Excercities met gebalde vuisten
Boekenweek in het goud
PODIUMBUK
Vals Bloed in het LAK
Van Bommel-Van Damprijs
DINSDAG 26 FEBRUARI 1985
KUNST
PAGINA 17
Redactie Pleter C. Rosier
LEIDEN Een blijspel met de.
Mounties, Japans Noh-theater en
Goethes 'Egmond' staan voor de
ze week vermeld op de agenda
van de Leidse Schouwburg. Voor
literair toneel, twee Japanse een
akters en een nieuwe danspro-
duktie van 'Vals Bloed' kan men
terecht in het LAK-theater.
Voorts wordt op vrijdagavond
a.s. in de Waag de eerste voorron
de van het Leidse Cabaretfesti
val gehouden. En in Imperiums
Microtheater paradeert zowel op
vrijdag- als zaterdagavond 'De
Leidse Meid'.
Mounties
Wie zich doorgaans een bult
lacht om de Mounties zal zeker de
voorstelling van 'Er is er een ja
rig' morgenavond in de Leidse
Schouwburg niet graag willen
missen. Piet Bambergen en René
van Voor en spelen samen een
centrale rol in deze klucht van
Mare Camoletti, auteur van het
bekende blijspel 'Boeing Boeing'.
De twee komieken worden in dit
stuk bijgestaan door Sylvia de
leur, Diana Dobbelman en Guik-
je Roethof. De 'doldwaze' kome
die gaat over een man en een
vrouw, die, eenmaal in de herfst
van hun huwelijk beland, los van
elkaar menen zich nog één keer
in een amoureus avontuur te
moeten storten. De kiem voor een
reeks van misverstanden is daar
mee gelegd. Misverstanden, die
de handen op de dijen moeten
doen kletsen.
Kita Kai
Van tegengestelde
aard is de voorstelling die op
vrijdagavond in de schouwburg
is te zien: The Noh-dances of Kita
Kai. Schoonheid, bereikt door
een tot het uiterste doorgevoerde
(lichaams)beheersing, staat hier
voorop. De Noh-dans wordt ge
kenmerkt door de grote mate van
zekerheid van alle gebaren, zo
wel die van het hoofd als die van
armen en benen. Het gaat eerder
om de perfectie van de beweging
dan om de gecompliceerdheid er
r waarop de dan
LEIDEN - "Waar ons nieuwe
stuk over gaat? Nou, over man
nen natuurlijk. Die houden ons
voortdurend bezig. Dat is toch
het enige onderwerp dat van be
lang is"?
Dat zeiden de vier vrouwen
van Vals Bloed in augustus van
het vorig jaar, toen van hun nieu
we produktie nog niet veel meer
dan het onderwerp bekend was.
De eeuwige jachtvelden, daar
ligt hun passie. Waar mannen op
rokken jagen en vrouwen hun
netten spannen. In hun eerste
produktie 'Usher' was dat nog
enigszins bedekt: een danspaar
met de mannelijke rol in traves
tie schuifelde tussen stoelen.
'She said' liet minder te raden
over. In met gebaren onder
steunde monologen haalden de
vier danseressen herinneringen
op aan hun geliefde. Zelfs de
lengte van zijn geslacht werd ge
meld. Weliswaar in het Engels,
maar toch. Vals Bloed ging met
een groep van tientalle nfiguran-
ten een strijd aan om de aan
dacht van het publiek.
De nieuwe produktie is als een
vervolg daarop te beschouwen.
In 'Dagger of charm' zijn de man
nen lijfelijk aanwezig. Voor ieder
één, anders zou er maar ruzie van
komen: vijf in getal, want Truus
Bronkhorst, Patrice Kennedy,
Helga Langen en Margie Smit
hebben voor de gelegenheid An
gela Linssen bij de groep ge
haald. Die mannen zijn afkom
stig van uiteenlopende gezel
schappen als Stichting Danspro-
duktie, mimegroep Thermiek en
theater Oud West. Een vrouwen
collectief dat vijf mannen in
dienst neemt: dat is nog steeds
tamelijk ongebruikelijk in het
theater.
Die mannen openen de voor
stelling. Ze stappen-over het po
Er is één mannelijke uitzonde
ring: componist Harry de Wit,
die zoals altijd wanneer hjj musi
ceert dominant aanwezig is. Hij
is als een trommelslager die de
strijdende partijen opzweept,
maar er voor waakt zelf klappen
te ontvangen. Zjjn inbreng is
deels live, dat is het deel waarin
hij de titel, 'Dagger of charm', let
terlijk opvat en muziek maakt
met behulp van elektronica en
acht messen, die hij met de vin
gertoppen bespeelt. De klanken
die dat oplevert zijn wat mij be
treft al te ongestructureerd en
soms ook a-ritmisch. De op band
opgenomen composities harmo
niëren heel wat beter.
'Dagger of charm' is zo reso
luut en uitgesproken als je op
grond van vorige produkties van
Vals Bloed mocht verwachten.
Opgekropte sexuele energie, die
zich in agressie ontlaadt. Het is
een gedanst tijdsbeeld, wat zich
ook weerspiegelt in de mate van
vrijheid binnen de choreografie;
mannen en vrouwen treden als
groep op, maar blijven als indivi
du herkenbaar. De vrouwen pro
nonceren zich duidelijk, de man
nen hebben zichtbaar meer
moeite hun speelruimte in te vul
len.
Vals Bloed heeft zich in korte
tijd een eigen plaats veroverd
met dans die een sterke hang
naar het theatrale heeft. Een
aanpak die duidelijk aanslaat,
want de voorstellingen van 'Dag
ger of Charm' in Amsterdam wa
ren binnen de kortste keren uit
verkocht. Als de Amsterdamse
'Stopera' in gebruik is genomen,
wil Rudi van Dantzig daar een
gezamenlijke produktie van Vals
Bloed en Nationale Ballet opzet
ten.
ARIEJAN KORTEWEG
Guikje Roethof, René van Vooren, Diana Dobbelman, Piet Bam
bergen en Sylvia de Leur (v.l.n.r.) in 'Er is er een jarig'. (foto pr>
ser zijn lichaam beweegt heeft tot
doel zijn gemoedstoestand uit te
drukken waarin hij verkeert. Me
vrouw dr. E.G. de Poorter, weten
schappelijk medewerkster van
het centrum voor Japanologie en
Koreanistiek van de Leidse Uni
versiteit, schrijft in het program
maboekje dat het Noh-theater als
essentieel element van de tradi
tionele Japanse cultuur nog
steeds springlevend is. Ontstaan
als een simpel volksvermaak in
de veertiende eeuw en vervolgens
'geperfectioneerd om te worden
tot het theater van de feodale eli
te, is Noh nu het theater bij uit
stek van de moderne Japanner
die zich bewust is van zijn eigen
cultuur. De Noh-spelen worden
voor het grootste deel gezongen
door een aantal solisten en een
koor met begeleiding van een or
kestje (een fluit, twee handtrom
mels en soms een trommel met
stokjes). De climax van het stuk
is steds de slotdans van de be
langrijkste solist. De thema's van
de meeste spelen zijn ontleend
aan de Japanse klassieke letter
kunde. De taal is zeer poëtisch,
het verhaal is echter niet belang
rijk. Het is slechts de aanleiding
om mooie zang en dans op te voe
ren. De Noh-kunst streeft niet
naar een realistische uitbeelding.
In de eerste plaats tracht zij
schoonheid te scheppen op het po
dium door lyrisch taalgebruik,
elegante, haast symbolische ge
baren, zang en muziek, prachtige
kostuums en vooral de dans. Een
groot aantal spelen voert de toe
schouwer in een wereld waar le
venden en doden (in het stuk Fu-
na Benkei de geest van een krij
ger), mensen en bovennatuurlij
ke wezens (in Tsuchigumo een
reuzenspin) met elkaar in con
tact komen. Alle rollen worden
vertolkt door mannen. Voor vele
rollen (o.m. vrouwenrollen) zijn
ze gemaskerd. De stukken wer
den alle geschreven voor 1500. De
Noh-spelen worden nog steeds op
gevoerd volgens eeuwenoude tra
dities door vijf Noh-scholen die
een monopolie hebben. De Kita
Kai, die naar Leiden komt, is de
kleinste van deze vijf scholen. De
twee hier op te voeren stukken,
Funa Benkei en Tsuchigumo, be
horen volgens mevrouw De Poor
ter tot de meest spectaculaire van
het repertoire van Kita Kai. Het
programmaboekje bevat een ver
taling van de Japanse tekst, zo
dat men de voorstelling letterlijk
kan volgens. Daarom zal het
zaallicht tijdens de voorstelling
gedempt blijven branden.
Egmond
Het voorspel van de Tachtigja
rige Oorlog is voor Goethe aanlei-
ding geweest tot het schrijven
van zijn 'Egmond'. Met deze klas
sieker komt de toneelgroep 'Thea
ter' zaterdagavond naar het
theater aan de Oude Vest. Tot de
opvoerenden behoren Margreet
Blanken, Peter Bolhuis, Arthur
Boni, Huib Broos, Eric van der
Donk en Bea Meulman. De rol
van Egmond wordt gespeeld door
Helmert Woudenberg. Regisseur
is Gees Linnebank, volgens wie
het stuk gaat over 'mensen vech
tend tegen hun lot, tegen de onaf
wendbaarheid van de qeschiede-
Helmert Woudenberg (links) en Gees Linnebank (rechts) in 'Eg
mond' (toto Wouter vin Heusden)
nis'. Goethe toont Graaf Egmond
als de politicus die moet schippe
ren met de machthebbers, heel
menselijk als iemand die naar
liefde hunkert. Maar ook ziet de
toeschouwer hem als een opportu
nist die manipuleert met de
volksgunst. Goethes 'Egmond' on
derging bij 'Theater' een bewer
king. Het stuk is op onderdelen
geactualiseerd, ontdaan van zijn
naieviteit en scherper gesneden.
Leidenaar Burkhardt Söll com
poneerde voor deze produktie
muziek, waardoor de klankkleur
van Goethes taal nog meer tot de
verbeelding moet spreken. Gees
Linnebank over de keuze van het
stuk: 'De tekst bleek op onze tijd
te slaan. Het gaat over vrijheids
bewegingen, terwijl nu in de
machtspolitiek nog steeds dezelf
de dingen gebeuren. Voor Spanje
in het stuk kun je de Verenigde
Staten invullen of Rusland.
Daaraan gekoppeld is het gege
ven van de godsdienstoorlog.
Denk maar aan de beroering die
het Mohammedanisme in de we
reld teweegbrengt en aan Ier
land. Met een godsdienstoorlog
heeft altijd een economische
kracht te maken, mensen die hon
ger lijden, in een onderdrukte po
sitie verkeren. Ga je je in de ge
schiedenis verdiepen, dan gaan
je ogen open voor wat je in de
krant van vandaag leest'. De
'Sturm und Drang'-elementen
van Goethe zijn in de 'Egmond'
van 'Theater' achterwege gela
ten. Voor het grote romantische
gebaar stelde Linnebank een ei
gentijdse spelinterpretatie in de
plaats. Hij vond passende feite
lijkheden in het heden, gebruikte
krantenberichten. 'Goethe had
het over dezelfde onderwerpen,
alleen moet je die in deze tijd
snijdender brengen. Ik had een
gevoel van: waar hij een voorzet
geeft, moet ik zien te scoren. Din
gen op een voetstuk zetten of ze
muzikaal omlijsten'.
Dwaallicht
De toneelgroep 'Het Volk'
treedt morgenavond met 'Dwaal
licht' naar de novelle van Els-
schot, in het LAK-theater aan. De
avond wordt georganiseerd in
samenwerking met de Literaire
Workshop. Laarmans is in deze
produktie een benepen huisvader
met een saaie baan verlangend
naar avontuur. Hij komt drie
matrozen tegen die hem de weg
vragen naar een meisje die zij
ooit hebben ontmoet en van wie
zij het adres kregen. Na een ver
geefse zoektocht met veel ontmoe
tingen zit er voor Laarmans niets
anders op dan weer naar huis te
rug te keren. De gespletenheid
van Laarmans wordt uitgebeeld
door hem over twee rollen te ver
delen. De twee Laarmarsen spe
len om beurten ook alle andere
personages.
Noh-eenacters
De nieuwe toneelproduktie van
het Leids Theater bestaat uit
twee moderne Japanse Noh-spe
len van de schrijver Yukio Mishi-
ma, te weten 'Lady Aoi' en 'De
verruilde waaiers'. In beide stuk
ken is gebruik gemaakt van de
reeds eeuwenlang bestaande tra
Scène uit de Noh-dances of Kita Kai, de kleinste van de vijf Noh-
scholen (foto PR)
dities in het Japanse toneelspel,
maar door deze juist op plaatsen
te veranderen is hier en daar een
geheel ander effect ontstaan, al
dus een toelichting op het pro
gramma. De traditionele afloop
van het Noh-spel staat hierdoor
niet meer van te voren vast; er
ontstaat een 'wonderlijke menge
ling van droom en werkelijk
heid', hetgeen vooral tot uitdruk
king zou komen in de eenacter
'Lady Aoi'. Volgens Mishima heb
ben de Noh-drama's slechts
waarde voor zover zij spreken
van menselijke tragedies die
zich, hoewel onder andere om
standigheden, altijd weer zullen
herhalen. Het Leids Theater
speelt beide eenacters donder
dagavond in het LAK.
Vals Bloed
De dansgroep 'Vals Bloed'
staat vrijdag- en zaterdag
avond in het LAK met haar
nieuwste produktie 'Dagger of
Charm'. Deze produktie bor
duurt voort op het thema van een
vorige ('She Said'), waarin vier
vrouwen hun verlangen naar en
liefde voor mannen vorm gaven.
Waren de mannen toen slechts in
hun gedachten aanwezig, nu
staan zij dan 'echt' op het po
dium. Elders op deze pagina
meer over deze dansproduktie.
Speelgoed
Lucas Goudzwaard hoopt op
zondagmiddag de kinderen in
het LAK-theater te vermaken met
'De doos met speelgoed'. Geïnspi
reerd door 'La boite a joujoux'
van Debussy en de daarbij ge
maakte tekeningen van André
Hellé maakte Lucas Goud
zwaard een spel met grote houten
poppen voor kleine kinderen. Een
eenvoudig, charmant verhaal,
verbeeld cloor poppen op een po
dium, begeleid door muziek van
o.a. Carl Orff en Nino Rota. Voor
kinderen van vier tot acht jaar.
Leidse Meid
In Imperiums Micro-theater
aan de Oude Vest kan men vrij
dag- en zaterdagavond 'De Leid
se Meid' gaan zien, een door Bart
Vieveen geregisseerde Imperium-
produktie naar Heijermans be
kende 'komedie van haat in twee
bedrijven'. Deze bijzondere Heij-
ermans-bewerking ging in het af
gelopen weekeinde met succes in
première en kreeg ook lovende re-
Cabaretfesti val
Tot slot van dit theaterover
zicht iwgmaals aandacht voor
het Leids Cabaretfestival, waar
van de eerste ronde donderdag
avond a.s. wordt gehouden in de
Waag. Aan deze voorronde ne
men deel de groep Kleinfoutje uit
Noordwijk (bestaande uit Jan
Brandsma, René Meer en Pieter
de Jong), Dave Marsh (een in
Amsterdam terecht gekomen En
gelsman) en Cabaret van Gils uit
Leiden (bestaande uit Godfried
en Radboud Engberse en Ivo Wil
denberg).
dium met fiere gebaren, die door
de fatterige pakjes worden gere
lativeerd: een mengeling van lef
en lulligheid. Ze kijken speurend
om zich heen, denken steeds wat
te zien, maar nee.
Geisha's
Ook de vrouwen komen ge
groepeerd op, gekleed in maag
delijk witte, losse gewaden, vaag
op het oude Egypte geïnspireerd.
AJs geisha's trippelen ze over de
dansvloer, op het ritme van hun
eigen, zoete gehum. Ze maken
tuttige, 'vrouwelijke' gebaartjes
en kijken de mannen niet aan.
Die uiten hun verveling met
een heel repertoire aan op en om
stoelen uitgevoerde houdingen.
Ze worden hinderlijk, gaan ka
baal maken, dat ze op onver
wachte wijze aan draagbare ra
dio's ontlokken. Zelfs als de
vrouwen zich van een laag kle
ding ontdoen, keuren de mannen
hen geen blik waardig. Die plaat
sen hun stoelen vlak voor het pu
bliek en lonken naar de aanwezi
ge meisjes. Daarna gaan ze een
walsje oefenen, met zichzelf als
partner.
Voor de vrouwen is de boot
dan goed aan. De verleidelijke
maniertjes worden vergeten;
stampvoetend imiteren ze dat
dansje en dringen zich letterlijk
Helga Langen, Margie Smit, Truus Bronkhorst en Angela Linssen in 'Dagger of Charm'. (foto Ben van Duin)
aan de mannen op, als kinderen hebben gehad. Ze trekken naald- gend tegelijk, en koersen in ge-
die al de hele middag geen ijsje hakken aan, verleidelijk en drei- sloten linie op de mannen af. Uit
de spanning tussen beide sexen
ontstaat een dans, die nog het
meest van krijgshandelingen
weg heeft: excercities met gebal
de vuisten. Een gecoördineerde
actie van de vrouwen brengt de
mannen op de knieën. Als die
kruipend een veilig heenkomen
zoeken, kijken de vrouwen hen
minachtend na.
Een teken des tijds natuurlijk,
dat einde. Want de tijd dat de
mannen met hun knuppels de
strijd op de jachtvelden beheer
sten, is voorbij. De rollen zijn, zo
niet omgedraaid, dan toch aan
zienlijk genuanceerd. Maar voor
die nuance ben je bij Vals Bloed
aan het verkeerde adres, daar
zjjn het de types niet naar. Geen
greintje tederheid, ook niet tus
sen de mannen en vrouwen on
derling. Hun opvatting is agres
sief, op het militante af. Zij zijn
de baas, de mannen moeten zich
gedeisd houden.
Ook 'Dagger of charm' is een
strijd om aandacht. Dit keer zijn
het niet dansers en figuranten
die naar de gunsten van het pu
bliek dingen, maar vrouwen, die
zich aan de mannen opdringen.
Blijken die de vrouwen geen blik
waardig te keuren, dan tekenen
ze daarmee hun eigen doodsvon
nis. Ze worden aan hun lot over
gelaten, gedoemd tot creperen
aan het eigen narcisme.
AMSTERDAM (ANP) - De sterke
daling van de verkoop van boeken
in de periode 1982-1983 is vorig jaar
tot staan gekomen. De markt is nu
stabiel op ruim 31 miljoen ver
kochte boeken met een totale
waarde van bijna 610 miljoen gul
den. 15 miljoen meer dan in 1983.
Dit blijkt uit de cijfers gisteren
die in de RAI in Amsterdam be
kend werden gemaakt op een bij
eenkomst naar aanleiding van de
vijftigste Boekenweek van 20 tot
en met 30 maart. Omdat het aantal
verkochte boeken vrijwel gelijk
bleef, is de stijging van de omzet
geheel toe te schrijven aan de ho
gere prijs. De gemiddelde prijs van
een boek steeg van 18,55 gulden in
1983 tot 19,30 in 1984.
Literatuur wordt goed verkocht
en dan vooral de vertaalde buiten
landse literatuur. Het aandeel daar
van steeg na een terugval in 1983
van 31 naar 39 procent. Literatuur
in vreemde talen werd duidelijk
minder verkocht. Het marktaan
deel van de boekhandels daalde
van 55 naar 50 procent terwijl de
boekenclubs hun aandeel zagen
stijgen van 21 naar 23 procent.
Vooral de duurdere boeken wor
den bij de boekhandel gekocht.
Uit de cijfers blijkt verder dat 29
procent van de Nederlandse huis-'
houdens geregeld een boek koopt,
terwijl 39 procent dat nauwelijks of
nooit doet. In de grote steden werd
vorig jaar gemiddeld 148 gulden
per huishouden aan boeken be
steed, 31 gulden meer dan het lan
delijk gemiddelde.
Goud
De Boekenweek staat dit jaar
wegens de vijftigse veijaardag ge
heel in het teken van het goud en
heeft dan ook als thema de Gouden
Boekenweek. Deze kleur is te zien
op de affiches, zal veelvuldig te be
wonderen zijn op het Boekenbal,
dat op 19 maart in Theater Carré
gehouden wordt, en zal ook de bo
ventoon krijgen in de etalages van
de boekhandels. Het traditionele
boekenweekgeschenk is dit maal
„Somberman's Actie" van Remco
Campert.
Er komt ook een herinnerings-
uitgave, getiteld ,De vijftig Boe
kenweekgeschenken 1932-1985',
samengesteld door Kees de Bak
ker en Herman Arnolds. Het bevat
allerlei bijzonderheden over de
verschillende boekenweken en het
geeft van jaar tot jaar een chronolo
gisch tijdsbeeld. Aan 27 schrijvers,
samenstellers en producenten is
gevraagd een herinnering aan het
totstandkomen van het geschenk
op schrift te stellen. Het boek, dat
is gemaakt in samenwerking met
de Organisatie van Fabrikanten
van Grafische Eindproducten, is
vanaf 20 maart in de boekhandel te
krijgen en kost 12,50 gulden.
Boekenpas
De Stichting Collectieve Propa
ganda van het Nederlandse Boek
(CPNB) heeft verder het initiatief
genomen voor een tijdschrift over
boeken genaamd .Boekenpas'. Het
zal vier maal per jaar verschijnen
en gratis worden toegestuurd aan
in boeken geïnteresseerde mensen.
Er is nu een .nulnummer' versche
nen en aan de hand van de resulta
ten daarvan zal in september het
eerste nummer worden samenge
steld. Dat en het tweede zullen ver
schijnen in een oplage van 350.000
exemplaren. De CPNB verwacht
uiteindelijk een bestand van tus
sen de 200.000 en 250.000 adressen
te kunnen opbouwen.
Remco Campert met het door hem geschreven boekenweekgeschenk.
(foto GPD)
Cj
VOORSCHOTEN (ANP) - De beeldende kunstennaar Toon Teeken (40)
uit Maastricht is de Van Bommel-Van Damprijs van 2.500 gulden toege
kend. Dit heeft de gelijknamige stichting in Voorschoten gisteren bekend
gemaakt.
Het is een tweejaarlijkse prijs voor een Nederlandse kunstenaar. De
prijs wordt 21 april in het Museum Van Bommel-Van Dam in Venlo uitge
reikt, waar dan een tentoonstelling wordt geopend van werk van Teeken
en van de vier voorgaande winnaars van de prijs: Pierre Wehrens, Maas
tricht, Ronald Tolman, Beuningen, Jan van der Pol, Amsterdam en Piet
Dieleman, Arnemuiden.
De stichting is van mening, dat het werk van Teeken kwaliteit en zeg
gingskracht heeft en verdere verwachtingen voor de toekomst wekt. De
tentoonstelling in Venlo duurt tot 28 mei.
Dichtersavond met Bibikov
LEIDEN - In de serie dichtersavonden treedt vanavond in Scarabee de
Amsterdammer Bibikov op. Bibikov noemt zich zelf actievoerder, aan
dachttrekker, verbaal analyticus, beroepsonrustzaaier, hekelaar, ordever
stoorder, performer en presidentskandidaat. Zijn optreden begint om
tien uur en Veronica zal er radio-opnamen van maken.
PROTEST - Een groep vrouwen heeft gisteravond by de schouwburg in
Middelburg geprotesteerd tegen het optreden van John Lantings Theater
Van de Lach. De vrouwen gingen niet in op de uitnodiging van John
Lanting en de directeur van het Zeeuws theaterbureau Uit in Zeeland,
Jan de la Mar, om de voorstelling van de klucht 'Hoe versier ik een stuk?'
gratis bij te wonen. De vrouwen zouden zich dan een eigen oordeel kun
nen vormen over de al of niet seksistische inhoud van het theaterstuk.
