop van
Den Bosch weer is gebleken".
"Onder de huidige omstandighe
den zou een ontmoeting met de
paus in strijd zijn met de oecu
menische strategie van onze
kerk", zei de Haarlemse predi
kant.
De motie-Blei kreeg veel steun
uit de hoek van de (rechtse) Ge
reformeerde Bond, die om prin
cipiële redenen toch al weinig
moet hebben van contacten met
rooms-katholieken. Zo betoogde
de Leidse predikant dr. S. Meij-
ers, dat een ontmoeting het hiër
archische, autoritaire denken in
de Rooms-Katholieke Kerk zou
voeden. "Wij moeten iedere
schijn van medeplichtighieid
vermijden, nu de woelige Neder
landse kerkprovincie tot de heili
ge Roomse orde wordt terugge
roepen".
De meerderheid van de synode
echter vond, dat met wegblijven
niemand is gediend. "Oecumene
vraagt om liede tot het uiterste",
zei de Vlaardingse predikant W.
Verhoef. "Het is niet netjes om
een zusterkerk zo de maat te ne
men". En secretaris-generaal dr.
R. J. Mooi: "Het afzeggen zou
een slag in het gezicht van de
Rooms-Katholieke Kerk zijn".
Het voorstel-Dekker om een
afvaardiging te sturen naar de
bijeenkomst van kritische
rooms-katholieken op 8 mei in
Den Haag werd met 44 tegen 8
stemmen verworpen. "Dat is
geen officiële bijeenkomst van
de Rooms-Katholieke Kerk", zei
secretaris-generaal Mooi.
Gistermorgen werd officieel
bekend, dat het Vaticaan ak
koord is gegaan met de hervorm
de voorwaarden voor een ont
moeting met de paus: gelijk
waardigheid van de deelnemers,
erkenning van verbondenheid
met het volk Israel en verdere ge
sprekken met Vaticaanse instan
ties né het bezoek.
- Zoals wij gisteren op pagina
1 al berichtten, koos de synode
de Rotterdamse predikant H.
Huting (60) tot haar nieuwe voor
zitter. Ds. C. B. Roos uit Amster
dam, die vijf jaar voorzitter is ge
weest, neemt deze dagen offi
cieel afscheid.
Huting werkt al 25 jaar als pre
dikant in zijn geboortestad Rot
terdam. Daarvóór eerst in Vree
land en later in Gouda. In 1982
kwam hij in de synode. Vorig
jaar werd hij in het bestuur geko
zen.
Naast de nieuwe voorzitter zit
ten nu in het dagelijks bestuur
van de synode: ds. B. Wallet
(Utrecht), ds. R. H. Kieskamp
(Leerdam) en mevrouw J. Sal-
verda-Lems (Zutphen), secreta
ris-generaal dr. Mooi en secreta
ris algemene zaken dr. A. de Kui
per.
De synode koos de Amers-
foortse predikant W. E. Steen
beek voor tien jaar tot voorzitter
van het college van visitatoren-
generaal (algemeen toezicht), als
opvolger van ds. A. W. Kranen
burg uit Hoogeveen. De nieuwe
voorzitter is predikant geweest
achtereenvolgens in Ingen,
Nieuwleusen en 's Gravenzande.
De minister van onderwijs en
wetenschappen heeft het be
stuur van de Zwinglibond een
bevoegdheidsverklaring ver
leend voor het instellen van een
bijzondere leerstoel in de ge
schiedenis en de beginselen van
het unitarisme aan de theologi
sche faculteit van de Groningse
universiteit.
De Zwinglibond biedt onder
dak aan 'principieel-vrijzinni-
gen', die op de bres staan voor
'waarachtige vrijzinnige beginse
len' en voor waarden als broeder
schap, vrijheid van geloven en
belijden en verdraagzaamheid.
Hij werd in de jaren 50 opgericht
als reactie op de aanvaarding van
een nieuwe kerkorde in de Her
vormde Kerk. Voor de 'princi-
pieel-vrijzinnigen', die het dog
ma van de 'Drieëenheid' (God de
Vader, God de Zoon en God de
Heilige Geest) afwijzen, was deze
kerkorde, met name in haar arti
kel over de 'belijdenis der vade-
Ds. A. J. Roodzant van Odoorn
is voorzitter van de Zwinglibond.
Zijn voorganger in Odoorn, de
inmiddels overleden ds. H. van
Lunzen, behoorde tot de oprich
ters.
Het college van toezicht van de
bond beraadt zich nu over de
kandidaten die voor de Gro
ningse leerstoel in aanmerking
komen.
Hervormde Kerk: beroepen
te Lunteren T. Guyt Hei- en
Boeicop, te Wormerveer B. Hel-
mers Emmeloord, te Maasdam-
Cillaarshoek E. van der Sluis
Bant-Rutten, te Wognum-Ben-
ningbroek-Sybekarspel kandi
daat J. Mol Utrecht; aangeno
men naar Steen wijk J. ter Steege
Nieuwleusen. Gereformeerde
Kerken: aangenomen naar Leeu
warden G. H. ter Maat Goor. Ge
reformeerde Kerken Vrijge
maakt: beroepen te Harlingen C.
van der Leest Rotterdam. Gere
formeerde Gemeenten: beroe
pen te Aalst A. Bac Bodegraven;
aangenomen naar Dordrecht J.
S. van der Net Hendrik Ido Am
bacht. Baptistengemeenten: be
roepen te Stadskanaal J. van
Berkel Winschoten; bedankt
voor Ede J. Bouritius Hooge
veen, voor Amsterdam-West—
Haarlem A. H. Agtereek Wester-
haar.
Toren. De toren van de Sint
Laurenskerk in Rotterdam moet
weer in de steigers. Hier en daar
laten stenen los, vooral van het
bovengedeelte. Dat proces be
gon al in 1976. Deskundigen ver
klaarden, dat dit nog een gevolg
was van de brand in de meidagen
van 1940, toen het centrum van
Rotterdam door een Duits bom
bardement grotendeels in vlam
men opging.
De kosten van het herstel zijn
geschat op f. 1.200.000.
Sekten. Het Vaticaan is op
het ogenblik bezig met een rap
port over sekten. Publikatie
daarvan kan in mei van dit jaar
worden verwacht. Alle nationale
bisschoppenconferenties op de
wereld kregen een jaar geleden
een enquete-formulier toege
stuurd. De uitwerking van de
binnengekomen antwoorden is
bijna klaar.
De Nederlandse bisschoppen
hebben het formulier niet inge
vuld, zo deelde een voorlichter
mee. Hij zei: "De reden is een
voudig. Er bestaan hier wat de
Rooms-Katholieke Kerk betreft
niet zulke problemen met sekten
dat daarover een rapport nodig
wordt geacht".
