Egypte lanceert
vredesvoorstel
rrrnm
i
Anzus-pact is praktisch dood
LL
Bouterse kraakt
beleid Nederland
Elsevier
Peres reageert positief
Poolse regering ziet af van
snelle prijsstijging voedsel
IMU ALTE KOOP
ELFSTEDENTOCHT
COMPLEET IN BEELD
DINSDAG 26 FEBRUARI 1985
BUITENLAND
PAGINA 7
TEL AVIV (GPD/AFP/Rtr) President Moebarak van Egypte heeft een nieuw vredes
voorstel voor het Midden-Oosten gelanceerd. Het staatshoofd stelt voor dat Israël, Jorda
nië en vertegenwoordigers van de Palestijnen in de VS aan de onderhandelingstafel dat veel onderdelen van de spiona-
komen zitten
Verder heeft Moebarak aangekon
digd dat hij vermoedelijk morgen
al de hoge regeringsfunctionaris
Hossam el Basj als speciale gezant
naar Jeruzalem zal sturen om het
plan nader uiteen te zetten.
Het is voor de eerste keer dat
22 doden bij
mijnexplosie
in Frankrijk
FORBACH (AP) - Bij een krachti
ge explosie in de Simon kolenmijn
bij Forbach in Lotharingen zijn
gisteren volgens de mijndirectie 22
mijnwerkers om het leven geko
men en 103 gewonden gevallen.
Het was de ernstigste mijnramp
in Frankrijk sinds 1974 toen 42
mensen omkwamen in een mijn in
het Bassin de Lievin in de kolen
velden van Pas de Calais. Twee
jaar later kwamen 16 mijnwerkers
om in de Voutersmijn, evenals de
Simon onder beheer van Houille-
res du Bassin de Lorraine.
Bedrijfswoordvoerders zeiden
dat de gewonden naar ziekenhui
zen in de buurt werden overge
bracht, waar zij voornamelijk wer
den behandeld voor de inademing
van gassen. Een enkeling was in
shock geraakt of had gebroken le
dematen. 'Wij hebben het sterke
Moebarak een persoonlijk initiatief
neemt de betrokken partijen bij el
kaar te brengen. Opmerkelijk bij
het voorstel is, dat ook de presi
dent nu laat blijken niets te voelen
voor een internationale conferentie
over vrede in deze regio. Tegen toe
zicht van de Verenigde Staten bij
de besprekingen heeft Moebarak
geen bezwaar. Maar hij vindt ook
dat Egypte over de schouders van
de onderhandelaars moet kunnen
meekijken. Onduidelijk is nog of er
op basis van het Egyptisch-Israë-
lisch vredesverdrag (de Camp Da-
vid-akkoorden) zal worden onder
handeld.
De stap van Moebarak is des te
opmerkelijk, omdat veertien dagen
geleden koning Hoessein van Jor
danië en PLO-leider Jasser Arafat
in Aman overeen kwamen op basis
van een aantal punten gezamenlijk
stappen tot vrede in het Midden-
Oosten te ondernemen. Maar het
akkoord wijkt nogal af van wat
Moebarak nu voor ogen staat. Zo
willen Hoessein en Arafat onder
meer de Sowjet-Unie bij vredeson
derhandelingen betrekken. Overi
gens heeft koning Hoessein van
Jordanië gisteravond positief ge
reageerd op het initiatief van Moe
barak. Hij noemde het plan „een
juiste richting naar vrede".
Was het nieuwe vredesvoorstel
voor de Israëli's een complete ver
rassing, voor de premier
een speciale boodschap hebben ge
kregen. En dat kan niet anders dan
het concept van Moebaraks vre
desinitiatief zijn geweest.
De Egyptische president zou Is
raël tegemoet zijn gekomen door in
zijn plan ruimte te laten
de Palestijnen bij vredesbespre
kingen zullen vertegenwoordigen.
Volgens Moebarak kunnen notabe
le Palestijnen van de westelijke
Jordaanoever als onderhandelaars
naar voren worden geschoven en
geen PLO-ers die direct wat te ma
ken hebben met de gewapende
strijd tegen Israël. Want door de
partijen heen in Jeruzalem is elke
PLO-er die „terroristische acties"
op zijn geweten heeft, als vertegen
woordiger van het Palestijnse volk
onaanvaardbaar.
Doordat premier Peres van Is
raël blijkbaar op de hoogte was van
Moebaraks vredesinitiatief kon hij
vanavond voor de televisie een po
litiek afgewogen commentaar ge
ven. „Dat ook de president de
noodzaak van een internationale
conferentie niet inziet, is een be
langrijk geschenk voor Israël", zei
de premier. „Maar zijn voorstel
moet nog op alle punten in het ka
binet doorgesproken worden. Ik
ben bereid goed te luisteren naar
de reacties van Jordanië op dit
plan".
Peres onderstreepte nog eens dat
het voor Israël onmogelijk blijft di
rect met de PLO over vrede te
OSLO (AP) - De hoofdofficier van
justititie Lars Qvigstad heeft in het
gisteren begonnen proces tegen de
Noorse diplomaat Arne Treholt be
toogd dat deze door een combina
tie van drank en seksuele chantage
is aangezet tot spionage voor de
Sowjet-Unie.
Het was ook Qvigstad een raad
sel hoe Treholt acht jaar lang met
zijn activiteiten heeft kunnen door
gaan en dat in 1982 al niet was inge
grepen toen de Noorse regering het
vermoeden had dat Treholt die
toen raadsman was van de Noorse
VN-delegatie, spioneerde en de
Amerikaanse federale politie FBI
verzocht hem in de gaten te hou
den.
Volgens de uitgebreide aan
klacht tegen de 42-jarige Treholt
heeft deze een grote schat aan mili
taire en politieke geheimen betref
fende de NAVO en het Noorse de
fensiebeleid doorgespeeld naar de
Sowjet-Unie. Qvigstad verklaarde
gezaak nog steeds geheim zijn
daarom niet in een openbaar pro-
de orde kunnen komen. De
Noorse diplomaat verdacht
van spionage voor de Russen
officier maakte gewag van de ge
bruikelijke ingrediënten van het
spionagebedrijf: geheime ontmoe
tingen in Wenen, Helsinki, New
York en Oslo en geheime bood
schappen achtergelaten in toilet
ten, openbare bibliotheken en uit
laatpijpen van auto's.
Qvigstad zei dat Treholt, toen hij
op 20 januari vorig jaar werd gear
resteerd, in zijn woning 6000 pagi
na's van 832 geklassificeerde docu
menten had liggen. President van
de rechtbank Astri Sverdrup Ryn-
ning had bij de opening van het
proces een half uur nodig om de 15
pagina's omvattende aanklacht
voor te lezen. Treholt stond daarna
op en ontkende alle punten die
hem ten laste waren gelegd. Hij zei
land, Simon Peres, was dat het derhandelen. „Kun je over vrede
niet. Volgens de Israëlische televi- spreken met Palestijnen die blij-
pas bekendgemaakt dat
verkondigen dat Israël moet
^^!Tr^e<ien i °m een tijdens diens bezoek, vorige week worden vernietigd? We blijven dat
munaocovn aan president Ceausescu van Roe- weigeren".
menië, Peres in Boekarest heeft ge
sproken met de door Moebarak af-
mijngasexplosie,' methaangas ge
mengd met lucht, aldus een woord
voerder.
De ontploffing in de mijn deed
zich om 7.30 uur voor op een diepte
van 1.050 meter. Op het tijdstip van
de explosie bevonden zich 923
mannen in de mijn. De gehele och
tend waren vijf reddingsploegen
van tien man bezig om zich een
doorgang te verschaffen naar de
plaats van de ramp. Hun werk
zaamheden werden ernstig be
moeilijkt door dikke stof- en rook
wolken.
gezonden diplomaat Mohammad lem af te vaardigen Egyptische ge-.
i de Israëlische premier hem luisteren", aldus Peres.
nooit informatie te hebben doorge
speeld die de veiligheid van zijn
land in gevaar had kunnen bren
gen. 'Ik kan daarom geen schuld
bekennen op de 8 punten van de
aanklacht,' zei Treholt.
Volgens de officier heeft de
KGB-agent Titov het eerste con
tact gelegd met Treholt ter vervan
ging van een andere informatie
bron binnen het Noorse ministerie
van buitenlandse zaken. Dat was in
1975 toen Treholt aan het begin
stond van een loopbaan als diplo
maat in de functie van medewer
ker bij de zeerechtbesprekingen in
Moskou. Met grote hoeveelheden
kaviaar en wodka werd Treholt
over de streep getrokken. Enkele
compromitterende foto's van Tre
holt op een wild feest in Moskou
r hu door de KGB was uit
genodigd deden de rest.
In de jaren daarna had Treholt
regelmatig contact met Titov in
openbare gelegenheden in Oslo
waarbij hij kopieen van geheime
documenten overdroeg. Toen Tre
holt als raadsman werd toege
voegd aan de Noorse VN-delegatie
kreeg hij een nieuwe contactman,
die hij eveneens zonder al te veel
waakzaamheid in restaurants en
hotels gegevens verstrekte. In die
tijd kreeg de Noorse veiligheids
dienst argwaan en verzocht de FBI
om de diplomaat in de gaten te
houden.
Van eind 1982, toen hij werd
overgeplaatst naar het nationale
defensie college waar hij toegang
had tot een schat van militaire in
formatie, tot eind 1983 kon hij pas
goed zijn slag gaan. Vooral in deze
positie heeft hij volgens de aan
klacht veel schade kunnen aan
richten. De officier noemt het be
sluit om Treholt kennelijk zonder
'screening' tot dit college toe te la
ten een ambtelijke blunder van de
eerste orde.
PARAMARIBO (GPD) - De Suri
naamse legerleider Desi Bouterse
heeft gisteren in een toespraak ter
gelegenheid van de vijfde verjaar
dag van de revolutie fel uitgehaald
naar Nederland. Bouterse ver
klaarde dat Suriname recht heeft
zo zei Mijnals onder meer. Onder
de buitenlandse gasten was ambas
sadeur Van Houten, die minister
van den Broek vertegenwoordig-
Maar premier Udenhout
,^e °ntwitóelingshulp uit Ne- klaarde tegenover een verslagge-
derland. Hij beschuldigde de Ne-
derlandse regering ervan „haar in
ternationale verplichtingen en in
ternationaal verdrag op zeer grove
wijze te hebben geschonden". Ne
derland heeft de mond vol over de
mensenrechten, maar het recht
van het Surinaamse volk wordt Brazilië
met voeten getreden, aldus Bouter
se in zijn felle toespraak.
1
f J
WARSCHAU (AP) - De Poolse re- persbureau PAP zou de regering
gering ziet af van de voorgenomen de voorstellen 'binnen enkele da-
verhoging van de voedselprijzen gen' in detail bekendmaken, nadat
en heeft gezegd dat de prijsstijgin- de betrokken ministers de oor-
on:An gen geleidelijk zullen worden inge- spronkelijke voorstellen hadden
opiuii voerd in combinatie met een prijs- omgewerkt om tegemoet te komen
Polen heeft gisteren de Amen- compensatie voor de lagere inko- aan de 'economische noodzaak' en
kaanse militaire attaché, kolonel mens. de 'behoeften van de maatschap-
Frederick Myers, en zijn vrouw uit- De leider van de verboden vak- PÜ\ die tot uiting zijn gekomen in
gewezen, omdat zij foto's zouden bond Solidariteit, Lech Walesa, die de kritiek van de officiële vakbon-
hebben genomen van militaire in- de Poolse arbeiders had opgeroe- den.
stallaties. De autoriteiten zeiden pen tot een 15 minuten durende De officiële bonden hebben za-
dat het incident was uitgelokt met staking op donderdag uit protest terdag een verklaring uitgegeven
het doel de Pools-Amerikaanse be- tegen de prijsstijgingen, zei dat hij met bezwaren tegen de recht
trekkingen te verslechteren. In nog geen commentaar had op de streekse verhogingen en tegen de
Washington zei de woordvoerder nieuwe plannen van de regering. opheffing van sommige vormen
van het ministerie van buitenland- De Poolse minsterraad heeft van rantsoenering, omdat dat'van-
se zaken dat de Amerikaanse rege- twee dagen lang gesproken over de uiteen maatschappelijk standpunt
ring een scherp protest bij Polen voedselprijzen, nadat de officiële gevaarlijk' zou zijn. De bonden
aanbevolen om de aangekondigde
verhoging van de huur en van ko
len, gas en elektriciteit te vermin
deren, aldus PAP.
De regering voegde hieraan toe
dat de AOW en de WAO volgende
maand zullen worden opgetrokken
tot minimaal 7.000 zlotys (200 gul
den) per maand, en dat nog meer
maatregelen zullen worden geno
men om de lagere inkomens te be
schermen.
PARAMARIBO - Surinames eer
ste hoogste onderscheiding, het
Grootkruis in de Ereorde van de
Ster van de Revolutie, ging naar
Bouterse. De versierselen werden
hem gisteren tijdens een plechtig
heid in het presidentieel paleis om
hangen door staf-chef Graanoogst.
Eerder op de ochtend had Bouterse
een krans gelegd (zie foto AFP) bij
het Monument van de Revolutie, de
plek waar de revolutie vijfjaar ge
leden wortel had geschoten.
De Surinaamse militaire mach
thebbers hebben met een parade in
Paramaribo, waarbij vooral de
door Brazilië geleverde tanks,
jeeps en ander modern wapentuig
de aandacht trokken, het feit her
dacht dat zij vijf jaar geleden via
een revolutie aan de macht kwa
men. Er waren echter geen hoge
buitenlandse gasten, wel diploma
tieke vertegenwoordigers uit o.a.
Vietnam, Libië, Iran, Noord-Korea,
Sowjet-Unie en Quba.
Opvallend was dat legerleider
Desi Bouterse zelf niet aanwezig
op de parade, die werd afgeno
men door de chef-staf van de Suri
naamse strijdkrachten, kapitein
Iwan Graanoogst en door luitenant
Goree, lid van de militaire raad
Een reden van zijn afwezigheid
werd niet gegeven.
Van een uitbundig feest
me was geen sprake. De
men op ingetogen wijze deel aan de
festiviteiten die in verschillende de
len van de stad waren georgani
seerd. Al dagen tevoren werd het
volk via radio en televisie opgeroe
pen om mee te doen aan de feesten.
Luitenant Chas Mijnals van de
fractie van de Revolutionaire lei
ding haalde tijdens een toespraak
in de Nationale Assemblee, fel uit
naar Nederland. „Wij veroordelen
met klem de bemoeienissen van
hen die onze herstelbetalingen met
drogreden achterhouden, terwijl ze
voor het gemak vergeten wat hun
wandaden zijn tegens ons volk en
tegen het volk van Indonesië. Wij
accepteren geen gemoraliseer van
hen die elk recht hiertoe missen.
Wij eisen teruggave van herstelbe
talingen onder onze voorwaarden",
de Nederlandse televisie
dat ontwikkelingshulp uit Neder
land niet meer nodig is. Hij zegt
meer waarde te hechten aan de
hulp van bevriende naties. Landen
die tot dusver financiële steun heb
ben toegezegd zijn Colombia en
binnenkort wellicht
ook Libië. Deze week vertrekt
Bouterse naar Libië om met Gad
dafi te praten over een lening van
honderd miljoen dollar. Bolivia,
waar Bouterse vorige week op be
zoek was, zou een lening van 15
miljoen dollar hebben toegezegd.
Udenhout zei dat veel van de zor
gen van de Surinaamse regering
niet worden weggenomen door de
Nederlandse hulp. „Men beseft de
beperktheid van die hulp. Het zal
over een jaar of zeven toch eens op
raken, al zou die hulp nu worden
gegeven. De steun die wij krijgen
van bevriende naties en de vorm
waarin zij wordt geboden, is voor
ons van veel meer betekenis, mate
rieel en geestelijk, dan de hulp zo
als Suriname die van Nederland
zou kunnen krijgen", aldus pre
mier Wim Udenhout.
Het verrassende nieuws dat door
oud-ambassadeur Henk Herren-
berg via de tv werd bekendge
maakt, was de bespreking die Bou
terse zaterdag had met voormalige
leiders van politieke partijen. On
der hen was ex-premier Henk Ar-
ron, die door Bouterse werd afge
zet en Jaggernath Lachmon, leider
van de Hindoestaanse Partij, VHP.
Het is voor het eerst dat beiden
weer in het openaar verschenen na
de militaire staatsgreep in 1980. De
gesprekken die Bouterse met hen
voerde spitste zich toe op de zoge
naamde eenheidsgedachte in Suri-
vakbonden alle drie de voorstellen vonden bovendien dat de voorge-
hadden verworpen die de regering stelde prijscompensatie te laag
vorige maand had voorgelegd. De was-
regering was van plan verschillen- De regering heeft de ministers
ye-josienruKse minister van de verhogingen door te voeren en opdracht gegeven gedetailleerde
volkshuisvesting, Karl Sekarnna, een eind te maken aan de rantSoe- voorstellen uit te werken om 'de
nering voor sommige levensmid- prijsverhogingen en de beperking
delen. van de rantsoenering over een lan-
Volgens het officiële Poolse gere tijd te spreiden.' Verder werd
ngetekena
Schandaal
De Oostenrijkse minister
heeft zijn ontslag ingediend. Tege
lijkertijd heeft hij ontslag genomen
als voorzitter van de invloedrijke
metaal vakbond. Sekanina wordt
ervan beschuldigd 400.000 schil
ling (ongeveer 65.000 gulden) uit de
kas van de vakbond te hebben op
genomen. Hij zou er een aantal per
soonlijke bezittingen mee hebben
gefinancierd, zoals een
to, een villa in Wenen
tenhuis.
ADVERTENTIE
Mengele
Een groep onbekenden heeft een
miljoen dollar uitgeloofd voor de
uitlevering naar Israël of West-
Duitsland en berechting van Jozef
Mengele. Een woordvoerder van
het Simon Wiesenthal-centrum in
Los Angeles, waar de melding is
binnengekomen, wilde niet de na-
men noemen van degenen die de
beloning in het vooruitzicht heb
ben gesteld.
Meisjes
De Indiase premier Rajiv Gandhi
heeft aangekondigd dat meisjes in
de toekomst tot en met de middel
bare school gratis onderwijs kun
nen volgen. De maatregel maakt
deel uit van Gandhi's nieuwe na
tionale programma voor vrouwen.
Tijdens een verkiezingsbijeen
komst in de deelstaat Bihar zei
Gandhi dat zijn regering zich zal
inzetten om de positie van de vrou
wen in de samenleving te verbete-
Kruisraket
Een ongeladen Amerikaanse
kruisraket heeft gisteren een ge
slaagde proefvlucht boven Canada
gemaakt, de tweede keer dat een
dergelijke vlucht boven Canadees
grondgebied werd uitgevoerd.
De eerste proefvlucht van vorige
week dinsdag leidde tot allerlei
protesten, waaronder een poging
om het geleidingssysteem van de
raket van slag te brengen met ba-
lonnen en visnetten.
26 PAG. KLEURENBIJLAGE
De Nieuwzeelandse premier Da
vid Lange is gisteren in Los An
geles aangekomen om te praten
met ambtenaren van het Ameri
kaanse ministerie van buiten
landse zaken. Gespreksonder
werp: De weigering van de so
ciaal-democratische regering
van Nieuw-Zeeland om schepen
met kernwapens of met kernaan
drijving tot de havens van het
land toe te laten.
door
Leo Maat
Met haar anti-nucleaire beleid
heeft de regering-Lange zich de
woede van de VS op de hals ge
haald. Uit boosheid hebben de
Amerikanen de afgelopen weken
alle medewerking aan militaire
oefeningen in de Stille Oceaan,
die gezamenlijk met de geallieer
de legers van Australië en
Nieuw-Zeeland zouden worden
gehouden, ingetrokken. Daar
mee werd de militaire samen
werking, die gebaseerd is op het
in september 1951 gesloten AN-
ZUS-verdrag, in feite geheel ge
torpedeerd.
Op papier bestaat het ANZUS-
pact nog (moet zelfs bestaan,
want ontbinding is formeel aan
een termijn van twaalf maanden
gebonden), maar in de praktijk is
het een dode letter geworden.
Lange is nu in de VS om nog
eens uit te leggen dat zijn anti-
nucleaire beleid beslist geen an
ti-Amerikaans beleid is en dat
Nieuw-Zeeland zeker niet streeft
naar de status van ongebonden
natie. Conventionele Amerikaan
se oorlogsschepen blijven wel
kom in de Nieuwzeelandse ha
vens, aldus de premier.
Het probleem is echter dat de
VS weigeren om hun bondge
noot te laten weten of een schip
kernwapens aan boord heeft of
niet. Daarom mag geen enkel
Amerikaans oorlogschip de ha
vens binnenlopen. Maar zelfs al
zou de VS opening van zaken ge
ven, dan nog zou naar schatting
Shultz: Nieuw-Zeeland is nog
wel een vriend, maar geen bond
genoot. (foto AP)
tachtig procent van de Ameri
kaanse vloot Nieuw-Zeeland
moeten mijden.
Vrede
Volgens de VS kan de Ameri
kaanse marine "niet de nodige
schepen in het gebied van de
Stille Oceaan laten patrouilleren
om daar de vrede te handhaven",
zoals onderminister Paul Wolfo-
witz vorige week verklaarde.
De Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken heeft gezegd
dat Nieuw-Zeeland niet langer
een bondgenoot is, maar wel een
vriend blijft. Shultz waarschuw
de leden van het Amerikaanse
Congres voor al te drieste maat
regelen tegen de eigenzinnige
bondgenoot.
Er waren in kringen van het
Congres stemmen opgegaan om
behalve militaire sancties, ook
economische strafmaatregelen
tegen Nieuw-Zeeland te nemen.
Geopperd werd om de invoer
van lamsvlees en wol uit Nieuw-
Zeeland te bemoeilijken en om
Amerikaanse botervoorraden op
de wereldmarkt te dumpen. De
maatregelen zouden Nieuw-Zee
land zeer zwaar treffen, want het
land is sterk afhankelijk van de
export, met name naar de VS,
van deze produkten.
De Amerikaanse regering
heeft tot nu toe deze maatregelen
als te drastisch van de hand ge
wezen, maar verklaarde wel dat
ze voortaan geen goed woordje
meer voor Nieuw-Zeeland bij het
Congres zou doen als het ging
om het verlenen van voorkeurs
rechten bij de import van Nieuw
zeelandse produkten.
Tot de militaire strafmaatrege
len behoren het afzeggen van
vlootoefeningen, militaire confe
renties, het afzeggen van een be
zoek van Nieuwzeelandse parle
mentariërs aan de commandant
van de Amerikaanse marine op
Honolulu en wellicht het onthou
den van militaire spionage-gege-
vens, waaronder door middel,
van satellieten verkregen infor
matie.
Premier David Lange, de voor
malige advocaat die in de jaren
zestig een visum voor de VS
werd geweigerd vanwege zijn
vooraanstaande rol in de protest
beweging tegen de oorlog in
Vietnam, zal in de VS niet meer
kunnen doen dan zijn standpunt
uitleggen en erop wijzen dat de
Nieuwzeelandse kiezer acht
maanden geleden (bij de parle
mentsverkiezingen) duidelijk
heeft gemaakt het volledig met
dit beleid eens te zun.
Door de Amerikanen is tot nu
toe geen enkel teken van begrip
getoond. Men vindt en zegt bot
weg dat Nieuw-Zeeland niet be
reid is zijn vrijheid te verdedi
gen. De kans op een akkoord
lijkt daardoor zeer gering. In de
Amerikaanse pers is al geopperd,
dat de VS het ANZUS-verdrag
gewoon sluimerend zullen laten
voortbestaan in afwachting van
de volgende verkiezingen in
Nieuw-Zeeland.
ADVERTENTIE
Vijf jaar Parel pockets. En dat
vieren wc met de Jubileum Parel-
pocket. Vijf verhalen en
novellen van Catherine Cookson,
1 Iammond Innes, 1 leinz G.
Konsalik,Johannes Alario
Simmel en Trevanian. Nu ver
krijgbaar bij de boek- n m*
handel voor slechts 1
Met de mogelijkheid
om nog een Parel Pocket naar
keuze aan te schaffen voor f 5,-
in plaats van f9.90!
