'Het is ergens wel hypocriet' Velen in bisdom Den Bosch willen samen doorgaan Reportage Mensenrechtenbeleid in Nederland: geen bezoek aan Chili, wel aan Iran Tarieven crèches gaan fors omhoog Ter Schure in retraite VRIJDAG I MAART 1985 PAGINA 15 Op het Binnenhof hebben Iraniërs een galg opge steld uit protest tegen het islamitische schrikbe wind van ajatolla Chomeini, dat in cijfers van martelingen, politieke moorden en verdwijnin gen zelfs de militaire junta van Chili schijnt te overtreffen. Het oogt bizar, maar voor de dage lijkse passanten in het gebouw van de Tweede Kamer lijkt het niet meer dan de zoveelste de monstratie van weer een groepje belangenbehar tigers tegen een situatie waarop dat kleine Neder land toch geen invloed kan uitoefenen. De kamerleden die zich met mensenrechten be zighouden, zijn er natuurlijk van doordrongen dat Iran 'erg' is zelfs erger dan menige dictato riaal geregeerde bananenrepubliek in Zuid-Ame- rika. Maar, zo wordt gezegd, de mogelijkheden om er iets tegen te doen zijn beperkt, want Iran vormt een gesloten samenleving en is niet gevoe lig voor kritiek van buitenaf - zeker niet uit het westen. Bovendien: wat zou je moeten doen? Staatssecretaris Ploeg (landbouw en visserij) kon vorige week dan ook opgelucht het Tweede- Kamergebouw verlaten nadat hij in een kort in terpellatiedebat had moeten uitleggen waarom hij (deze week) een werkbezoek ging brengen aan dat omstreden Iran. Alleen D'66, dat zonder het gebruikelijke vooroverleg met andere partijen het interpellatiedebatje had laten organiseren, stelde met enkele kleine linkse partijen Ploeg de vraag hoe diens werkbezoek moest worden gezien in relatie tot de in Iran bedreven verschrikkin gen. Maar het leidde tot niets. De drie grote par tijen vonden het niet zinvol de staatssecretaris van zijn reis te weerhouden en lieten hem gaan. Vorige week vrijdag stapte Ploeg op het vlieg tuig en komend weekeinde wordt hij terugver wacht. Hij staat aan het hoofd van een zware za- kendelegatie die Iran probeert te interesseren voor een uitbreiding van handelscontacten op het gebied van de zuivel (pluimvee) en andere agrari sche produkten. Hij mag zijn status van bewinds man gebruiken om deuren te openen die anders gesloten zouden blijven en loopt in die hoedanig heid dus mee aan de grote hand van de Neder landse agrarische industrie. Hoe dat bezoek zich verhoudt tot de officiële Nederlandse opvattingen over mensenrechten werd tijdens het interpellatiedebatje niet duide lijk. De grote partijen leken het er wel over eens te zijn dat het bezoek 'niet regime-bevestigend' was, maar wat daaronder moest worden verstaan bleef verborgen in een dikke wolk van woorden en vooral ook van irritatie over het eigenzinnige gedrag van D'66-fractieleider Engwirda, die zoals gezegd zonder beraad vooraf de interpellatie had aangevraagd. Het CDA-kamerlid Hans Gualthérie van Weezei, woordvoerder namens zijn fractie in mensen rechtenkwesties, vindt nog altijd dat Engwirda verkeerd handelde: "Eng wirda had vooroverleg moeten plegen, zoals dat gebruikelijk is. Dan had hij ook meer kunnen be reiken omdat je dan met een aantal partijen een ge meenschappelijke mars route kunt uitstippelen". door Wim Wirtz "Als wij als Kamer in het open baar de staatssecretaris hadden teruggeroepen en hadden ge zegd: je mag me$ gaan, dan had dat de handel met Iran onevenre dig kunnen schaden, de schade had dan desastreus kunnen zijn. Bij vooroverleg in een besloten vergadering van de commissie buitenlandse zaken had je tegen Ploeg kunnen zeggen: doe het maar niet, en dan had hij een brief kunnen schrijven met bij voorbeeld de mededeling dat-ie ziek was geworden of zo". Bij nadere beschouwing blijkt Van Weezei minder stellig in zijn opvattingen dan hij aanvankelijk lijkt. In kort bestek maakt hij duidelijk dat het mensenrech tenbeleid in politiek Den Haag geen grote zekerheden kent en niet geheel ontbloot is van wille keur. - Als u nu van tevoren had ge weten dat Ploeg naar Iran zou gaan, had u dan gezegd: je moet maar niet gaan "Je kunt heel goed de stelling verdedigen dat Ploeg op grond van de mensenrechtensituatie in Iran niet had mogen gaan. Als ik minister van buitenlandse zaken was geweest en ik had van tevo ren van dat bezoek geweten dan had ik hem aangeraden niet te gaan". - En als kamerlid? "Eh...dan had ik gezien de on duidelijkheid eerst om ophelde ring gevraagd". - Dat is iets anders dan zeggen dat-ie niet moet gaan. Dus als minister van buitenlandse zaken zou u het anders zien dan als ka merlid. "Nou...ik denk dat ik als minis ter van buitenlandse zaken zou zeggen, dat zo'n bezoek geen gro te oportuniteit heeft". - Dat klinkt zwakker dan rond uit zeggen: je moet maar niet gaan. "Ik zou zeggen: het heeft geen grote opportuniteit". Zijn collega-woordvoerder van de PvdA Jules de Waart, van wie de verhullende term 'niet regi me-bevestigend' afkomstig is, lijkt wat meer uitgesproken. Hij zegt: "Engwirda heeft gelijk als hij zegt dat de situatie in Iran Vorige week donderdagavond: staatssecretaris Ploeg (met snor) op Schiphol bij zijn vertrek naar Iran. ernstig is en dat we daar al het mogelijke tegen moeten doen. Maar hij had niet gelijk in zijn opvatting dat Ploeg niet moest gaan. Zo'n bezoek is zo margi naal, dat staat zo weinig in ver houding tot wat er in Iran ge beurt, het heeft echt geen zin daar een punt van te maken". Tegenstrij digheden En daarmee zijn we bij de kern van de zaak: het mensenrech tenbeleid van gidsland Neder land. De tegenstrijdigheden zijn genoegzaam bekend: waarom geeft ons land wel materiële steun aan Indonesië, waar de mensenrechten nog steeds met voeten worden getreden (Oost- Timor, Irian Jaya), en waarom niet meer aan Suriname, dat in Nederlandse ogen nu moet vol doen aan allerlei voorwaarden voor democratisering; waarom mag een bewindsman of -vrouw niet naar Chili of Zuid-Afrika, maar wel naar Iran? Ter illustratie: uit gegevens van Amnesty International blijkt dat er in Iraanse gevangenissen op grote schaal wordt gemarteld en dat er sinds de revolutie van 1979 in vijf jaar 5.447 terechtstel lingen zijn geweest, niet alleen van ordinaire misdadigers maar ook van Baha'i-gelovigen, Koer den en tegenstanders van het be wind. Daarbij wordt aangete kend dat de situatie in werkelijk heid waarschijnlijk nog ernstiger is. Wie de specialisten van de twee grootste politieke partijen raadpleegt over mensenrechten beleid, krijgt het beeld voorge schoteld van een, rad van avon tuur. CDA-woordvoerder Gual thérie van Weezei heeft er weinig moeite mee dat beeld te bevesti gen: "Bewindslieden kunnen niet naar Chili of Zuid-Afrika gaan, want dan is de beer los, dan zou er grote verontwaardiging ontstaan. Het gebeurt ook niet, omdat er ten aanzien van deze twee landen een economisch ontmoedigingsbeleid wordt ge voerd. Ten aanzien van Iran is dat niet het geval. En dat debatje Gualthérie van Weezei: ergens hypocriet. (foto anp» over Iran is dus ook het bewijs dat een bewindsman bij het ene land wel op bezoek kan gaan en bij het andere niet". - Uw fractie werkt daar wel be wust aan mee. "Ja, dat is zo en ik zeg dat ook in alle eerlijkheid: het is ergens hypocriet om je zo op te stellen tegenover al die landen. Maar het is nou eenmaal selectief'. - Het is puur pragmatisch en u stelt zich ook niet actief op als het erom gaat daarin verandering te brengen. '"Ija, kijk eens - en ik moet dat toch even zeggen - als je ziet het cynisme waarmee in de Verenig de Naties landen worden uitge kozen om tegenaan te trappen... Ik heb het zelf meegemaakt toen ik bij de VN werkte in New York, dat de Engelsen naar ons toe kwamen en zeiden: we willen jul lie resolutie tegen Chili wel steu nen, maar dan moeten jullie ook achter onze resolutie tegen Ar gentinië gaan staan. En de men senrechtensituatie in Argentinië was toen nog erger dan in Chili. Maar ja, de Engelsen waren ge loof ik dertiende investeerder in Argentinië en wij iets van twee de, dus dat ging moeilijk." - Economische motieven geven de doorslag. "Ja, in deze tijd vaak wel. Het is nou eenmaal zo dat als het eco nomisch goedgaat je wat meer de dominee kunt uithangen dan de koopman. In economisch slechte tijden is het andersom". Eieren - Nog even Iran. Je ziet op tv dat debatje in de Kamer, de grote politieke partijen die zich niet of nauwelijks druk maken over de mensenrechten in dat land, en dan hoor je: het bezoek van Ploeg is niet regime-bevestigend. Wat moet je daar als kiezer nu van denken? "Ik heb al gezegd dat het zo niet had gemoeten. En ik heb daarom ook bewust niet aan dat debat deelgenomen. Achteraf be dacht ik dat ik wel één vraag had willen stellen, namelijk of je in Iran als bewindsman niet iets - Hoe stelt u zich dat dan voor: Ploeg met een mandje eieren in de hand en dan nog even- zeggen dat ze daar om de mensenrechten moeten denken? "Hij heeft daar natuurlijk wel de nodige kanalen. En als ik kijk naar de ambassadeur van Iran hier in Den Haag; die vindt het verschrikkelijk om zo geïsoleerd te raken, die stelt zich wel open voor dit soort zaken. Daarom ben ik er van overtuigd dat er met de Iraniërs best over mensenrech ten valt te praten". Het bezoek van Ploeg aan Iran is niet regime-bevestigend, zei PvdA-woordvoerder De Waart (Van Weezei: "Ik ga ervan uit dat de simpele aanwezigheid van een bewindsman in welk land ook regime-bevestigend is"). De Waart verklaart zich nader: "Re gime-bevestigend, ach, dat is ei genlijk pas het geval als een land internationaal wordt doodgezwe gen en een ander, groot land er weer toe overgaat met dat land contact te leggen. Maar de missie van Ploeg is zo laag van karakter, zo weinig betekenend, dat kun je niet regime-bevestigend noe- - Toch gaan er geen bewindslie den naar Chili of Zuid-Afrika. Het is dus blijkbaar volstrekt se lectief. "Je kunt niet zeggen: selectief, want dat klinkt alsof je bewust kiest voor het ene land en niet voor andere. Vaak is het gewoon een grote toevalsfactor die in dit soort zaken een rol speelt. Kijk naar Suriname. Daar overheerst de emotie; op basis daarvan, toch ook een toevalsfactor, wordt er aan dat land voorlopig geen hulp meer gegeven. Maar in het geval van Opper-Volta, waar toch ook een vergelijkbare coup is ge weest, daar gaan we door met ontwikkelingshulp. Waarom dan wel in het ene geval en in het an dere niet?" Publieke opinie - Laten volksvertegenwoordi gers in het geval van Chili en Zuid-Afrika zich dan leiden door de publieke opinie? "Nou nee. Je hebt natuurlijk je eigen verantwoordelijkheid. De publieke opinie speelt wel een rol, net als bij landen als Peru en Argentinië. Maar hoe je je uitein delijk opstelt hangt vaak met zo veel factoren samen". - Er zijn geen duidelijke nor- "Nee, die zijn er niet. Daarom is een geïntegreerd, samenhan gend beleid voor de mensenrech ten ook zo moeilijk. De PvdA heeft het daar ook altijd moeilijk mee gehad. Wantje kunt wel zeg gen: economische maatregelen tegen larlden waar de mensen rechten worden geschonden, is hoofdpunt van beleid, maar hoe bereik je nou dat zo'n beleid ef fect heeft? Wat je zou willen is een schaal van vergrijpen en daarnaast een schaal van sanc ties. Maar dat is natuurlijk vrese lijk moeilijk, want welke sanc ties zou je in welk geval moeten toepassen en wat bereik je er dan mee?" "Je ziet het in de praktijk. De sancties tegen Suriname zijn ef fectief gebleken. Als het gaat om een sportboycot tegen Zuid-Afri ka ook. Maar je kunt je best eens afvragen of een culturele boycot tegen Zuid-Afrika wel zo effec tief is". - Wat doet uw partij tegen de situatie in Iran? "Weinig, Ik vind alleen dat de Nederlandse regering geen ex portkredietgaranties moet geven ten behoeve van de handel met Iran. De regering moet de han delsrelaties met Iran niet gaan dragen. Dat vind ik nou net even te ver gaan. Ik denk dat een neu trale politiek in dit geval een goe de politiek is". - Uw partij lijkt in mensenrech tenkwesties niet erg consequent. Uw partijgenoot/kamerlid Harry van den Bergh komt met een op- timstisch verhaal terug uit Tur kije: ze zijn daar op de goede weg met de democratie, het ziet er al lemaal rooskleurig uit. Terwijl daar toch ook nog steeds mensen in gevangenissen worden gemar teld. "Onze fractie heeft destijds ook afstand genomen van de uit spraken van Van den Bergh, er wordt bij ons anders over Tur kije gedacht. Ik vind eigenlijk ook datje geen politici naar zo'n land moet afvaardigen om te kij ken hoe de situatie precies in el kaar zit. Ze kunnen zich daar over toch geen mening vormen. Ze zien alleen de buitenkant, maar ze horen niet wat er werkelijk aan de hand is". De Waart - niet ontevreden over de opstelling van het kabi net in mensenrechtenkwesties - karakteriseert mensenrechten beleid als "de uitkomst van poli tieke prioriteiten die samenhan gen met toevalligheden". Gual thérie van Weezei signaleert dat de belangstelling voor mensen rechten as such sterk is vermin derd. Is mensenrechtenbeleid dus' een hopeloze zaak? De Waart: "Ik denk dat we veel kun nen doen, maar dat het in de praktijk niet meevalt". OOSTERBEEK (GPD)- De bijdra gen van ouders voor kinderdagver blijven gaan vandaag omhoog. De herziening van de tarieven volgt op plannen die destijds in de Tweede Kamer zijn besproken. Maar in uit gewerkte vorm gaan die plannen volgens de Werkgemeenschap Kindercentra Nederland verder dan in eerste instantie is voorge steld. De werkgemeenschap, een ver eniging waarbinnen 85 procent van alle 3000 kindercentra is gebun deld, denkt trouwens dat van die bijgestelde bijdragen een negatief effect uitgaat, om de eenvoudige reden dat de tarieven bij meer dan één kind er nogal fors inhakken. Gevolg hiervan zou kunnen zijn dat de kinderdagverblijven zullen ontvolken en aldus de meerop brengst wegvalt tegen de afnemen de bezettingsgraad. Water naar de zee dragen, wordt gevreesd. Waarnemend-coördinator Frits van Schagen van de in Oosterbeek zetelende Werkgemeenschap Kin dercentra Nederland (WKN) schudt namens alle betrokkenen vol onbegrip het hoofd. De maatregelen van minister Brinkman (WVC), de verantwoor delijke bewindsman zijn niet in twee zinnen uit te leggen. In elk ge val komt het er op neer dat de laag ste tarieven voor kinderdagverblij ven worden aangepast aan de kos ten die ook thuis gemaakt zouden worden voor de verzorging van een kind. Dat betekent dat mensen met een maandinkomen van minder dan 1500 gulden nu maandelijks 45 gulden gaan betalen voor een hele dag opvang van een kind. Momen teel geldt nog een tarief van 12 gul den. Op zichzelf heeft de WKN daar geen problemen mee. „Want", zegt Van Schagen, „het is natuurlijk nooit de bedoeling geweest om aan je kind te verdienen door het in een dagverblijf te plaatsen. Aan voe ding en verdere verzorging ben je thuis ook minstens een dergelijk bedrag kwijt". Nee, de pijn zit dan ook een stuk dieper en treft ook meer de categorie van tweeverdie ners. Voor het tweede en volgende kind geldt namelijk niet langer het laagste tarief. Voor het tweede kind dient voortaan de helft van de berekende ouderbijdrage te wor den betaald. Bovendien wordt het aantal inkomensklassen van 42 terug naar 25 minder fijnmazig, waardoor je al snel in een hogere tariefgroep terecht komt. Een voorbeeld. Als man en vrouw, tweeverdieners, samen 3000 gulden netto in de maand ver dienen, betalen ze voor twee kinde ren per 1 maart op basis van hele dagen in een dagverblijf maande lijks 690 gulden: 460 gulden voor het eerste en 230 gulden voor het tweede kind. „Dat betekent", aldus voorziet Van Schagen dit voor beeld van commentaar, „dat de vrouw dus hoofdzakelijk uit werken gaat om de opvang in het kinderdagverblijf te kunnen be kostigen". „Een logisch gevolg zou kunnen zijn dat zij met werken stopt om thuis zelf voor de kinderen te zor gen. Met andere woorden: ze wordt het huis weer ingejaagd. Een ande re mogelijkheid is dat zij de kinde ren thuis houdt en zelf voor oppas zorgt door wisselend een buur meisje, een oma of wie dan ook te charteren. Hetgeen de kwaliteit van de opvang hoogstwaarschijn lijk niet te goede zal komen". Van Schagen vreest dat juist de hoge inkomens zullen afhaken en dat heeft weer gevolgen voor de gemê leerde samenstelling van de dag verblijven. Bij de werkgroep 'Gewoon sa men doorgaan' in het bisdom Den Bosch komen veel brieven binnen van kerkbesturen die hun instemming betuigen met het beleid van bisschop Bluys- sen en met het voornemen van de dekens om dit beleid voort te zetten. De positieve reacties ko men 'met bosjes tegelijk', zo deelde de coördinator J. van der Boom in Beek en Donk mee. Door het carnaval en de cro- cusvakantie hebben nog niet alle kerkbesturen kunnen vergade ren. Daarom is de termijn van in zending verlengd tot en met vol gende week. De nieuw benoemde bisschop, mgr. J. ter Schure, is niet inge gaan op een uitnodiging tot bij woning van de dekensvergade ring deze week. Hij heeft ook niet gereageerd op het verzoek van de dekens een andere datum te noemen voor een ontmoeting. De perschef van het bisdom deelde hierover mee, dat de nieu we bisschop geen ontmoetingen met groepen wil voordat hij op 9 maart wordt geïnstalleerd. De bisschop is momenteel in retrai te. Ook het kapittel heeft nog geen gesprek met hem gehad. Perschef. De perschef van het bisdom Roermond, B. Spek man (45), is met ingang van 1 juni benoemd tot chef van de afde ling perszaken van de KRO. In 1976 kwam Spekman bij het bis dom. Hij is ook hoofdredacteur van het wekelijkse Bisdomblad (19.000 exemplaren). Toga's. Jonge predikanten van de reformatorische kerk in Equatoriaal Guinee - een land in Afrika dat ligt tussen Cameroun en Gabon - hebben de secretaris Afrika van de hervormde Raad voor de Zending, ds. P. Magré (Warmond), gevraagd te helpen by het verkrijgen van toga's. Deze zijn voor hen heel belang rijk, vertelde ds. Magré. "In dat land en met de daar ten dienste staande middelen is het uiterst moeilijk toga's te laten maken, veel moeilijker in elk geval dan in menig ander Afrikaans land". Voorlopig heeft ds. Magré aan vier toga's genoeg. "Dat onze Ne derlandse toga's warm zijn, is geen bezwaar". (De Raad voor de Zending ze telt in Oegstgeest). Leiden. Als ds. A. J. de Jong binnenkort afscheid heeft geno men van de Leidse hervormde gemeente (wegens pensioen), zullen de wijkgemeenten Ko- ningswijk en Molenwijk worden opgeheven. Daar komt dan één 'Marewijkgemeente' voor in de plaats. De vacature van ds. De Jong wordt niet vervuld. Dr. S. Meijers wordt de predikant van de nieuwe wijkgemeente. Ds. H. E. Sten-inga, predi kant voor de vrijzinnige her vormden in Leiden en Oegst geest en voor deelwerk in de wijkgemeente Boshuizerwijk (Zuidwest), heeft meegedeeld, dit jaar gebruik te zullen maken van de vut-regeling voor predi kanten. In september hoopt hij zijn werk te beëindigen. Dan heeft hij in Leiden de vier jaar volgemaakt. De financiële situatie van de hervormde gemeente laat niet" toe, dat er vervanging komt voor het werk dat ds. Sterringa in de Boshuizerwijk doet. (Ds. K. J. Jansen is de her vormde predikant in deze wijk). Boek (Theo Kroon). Gezien het toe nemende tekort aan priesters moet in bijzondere gevallen een leek kunnen voorgaan in de eu charistie. Hij of zij dient daartoe een speciale wijding te ontvan gen. Dat ongewijden voorgaan, is een ongezonde situatie. Dat was en is de mening van professor dr. E. Schillebeeckx. Hij legde deze opvatting in 1980 neer in zijn boek 'Kerkelijk ambt - voorgangers in de gemeente van Jezus Christus'. In zijn dezer dagen verschenen boek, 'Plei dooi voor mensen in de kerk', neemt hij daarvan niets terug. Waarom nu eigenlijk dit nieu we boek? Ik zou het niet weten, want er staat niets of nauwelijks iets anders in dan in zijn vorige. Het moet te maken hebben met het dreigende proces rond zijn boek uit 1980. Voor degenen die hem niet hebben begrepen (lees: het Vaticaan) heeft hij het nog eens opgeschreven en waar no dig verduidelijkt. Hij heeft reke ning gehouden met de kritieken op zijn eerste boek, maar hij maakt de bezwaren daartegen niet tot de zijne. Dat is wel heel duidelijk. Er kwam ook kritiek uit Ne derland. Onder anderen van twee theologen: dr. Th. van Bil- sen en dr. G. van Meershoek. Zij verweten Schillebeeckx foutief interpreteren en vertalen van teksten. De eerste criticus deed hij in 'De Bazuin' onheus af met de stelling dat diens bezwaren geen hout sneden, en op Van Meershoeks bedenkingen ging hij niet in, ondanks herhaalde pogingen van Van Meershoek daartoe in het 'Katholiek Nieuwsblad'. In zijn nieuwe boek keurt hij ze zelfs geen voet noot waardig. Net als zijn eerste is ook dit een leesbaar boek. Wel opmerkelijk voor Schillebeeckx, wiens ande re werken voor velen onleesbaar zijn. Hoewel hij af en toe toch weer vervalt in zijn onverstaan bare 'jargon'. Maar dat kan de le zer gewoon overslaan. De rest is het lezen echt wel waard. Overleden. 'In Warmond is op 86-jarige leeftijd pastoor H. C. A. M. Kouwenhoven overleden. Van 1954 tot 1965 werkte hij in de Zoeterwoudse Meerburgparo chie. Hij was ook betrokken bij de oprichting van de parochie 'De Menswording' in - Leider dorp. Morgen wordt de pastoor in het priestergraf bij de Meerburg- kerk begraven, na een rouw dienst in de kerk, die om half 11 begint. Hervormde Kerk: beroep baar mevrouw A. E. Bosch Lei den, F. Hoek Alblasserdam en J. de Rijke Vlissingen. Gerefor meerde Kerken: beroepbaar J. van Dijk Lewedorp en R. J. Dek ker Schipluiden. Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt: bedankt voor Albany (Australië) T. Havin- ga Broek op Langedijk.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 15