'Grondkopers zijn
belazerd en vier
miljoen zijn zoek'
Dr. Jansen: 'Bepaalde bijbelteksten zijn anti-joods'
Reportage
Affaire rond Wassenaarse makelaar en Ierse grond
Rel om ouder-enquête
storm in glas water
DONDERDAG 14 MAART 1985
PAGINA 17
De Wassenaarse politie heeft bij een ac
countant in Hilversum beslag gelegd op
de administratie van het Verenigd Ma
kelaarskantoor Internationaal. Vorig
jaar oktober deed de politie al een inval
in het kantoor en in het woonhuis van
de makelaar. Ook toen was het de poli
tie om de administratie te doen. Make
laar Jonkman - directeur van VMI -
moest bij die gelegenheid zelfs zijn pas
poort inleveren, maar dat heeft hij in
middels teruggekregen.
Vijftien aanklachten leidden tot de
stap van justitie. De klachten kwamen
erop neer, dat het makelaarskantoor
zich schuldig zou hebben gemaakt aan
zwendel met grond in Ierland. De lijst
van klagers is na de eerste inval verdub
beld.
Vijf maanden zijn er na het in beslag
nemen van de administratie verstreken.
Hoewel de rechter-commissaris de zaak
nog steeds in behandeling heeft, meent
de Wassenaarse politie dat er voldoende
houvast is om tot -vervolging over te
gaan.
De makelaarsbond heeft vooralsnog
geen stappen tegen VMI ondernomen.
Een klacht van een gedupeerde grond
koper - gesteund door een verklaring
van een oud-medewerker van Jonkman
- verklaarde de klachtencommissie on
gegrond.
In de grond-affaire wordt sinds kort
ook de naam genoemd van projectont
wikkelaar Ernst Weeland. Hij werkt
vanuit Ierland samen met VMI. Welke
rol speelt hij in de grondverkoop in het
landsdeel Ring of Kerry?
De stand van zaken.
De bewering van de Was
senaarse rechercheur J.
Koekoek is niet mis. Hij
stelt onomwonden dat er
vele miljoenen 'zoek'
zijn. Een voorzichtige
eerste schatting duidt op
een miljoen of vier.
"Grondkopers zijn bela
zerd", zegt hij, "er is
'sprake van valsheid in
geschrifte. Op koopactes
komen verkeerde namen
door
Jan Westerlaken -
Koekoek heeft echter het ver
moeden dat nog lang niet alles
boven water is. "Ik kan me le
vendig voorstellen dat er heel
wat mensen rondlopen die zich
onheus bejegend voelen maar
geen aangifte durven te doen.
Waarom niet? Omdat ze ver
moedelijk een straal zwart geld
in Ierland hebben wegge
werkt."
In het kort nog even waar het
allemaal concreet om draait.
Via het Wassenaarse make
laarskantoor zou projectont
wikkelaar Ernst Weeland in de
Ring of Kerry - een gebied waar
ook koningin Beatrix eens een
huis had - Ierse grond hebben
verkocht die hem helemaal niet
toebehoorde. Grond die hij be
langstellende kopers wel toon
de. Was de koop eenmaal geslo
ten, dan werd - via de notaris -
een ander stuk grond geregi
streerd.
Dat overkwam de Ensche-
deèr Moor. Samen met vijf ken
nissen besloot hij een stuk
grond te kopen. Kosten rond de
zeshonderdduizend gulden. Er
werden foto's van gemaakt die
bij doorverkoop konden wor
den getoond. Toen Moor samen
met zijn collega-kopers besloot
om eens een kijkje in Ierland te
gaan nemen, bleek, dat ze een
totaal ander stuk grond op hun
naam hadden gekregen.
Wat nu? Moor heeft een Ierse
advocaat op de zaak gezet. Hij
beschuldigt Weeland ervan
grond verkocht te hebben die
niet van hem was. Binnenkort
komt er een hoorzitting van de
rechtbank. Hoewel Weeland
het verzoek heeft gekregen om
zich te verdedigen, aldus Moor,
heeft de projectontwikkelaar
niets van zich laten horen.
Wanprestatie
"We zullen daarom nu probe
ren by de rechtbank gedaan te
krijgen dat Weeland wordt ver
plicht zich te verdedigen", zegt
Moor. Over de kansen die er
zijn om de zaak te winnen, stelt
Moor: "Er is een wanprestatie
geleverd. Op grond daarvan
zullen we alles in het werk stel
len om ons geld terug te krij
gen. Geld dat op verschillende
manieren bijeen is gegaard.
Zelf heb ik daarvoor mijn eigen
huis verkocht, een ander heeft
er een lening voor afgesloten en
een derde heeft de hypotheek
op zijn
hoogd."
Moor verwacht dat de recht
bank de zaak in de loop van de
volgende maand in behande
ling zal nemen.
Maar de Nederlandse justitie
is nog altijd bezig met een on
derzoek. Waar is zij precies
naar op zoek? Koekoek: "Het
hele onderzoek is afgestemd op
oplichting en valsheid in ge
schrifte. Zwart geld interes
seert ons op dit moment niet.
De belasting is dan ook buiten
het onderzoek gehouden. We
hebben een accountant aange
trokken die de boeken accoun
tant aangetrokken die de boe
ken napluist. Daaruit is onder
meer gebleken dat kopers - om
maar eens een voorbeeld te
noemen - grond A te zien heb
ben gekregen en later eigenaar
van grond B waren. Grond B
was in werkelijkheid wél een
stuk goedkoper. De kwaliteit
was aanzienlijk minder dan die
van grond A."
De Wassenaarse politie heeft
Jonkman aangepakt. Is hij wel
de kwade genius in deze zaak?
Of moet hij als springplank
fungeren naar de projectont
wikkelaar in Ierland?
Hoofdrol
Het antwoord van Koekoek
is duidelijk. Niet de eigenaar
van makelaarskantoor VMI
lijkt de kwade figuur. "Maar",
voegt Koekoek er onmiddellijk
aan toe, "de klachten richten
zich wel allemaal tegen hem.
Althans, veel van die klachten.
Ik heb de indruk dat de
werkelijke hoofdrol in deze af
faire moet worden toebedacht
aan Weeland. Daar zijn we in
middels wel achter. Helaas
kunnen we die man niet zonder
meer aanpakken. Je hebt met
internationaal recht te maken.
Gevolg: je hebt nogal wat bar
rières te nemen alvorens je over
de grens aan de slag kunt gaan.
Duidelijk is dat hij eens aan de
beurt komt, dat staat voor mij
als aan paal boven water. Bin
nen enkele maanden hopen wij
in elk geval de hele zaak rond te
hebben."
Ernst Weeland zelf kan zich
voorlopig nog niet druk maken
over de 'verhalen' die de ronde
doen. Zijn commentaar: "Ach,
leest u de kranten maar, dan
weet u precies waar het alle
maal om draait. De pers sugge
reert alleen maar dingen. Maar
ik meld me wel als dat
werkelijk nodig is. Nee, ik heb
er geen idee van wat er nu pre
cies aan de hand is. Er zyn al
leen maar verhalen van mensen
in omloop. Valse praktijken?
Daar is geen sprake van. Ik kan
verzekeren dat ik al dat ge
schrijf er niet bij zal laten zit
ten."
Het erbij laten zitten - dat
heeft wél de makelaarsbond in
de schoenen geschoven gekre
gen. Leo Hendriks uit Eist, een
andere grondkoper, stapte met
een verklaring van een oud-
werknemer van VMI naar de
klachtencommissie van deze
bond. Een klacht waaruit bleek
dat VMI toezeggingen niet had
waargemaakt. In eerste instan
tie werd die klacht 'ongegrond'
verklaard. Toen hij het later -
met aanvullende gegevens -
nog eens probeerde, verklaarde
de commissie hem 'niet ont
vankelijk'. Eenzelfde zaak kon
niet twee keer in behandeling
worden genomen, was het oor
deel van de klachtencommis-
Niet nieuw
Waarom werd die klacht niet
ontvankelijk verklaard? "Met
nieuwe feiten", zegt mr. J. van
Hasselt van de makelaarsbond,
"kun je nieuwe klachten indie
nen. De klachten van meneer
Hendriks zijn wel in behande
ling genomen, alleen, ze zijn
niet ontvankelijk verklaard.
Wanneer nieuwe feiten een to
taal ander licht op een zaak
zouden werpen, dan zou dat ze
ker tot een nieuwe behandeling
leiden. Ook al zegt de Neder
landse wetgeving dat je nooit
met een- en dezelfde klacht
twee keer naar de rechter kunt
stappen. De klachtencommis
sie heeft in dit geval gesteld dat
er dan wel sprake is van andere
argumenten, maar ze werpen
geen nieuw licht op de zaak.
Dus waren de klachten blijk
baar niet van dien aard dat het
dossier opnieuw moest worden
geopend. Bovendien", voegt
Van Hasselt eraan toe, "is die
klachtencommissie een zelf
standig lichaam. Het zou daar
om te gek zijn als de makelaars
bond haar zou kunnen corrige-
Formalistisch is het allemaal
wel. "Ja", beaamt Van Hasselt,
"maar dat kan ik ook niet hel
pen. Het is nu eenmaal in het
strafrecht een goed gebruik dat
men met eenzelfde zaak maar
eenmaal naar de rechter kan lo
pen. Ook al werpt een tweede
keer er nieuw licht op dan nog
hoeft dat niet te betekenen dat
zij weer in behandeling moet
worden genomen."
Ook een klachtencommissie
kan het bij het verkeerde eind
hebben. Is het dan niet de taak
van de makelaarsbond om in te
grijpen?
Van Hasselt: "Daar heeft on
ze vereniging geen grip op.
Overigens, ik heb wel gepro
beerd een ingang te vinden bij
de commissie toen er voor de
tweede keer een klacht kwam.
Dat is niet gelukt."
Geen stappen
Van Hasselt zegt alleen te we
ten dat er een justitieel onder
zoek gaande is naar de 'handel
en wandel' van de Wassenaarse
makelaar. "Formeel", zegt hij,
"heeft justitie nog altijd niet
vastgesteld dat de klachten
juist zijn. De bond heeft echter
wel pogingen bij justitie ge
daan om aan de weet te komen
waarnaar zij eigenlijk een on
derzoek instelt. Op die vraag
krijgen we geen antwoord. En
daarom kan de makelaarsbond
op dit moment geen stappen te
gen Jonkman ondernemen.
Ook wij zijn razendnieuwsgie-
rig naar wat men zoekt. We zit
ten daar wel een beetje mee in
onze maag. Want we weten niet
waaraan we toe zijn. De make
laarsbond beseft best dat een
administratie niet in beslag
wordt genomen als er - om
maar eens een voorbeeld te
noemen - honden worden ge
fokt. Dan mag je best veronder
stellen dat er wat aan de hand
is."
De vraag of de klachtencom
missie de feiten wel voldoende
heeft onderzocht, is niet te
beantwoorden. Mr. Van Hasselt
zegt dat als de commissie van
tevoren zou hebben geweten
dat er inderdaad wat mis zou
zijn, zij zeker een ander stand
punt zou hebben ingenomen.
"De enige maatregel die de
bond kan nemen is, bijvoor
beeld, een makelaar schorsen."
Over de inval bij de accoun
tant zegt Van Hasselt: "Ik denk
dat dit is gedaan om antwoord
te krijgen op de vraag wie er in
Ierland grond hebben gekocht
en vooral waarvan ze die grond
hebben betaald. Een andere
verklaring heb ik daar niet
Stilzitten
Hoe je het ook wendt of
keert: het lijkt erop dat de ma
kelaarsbond bezig is met ie
mand de handen boven het
hoofd te houden.
Van Hasselt met nadruk:
"Nee, dat doen wij niet. De re
gel die wij hanteren: als er er
gens een onderzoek wordt ge
daan, dan zitten we even stil.
Tenzij er seinen zijn die erop
wijzen dat er wat is gebeurd dat
niet door de beugel kan. Pas als
justitie wat loslaat kunnen wij
wat doen. Als je nu een stand
punt bepaalt dat later fout
blijkt te zijn, dan ben je als ver
eniging heel onzorgvuldig be
zig geweest. De toestand zoals
die nu is, is niet plezierig, maar
wij kunnen niets anders doen
dan toekijken".
DEN HAAG - Een storm in een
glas water of een hoop gedoe om
niks. Dat - en niet meer - is het
relletje dat is ontstaan rondom de
zogenaamde 'ouder-enquête'. Tal
van organisaties, vakbonden en
politici grijpen hun kans om iets
van zich te laten horen. De staats
secretaris van onderwijs en weten
schappen wast zijn handen in on
schuld, maar eigenlijk heeft hij
Gees: zijn departement) gewoon
om problemen gevraagd.
Staatssecretaris Van Leijenhorst:
kans op fraude uiterst gering
(foto GPD)
Wat is er aan de hand? Zonder
enig tegensputteren, van welk ka
merlid dan ook, is in 1981 artikel 15
van de wet op het basisonderwijs
aangenomen. Daarin staat dat
scholen met veel 'moeilijke' kinde
ren extra leerkrachten kunnen
krijgen. Die kinderen tellen zwaar
der mee. Ze krijgen, zoals dat heet,
een hoog leerlinggewicht. Vroeger
werd dat schoolscore genoemd.
Het komt allebei op hetzelfde neer:
de basisschool in de oude stads
wijk krijgt extra onderwijzers, de
school in de 'nette' wijk niet.
Maar nu komen de problemen.
Wat zijn moeilijke kinderen? De
wet geeft een opsomming: kinde
ren uit asociale gezinnen, kinderen
uit vluchtelingengezinnen en der
gelijke. Hoe weet je nu of een kind
uit zo'n gezin komt of niet? De
ambtenaren van het ministerie van
onderwijs hebben in al hun bu
reaucratische ijver besloten dat de
toch al overbelaste schoolhoofden,
in twee weken tijd best een paar
miljoen ouders kunnen ondervra
gen. En dat is vragen om proble-
Privacy
Ten eerste laten de ouders zich
tegenwoordig niet meer ondervra
gen. Net als hun kinderen tegen
woordig op school moeten leren,
vragen ze eerst naar het waarom.
Sociale redzaamheid heet dat met
een mooi woord in de wet op het
basisonderwijs.
Ten tweede komt al dat gevraag
wel op een uiterst ongelukkig mo
ment. Juist nu er overal in de sa
menleving discussies gaande zijn
over de bescherming van de priva
cy, de opslag van persoonsgege
vens in databanken, de persoons
registratie, het belastingnummer
en ga zo maar door. Uit een onder
zoek van de Leidse universiteit is
vorig jaar gebleken dat een aan
zienlijk deel van het volk grote
weerstanden heeft tegen volkstel
lingen en aanverwante zaken. En
zeker met de viering van veertig
jaar bevrijding in het vooruitzicht
moet je bij de Nederlanders niet
komen aanzeuren met enquêtefor
mulieren.
Ten derde is de enquête bedoeld
om gegevens te verzamelen over
gezinnen die nou niet bepaald in
de meest rooskleurige omstandig
heden zitten. Gezinnen met proble
men dus. En als die over één ding
niet de hele dag willen praten, is
het over hun sociaal-economische
factor (in overheidstaal), of hun el
lende (in gewone mensentaal). Ver
velende vragen roepen nou een
maal meer weerstand op dan leu
ke.
Ten vierde maakt de enquête
slechts onderscheid tussen twee
categorieën: hoog en laag. Mensen
die een fatsoenlijk vak hebben ge
leerd (lassers, schilders enzo
voorts) komen automatisch in de
categorie laag terecht. Veel men
sen mogen weliswaar net als de
vaklui geen doctorandus voor hun
naam zetten, maar daarom beho
ren ze nog niet tot het uitschot van
de maatschappij. Ze voelen zich
door de hoog-laag-indeling gedis
crimineerd.
Tramabonnement
Nu de ouders, de vakbonden, de
door
Ben Rogmans
organisaties en de politici. Is het
niet wonderlijk dat de samenle
ving in rep en roer raakt als op een
formulier een paar simpele vraag
jes beantwoord moeten worden?
Vandaag de dag moet je al - bij
wijze van spreken - bij het kopen
van een tramabonnement je hele
doopceel lichten. Je zou zeggen:
één zo'n formuliertje kan er nog
wel bij. Dat blijkt dus niet te kun-
Inen, zeker niet nu er door Jan en
alleman aan bellen wordt getrok
ken, alarm wordt geslagen en actie
wordt gevoerd tegen de ouder-en
quête.
Was het nou niet veel simpeler
geweest om de onderwijzers in Ne
derland te vragen wat voor kinde
ren ze ongeveer in de klas hebben?
Die weten heus wel uit wat voor
nest hun leerlingen komen. Aan de
hand van de normen van het minis
terie kunnen ze de kinderen mak
kelijk laten 'scoren' op 1, 1,25 of
1,5. De gegevens kunnen op een
achternamiddag anoniem en per
klas bij elkaar worden opgeteld.
Het enige wat het schoolhoofd
hoeft te doen is de totalen van de
klassen by elkaar optellen en dat
getal doorgeven aan de inspectie.
De kans op fraude - want ook bij
scholen moetje daar tegenwoordig
rekening mee houden - is uiterst
gering. Dat heeft staatssecretaris
Van Leijenhorst (onderwijs) afge
lopen dinsdag zelf uitgerekend in
het mondeling overleg met kamer
leden. Om tweetiende onderwijzer
bij elkaar te frauderen, moet je 25
kinderen uit gelukkige burgerlijke
gezinnetjes in de categorie 'vluch
teling' stoppen. „En dat zou de in
spectie onmiddellijk in de gaten
hebben", verklaarde Van Leijen
horst. Overigens had hij zelf, toen
hij in 1975 nog maar gewoon ka
merlid was, de grootste moeite met
de ouder-enquête. Het is, kortom,
een raadsel waarom hij de onder
wijzers het vertrouwen dat ze ver
dienen niet geeft, de schoolhoof
den opzadelt met een hoop werk
en de ouders in opstand brengt.
(De auteur is redacteur bij de
Gemeenschappelijke Persdienst
waarbij onder andere onze krant
is aangesloten).
De wortels van het antisemitis
me gaan terug naar het Nieuwe
Testament. Bepaalde teksten
zijn duidelijk anti-joods. Daar
over gaat deel 2 van het boek
'Christelijke theologie na Ausch
witz', dat nu is uitgekomen. Dr.
J. G. B. Jansen te Eemnes - van
1969 tot 1980 hervormd predi
kant in Noordwijk - is de schrij
ver. Zijn tweedelige boek is meer
dan 1000 bladzijden groot.
Aan het slot citeert Jansen met
instemming de joodse theoloog
David Flusser, volgens wie het
beginnende christendom een ge
spannen verhouding met het jo
dendom nodig had om voor de
vroegere heidenen een wereld
godsdienst te worden. Maar, zegt
Flusser, die noodzaak bestaat
niet langer. Als de christenheid
zich nadrukkelijk concentreert
op Jezus' eigen boodschap, dan
zal de jood Jezus joden en chris
tenen niet langer verdelen maar
verenigen.
Volgens Jansen moeten de
desbetreffende nieuwtestamen
tische teksten 'radicaal-histo
risch' worden gelezen. "We moe
ten beseffen, dat ook de schrij
vers van de boeken van het Nieu
we Testament niet vrij waren van
allerlei vooroordelen. Daarom
moet hun tekst niet tot dogma
worden verheven. Dit zijn geen
door God zelf geschonken tek
sten die met absoluut gezag zou
den zijn bekleed".
Het 'nee' (tegen Jezus) van de
synagoge keert zich - in de visie
van dr. Jansen - ook tegen het
'ja' van de kerk. Het betekent,
dat de kerk niet de 'definitieve
waarheid' bezit
Beroepen. Hervormde Kerk:
aangenomen het beroep door de
synode tot luchtmachtpredikant
W. F. Stoel Dronten; beroepbaar
mevrouw A. Bodisco-Massink,
Den Haag, en H. van Laren,
Baarn.
Gereformeerde Kerken: be
roepen te Sneek J. Knol De-
demsvaart; aangenomen naar Al-
teveer kandidaat W. Verschoor
Kampen, de benoeming tot pas
toraal medewerker te Woerdense
Verlaat en Zevenhoven M.
Schreuder Tienhoven.
Gerefomeerde Kerken Vrijge
maakt: beroepen te Meppel A.
den Broeder Bergentheim.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Werkendam J. Mol
Elspeet, voor Lelystad en Wage-
ningen J. W. Verweij Ridder
kerk, voor Oosterland J. Koster
Klaaswaal, voor Middelharnis en
voor Spijkenisse A. Moerkerken
Nieuw-Beijerland.
Tekort. De begroting voor
dit jaar van de kas 'algemeen ker-
kewerk' van de Hervormde Kerk
vermeldt een tekort van f.
400.000 op een totaal van f. 15,5
miljoen. De centrale begroting
van de Hervormde Kerk voor dit
jaar heeft een eindbedrag van f.
69 miljoen. Aan verplichte bij
dragen uit de plaatselijke ge
meenten wordt dit jaar ongeveer
f. 10 miljoen verwacht.
De Generale Financiële Raad
van de Hervormde Kerk, die de
ze cijfers bekendmaakte, heeft
de synode het maken van een be
leidsplan voorgesteld. Dan kan
worden nagegaan, welke werk
zaamheden beëindigd kunnen
worden.
Stille Omgang. Dit jaar
wordt de jaarlijkse Stille Om
gang naar Amsterdam gehouden
in de nacht van 23 op 24 maart, zo
berichtte het bestuur van de af
deling Leiden van het 'Genoot
schap van de Stille Omgang'.
Deelnemers uit Leiden kun
nen zich volgende week donder
dag, 21 maart, opgeven tussen 7
en 8 uur in de Romanuszaal aan
de Mare, achter de Hartebrug-
kerk. Deelnemers uit Hazers-
woude, Katwijk, Rijnsburg,
Voorhout en Warmond kunnen
dat doen bij de plaatselijke be
sturen.
Kerkelijke omroep. "Het
doorgeven van de kerkelijke
boodschap via de Gocale) om
roep levert het grote probleem
op van het ontbreken van een
heid in taal. De oprukkende se
cularisatie heeft de taal van de
kerk sectarisch gemaakt. Woor
den en begrippen als zonde en
genade, verlossing en liefde, vre
de en gerechtigheid leiden bij
een publiek met een zwakke of
helemaal geen binding met de
kerk tot zeer grote misverstan
den".
Dr. A. H. van den Heuvel, voor
zitter van de Vara en vroeger se
cretaris-generaal van de Her
vormde Kerk, schrijft dit in het
laatste nummer van het blad
'Kosmos en Oekumene' (maand
blad gewijd aan het samenleven
in kerk en wereld), dat speciaal
de locale kerkelijke omroep be
handelt.
Programma-makers, zegt Van
den Heuvel, moeten al hun over
redingskracht aanwenden om
mensen te laten optreden die het
traditionele geloofsgoed in ac
tuele taal kunnen doorgeven.
"Dat is de bevrijdingstheologen
in Zuid-Amerika goed gelukt.
Daaruit blijkt, dat sociaal enga
gement de beste leerschool is
voor communicatie.
Ook volstrekt buitenkerkelijke
hebben, volgens Van
den Heuvel, grote belangstelling
voor 'de moderne heiligen', zoals
bisschop Desmond Tutu, ds.
Martin Luther King en bisschop
Oscar Romero. "De kerken zou
den een onvervangbare dienst
aan de samenleving bewijzen als
zij via de omroep de mensen
moed zouden geven om ook zélf
de machten van de tijd te ont
maskeren".
Noorwegen. Met vier stem
men tegen één heeft de Hoge
Raad in Noorwegen het vonnis
van een lagere rechtbank vernie
tigd, dat de lutherse predikant
Hans Bratterud vrijsprak na een
aanklacht wegens discriminiatie
van een bevolkingsgroep.
In een radiotoespraak had de
dominee niet alleen bijbeltek
sten geciteerd om de homofilie te
veroordelen, maar ook een gebed
uitgesproken dat God homofie
len uit openbare ambten zou we
ren.
De Hoge Raad was het eens
met de rechtbank dat de predi
kant bijbelteksten mocht cite
ren, maar met dat gebed ging hij,
volgens het hoogste rechtscolle
ge, te ver. Het is mogelijk, dat er
nu opnieuw een gerechtelijke
procedure tegen de predikant
begint.
Bratterud verklaarde in een
commentaar, dat hij zijn mening
zal blijven uitdragen. En die is:
homofielen die hun openbare
ambt gebruiken om homosexue-
le praktijken te bevorderen moe
ten van hun post worden onthe
ven. Hij had de indruk, dat de
Hoge Raad zich 'in deze geestelij
ke strijd' aan de kant van de ho
mofielen heeft geschaard.
