John Lanting: protesten zijn vorm van censuur Nacht van de Poëzie voor het laatst in oude opzet Verrassend en haarscherp toneelspel 'Aidjamal': Groningse reis door de slurf Een leuke 'Droomreis' van Ploef MAANDAG 25 FEBRUARI 1985 PAGINA VERVROEGDE ONDERSCHEIDING AMSTERDAM - De schrijver Hugo Brandt Corstius heeft zoals in de krant van zaterdag al gemeld de Busken-Huetprijs 1985 ont vangen. De tweejaarlijkse prijs voor essayistisch werk is hem toe gekend door het Amsterdamse Fonds voor de Kunst. Aanleiding deze prijs vervroegd toe te kennen was de weigering van het kabi net Brandt Corstius de P.C. Hooftprijs te geven. Op de foto de schrijver tijdens zijn dankwoord. (foto anpj Gratis voorstelling voor verontruste vrouwen MIDDELBURG/HILVERSUM (GPD) Vrouwen die be zwaren hebben tegen het blijspel 'Hoe versier ik een stuk?' worden in de gelegenheid gesteld deze voorstelling van avond in de Schouwburg in Middelburg - gratis bij te wonen. Na afloop van de voorstelling is er een discussie gepland tussen voor- en tegenstanders van de inhoud van de klucht. Een aantal vrouwen uit verschil lende plaatsen op Walcheren heb ben geld bijeengebracht voor een advertentie die zaterdag in de Pro vinciaal Zeeuwse Courant staat. 'Seksueel geweld maakt van een man geen held', staat erin. En: „Aanranding en verkrachting zijn schokkende ervaringen voor ie dere vrouw". Aan de vrouwen wordt alleen ge vraagd zich tijdens de opvoering van het stuk in het theater te gedra gen als een gast en niet het plezier van andere bezoekers te bederven. Dit heeft de directeur van het thea terbureau Uit in Zeeland, Jan de la Mar, in het afgelopen weekeinde. 'Hoe versier ik een stuk' kwam vorige week plotseling - na ruim tweehonderd voorstellingen - in het nieuws omdat het een seksis tisch karakter zou hebben. In Utrecht voerden actiegroepen te gen seksueel geweld en verkrach ting actie bij de ingang het theater waarin het stuk zou worden opge voerd. Bezoekers werden uitge scholden en belet naar binnen te gaan. De politie maakte een einde aan de blokkade. eigen ogen te zien wat er in het stuk gebeurt. Daarna kan tussen voor- en tegenstanders, met men sen uit het publiek en met de ac- teurs en actrices zelf van gedach ten worden gewisseld. In een de mocratie lijkt ons dat de beste mo gelijkheid", legde de heer De la Mar uit. De la Mar zegt met nadruk dat hij, als er in het stuk werkelijk sprake was van seksueel geweld, als eerste zou protesteren. Onschuldig Geruchten Directeur De la Mar zei van me ning te zijn dat veel protesterende vrouwen de voorstelling zelf niet hebben gezien. Daarbij bestaat de kans dat de actievoersters alleen maar af gaan op geruchten. „Daar om willen wij hen in de gelegen heid stellen om gratis nu eens met 'Hoe versier ik een stuk?' wordt op de planken gezet door John Lantings Theater van de Lach. „De protesten van vrouwengroepen zijn een vorm van censuur die kant noch wal raakt", verklaarde John Lanting vrijdagmiddag via de tele foon. „In het algemeen geldt, dat allerlei mensen en bevolkingsgroe pen in een klucht wel eens een veeg uit de pan krijgen. De ene keer zijn dat mannen, dan weer po- litiéagenten, dan weer vrouwen en dan weer bijvoorbeeld doktoren. Maar 'Hoe versier ik een stuk?' is UTRECHT (GPD) - Het is dit jaar waarschijnlijk voor het laatst dat de Nacht van de Poëzie, inmiddels al bijna uitgegroeid tot een traditie, in de bekende opzet wordt gehou den. De zesde nacht, in 1986, zal heel anders van karakter zijn en bijna zeker de laatste in de reeks. Na de eerste Utrechtse poëzie- nacht in 1980, die gepresenteerd werd door Freek de Jonge, zijn de Nachten van de Poëzie vanaf 1982 jaarlijks terugkerende evenemen ten geweest, die vroeg in de avond begonnen en laat in de nacht ein digden. Niet alleen waren daarbij vele dichters en dichteressen (zo 25 tot 30 per nacht) te horen en te zien, de literatuur werd afgewisseld met diverse tussendoortjes: serieuze muziek, goochelaars, varieté-ar- tiesten, circusnummers; letterlijk van alles heeft in het Utrechts Mu ziekcentrum op het podium ge staan. Het was een formule die aan sloeg, getuige de stormloop op de kaartjes in de laatste jaren, en de royale aandacht in de pers. Anneke van Dijk, programma- coördinator van het Muziekcen trum Vredenburg en als zodanig verantwoordelijk voor de organisa tie en programmering van voor gaande en komende nachten: „De belangrijkste reden dat we ermee willen stoppen is dat het concept zo langzamerhand afge zaagd wordt en dat bovendien half Nederland het gaat imiteren. Aan vankelijk zou de Nacht van dit jaar zelfs de laatste zijn, maar er rijzen nu toch plannen voor een zesde Nacht die heel anders van opzet zal zijn". Anneke van Dijk vindt zelf dat het intieme karakter van de meeste poëzie zich slecht verstaat met bij voorbeeld circusnummers en legt uit dat ze naarmate ze meer dich ters leest en ook persoonlijk kent, er meer moeite mee heeft om deze voor de leeuwen te gooien in een grote zaal als het Muziekcentrum en in een niet altijd even serieuze sfeer: „Ik realiseer me steeds meer hoe moeilijk dat voor hen moet zijn". Ze vermeldt wel nadrukkelijk dat, mocht het Muziekcentrum in de toekomst kleinere poëzie-mid- dagen of -avonden gaan organise ren, ze dit in goede harmonie en overleg wil doen met de al in Utrecht bestaande poëziecafës. Intussen komt er toch nog op zijn minst één 'ouderwetse' Nacht: op zaterdag 16 maart aanstaande. Wie er weer, of voor het eerst, bij wil zijn, wordt aangeraden niet te lang te wachten met het kopen van een kaartje: een kwart van de toe gangsbewijzen is nu al de deur uit en in voorgaande jaren waren ve len te laat. Het programma met zo'n 25 dich ters en een hele reeks zeer diverse entr'actes of tussenprogramma's, ziet er tamelijk veelbelovend uit. Er zijn enkele oude bekenden bij zoals bijvoorbeeld Cees Bud- dingh', J. P. Guèpin, die vorig jaar veel succes oogstte met relative rende autobiografische gedichten, en Rutger Kopland. Bijna honderd procent zeker een klapper wordt het optreden van de Surinaamse dichter Edgar Cairo, o.m. bekend door columns die hij in het begin van de jaren zeventig in de Volkskrant publiceerde. Ruimte om uitgebreid op de en tr'actes in te gaan, is er niet: daar voor zijn er te veel en zijn ze te uit eenlopend Niettemin een paar na men: zanger-acteur Joost Prinsen, Wannes van der Velde (kwalitatief hoogstaande folk uit Antwerpen), het Circle Ensemble, dat in het af gelopen seizoen al eens met veel succes in het Muziekcentrum op trad en dit keer een eigen giganti sche Japanse trommel meeneemt, de jazzformatie van Vera Vinger- hoeds, het Nederlands Blazersen semble en Ischa Meyer. Wat de laatste zal gaan doen is nog geheel onvoorspelbaar. Uiteraard wordt de Nacht van de Poëzie ook dit jaar weer voorafge gaan door een Kindermiddag. Ka- rel Eykman presenteert deze mid dag, die in principe bedoeld is voor kinderen in de lagere-schoolleef- tijd. Maar ouder of jonger is ook welkom. Eigen gedichten van de jonge bezoekers kunnen gedrukt worden met hulp van medewer kers van de aanwezige Taaldruk- werkplaats. Optredens voor het kleine publiek zijn er van Cees Buddingh', Remco Ekkers, Joke van Leeuwen, Karei Eykman en Ivo de Wijs. Voor degenen die nu al weten dat ze op die dag verhinderd zijn is het misschien een (schrale) troost dat de VARA-radio alle dichters wil gaan opnemen. Een selectie uit dit materiaal zal hoogstwaarschijn lijk een week later in een speciale nachtuitzending te horen zijn, in de nacht dus van 23 op 24 maart. het meest onschuldige stuk dat ik ooit heb gespeeld. Tot aan die voorstelling in Utrecht hadden al ruim 125.000 mensen het stuk ge zien, en er is niet één klacht ge weest", zei Lanting. Schade Volgens John Lanting lijdt zijn toneelgroep veel schade onder de acties. „Mijn publiek bestaat in hoofdzaak uit mensen die eens een avondje onbevangen plezier willen "hebben. Als er relletjes zijn. is dat onbevangene weg en blijft mijn publiek thuis". Het initiatief om vrouwen die be zwaren tegen het stuk hebben gra tis toe te laten mits ze zich aan de normale gedragsregels houden, noemde Lanting 'in wezen posi tief. Lanting zei zijn uiterste best te willen doen om zelf ook een bij drage aan de discussie te hebben, ondanks het feit, dat hij van avond door middel van een straal verbinding vanuit Middelburg te gast is in het praatprogramma van Karei van de Graaf. John Lanting: onschuldig stuk Moderne kunst in Centraal Museum UTRECHT (ANP) - Het Utrechts Centraal Museum herbergt tot eind juni dit jaar een project over me- derne kunst. Het is een voortzet ting van een reeks schoolprojecten die het museum sedert enkele ja ren organiseert. Aan de hand van zijn eigen collectie 20ste-eeuwse schilderkunst gaat het museum in op de tegenstelling tussen klassiek en modern, de verhouding tussen kunstenaar en publiek en het ont staan van abstractie in de beelden de kunst. Het project omvat een tentoonstelling en begeleidend schriftelijk materiaal dat groepen uit het onderwijs ter voorbereiding van een bezoek kunnen gebruiken De openingstijden zijn op dins dag tot en met zaterdag van tien tot vijf uur en op zon- en feestdagen van twee tot vijf uur. Het museum is op maandag gesloten. FILMACTEUR OVERLEDEN - De Amerikaanse filmacteur Louis Hayward is op 75-jarige leeftijd in Palm Springs overleden. Hayward, die vooral bekend was om elegante vechtersbaasrollen in films als 'The Man in the Iron Mask' en 'Son of Monte Cristo', was getrouwd met actrice Ida Lu- pino en societyhostess Margaret Morrow, huwelijken die in echt scheiding eindigden. Hij was geboren in Johannes burg, een paar weken na het veron gelukken van zijn vader. De dag voor Amerika aan de tweede we reldoorlog ging deelnemen werd hij Amerikaan en vocht de volgen de driejaar in het Korps Mariniers. Na de oorlog werd Hayward een van de eerste sterren die vroegen om een percentage van de winst op hun films, en die dat kregen Televisieseries waaraan hij zijn medewerking verleende, waren 'The Pursuers' en 'The Survivors' Leiden Universiteitsbibliotheek - Witte Sin gel 27, 'Honderd jaar Mekka in Lei den', tot 28/2; ma t/m za van 8.30-17 ma t/m vr van 19.15-22 uur. Zaailing - Hooigracht 41, schilderijen i Jan Kok; di t/m za van 12-20 uur. Bistro Malle Jan - pasteltekeningen 'strandstoelen' van Marian Visser, t/m 31/3. Galerie Le Pigeon - Scheepmakers- steeg 2, wandkleden van Janny van der Linden, aquarellen op zijde van Margot Dietz, tot 6/3; woe t/m za van 12-16.30 uur. Piggelmee - Janvossensteeg, olieverf schilderijen met reliëfstructuur van Hendricus Cornelus Antonius Trouw borst, tot 28'2. Gerrit Doustraat 27 - objecten en zeef drukken van Betsy Zonneveld, tot 24/ 1 12-18 uur. Lakenhal - Oude Singel, Leidse ate liers V: werk van Aad van Houwelin- gen. Fransje Krol en Rudolf Smeets, Hogewoerd 18, foto's leuteboom, t/m 3( Galerie Denise Stephan - Bakker- steeg, schilderijen en prenten van Frans de Haas, tot 24/2; vr, za en zo 13.30 tot 17.30 uur. Nederlandse Ver. van Huisvrouwen - Caeciliastraat 18. zeefdrukken van Anneke Kok en beeldend werk van Jozefien Verbiest, tot 9/3; za en zo van 12-16 uur. Leidse Beleg - Hooigracht 4a, foto's Frits Gierstberg, tot 15/3; ma t/m za 1 9-18 uur. la Pont thema 'Circus', tot eind febr. ken, Cor Stooff en Liesbeth de Rei ger, keramiek, tot 28/2; woe, do, vr, za 14-16 uur. woe ook van 10-12 uur. Het Oude Raadhuis - Dorpsstraat, Henny Rotteveel-Verstraate. romanti sche paneeltjes in olieverf, tot 28/2; do en zo van 14-16 uur. za van 11-16 uur. Leiderdorp Muzenhof - groepstentoonstelling grafisch werk van cursisten en docen- van de Vrije Akademie Vliet- streek, tot 6/3; ma t/m vr 14-18 uur, za 9.30-12.30 uur. 'De Leidse Meid' bij Imperium BALLETDIRIGENT - De Duitse Opera in West-Berlijn heeft de Ne derlandse dirigent André Presser vast aangesteld als ballet-dirigent. Presser die tot voor enkele jaren nog bij het Nationale Ballet in Am sterdam werkte, dirigeerde bij de Duitse Opera onder meer reeds het Zwanenmeer en Giselle. Hij bege leidt het ballet van de opera begin volgende maand ook op zijn tour nee door de Bondsrepubliek. Imperium speelt 'De Leidse Meid', een bewerking van 'De Meid' van Herman Heijermans. Bewerking en regie: Bart Vieveen.' Muziek: Maarten Steenhuis. Spelers: Clara Smit. Ineke de Vos, Marja Seller en Teije van Vliet. Gezien op 23 februari in Micro- theater Imperium. Daar de komende weken elke vrijdag en zaterdag tot en met 30 maart. LEIDEN - Herman Heijermans schreef 'De Meid' in 1905. De Ne- derlandsche Tooneel Vereeni- ging waarvoor hij het speciaal had geschreven, wees het aan vankelijk af. Men vond het maar een niemandalletje. Toen Heijer mans echter dreigde nooit meer iets voor dit gezelschap te schrij ven - en met 'Op hoop van ze gen' had hij al voor een kassuc ces gezorgd - gaf men toe. Op de première in 1908 bleek 'De Meid' een doorslaand succes. Vooral de vertolking door Esther de Boer- van Rijk van de even venijnig als vlot van de tongriem gesneden Amsterdamse dienstmeid is le gendarisch geworden. Maar me vrouw De Boer was eigenlijk al te oud voor de rol. In Heijermans tekst zijn de meid en haar mees teres even oud, dat wil zeggen: even jong. Ze zijn samen opge groeid, 'bijna als zusjes' en Heij ermans wilde daarmee juist het onherroepelijke standsverschil onderstrepen en de haat en de wrok die dat bij de meid oproept. Met satanisch genoegen chan teert ze haar meesteres als ze ont dekt dat die een slippertje heeft gemaakt met haar pianoleraar terwijl haar echtgenoot op za kenreis is. Dit aspect van het samen op groeien is altijd wat weggemof feld in de ensceneringen van het stuk na die roemrijke première. De figuur van de al wat oudere, dikke en onelegante dienstmeid van mevrouw De Boer heeft school gemaakt, zoals ook in 1972 nog bleek in de voorstelling van het Amsterdams Toneel met Nell Koppen in de hoofdrol. Regisseur Bart Vieveen, die 'De Meid' bij Imperium bewerk te tot 'De Leidse Meid', heeft niet alleen het sappige Amsterdams in sappig Leids veranderd en de oorspronkelijke leeftijdsover eenkomst tussen meesteres en dienstmeid hersteld. Hij heeft veel en veel meer gedaan. Of zijn interpretatie Heijermans zou be vallen is zeer de vraag, maar dat deze interpretatie nu. in- 1985, veel interessanter en zinvoller is dan de vele historische en naar het folkloristische neigende ens ceneringen hiervoor, is zeker. 'De Leidse Meid' is daarmee een verwarrende titel geworden. De verwachting een Leidse va riant van het Amsterdamse origi neel aan te treffen en een stuk in de trant van de twee seizoenen eerder ook door Vieveen gepro duceerde 'Billenburcht', wordt niet ingelost. Het is alsof Freud Heijermans op de divan heeft ge had, of moet ik zeggen dat Vie veen Freud en Jean Genet onder het hoofdkussen heeft liggen? Een verwijzing in de titel naar 'De meiden' van Genet zou zeker op z'n plaats zijn geweest. Uitgangspunt voor Vieveens verrassende interpretatie vormt de 'zusterlijke' verhouding tus sen dienstmeid en meesteres. De verhouding tussen die twee heeft een duidelijk seksuele onder toon. waarmee de haat van de meid tot een haat-liefde, tot een haast sado-masochistisch spel tussen slaaf en meesteres wordt. En niet alleen tussen deze twee. Het hele milieu waarin het ge beuren zich afspeelt, lijkt door trokken van een perverse nei ging tot seksuele toespelingen en spelletjes. Dat Vieveen voor deze implicatie nauwelijks tekstve randeringen heeft nodig gehad, is tekenend. Het koele, zeer modernistische decor met een kleine zwarte vi trine met wit aardewerk konijn tjes en een als kunstwerk ten toongestelde pisbak als blikvan gers - en de zeer beheerste speelstijl geven aan de soms openlijk aan de oppervlakte ko mende perversiteit een sfeer van hypocrisie mee. Doordat de vier spelers als ze niet in de scène zit ten als acteurs in een kleedka mer op hun beurt wachten, lijkt Vieveen aan de wereld van het theater dezelfde sfeer mee te wil len geven. Maar wat naast deze prikkelen de interpretatie vooral opvalt is het voor een amateurvereniging ongewoon hoge spelpeil. Met Caractère-dansensemble 'Aidjamal' o.l.v. Koert Fasten, en muziekgroep Squish. Gezien op 23 februari in de Leidse schouwburg. LEIDEN - Kent u 'In Neder land', het nieuwe boek van Cees Nooteboom? Daarin bestaat ons land uit twee delen. Het Neder land dat wij kennen is via een lange, smalle slurf verbonden met Zuid-Nederland, dat ter hoogte van de Balkan ligt en ook ongeveer die oppervlakte heeft. De mensen die daar wonen zijn vrolijk en warmbloedig. Ze wor den door de Noord-Nederlanders niet helemaal begrepen; die vin- zeer beheerst en haarschep spel met in de enige echt 'Leidse' scène een flitsende timing en hu mor - geven de vier acteurs vorm aan deze Freudiaanse thril ler. Met name ook het tekstge- bruik is precies en rijk aan nuan- den hen naiel en een likje onbe trouwbaar. Daaraan moest ik denken bij het zien van de voorstelling van 'Aidjamal'. een jonge, folkloristi sche dansgroep uit Groningen. Zij zijn zo te zien herhaaldelijk door de slurf afgedaald en terug gekeerd met het hoofd vol volks dansen. Uit de Balkan, maar vooral ook uit Rusland. Zelf spreken ze niet van volksdansen, maar van 'caractère'. Dat is een beetje verwarring stichtende muggezifterij, want 'caractère' is folkloristische dans die aan de ei sen van het theater is aangepast: korter, meer variatie en minder herhalingen. ces. En hoewel de compositie door de vele overgangen in rol len en intenties en de commen taarfunctie van het pianospel zeer kunstmatig - in de neutrale betekenis - is te noemen, blijft het spel overtuigend in zijn ge- Het podium van de schouw burg was dus twee uur lang ge vuld met vrouwen met hoofd doekjes, wijde rokken en ge beeldhouwde glimlachjes. En mannen met zwarte laarzen en allerlei hoeden, de knuisten in de zij. Het zag er prima verzorgd uit, kleurige kostuums, vrolijke lied jes, alle draaiingen en passen verliepen tegelijk. Voor de afwis seling waren er ook twee dansen uit Noord-Afrika en een gedanst toneelstukje uit de omgeving van Moskou. Soms had het grote aantal danseressen een monu mentaal effect, vooral in de zwa nendans en in een dans uit Oez bekistan. Tussen de bedrijven loofwaardigheid. Als de spelers de scherpte en de spanning van de première weten vast te hou den, dan verdient 'De Leidse Meid' een groot en aandachtig publiek. MARC VAN DER VELDEN door speelde een orkestje van vijf heren met grote toewijding instrumentale volksmuziek. Volksdansen is vast erg leuk om zelf te doen. Als je het mij vraagt was dat ook van oudsher de bedoeling: zwaan-kleef-aan, inhaken en meedoen, niet langs de kant blijven toekijken. Ik zie niks in zo'n gezelschap Gronin gers dat de slurf is doorgeweest en daar de dansen rond de dorp spomp heeft afgekeken om er hier mee op de planken te gaan staan. Maar dat zal wel een ty pisch Noord-Nederlandse aver sie zijn. ARIEJAN KORTEWEG 'De droomreis van Klingeling Foe'. Kindertheater Ploef. Regie: Wouter Ferro en Hans van der Veen. Muziek: Dick Dallinga en Anton de Groot. Gezien op 24 februari in de Leidse Schouwburg. Op 23 maart nog te zien in het Dorpshuis in Leiderdorp. LEIDEN - In de 'Droomreis van Klingeiing Foe' gaat een wijze Chinees op zoek naar zijn dro men. Pas na het drinken van de droommelk kan hij zijn eigen dromen weer terugvinden. Het lijkt wel, alsof kindertheater Ploef uit de Leidse Merenwijk zelf ook van die wonderlijke melk heeft gedronken. Want na drie jaar activiteiten binnen en buiten de stad betekent een ge slaagd optreden in een goed be zette schouwburg voorlopig een belangrijk succes; er is om zo te zeggen een droom werkelijkheid geworden. En juist tussen droom en werkelijkheid speelt ook het ver haal van deze Ploef-produktie zich af. Het is op zichzelf voor de leeftijdsgroep van vier- tot tien jarige een nogal ingewikkeld ver haaltje, dat sterk op een duidelij ke enscenering is aangewezen. Getuige de aandacht van de jeug dige toeschouwertjes en een paar spontane reacties is het Ploef ge lukt om de spanning vast te hou den van dit allerminst geijkte verhaalgegeven. Moedig om zoiets nu al aan te durven. Voor voldoende afwisseling wordt gezorgd. De verschillende scènes zijn vrij kort en er treden vijf excentrieke personages op: een wijsheden verkondigende Chinees (Louise van Oostrum), een slaperige meneer Slaapmuts (Peter Kerklaan) en zijn vrouw Nachtponnetje (Willy Voorn), een fee-achtige droomgeest (Agaath Krijgsman-Bokma) en. de melkman van de Melkweg (Hillechien Lankhout). Naast het sprookjesaspect kent het stuk ook meer alledaagse situaties, zo als de vraag naar verhaaltjes-ver tellen en de ceremonie van het tandenpoetsen. Beide verhaalni veaus vullen elkaar goed aan en lopen soepel in elkaar over. Aan het eind verlieten de spe lers het toneel via de zaal en zon gen bij de buitendeur nogmaals hun lied, terwijl het publiek de schouwburg verliet - leuk ge daan, evenals de kleurplaat in het programmaboekje, zodat de toeschouwertjes het allemaal thuis nog eens konden nabele ven. WIJNAND ZEILSTA. Fragment uit De Leidse Meid' bij 'Imperium'

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 9