Ellende achtervolgt Bhopal
Willebrands: verschillen tussen kerken niet toedekken
Reportage
Miskramen, kwalen en armoede na giframp
Markt in zwart geld
tiert welig in Peking
Free-lance stewardessen KLM
voelen zich in de kou gezet
DONDERDAG 28 FEBRUARI 1985
PAGINA 17
Parveen Naqvi was drie maanden
zwanger toen zij op 3 december
van het vorig jaar 'het gas at', zoals
ze het zelf uitdrukt. Ze holde die
nacht in paniek door de Indiase
stad Bhopal om aan de gifgaswolk
te ontsnappen. De 25-jarige zwerf
ster ligt nu in het ziekenhuis bij te
komen van een pijnlijke abortusin
greep, die noodzakelijk was gewor
den nadat ze ernstige bloedingen
had gekregen.
De 18-jarige Geeta Bai, uitgemer
geld en vijf maanden zwanger,
heeft al drie keer bloedingen gehad
sinds ze het giftige methyl-isocya-
naat inademde. Ze is analfabeet en
denkt dat haar maag 'vol zit met
gifgas.'
Shenaz Raes is acht maanden
zwanger. Ze kreeg te vroeg weeën
en moest enige tijd kunstmatig
beademd worden. Van tijd tot tijd
heeft ze nog steeds pijn maar dat
gaat weer over en nu hoopt ze maar
dat ze geen 'monster' ter wereld zal
brengen.
door
Seema Sirohi/AP
Honderden vrouwen in Bhopal
kampen met ernstige lichamelijke
problemen, variërend van sponta
ne miskramen en gedwongen
Zwangerschapsonderbreking tot
zware bloedingen. Het gifgas dat
ontsnapte uit de fabriek van Union
Carbide eiste meer dan tweedui
zend levens en trof 200.000 ande
ren, van wie er 60.000 ernstige kwa
len opliepen. Artsen zeggen nog
niet te weten wat de gevolgen op
de lange termijn zullen zijn. Zwan
gere vrouwen, een van de meest
kwetsbare risicogroepen, worden
angstvallig in de gaten gehouden
door hun artsen.
In de Sultania Vrouwenkliniek
vertelt Shenaz Raes dat de artsen
haar in eerste instantie uitgelegd
hadden dat haar kind 'het gas gege
ten had'. Een röntgenfoto wees la
ter uit dat het lichaam van het kind
afwijkingen vertoont.
'Nu vertellen de dokters me niks
meer. Ik wil geen monster krijgen,'
zegt ze, terwijl ze een vale rode de
ken om zich heen trekt in de ver
vuilde, benauwde abortusafdeling.
Miskramen
Ongeveer de helft van de 23 pa-
tiëten op de afdeling kreeg klach
ten na de inademing van het gifgas.
Ze klagen over hevige bloedingen,
buikpijn, ademgebrek en overda
dig zweten. Ze zijn allemaal bang
dat hun kinderen geboortegebre
ken zullen hebben.
Volgens de statistieken van de
kliniek hebben zich tussen 3 de
cember en 22 januari 109 miskra
men voorgedaan en werden 24 kin
deren dood geboren. De cijfers ge
niet aan hoeveel miskramen
spontaan waren en hoeveel er door
medisch ingrijpen tot stand kwa-
Bij ernstige bloedingen of an
dere gevaarlijke symptomen be
sluiten de artsen de zwangerschap
af te breken in het belang van de
Zes artsen verklaren onafhanke
lijk van elkaar dat er sinds de gif
gasramp gemiddeld vier keer per
dag een abortus verricht moet wor
den. Verpleegkundigen bevestigen
dit cijfer. Directeur Kamla Saxena
van de kliniek zegt dat het aantal
abortusingrepen niet gestegen is
het gaslek. 'Het gas heeft geen
speciale uitwerking op zwangere
iwen', zegt zij. 'We kunnen de
doodgeboren kinderen en miskra
men niet toeschrijven aan het gas,
zolang niet alle proeven met de foe
tussen zijn afgerond.'
Een particuliere hulporganisatie,
het Burgercomité voor hulpverle
ning en revalidatie, stelt echter dat
vrouwen in de vruchtbare leeftijd
de meest kwetsbare groep overle
venden vormen. Het in Bombay
gevestigde comité concludeerde in
een rapport dat er in de Sulta-
niakliniek in de afgelopen zes we
ken 150 miskramen en doodgebo
ren kinderen geteld waren.
Woordvoerder Tapan Bose van
BHOPAL De ziekenhuizen in Bhopal kwamen bedden tekort om alle
slachtoffers van de grootste giframp uit de geschiedenis op te vangen
(EP A-foto boven). De chemische fabriek van de Amerikaanse firma Union
Garbide veroorzaakte de ramp
het burgercomité zegt dat de kli
niek knoeit met cijfers om de ernst
van de situatie te verhullen en een
nieuwe angstgolf te voorkomen.
'Waarom zouden we die cijfers
verborgen houden?' vraagt Saxe
na. 'Wij zijn toch niet verantwoor
delijk geweest voor de gasramp.'
Volgens haar kunnen de miskra
men en bloedingen bij zwangere
vrouwen evengoed veroorzaakt
zijn door 'psychologische trauma's
en de inspanningen tijdens het
wegvluchten voor de gaswolk'.
Kwalen
Twee gangbare methoden om ge
breken op te sporen bij ongeboren
kinderen - een vruchtwaterpunctie
of een echoscopie - kunnen niet
worden toegepast in de kliniek.
Men probeert inmiddels wel de
daarvoor benodigde apparatuur te
verkrijgen.
De artsen van de ziekenhuizen
en de eerste-hulpcentra in Bhopal
behandelen inmiddels nog steeds
zo'n 200 mensen per dag voor an
dere kwalen. De meest gangbare
klachten zijn geïrriteerde en bran
derige ogen, oververmoeidheid,
ademnood, braken, hoesten, licht-
blindheid en acute buikpijn.
In Jai Prakash Nagar, de krotten
wijk bij de fabriek van Union Car
bide, klagen veel vrouwen over een
onregelmatige menstruatie, baar
moederinfecties en andere kwalen.
Sommige zogende vrouwen produ
ceren sinds de ramp niet meer ge
noeg moedermelk. Shakuntala Ra-
thur, een moeder van drie kinde
ren, was negen maanden zwanger
toen zij in december wegvluchtte
uit haar hut. Drie dagen na de
ramp bracht zij een ziekelijke
dochter ter wereld. Ze vertelt dat
ze melk moest kopen om haar kind
te voeden, terwijl ze bij de eerste
twee nooit problemen had gehad
met de borstvoeding. Ze zegt zich
erg slap te voelen.
'Mijn baby zag helemaal groen
van het gas. Het duurde drie dagen
voor ze haar oogjes kon openen. Ik
weet niet of ze het zal overleven'.
(foto AP)
zegt de tengere mevrouw Rathur.
Ze probeert zich onderwijl warm te
houden bij een kolenvuur.
Een woordvoerder van het Gif-
gasbestrijdingsfront, een ander
burgerinitiatief, zegt dat de groep
op tenminste 12 zogende moeders
gestuit is die allemaal te weinig
melk produceren. De groep heeft
een enquête gehouden onder 600
gezinnen in de drie weken na
kerstmis.
'De doktoren trekken zich het lot
van deze vrouwen niet aan, maar
dit zijn wel ernstige lichamelijke
gebreken,' aldus Alok Pratap
Singh, een van de leiders van de
groep. Sommige vrouwen meld
den dat hun menstruatiecyclus ge
heel verstoord is en enkelen van
hen hebben sinds de ramp al zes
bloedingen gehad, aldus Singh.
Kamla Rajput, een pas getrouw
de 20-jarige vrouw in de Sultania
Kliniek, vertelt dat ze bijna perma
nent bloedingen heeft gehad sinds
ze het gifgas inademde. De artsen
wilden haar pas na verscheidene
consulten opnemen.
'Ik weet niet wat ik moet doen',
zegt zij. 'Zal ik nog kinderen kun
nen krijgen? Ik weet wat er ge
beurd is in Japan na de atoombom
op Hiroshima en Nagasaki. Er wor
den tot op de dag van vandaag nog
misvormde kinderen geboren'.
Schadevergoeding
Veel inwoners van Bhopal heb
ben van Amerikaanse en Indiase
advocaten te horen gekregen dat ze
via de rechter schadevergoedingen
kunnen eisen. De 'aasgier-advoca
ten' zijn vrijwel allemaal weer ver
trokken na hun cliënten te hebben
geregistreerd. In veel gevallen la
ten ze niets meer van zich horen,
zeker niet als de zaak uiteindelijk
toch niet interessant genoeg blijkt.
Ernstig is echter dat de advoca
ten in veel gevallen de medische
documenten, overlijdenscertifica-
ten en doktersverklaringen heb
ben meegenomen. De veelal anal
fabete cliënten hebben nu de
grootste moeite om aan te kunnen
tonen dat ze recht hebben op voed-
seluitdelingen en, misschien ooit
eens, financiële compensatie.
Naar schatting dertigduizend
overlevenden hebben een contract
gesloten met advocaten die kort na
de giframp in Bhopal neerstreken,
aangelokt door lucratieve percen
tages van een eventuele schadever
goeding. Naar schatting 45.000
overlevenden hebben zich bij de
Indiase overheid gemeld.
De mensen die hun papieren
zonder een recu te ontvangen aan
een advocaat hebben overhandigd,,
lopen nu grote kans een eventuele
schadevergoeding mis te lopen.
Als de overlijdensaktes weg zijn,
valt nauwelijks hard te maken dat
men ten tijde van de ramp in Bho
pal woonde en inderdaad familiele
den heeft verloren.
Daarbij komt nog dat veel men
sen in de administratieve chaos na
de ramp niet eens om overlijden
saktes hebben gevraagd. Anderen
daarentegen probeerden lijken van
onbekenden te laten doorgaan
voor dode familieleden in de hoop
veel geld in de wacht te slepen.
Voor het merendeel van de ver
armde bevolking uit de omgeving
van de rampfabriek zijn de afgelo
pen maanden zonder geregelde in
komsten voorbij gegaan. De over
levenden hebben herhaaldelijk de
monstraties gehouden om betere
medische voorzieningen en meer
geldelijke hulp te eisen van de re
gering van de deelstaat waarin
Bhopal ligt, Madhya Pradesj.
Fraude
De deelstaat heeft al meer dan 1
miljoen dollar uitgetrokken voor
hulp aan het rampgebied, waaron
der uitbetaling van een bedrag van
10.000 rupees (ongeveer 3000) gul
den aan families die doden te be
treuren hebben. Deze betalingen
gaan nog steeds door.
Premier Rajiv Gandhi heeft
meer dan 1,5 miljoen dollar toege
zegd voor steun aan Phopal. Een
hooggeplaatste functionaris in de
deelstaat, Brahm Swaroop, schat
dat tegen het einde van februari in
totaal 10 miljoen dollar aan baar
geld en materiële hulp in Bhopal
zal zijn gepompt.
Maar de deelstaatregering, die in
toenemende mate wordt gecon
fronteerd met nep-claims, heeft
een compensatieregeling voor de
gewonden opgeschort totdat een
huis-aan-huis onderzoek is afge
rond. Men verwacht het overzicht
in maart rond te hebben.
De deelstaat betaalde in eerste
instantie 2000 rupees (ruim 600 gul
den) aan mensen die ernstig waren
aangetast door het gas.
'Onze ijver om hulp te bieden
heeft ons in de problemen ge
bracht', aldus Swarop. 'Er zijn dui
zenden claims binnengekomen,
ook van mensen die nooit in Bho
pal hebben gewoond. Het is een
enorm karwei om de frauduleuze
claims te onderscheiden van ech
te'.
De compensatie-zaken worden
nog gecompliceerder doordat ook
veel malafide 'advocaten' kort na
de ramp naar Bhopal trokken. Veel
slachtoffers hebben een contract
getekend waarbij ze zich met huid
en haar aan hun advocaat, en vaak
zelfs aan meerdere advocaten, heb
ben uitgeleverd. In sommige geval
len is aan de raadsman bijna de
helft van een eventuele schadever
goeding toegezegd.
'Ze vertelden mij dat ik schade
vergoeding zou krijgen en ik heb
hen geloofd' aldus Lal, die een
zware longaandoening opliep bij
de giframp.
Kishan Swaroop, een arbeider,
weet niet meer hoe vaak hij zijn
duimafdruk heeft gezet onder con
tracten van advocaten die hem
hoop op schadevergoeding gaven.
'Ik wilde geen mogelijkheid voor
bij laten gaat', zo licht hij toe.
De meeste overlevenden dach
ten dat de schadevergoedingen
binnen de kortste tijd zouden bin
nenkomen en realiseerden zich
niet dat dergelijke processen jaren
kunnen duren.
PEKING - Een jongeman met een
zonnebril en een muts van na
maakbont leunt tegen een stenen
muur, op enkele meters van zijn
bananestalletje op een hoek van
een straat. Hij staat op de uitkijk
naar een nieuwe klant. Fang Li-
mang (22) strekt zijn nek en ziet
vanuit een straatje in Pekings rus
tige diplomatenwijk een buiten
landse aan komen lopen.
Als de vrouw in de buurt is van
zijn stalletje, lopen Fang en zijn
maatje naar haar toe. „Bananen",
vraagt de laatste, en houdt haar een
kam rijpe bananen voor. „Geld
wisselen?", zegt Fang met een
slinkse blik in de ogen. Deze bana-
nentruc, een jaar geleden nog on
denkbaar, kan vrijwel geen enkele
buitenlander in Peking meer ver
mijden.
De Chinezen laten zich niet eens
afschrikken door een gevangenis
straf om aan buitenlandse valuta-
certificaten (FEC's) te komen
waarvoor stereo-installaties, video
recorders, motorfietsen, koelkas
ten, auto's, modekleding en andere
schaarse consumptiegoederen
kunnen worden gekocht. Fang
(een schuilnaam), die uit is op een
kleurentelevisie, is een van de vele
illegale geldwisselaars die sinds de
zomer van vorig jaar openlijk op
straat zaken doen. Die handelaren
worden steeds agressiever naarma
te ze aangroeien tot een waar leger.
Strategisch opgesteld bij alle
grote hotels, toeristische trekpleis
ters en in de buurt van woonwij
ken voor buitenlanders schromen
ze niet deze gevaarlijke handel te
doen, waarbij sommigen voor
meer dan 1.000 yuan (ruim 1350
gulden) per dag omwisselen. Een
forse som geld voor de doorsnee
Chinees wiens jaarlijks inkomen
eenderde van dat bedrag beloopt.
De zwarte markt is zo wijdver
spreid dat sommige winkels en res
taurants Chinese klanten een ande
re prijs berekenen, als ze met
FEC's betalen. „Ik geef 1,6 renmin
bi voor één FEC-yuan", schreeuwt
Fang. Hij biedt renminbi's of de
volksmunt van de Chinezen aan, in
ruil voor FEC's die alleen aan bui
tenlanders worden verstrekt.
In een straat om de hoek bij de
poort van een park buigt zich een
lange jongeman over een stalletje
met mandarijnen. „Help me, wissel
wat geld", zegt de 21-jarige Mao
aan een buitenlandse voorbijgan
ger en kijkt hem brutaal aan. Mao
verkoopt FEC's aan beroepsgeld
wisselaars, die op en neer vliegen
naar het 1.300 kilometer zuidelijker
gelegen Kanton om consumptie
goederen te kopen die via de kapi
talistische kolonie Hongkong wor
den ingevoerd. „Maak je geen zor
gen over de politie, zij zijn mijn
maatjes".
Taxi-ondernemingen in Peking
hebben inmiddels zo'n grote voor
raad FEC's dat fabrieken, bedrij
ven en allerlei organisaties by hen
aankloppen om deviezen in plaats
van bij de Chinese centrale bank.
Sommige fabrieken hebben zelfs
hun eigen fruitstalletjes als dek
mantel om aan vreemd geld te ko
men waarmee ze importgoederen
en -machines kunnen kopen.
Westerse diplomaten en zaken
lieden hebben zo hun twijfel of de
Chinese autoriteiten de illegale
geldhandel zullen aanpakken, naar
hun zeggen een van de brutaalste
vormen van misdaad in China. De
officiële autoriteiten in Peking,
Kanton en andere belangrijke ste
den dulden de zwarte markt omdat
de consumptie wordt gestimuleerd
en de bevolking daardoor buiten
landse goederen kunnen kopen die
in de staatswinkels ontbreken.
Sommige diplomaten beschou
wen de zwarte markt als onderdeel
van een golf van economische mis
drijven en illegale geldhandel, ont
ketend door het vrijlaten van de
strenge controle van de staat op de
economie, op initiatief van de prag
matische leider Deng Xiaoping.
„Het vormt een ware politieke be
dreiging als de wet zo openlijk
wordt ontdoken', aldus de bankier.
„Maar ik vertrouw erop dat als de
autoriteiten echt willen ze de ille
gale geldhandel zullen aanpakken,
De free-lance stewardessen en ste
wards bij de KLM hebben onlangs
een eigen vereniging opgericht.
Het zogenaamde stand-by perso
neel vindt dat hun belangen in de
bond van het cabinepersoneel
(VKC) onvoldoende worden behar-
tigd. Ruim honderd van de onge
veer vijfhonderd free-lancers zijn
uit de VKC gestapt en hebben zich
georganiseerd in de Vereniging
van Free-lance Cabineperosneel,
de VFC.
Het boterde al lange tijd niet tus
sen het stand-by personeel en de
VKC. De bond maakt zich alleen
sterk voor het personeel in vaste
dienst, maar de free-lancers laten
ze regelmatig in de kou staan, al
dus mr. H. Andersen, secretaris
van de VFC. Bij de KLM zijn 1500
stewardessen en 500 pursers in
vaste dienst. Er zijn 500 stand-by's.
Toen de KLM enkele jaren gele
den een aantal stand-by's ontsloeg
die kleiner waren dan 1,62 meter,
klopten zij tevergeefs aan bij de
VKC. De KLM draaide de zaak te
rug, toen er met publiciteit werd
gedreigd. Het dreigen met maatre
gelen ligt echter niet in de aard van
de free-lancers die vaak bang zijn
hun baan te verliezen.
Voor veel van hen is het vliegen
een bijbaan. Naast het werk bij de
KLM hebben zij een andere vaste
baan of studie. Het is overigens een
regel van de KLM dat stand-by's
wat hun inkomen betreft niet af
hankelijk mogen zijn van het con
tract met de luchtvaartmaatschap
pij. Dat betekent dat zij niet altijd
beschikbaar zijn om in te vallen.
Zo zijn er vele knelpunten voor
de free-lancers. Problemen rond
een omscholingscursus eind 1983
was voor hen de druppel die de
emmer deed overlopen. Ook de
stand-by's moesten zich laten om
scholen om op de Airbus A-310 te
kunnen werken, maar zij kregen
daarvoor niet de normale vergoe
ding van 33 gulden per uur. Zij kre
gen slechts een kwart van dat be
drag.
De enige vertegenwoordiger van
de free-lancers in de VKC kaartte
de zaak weer tevergeefs aan. Daar
op besloot zij een aparte vergade
ring voor de free-lancers uit te roe
pen en verzamelde daartoe, zoals
door de bond voorgeschreven.
twaalf handtekeningen. Eind no
vember zou de vergadering plaast-
vinden in het kantoor van de VKC
op Schiphol, maar ongeveer 50
free-lancers kwamen voor een
dichte deur.
Kort daarna kreeg de vertegen
woordiger van het stand-by perso
neel een brief, waarin stond dat ze
een gesprek onder vier ogen met
de voorzitter van de VKC had ge
weigerd. De vertegenwoordiger
werd het lidmaatschap van de
VKC ontzegd. Die zaak loopt nu
nog steeds, maar voor een aantal
free-lancers was op dat moment de
maat vol. In januari dit jaar is de
Vereniging van Free-lance Cabine
personeel opgericht.
Voorlopig zal de nieuwe vereni
ging nog niet aan de onderhande
lingstafel van de KLM zitten. Zij
moet eerst bewijzen werkelijk de
belangen van het personeel te be
hartigen.
De VKC is niet erg gelukkig met
de gang van zaken. Volgens vice-
voorzitter Kostermans worden de
belangen van het free-lance perso
neel wel degelyk goed behartigd.
(GPD)
"Het oecumenische gesprek
moet religieuze verschillen aan
het licht brengen. Het heeft niet
tot doel die toe te dekken om
maar overeenstemming te berei
ken". Kardinaal Willebrands zei
dit in Rome op een conferentie
van de pauselijke Urbanus-uni-
versiteit. Hij sprak daar als hoofd
van het Vaticaanse secretariaat
voor de eenheid onder de chris
tenen. De bijeekomst was geor
ganiseerd ter herdenking van het
concilie van twintig jaar geleden.
Willebrands vindt het oecume
nische gesprek 'heel moeilijk'.
Het eist veel geduld en doorzet
tingsvermogen. Theologen die
menen dat de afwezigheid van
duidelijke verschillen tussen
christelijke kerken op zichzelf
een basis voor eenheid kan zijn,
hebben het, volgens de kardi
naal, aan het verkeerde eind. Het
aan het licht brengen van ver
schillen noemde hij het 'moedige
deel van de dialoog'.
Na te hebben opgesomd wat in
de afgelopen jaren is bereikt met
gemeenschappelijke verklarin
gen en het ontdekken van nieu
we problemen in het gesprek
met andere kerken, zei Wille
brands dat het principebesluit
van de Britse Anglicaanse Kerk
om de vrouw tot priester te gaan
wijden wel een hinderpaal is
maar het gesprek met deze kerk
niet zal afbreken.
Overal ter wereld zijn de bis
schoppenconferenties nu bezig
met studie van het document
over doop, eucharistie en kerke
lijk ambt, opgesteld door een
commissie van de Wereldraad
van Kerken waarin ook rooms-
katholieke theologen meedoen.
Kardinaal Willebrands verwacht,
dat deze studie binnen een jaar
kan worden afgerond.
Zalig. De zaligverklaring van
pater Titus Brandsma (die in
1942 in het concentratiekamp
Dachau overleed) is bepaald'op
zondag 3 november. Dat heeft de
Konferentie Nederlandse Reli
gieuzen in Tilburg bekendge
maakt.
'Goede start'. Het comité
'Een goede start voor bisschop
Ter Schure' (Eindhoven-Den
Bosch) heeft de 'Stichting Pries
teropleidingen in het bisdom
Den Bosch' opgericht.
De stichting gaat financiële
steun geven aan priesterstuden
ten van door 'Rome' erkende in
stellingen - tot nu toe alleen
'Rolduc' in het bisdom Roer
mond - en aan diegenen onder
hen die in binnen- of buitenland
verder willen studeren. Ook wil
de stichting meewerken aan het
scheppen van een klimaat waar
uit priesterroepingen kunnen
voortkomen.
Kerk. Aartsbisschop Simo-
nis van Utrecht geeft geen toe
stemming voor de bouw van ap
partementen in de buiten ge
bruik gestelde rooms-katholieke
Sint Eusebiuskerk in Arnhem.
Zo'n gebruik zou, naar Simonis
vreest, zeer vele parochianen
kwetsen en vele jaren lang een
bron van ergernis blijven.
Dat staat in een brief van de
aartsbisschop aan architect E.
van Hoogenberk in Brummen.
die vorig jaar plannen maakte
om in de uit 1864 daterende kerk
een groot aantal woonruimten
voor een- en tweepersoons huis
houdens te bouwen.
Het kerkbestuur wil de kerk al
leen verkopan als ze wordt ge
sloopt om plaats te maken voor
woningen, maar de gemeente
Arnhem weigerde tot nu toe een
sloopvergunning af te geven. Het
gemeentebestuur zou het ge
bouw willen behouden omdat
het gezichtsbepalend is voor dit
deel van de stad.
Memisa. De stichting 'Memi-
sa', 60 jaar geleden opgericht om
medische hulp te verlenen aan
Nederlandse missionarissen,
heeft vorig jaar f. 12 miljoen aan
giften ontvangen. Het geld wordt
voornamelijk besteed aan ge
zondheidszorg in ontwikkelings
landen. Dat kan het verstrekken
van medicijnen zijn, maar ook
het opzetten van acute gezond
heidszorg in een heel gebied.
Synode. Op donderdag 14
maart zal de hervormde synode
een nieuwe voorzitter kiezen. De
tegenwoordige praeses, ds. C. B.
Roos (Amsterdam), heeft zijn ter
mijn erop zitten.
Hoenderdaal. Volgende
week woensdag, 6 maart, hoopt
dr. G. J. Hoenderdaal (Warande 2
Gorssel) 75 jaar te worden. Na
predikant te zijn geweest in Bos
koop, Waddinxveen, Rotterdam,
Arnhem en Amsterdam, werd hij
in 1958 benoemd tot hoogleraar
aan het Remonstrants Seminarie
in Leiden en in 1960 tot hoogle
raar in de geschiedenis van het
arminianisme en de verhouding
van christendom en cultuur aan
de Leidse universiteit. In 1978
ging hij met pensioen.
Alternatieve diensten. Zon
dag zal in het kerkelijke wijkge-
bouw Azaleastraat 2 in Den Haag
de eerste van een serie 'alterna
tieve diensten' worden gehou
den voor mensen die zich in een
traditionele kerkdienst niet
'thuis' voelen. Het initiatief
kwam van de commissie 'Nieu
we vieringen', waarvan zowel ou
deren als jongeren deel uitma
ken. Zij komen uit verscheidene
plaatselijke hervormde gemeen
ten en gereformeerde kerken.
Het is de bedoeling van deze
diensten, dat de bezoekers zelf
de inhoud ervan mee bepalen. Er
wordt gestreefd naar een grote
onderlinge betrokkenheid van
de deelnemers. Veel aandacht zal
worden besteed aan het verband
tussen bijbel en maatschappij.
De diensten worden 's mid
dags gehouden tussen 4 uur en
half 7 en komen dus naast de 'ge
wone' kerkdiensten. Er zal alle
gelegenheid zijn om onder het
genot van koffie na te praten.
Hervormde Kerk: beroepen
te Brakel C. Trouwborst Vlaar-
dingen, te Heerewaarden kandi
daat M. Visser Amsterdam, voor
de streekgemeente Fiveland
(Loppersum en omgeving, Gr.) J
A. Tielkemeijer Reeuwijk (deel
gemeente); aangenomen naar
Nijverdal B. van 't Veld Nun-
speet.
Gereformeerde Kerken: be
roepen te Grijpskerk (Gr.) P. K.
Pilon Luxemburg.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Hasselt A.
den Broeder Bergentheim; be
dankt voor Apeldoorn J. Slot
man Enschede.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: beroepen te Vlaardin-
gen P. Roos Utrecht.
Gereformeerde Gemeenten:
beroepen te Middelburg A. Bac
Bodegraven.
Lezing. Morgenavond om 8
uur houdt de heer W. J. Ouwe-
neel uit De Bilt in de Lokhorst-
kerk aan de Pieterskerkstraat in
Leiden zijn derde lezing in de se
rie 'Zoekt Mij en leeft'.
Biecht. Het Vaticaan heeft
voor de tweede keer binnen kor
te tijd de algemene absolutie als
vervanging van de persoonlijke
biecht afgewezen. Dat gebeurde
nu in een artikel van kardinaal
Ratzinger. hoofd van de congre
gatie voor de geloofsleer, op de
voorpagina van het Vaticaanse
dagblad 'Osservatore Romano'.
