Eureka: het geheim van de koperpoets
Gemeenten in streek
willen overleg over
industrieterreinen
'Nauwelijks tijd gehad
om afscheid te nemen'
Leimuidens bedrijf viert dubbel jubileum
Met Leiden en Rijnstreek-dorpen
Tegenvaller
na werk aan
waterleiding
in Rijnsburg
Alphen heeft
verbod tot
dragen van
hoofddoekjes
ingetrokken
Golfbanen in recreatiegebied
Ontslagen directeur Locht van Zeehospitium
VRIJDAG 1 MAART 1985
•l-HI'H-H'Hi'lüll-
PAGINA 19
LEIMUIDEN - "Wie poetst er
vandaag de dag nog? Dat is toch
uit de tijd. Als je al je meubelen
poetst met een harde was, voel je
dat 's avonds wel in je polsen. Dus
zijn we vloeibare was gaan ma
ken".
door
Henny van Egmond
D. J. Wassenaar is procuratiehou
der van de chemische fabriek Eu
reka bv in Leimuiden, die vandaag
75 jaar bestaat. Behalve poetsmid
delen produceert en distribueert
Eureka ook kaarsen en aanverwan
te artikelen. Er wordt overigens al
leen aan middenstanders verkocht,
niet aan particulieren. In totaal
staan er meer dan tweeduizend ar
tikelen in de showroom aan het
Noordeinde. "En om te bewijzen
dat we springlevend zijn, gaan we
dit jaar in de cosmetica. Het zijn
onze eigen recepturen, maar voor
lopig wordt het nog elders gepro
duceerd".
Het begon allemaal op 1 maart
1910. In Amsterdam begon Th. Ot-
tevanger, de vader van de huidige
eigenaar, een eigen fabriekje. Otte-
vanger - van origine een Leimuide-
naar - kwam uit een familie, die be
kend stond om hun uitvindingen.
Een van de uitvindingen is bij re
genachtige weer nog steeds veel
vuldig te zien: de openspringende
paraplu, weet Wassenaar. Dat sys
teem vond een broer van Ottevan-
ger uit
Maar ook Th. Ottevanger had
Succes. Wassenaar: "Hij maakte
een koperpoets dat geen witte na
den naliet na het poetsen. En dat
gebeurt nog steeds niet. Vandaag
de dag is dat nog ons belangrijkste
produkt".
De Klok
Ottevanger noemde zijn bedrijf
Eureka (Grieks voor 'ik heb het ge
vonden') en verkocht zijn produk-
ten onder de handelsnaam ERK.
Maar veel bekender werd de naam
'De Klok', afgeleid van het etiket
op de artikelen. Want daarop staat
een klok afgebeeld die zes uur aan
wijst: het tijdstip waarop Ottevan
ger het patent van zijn uitvinding
in handen kreeg en met de produk-
tie kon beginnen.
Wassenaar, die de dagelijkse lei
ding in handen heeft, omdat de 78-
jarige zoon van de grondlegger al
geruime tijd ziek is, beklemtoont
dat de metaalpoets van Eureka nog
steeds een uniek produkt is. "Bras-
so (een gigant in de poetswereld-
red.) heeft al een paar keer gepro
beerd onze koperpoets na te ma
ken. Het gaat om het rode pigment
in de poets. Meer vertel ik niet".
Even later schetst Wassenaar het
procédé opnieuw. Metaalpoets is
normaliter crèmekleurig. "Dat is
bij ons ook het geval als we het ma
ken. En dan komt het geheim van
de smid. Alles draait om de juiste
temperatuur waarbij olie en water
worden samengevoegd. Dat is de
grote truc. Ze niet alleen bij elkaar
brengen, maar er ook voor zorgen
Procuratiehouder Wassenaar bij de blikken lederwas. "Wie poetst er
vandaag de dag nog?" (foto wim Dijkman)
dat het een jaar later nog een hech
te substantie vormt".
Vader Ottevanger ging enthou
siast aan de slag en het bleek dat
hij een goudmijn had aangeboord.
In de eerste jaren maakte hij de
poets zelf 's nachts en ging hij over
dag de boer op om het te verkopen.
In de jaren '30 ging de fabriek zich
richten op drogisterijen en dat ge
beurt nu nog steeds. "Toen ont
stond ook de echte drogistenwas",
vertelt de procuratiehouder. En zo
verliep de handel voorspoedig. De
was en poets-middelen zijn er nu in
vele variaties, maar nog steeds al
leen maar verkrijgbaar bij de dro
gist.
Op 1 maart 1935 nam de huidige
eigenaar, eveneens Th. Ottevanger
geheten, de zaak over. Hij heeft
vandaag dan ook een - vijftigjarig
- jubileum te vieren, al wordt dat
overschaduwd door zijn ziekte.
Brand
Hij verplaatste de fabriek van
Amsterdam naar het Leimuidense
Noordeinde. "Hier zou een gasfa
briek in komen, maar toen brak de
oorlog uit. Ottevanger kocht het
toen en betrok zelf de woning die
voor de directeur van de gasfa
briek was gebouwd. Vlak voor de
verhuizing vloog overigens de fa
briek in Amsterdam in brand", al
dus Wassenaar.
In de oorlog draaide de fabriek
gewoon door, al waren verschillen
de grondstoffen schaars. Na de
oorlog breidde de fabriek flink uit
en dat gebeurde aan het eind van
de jaren '70 opnieuw. Ook het as
sortiment werd groter en steeds
vernieuwd. "Sommige produkten
raken altijd uit. Dan ga je nieuwe
zoeken", zegt Wassenaar. Alleen de
poetsmiddelen bleven bestaan.
De huidige directeur deed, even
als zijn vader, ook een uitvinding.
Hij creëerde in de jaren '60 de blok-
kaars, een kaars die zeer lang
brandde en als kenmerk had dat de
buitenste wanden bleven staan.
"Je krijgt dan een soort lampje",
zegt Wassenaar rnet een blokkaars
in z'n handen. Want ook deze vin
ding wordt nog steeds verkocht.
De kaarsen werden steeds be
langrijker voor Eureka. Het bedrijf
is nu uitgegroeid tot het grootste
kaarsencentrum voor Nederland,
weet Wassenaar. Eureka heeft het
grootste assortiment van alle
groothandels. Behalve van Gouda
en Bolsius worden ook kaarsen
verkocht van Duitse firma's. De
prijzen variëren van een kwartje
tot pakweg zeshonderd gulden per
kaars. De laatste is dan een ge
beeldhouwde kaars uit Duitsland
die in het verleden vaak werd weg
gegeven als relatiegeschenk. Nu
ligt deze handel een beetje op z'n
gat
Mooier
Eureka heeft behalve de blok
kaars ook andere kaarsen zelf ge
maakt. Het bedrijf stortte zich als
een van de eersten op de stripfigu
ren in kaarsvet gegoten.
Een nieuw produkt wordt verder
de aloude ossegalzeep, vooral be
doeld om vetvlekken uit kleren te
halen. "Sanders (de vroeger zo be
kende Leidse zeepfabriek-red.)
maakt ossegalzeep van echte osse-
gal. Maar die wordt ingevroren. En
dan verliest de ossegal een deel
van z'n werking. Wij gaan de osse
gal rechtstreeks vanuit het slacht
huis verwerken. Je kunt het ook
geen dag laten staan, want dan
stink je weg".
Angst om het op te nemen tegen
de veel grotere zeepfabriek heeft
Wassenaar niet. De ossegalzeep
van Eureka wordt goedkoper en
beter, weet hij. "Sanders heeft mis
schien wel vier directeuren met
vier mercedessen, die de zaak geld
kosten. Ik rij in m'n eigen autootje.
Bovendien zijn onze overheadkos
ten (gebouwen, personeel enz.-
red.) veel lager. Dus zijn wij goed
koper".
Óp dit moment werken er vijf
tien mensen bij Eureka. Voorlopig
wordt het personeelsbestand nog
niet uitgebreid. Dat gaat wel ge
beuren als de produkten aanslaan.
Maar dan niet op grote schaal. "Je
bent klein, maar het voordeel is",
vertelt Wassenaar, "datje dan veel
sneller ergens kan induiken. Je
bent veel flexibeler. Het moet daar
om ook geen groot bedrijf worden.
Ik wil het overzicht behouden".
DUIN- EN BOLLEN
STREEK - De gemeenten
in de duin- en bollenstreek
willen met Leiden en dor
pen uit de Rijnstreek gaan
overleggen over de indus
trieterreinen. Het streven is
te komen tot afspraken over
welke gronden wel of niet
en in welk tempo ze moeten
worden uitgegeven voor be
drijfsvestigingen.
De gemeenten die samenwerken ip
het Samenwerkingsorgaan Bollen
streek hopen zo. meer ruimte voor
industrie in de wacht te kunnen
slepen. Maar met name de gemeen
te Leiden is volgens bestuurder
H.A. Smith niet erg toeschietelijk.
De sleutelstad eist een grote rol
voor zichzelf op waar het het aan
trekken van bedrijven betreft. Een
rol die wordt gesteund door het
provinciaal beleid.
Het enige tijd geleden door het
bureau Frons verrichte onderzoek
heeft angetoond dat met name de
industriegebieden in de rijksstraat
weggemeenten Hillegom, Lisse en
Sassenheim aantrekkelijk zijn
voor bepaalde bedrijven. Dat van
wege de nabije aanwezigheid en de
goede verbiningen met de nationa
le luchthaven Schiphol. Die ge
meenten zijn dan ook volop aan
het werven en dat lukt op dit mo
ment redelijk goed.
Op langere termijn evenwel zou
het wel eens kunnen zijn dat de in-
dustriegrond op is. En de provincie
ziet het niet zo zitten om in de over
wegend agrarische duin- en bollen
streek veel meer terreinen vol te
zetten met industrieën. De voor
keur gaat uit naar terreinen bij de
grote steden, in dit geval Leiden.
En dat zit de straatweggemeenten
niet erg lekker.
Overtuigen
Er is het Samenwerking
Bollenstreek dan ook
legen om de bestuurders van de
provincie ervan te overtuigen dat
er meer bedrijven moeten komen
in de regio. "Om ook in de toe
komst werk te kunnen bieden aan
mensen die in de duin- en bollen
streek wonen", aldus Smith die na
mens het SOB met andere gemeen
ten gaat overleggen over de invul
ling van bedrijventerreinen.
De bestuurder van het SOB heeft
de indruk dat de gemeenten Lisse,
Hillegom en Sassenheim niet erg
tekeer zijn gegaan bij de provincie
tegen het feit dat op langere ter
mijn geen industrieterreinen meer
mogen komen in die plaatsen. Dat
in tegenstelling tot het bestuur van
het regionale samenwerkingsor
gaan dat met het rapport Frons in
de hand hamert op meer industrie.
"De indruk bestaat bij de provincie
dat het verlangen om meer bedrij
ven meer een politieke slogan is en
dat in de praktijk dat verlangen
niet is te verwezenlijken", aldus
Smith die er bij die gemeenten op
aandrong nog eens flink aan de bel
te trekken bij de provincie.
Smith betreurt de zienswijze van
de provincie. Hij heeft eigenlijk
niet veel vertrouwen in het overleg
met andere gemeenten over bedrij
venterreinen. Van tal van kanten
werden daarbij tijdens de in het
raadhuis van Lisse gehouden ver
gadering van het algemeen bestuur
van het SOB ook vraagtekens ge
plaatst. "Hoe kan naleving van af
spraken worden afgedwongen?".
Volgens mr. J. Knapp, die namens
de gemeente Noordwijkerhout in
het SOB zit, knaagt de provincie
aan de autonomie van de gemeen
te. Hij vindt het een vreemde zaak
dat bedrijven straks mogelijk wor
den gedwongen naar andere plaat
sen te gaan terwijl ze zich liever in
de duin- en bollenstreek willen
vestigen.
Ondanks die vraagtekens wil
Smith toch deelnemen aan over
leg. Wellicht dat toch afspraken
kunnen worden gemaakt die gun
stig zijn voor de duin- en bollen
streek. De provincie kan de vesti
ging van meer bedrijven op lange
re termijn tegenhouden. Zij kan
bijvoorbeeld goedkeuring onthou
den aan bestemmingsplannen
RIJNSBURG - De gemeente
Rijnsburg moet ongeveer 100.000
gulden meer betalen voor werk
zaamheden aan het waterleiding
net die vorig jaar zijn uitgevoerd.
De gemeenteraad heeft dit geld
gisteren beschikbaar gesteld.
De extra kosten worden veroor
zaakt doordat per ongeluk was ver
geten een bedrag opzij te leggen
voor de opslag van materialen en
goederen, en voor het weghalen en
afvoeren van grote brokken puin
die tijdens graafwerkzaamheden
werden aangetroffen.
De merkwaardigste oorzaak van
de kostenoverschrijding was ech
ter dat waterleidingen anders ble
ken te lopen dan op de kaart was
aangegeven. Daardoor was veel ex
tra zoek- en graafwerk nodig.
De raadsleden E. Bubbers (CDA)
en A. Renooy (WD) drongen er bij
het college op aan dat de waterlei
dingen beter in kaart te brengen.
Wethouder K. Brul beloofde dat dit
zal gebeuren. J. de Mooij (PvdA)
noemde het 'beschamend' dat de
extra kosten voor werkzaamheden
die vorig jaar al zijn voltooid, pas
nu boven water komen.
ALPHEN AAN DEN RIJN
- Het gemeentebestuur van
Alphen en het rooms-katho-
liek schoolbestuur hebben
het verbod voor Marok
kaanse meisjes om een
hoofddoekje te dragen, in
getrokken. De Marokkaan
se kinderen zullen wel ver
plicht worden alle lessen te
volgen, zoals biologie en
gymnastiek.
Nadat B en W, optredend als
schoolbestuur voor het openbaar
onderwijs, met het katholiek on
derwijs de afspraak hadden ge
maakt het dragen van een hoofd
doekje in de klas door Marokkaan
se en Turkse meisjes te verbieden,
stak een storm van protest op. Ver
schillende organisaties schreven
boze brieven naar het Alphens ge
meentebestuur, tientallen kranten
schreven erover en zelfs de televi
sie besteedde er aandacht aan. In
de Tweede Kamer werden schrifte
lijke vragen gesteld.
Wethouder H.W. den Duijn van
onderwijs legde uit, dat het niet al
leen om de hoofddoekjes ging,
maar dat Marokkaanse meisjes van
hun ouders ook geen biologie-,
zwem- en gymnastieklessen moch
ten volgen. Ook werd van Marok
kaanse zijde kritiek geuit op de
kleding van sommige leerkrach
ten. Den Duijn schreef de zich ver
hardende opstelling van de Marok
kanen toe aan de komst van een
nieuwe iman in Alphen, een islami
tische voorganger. Hij was bang,
dat een normaal verloop van de les
sen in het gedrang zou komen en
vreesde ook, dat de Marokkaanse
meisjes geïsoleerd zouden raken
van de Nederlandse kinderen.
Na overleg met de raadscommis
sie voor onderwijs hebben B en W
besloten, het hoofddoekjesverbod
in te trekken. Als de Marokkaanse
gemeenschap toch haar kinderen
niet aan bepaalde lessen wil laten
deelnemen, dan zal daarvoor aan B
en W toestemming moeten worden
gevraagd.
SOB-bestuurder H.A. Smith:
"Ook in toekomst werk bieden in
duin- en bollenstreek", (archieffoto)
waarin bepaalde gebieden als zo
danig worden aangewezen. Actu
eel is nu ook het op stapel staande
streekplan waarin voor de regio tal
van belemmeringen staan voor het
werven van meer bedrijven. Al eer
der veroordeelde gedeputeerde
drs. J. Borgman van de provincie
Zuid-Holland het overdreven wer
vingsbeleid van de straatwegge
meenten die, hun dorpen in inter
nationale folders aanDriizen.
Indien het overleg met de ge
meenten rondom Leiden wel enig
resultaat te zien geeft, moeten de
gemeenten in de duin- en bollen
streek onderling weer uitmaken
wie het eerst aan bod komt bij de
uitgifte van bedrijfsgrond. Daar
over is voorlopig het laatste woord
nog niet gesproken.
Beurs Amsterdam
Noteringen van vrijdag 1 maart 1985 (tot 12:30 uur)
AANDELEN ,H°°
binnenland
doorlopend
N>9
hoogovonsc
264.00
172.50
299 50
67.90
75*0
138.70
ALPHEN AAN DEN RIJN - In
het recreactiegebied Zegersloot in
Alphen aan den Rijn zullen zo goed
als zeker golfbanen worden aange
legd. De Alphense gemeenteraad
gaf gisteravond haar goedkeuring
aan drie collegevoorstellen die de
aanleg van golfbanen mogelijk ma
ken.
De raad stemde in met het voor
stel om de bestemming voor het
gedeelte van Zegersloot dat ten
zuiden van de Zeeerbaan liet. te
veranderen van passieve in actieve
recreatie. Voorts gaf de raad zijn
goedkeuring aan het beschikbaar
stellen van een krediet van een
kleine 3,5 miljoen gulden (waarvan
rijk en provincie 2,3 miljoen voor
hun rekening nemen). De raad
stemde ten slotte unaniem voor de
aankoop van twee stukken grond
met een totale oppervlakte van 38
hectare. Hiermee is een bedrag van
2,1 miljoen gulden gemoeid.
279.00
140.50
"raüo8
181.00*"
KATWIJK - "Het heeft mij
buitengewoon overdon
derd". Dat zegt geneeskun
dig directeur H. Locht in
een reactie op het besluit
van het bestuur van het
Rijnlands Zeehospitium in
Katwijk om hem, evenals
verpleegkundig directeur
M.H. Rijken, met ingang
van vandaag te ontslaan.
"Ik vind het vooral voor de
bewoners van het hospi
tium erg. Ik heb nauwelijks
de tijd gehad om afscheid te
nemen".
Locht werd woensdagavond laat
op de hoogte gebracht van zijn ont
slag. Het personeel van het Zee
hospitium hoorde het bericht eerst
vanmorgen. Het onslag volgt na
een uitspraak van het Scheidsge
recht van Nederlands ziekenhuis
wezen. Het bestuur van het Zee
hospitium had by deze instantie de
onwerkbare situatie in het revali
datiecentrum aangekaart, nadat
het scheidsgerecht in eerdere in
stantie een schorsing van Locht en
Ryken ongedaan had gemaakt na
een juridische vormfout.
Locht zegt dat Rijken en hijzelf
op grond van de uitspraak van het
scheidsgerecht het Zeehospitium
laten. Hij baseert die stelling op het
feit dat de twee directieleden vijf
jaar lang hun salaris behouden.
"Het scheidsgerecht moet gecon
cludeerd hebben dat er een on
overbrugbare kloof is ontstaan tus
sen directie en bestuur waarna het
tot deze uitspraak is gekomen",
veronderstelt Locht
Werksfeer
Een verschil van inzicht over het
te voeren beleid binnen het Zee
hospitium heeft uiteindelijk tot de
problemen, die zich over lange pe
riode hebben uitgestrekt, geleid.
Locht, die altijd heeft gezegd 'zijn
hart te hebben verpand' aan het
Zeehospitium, betreurt het ontslag
in hoge mate. "Het doetje best wel
wat", erkent hij. Lange tijd heeft
de directeur gehoopt dat het ge
schil alsnog zou worden bijgelegd.
"Ik heb de vergelijking al eerder
getrokken: in elk huwelijk gebeurt
wel eens iets". Het bestuur, van
morgen niet voor commentaar be
reikbaar, heeft daar nooit in ge
loofd.
Ook de ondernemingsraad heeft
steeds op ontslag van het tweetal
aangedrongen vanwege de slechte
werksfeer en de verstoorde ver
houdingen. Onlangs nog deed de
OR in een brief aan Locht en Ry-
ken in bedekte termen het verzoek
op te stappen.
Uit de woorden van OR-verte-
genwoordiger G. Swarts blijkt ech
ter dat nog lang niet alle proble
men uit de wereld zyn nu het ont
slag een feit is. Volgens hem zullen
de gesprekken die nu met het be
stuur moeten worden gevoerd van
erg groot belang zijn. De wijze
waarop de reorganiatie van het
Zeehospitium wordt ingevuld en
het herstellen van de troebele ver
houdingen zullen daarin een essen
tiële onderdelen zyn, zo blijkt uit
zyn woorden. "Ik hoop en reken op
een goede afloop", aldus Swarts.
212.00 215.00+
415.00
102.50
383.00X
106*0+
gel delft c
gero c
giessen
holland sea
hunt.dougl
hontdoug
tob-kondor
290.00 291.00
460,00
190*0
120000 L -
135.00 B 135*08
1700.00 1690.00
151*0 151*0
sarakreek
schuppen
104.50
474.00
166.00
210*0
476.00
47.00+
130*0
202*0
buitenland
asas
be! south
boeing
westmgh 3080 30.50
beleggingsinst.
331.00
86 20
177.20
vtk.ng 42 50
OBLIGATIES
staatsleningen
nl 12% 81-91 130.80
(a 82-92 113.00 113.10
£82-92 109.80 110.00
£82-89 106.40 106.60
B2I-89 10470 104.90
•83-90 106.80 107.10
3-93 104 10 104.50
184-94 103.20 103 50
83-94 102.20 102.40
118.20
10350
103.20
10340
nl8V4 84-94 101.00
7% 62-93 98.50
n!7'£ 85-95
bng
bg1lV4 82-07
amro 10% 82a 110.00
amro 1082-89 103.80
amro 91/4 83a 101.50
amro 8% 84 10180
amro 8V« 83a 98.50
ar s10'£ 82-87
amros7Vfe84
bmh9Vz 83-93
cc r abo 7% 84
kbb a 83-33
Mmaw41£85
140.70
104.00
nib 8% 841-99
r*bo8'£ 83-98
r*bo7'£ 84-99
nwb 8% 84-03 10260
rabh 8% 84
rabh 8V4 77
rabo 8 8+93
rabo7'£ 84-93
bib hyp.b
wuh 12 80-88
wuh 9'£ 79-87
101.80
100.20
101.30
101*0
wuh 8'£ 82-89
wuh 8'£ 84-92
wuh 8 84-93
he^beheer
wuift 2800.00
indices e.d.
indices (a.n.p.-c.b.s)
Algemeen 198.8
obl.lndex/eff.rend.(c.b.s.)
Bankleningen 8.28
Pandbrieven 8*8
Goud en zilver
Goud onbewerkt: 34950-
35450
Zilver onbewerkt: 655-725.
Beursoverzlcht
Vriendelijke beurs
Na enkele minder goede dagen
heeft de Amsterdamse effecten
beurs vanochtend een aardig her
stel te zien gegeven. De Ameri
kaanse markt sloot gisteravond ho
ger af en bovendien lijkt de dollar
tot rust te zijn gekomen en dat
zorgde er voor dat er weer vraag
aan de markt kwam.
Amerikaanse vraag stuwde de no
tering van KLM en Philips op waar
door winsten van meer dan gulden
werden geboekt. Vanuit de Bonds
republiek kwam er vraag opzetten
naar chemiewaarden en daardoor
kon ook Akzo ongeveer een gulden
aan het vorige slot toevoegen. Uni
lever, Hoogovens en Koninklijke
Olie bleven dicht bij het vorige slot
hangen.
De banken lagen er licht verdeeld
bij maar bij de assuradeurs drong
Aegon zich met een winst van
meer dan vier gulden luidruchtig op
de voorgrond. Amev ging even
eens vooruit maar Nationale Ne
derlanden stond, als gevolg van
een wat negatief artikel in één der
financiële weekbladen, wat onder
druk.
