Commercie rukt op
Kruithof: de laatste kans
NOS geeft
video uit
Vindingrijke sponsors laten
niets aan het toeval over
Man van 76
ziet toch
maar van
tocht af
NZH zet
25 extra
bussen in
KANSHEBBERS
WOENSDAG 20 FEBRUARI 1985
SPORT
PAGINA 15
HILVERSUM (ANP) - De NOS
gaat in samenwerking met uitge
verij Strengholt BV een video
cassette uitgeven van de Elfste
dentocht. Hoewel het verkopen
van de videoband in strijd is met
de letter van de wet, zal het mi
nisterie van WVC geen stappen
ondernemen tegen de NOS.
„In tegenstelling tot de oude
omroepwet staat de nieuwe wet
het commercieel werken van de
NOS wel toe. Omdat we momen
teel in een overgangsfase zitten,
ziet de minister geen aanleiding
tot vervolging over te gaan", al
dus een woordvoerder van het
ministerie. „We stellen ons soe
pel op".
Niet alleen in de 'koers' maar ook daarbuiten draait de commercie op
volle toeren. Hier een fabriekje in Enschede waar dag en nacht petten en
buttons worden gemaakt. (foto anp)
LEEUWARDEN (GPD) - De com
mercie heeft haar vingers tussen
de deur gekregert bij de Elfsteden
tocht. Hoewel de organisatoren
zelf een ondoordringbaar pantser
hebben opgetrokken voor het gre
tige bedrijfsleven vinden wakkere
reclamejongens altijd wel een
gaatje om de firmanaam aan zo'n
uniek evenement te koppelen.
Veel vindingrijkheid is daar niet
voor nodig, want via de rijders glij
den de sponsors de huiskamer bin
nen. Immers, het dragen van recla
mes op kleding is toegestaan en
dat is een opgelegde kans op gratis
etherreclame nu de NOS urenlang
de toppers op de voet zal volgen.
Sponsoring in het lange-afstand-
schaatsen zeker niet nieuw, maar
vooral de twee belangrijkste ploe
gen, Aegon met onder anderen
Ruitenberg en Van Wij he, en La-
bello met Kruithof, Westerveld en
Kooiman, hebben kosten noch
moeite gespaard om de begelei
ding van hun rijders zo optimaal
mogelijk te laten zijn.
Hoewel pas morgen zal blijken of
slimme slagers, bakkers of mis
schien zelfs grotere bedrijven in al
ler ijl met hun naam bedrukte kle
ding voor goed geld hebben weten
te slijten aan armlastige individue-
len, die behalve een kruis ook
munt uit hun Elfstedentocht wil
len slaan, is wel duidelijk dat de
grote ploegen de zaken groots aan
zullen pakken.
Klapper
„Natuurlijk", zegt Kees Poel uit
Ommen, manager van de Aegon-
ploeg, „ziet een aantal bedrijven er
een enorme klapper in, waar ze
geld in willen stoppen. Wij zoeken
het vooral in de organisatie rond de
ploeg. Topsporters moeten niets
aan hun hoofd hebben". De ploeg
van Poel, die wel de Peter Post van
het marathon-schaatsen wordt ge
noemd, heeft de naam alles altijd
tot in de puntjes te willen regelen.
En naar die perfectie is ook nu
"Op de dag zelf verzorgen veertig
tot vijftig mensen de begeleiding
onderweg. En gedurende de hele
tocht worden de rijders direct met
oorradiootjes op de hoogte gehou
den van de situatie. De voorsprong
van de kopgroep, wie er gelost zijn,
enzovoorts. We hebben helmen be
schikbaar voor degenen die zo'n
bescherming in het begin van de
tocht - als het nog donker is - wil
hebben. Bovendien heeft de spon
sor vijf auto's ter beschikking ge
steld om ons te verplaatsen. Wat
we nodig hebben, kunnen we krij
gen", aldus Poel.
Veel minder openhartig is Poels
tegenspeler, Johan Franke. De
ploegleider van kanshebbers als
Kruithof, Westerveld en Kooiman,
besloot twee dagen voor de wed
strijd de informatiestroom te be-
TT-nacht in
Leeuwarden
LEEUWARDEN (ANP) - Leeuwar
den krijgt te maken met een TT-
nacht. De komende nacht gaan de
café's, hotels en restaurants in de
binnenstad van de Friese hoofd
stad niet dicht. De horeca mag met
toestemming van de gemeente
open zijn van woensdagochtend
zes uur tot vrijdagmorgen twee
vriezen. Wel deed hij het voorko
men dat zijn ploeg beschikt over
bijzondere middelen van vervoer,
waardoor „we zoveel mogelijk mo
biel zijn, wat met auto's niet kan".
Perfectie
Over de beschikbare mankracht
liet hij zich niet uit, evenmin als
over andere methoden. „We stre
ven naar een perfecte organisatie
en hoe we dat doen wil ik niet zeg
gen. Het is niet het moment om nu
onze strategie te onthullen. Wat ik
wel kan zeggen is dat het de Elfste
dentocht van de spitsvondigheden
zal worden. Wie het beste weet te
improviseren als een rijder bijvoor
beeld zijn schaats breekt, heeft een
groot voordeel op de rest", betoogt
Franke.
Na morgen telt er nog maar één
naam: die van de winnaar. Dat kan
uiterst lucratief zijn. Reinier Pa
ping, de winnaar van de twaalfde
editie in 1963, bouwde dank zij de
historische zege een florerende
sportzaak op en maakte al die jaren
den per keer te vragen. Hij, de ken
ner dus, verwacht dat de commer
cie zich nog nadrukkelijker op de
nieuwe winnaar zal storten.
Bij Labello hebben ze dat al in
het contract voorzien. Wil de Ko
ning, product manager van die fir
ma, denkt dat de zege een lid van
zijn ploeg uit geld van de sponsor
25 mille zal opbrengen. „In het
contract, dat twee jaar geleden is
opgesteld, is ook opgenomen dat
er telkens wanneer in de daarop
volgende jaren de foto van de over
winning ergens wordt geplaatst,
wij hem daar voor betalen. Boven
dien biedt het contract mogelijkhe
den om reclame te maken voor an
dere produkten dan dat van ons.
Daarbij moet zo'n rijder misschien
wel geholpen worden. Een stuk za
kelijke begeleiding, die wij zeker
zullen geven".
LEEUWARDEN (GPD) - De 76-ja-
rige Bert Henneman uit Bloemen-
daal heeft gisteravond op het laat
ste moment afgeziei\ van deelne
ming aan de Elfstedentocht. Hen
neman zou, als hij donderdag had
meegedaan, de oudste deelnemer
zijn geweest.
„Ik heb mijn verstand boven
mijn emoties laten prevaleren. Op
mijn leeftijd moet je oppassen. Al
les is niet meer zo stevig, de botten
zijn nogal bros. Dus als ik ten val
kom, kunnen de gevolgen ernstig
zijn", legt hij uit. Vooral op aan
dringen van zijn zoon, die gister
nacht geen oog heeft dichtgedaan
uit angst voor de deelneming van
zijn vader, ziet Henneman af van
de tocht.
Zijn andere zoon, Paul, heeft
hem gisteren in Leeuwarden inge
schreven voor de 'tocht der toch
ten'. „Paul drong er bij mij op aan
toch mee te doen. Anders rijd je de
tocht niet uit, maar slechts een ge
deelte, zo stelde hij voor. De verlei
ding is groot, maar ik denk dat als
ik eenmaal op de schaatsen sta,
niet meer aan stoppen denk en ge
woon doorrijd. Dat kan op mijn
leeftijd gevaarlijk zijn", aldus Hen
neman, die ervan overtuigd is dat
hij bij daglicht met gemak honderd
kilometer op de schaats aflegt.
De 76-jarige Bloemendaler ls al
jaren een groot schaatsliefhebber.
Hij heeft al zes keer aan de Elfste
dentocht meegedaan. Vooral de
laatste tocht van 1963 herinnert hij
zich nog goed. „Ik kwam toen niet
verder dan Harlingen. Nu had ik
graag weer tot de deelnemers be
hoord. Ik heb laatst nog twee toer
tochten gereden en ook schaats ik
dikwijls een uurtje op de kunstijs
baan. De Elfstedenkoorts is de
laatste dagen ook bij mij toegeno
men. Ik doe het schaatsen nog zo
graag, hè", vertelt hij spijtig. Zoon
Paul doet nu in zijn plaats mee.
Twee keer in
één week....
LEEUWARDEN (GPD) - Als de
Elfstedentocht morgen doorgaat,
dan kan Sake Agricola uit Kubaard
vermoedelijk zeggen dat hij één
van de weinige Nederlanders is die
de tocht twee keer binnen een
week heeft gereden. Immers,
maandag schaatste hij moederziel
alleen langs de elf stempelplaat-
sen. En Donderdag start hij weer.
In de rij voor een startbewijs hoef
de hij gisteren niet te staan, want
hij is lid.
ALKMAAR/LEEUWARDEN
(ANP) - De NZH zet morgenoch
tend 25 extra bussen in naar Fries
land om de verwachte toeristische
toeloop uit Zuid- en Noord-Hol
land te kunnen verwerken. Uit Lei
den vertrekken er bussen om 06.30
uur, uit Haarlem om 07.15 uur. De
bussen rijden tot Harlingen in de
buurt van de Zeedijk waar de door
komst van de rijders kan worden
aanschouwd.
Het autoverkeer moet er reke
ning mee houden dat Leeuwarden
morgen niet of nauwelijks per auto
bereikbaar zal zijn. De grootste
knelpunten zijn het westen en het
noorden van de stad, en de politie
verzoekt automobilisten de rond
weg op die punten zoveel mogelijk
te vermijden.
Bij de start is beperkt parkeren
mogelijk op de volgende parkeer
terreinen: het terrein achter de
Frieslandhal, het Bodeterrein, het
voormalige terrein van Benninga -
nu van de Giro - aan de Tessel-
schadestraat, het Jacob Catsplein,
de oude Veemarkt. Ook bij de fi
nish zullen maar weinig automobi
listen hun wagen kwijt kunnen: op
een aangewezen gedeelte van de
Anne Vondelingweg en in de wijk
Camminghaburen. Bestuurders
die uit oostelijke richting komen,
kunnen hun auto parkeren in het
Groene Stergebied. Auto's die in
dit gebied hinderlijk staan gepar
keerd, zullen onverbiddelijk wor
den weggesleept
Ongeruste personen die familie
leden missen, kunnen voor wat de
drie Leeuwarder ziekenhuizen (sa
men het Medisch Centrum Leeu
warden) betreft terecht op één tele
foonnummer: 058—153048.
Haagse fanaat
per taxi naar
Leeuwarden
LEEUWARDEN (GPD) - Een
Haagse schaatsfanaat heeft op het
laatste nippertje afgezien van zijn
reis naar Polen om daar mee te
doen aan de alternatieve Elfsteden
tocht. Maandag reisde de man per
taxi van zijn woonplaats naar
Schiphol om daar op het vliegtuig
naar Polen te stappen. Op Schip
hol hoorde de Hagenaar dat ook de
echte Elfstedentocht zou worden
verreden. De man annuleerde zijn
reis ogenblikkelijk, sprong weer in
de nog gereedstaande taxi en gaf
opdracht naar Leeuwarden te
gaan. In de Frieslandhal slaagde
hij er in een startkaart te bemachti
gen, waarna de wachtende taxi
hem terugbracht naar Den Haag.
De kosten van de rit bedroegen 450
gulden.
LEEUWARDEN/WINDSUM
(ANP) - De winnaar van de der
tiende Elfstedentocht moet niet
alleen een voortreffelijke schaat
senrijder zijn, hij moet ook nog
kunnen lopen en klunen als de
beste. Bij de start moet eerst 1200
meter worden gelopen en de
kluunplaatsen op het parkoers
zijn talrijk. „Ik denk, dat ik na
mens het merendeel van de rij
ders spreek als ik zeg, dat de eer
ste 1200 meter erger zijn dan de
200 kilometer die daarna vol
gen", aldus favoriet Jan-Roelof
Kruithof.
„De bovenbenen krijgen met
een flinke klappen en iedereen
raakt buiten adem. Het is een
schaatstocht en geen loopwed-
strijd". Tegen het klunen heeft
hij minder bedenkingen. „Ijs
meester Kroes adviseerde me om
toch maar hoezen mee te nemen.
Voor het geval dat. Maar ieder
een vliegt toch op de ijzers over
de matten. En als je een schaats
breekt, ben je kansloos. Ook bij
een perfecte verzorging als in on
ze ploeg. Maar ik moet toegeven,
dat het klunen me wel ligt. Al
leen dat lopen is yerschrikke-
lijk".
De verzorging is de enige steun
van buitenaf, waarop Kruithof
kan rekenen. Voor de rest is hij
helemaal aangewezen op zich
zelf. „Als Kruithof op kop ligt en
ik voel me goed, dan haal ik hem
terug", liet Wim Westerveld, één
van de drie ploeggenoten, niets
aan duidelijkheid over. „Of het
nu een rijder is met dezelfde
naam op het pak of niet. We heb
ben 22 jaar op deze dag gewacht.
Je zou wel gek zijn als je die kans
liet lopen". Westerveld was een
van de velen, die reeds bevangen
was door de Elfstedenkoorts. „Ik
heb vannacht liggen zweten in
m'n bed".
Meer dan wie dan ook moet
donderdag de dag van Kruithof
worden. Jaren lang wacht hij
reeds op die ene wedstrijd. „Dit
moet de bekroning worden van
mijn loopbaan", zegt de winnaar
van negen reuzetochten in het
buitenland. „Maar dat waren al
ternatieven in de ware zin van
het woord. Dit is pas echt. Nu
moet het gebeuren. Het is de
laatste kans. Een man van 48 jaar
verwacht je niet meer in de top
van het marathonschaatsen".
In tegenstelling tot het meren
deel van de tegenstrevers, heeft
Kruithof de laatste week nauwe
lijks wedstrijdkilometers ge
maakt. „Een voordeel", vindt hij.
„Ik heb alles gegokt. De Veluwe-
meertocht en die op de Rotte Me
ren laten schieten. Voor hetzelf
de geld had ik niets. Nu ben ik
blij en uitgerust. Bovendien voel
ik me in vorm. Dat dateert van de
laatste weken. Daarom ook de
eenzame voorbereiding. Jos
Niesten gelooft, dat hij na de
zware inspanning op de Rotte
Meren tijdig is hersteld. Ik denk,
dat vier dagen daarvoor te kort
is. Vooral als de wedstrijd met
het velen klunen langer gaat du-
Kruithof, die als verrassende
kanshebber een betrekkelijke
onbekende naar voren schuift in
de persoon van Jan van der Meu-
len uit Stiens, vindt dat het ijs er
op sommige plaatsen niet al te
best bij ligt. "Tijdens het inspec
teren van de route tussen Harlin
gen en Stiens heb ik veel slechte
stukken gezien". Met de wind in
de rug bereikte hij soms snelhe
den van 45 km/u.
"Maar een supersnelle tocht
zal het zeker niet worden. De tijd
van de winnaar zal zo'n 6Vfe uur
bedragen. Misschien iets meer,
maar dat is afhankelijk van het
aantal kluunplaatsen".
Dagje ouder
Van wie Roethof weinig meer
te vrezen heeft, is de de Heeren-
veense onderwijzer Jeen v.d.
Berg, mr. Elfstedentocht. Hy
voelt zich een dagje ouder wor
den.
Aan het strakke lijf is het al
leen te zien op de plek waar het
hoofdhaar begint. Grijs tussen
het blond. Hij, ijsman door en
door, weet het en in weerwil van
al zijn fanatisme wat het schaat
sen betreft wil hij het toegeven
ook.
Hij heeft de laatste dagen
meermalen gereden op het tra
ject tussen Leeuwarden en
Sneek, het eerste deel, dat don
derdag eventueel in het donker
zal moeten worden afgelegd. De
winnaar van 1954,31 jaar geleden
al in de recordtijd van zeven uur
en 35 minuten, zesde in 1956, der
de na Paping en Uitham in 1963,
wil niet verrast worden. Ook niet
nu hij niet meer mikt op de gou
den medaille van de sterkste.
("Na een uur schaatsen lijkt het
wel of het been volloopt. Je voelt
stijfheid"). Ergens tussen 20 en
30 denkt hij te kunnen eindigen.
Natuurlijk wel terugkeren in
Leeuwarden, want als dat niet
kan, word je echt oud.
Deelnemen is nu voor hem, op
57-jarige leeftijd, belangrijker
dan winnen. Op het moment dat
De Tocht dichterbij komt, ver
dwijnt bij hem de liefhebberij en
de hobby. „Dan wordt het passie,
hartstocht. Schaatsen door dat
wijde Friese land is het mooiste
dat er is. De Elfsteden zit altijd in
mijn hoofd als ik met schaatsen
bezig ben. Die aankomst van
1954 zal ik nooit meer vergeten".
Het was het hoogtepunt van zijn
schaatsloopbaan.
Van der Berg verwacht dat hij
zijn record uit 1954 (7 uur en 35
minuten) dit keer zal kwijtraken.
"Het marathonschaatsen is
enorm gegroeid. Dertig jaar gele
den werd er tijdens een Elfste
dentocht nog wel eens even ge
rust, de gelegenheid genomen de
schaatsen wat beter onder te bin
den. De toppers van nu jagen aan
één stuk door".
Jan-Roelof Kruithof (midden), met rechts van hem Wim Westerveld en links Jan Kooiman. Op de achtergrond Andries Kasper en Ineke
Kooiman.
Jos Niesten
JOS NIESTEN
De 39-jarige tuinder uit Heems
kerk is bij redelijk begaanbaar ijs
ongetwijfeld de man, die het tempo
in de Elfstedentocht gaat bepalen.
Niesten is een strijdlustige mara
thonrijder, die pas op zijn 28ste
voor het eerst in wedstrijdverband
de schaatsen onderbond. De laat
bloeier bleek een sterke stayer en
hield enige tijd het werelduurre
cord.
Niesten, met een persoonlijk re
cord van 15.14,5 op de 10 km, won
door dat gebrek aan sprintkracht
slechts vijf marathons. Op de na
tuurlijk gevormde ijsvlakten gaf
de kracht van Niesten meer kans op
succes. In de alternatieve Elfste
dentochten, waaraan hij drie keer
deelnam, lukte dat nog niet. In ei
gen land wel.
In '78 boekte hij bij zijn debuut
op het natuurijs, op het IJsselmeer
bij Schellinkhout, onmiddellijk
succes. Zijn meest aansprekende
zege stamt uit 1982, toen hij op de
Rottemeren bij Zevenhuizen een
door de KNSB geboycotte super
marathon over 200 km won, waar
in hij onder meer Kruithof klopte.
Afgelopen zondag won hij de Rotte-
meren-tocht opnieuw en ander
maal met overmacht. Het is zijn
laatste winter als wedstrijdrijder.
HENK PORTENGEN
De 36-jarige technisch instruc
teur uit Nederhorst den Berg staat
in het marathonpeloton vooral be
kend om zijn eindschot. De uit Die-
men afkomstige schaatser verkreeg
die faam in dertien jaar van mara
thons op kunstijs.
Portengen, een rijder die op de
langebaan net buiten de echt grote
selecties bleef, rijdt sinds de start
van de KNSB-competitie, in 1971,
mee in de Cupwedstrijden. In '75
en '78 werd hij Nederlands kam
pioen op kunstijs. In 1979 verraste
hij op het natuurijs bij Loosdrecht
de concurrentie in de nationale ti
telstrijd over 100 km. In het seizoen
82/83 toonde hij zijn grote regel
maat in de strijd om de KNSB-be
ker. Pas in de laatste marathon
van dat seizoen ging hij voor het
eerst als dagwinnaar over de
streep. Toen was hij al verzekerd
van de Cup-winst.
Henk Portengen
JOS PRONK
De 36-jarige campingbeheerder
uit Oost-Graftdijk behoort tot de
kopstukken van het nationale ma
rathonschaatsen. Pronk toon op het
kunstijs 26 wedstrijden, werd vier
keer kampioen van het gewest
Noord-Holland/Utrecht en verover
de in 1983 de Gouden Schaats, de
hoofdprijs van de zesdaagse. De
grote titels, het nationaal kam
pioenschap en de KNSB-beker, ont
gingen de Noordhollander echter
steeds.
In de KNSB-competitie werd hij
vier keer tweede en tweemaal der
de. Vorig.eizoen leek hij kansvol,
maar toen zat Hopman hem dwars.
Nu is Ruitenberg de dwarsligger.
Pronk startte zijn loopbaan in 1968
als langebaanrijder. In die hoeda
nigheid haalde hij ooit nog de
Jong-Oranjeselectie van Egbert
van 't Oever en nam hij drie keer
deel aan de nationale titelstrijd
voor allrounders.
CO GILING
De 34-jarige sporthalbeheerder
uit Warmenhuizen was jarenlang
de ongekroonde koning van de ma
rathon. Zijn glorieperiode op het
kunstijs lag tussen 1975 en 1981. In
zijn loopbaan won Co Giling, gebo
ren in Jiet Westfriese gehucht De
Hulk, 36 marathons. Die score,
goed voor een positie aan de kop
van het marathonklassement 'aller
tijden', deelt hij met 'dolle' Dries
van Wijhe.
Giling, oud-kernploeglid, werd
in zijn rijke carrière maar liefst
drie keer kampioen van Neder
land. De KNSB-beker, de hoofd
prijs van de inspannende competi
tie, kwam vier keer in zijn prijzen-
kast terecht. De laatste jaren had
Giling teveel concurrentie te dul
den. Vorig seizoen kwam Giling,
gebukt onder het juk van Hopman,
zelfs niet tot één zege.
Op het natuurijs is de inbreng
van Giling geringer geweest. De al
ternatieve elfstedentochten waren
zijn werkterrein niet.
In de aanloop naar de Elfsteden
tocht kende de Noordhollander zijn
beste dag op het Veluwemeer. In de
vluchtgroep, in het gezelschap van
Boon en Westerveld, werd hij, als
beste sprinter, beschouwd als de fa
voriet voor de zege. Giling, die het
licht mist in het linkeroog, viel na
166 kilometers; zijn medevluchters
wachtten niet. Slechts de derde
plaats restte toen voor de technisch
het best schaatsende lid van het
marathon-peloton.
