Morgen starten
er ruim 16.000
Grootste eendags-operatie in tv-geschiedenis
Mist kan
roet in
het eten
gooien
Koningin
bij finish
WOENSDAG 20 FEBRUARI 1985
SPORT
PAGINA 13
LEEUWARDEN - Ruim 16.000 rijders zullen morgen aan de start ver
schijnen voor de Elfstedentocht. Gisteren schreven zich 15.843 mannen en
332 vrouwen in. Wat het weer betreft zijn de vooruitzichten niet optimaal.
Welwaar zal het de komende nacht nog licht vriezen, maar overdag wor
den temperaturen van enkele graden boven nul verwacht. Bovendien be
staat er een kans dat het morgenochtend mistig is. De afgelopen nacht
daalde het kwik in Friesland tot min zeven.
De laatste voorbereidingen voor de Elfstedentocht: het aanbrengen van de eindstreep op "De Bonke". Een gleuf,
in het ijs uitgebeiteld, wordt volgegoten met gele verf die normaal wordt gebruikt voor de wegmarkering.
(foto ANP)
Het bestuur van de vereniging
'De Friese Elfsteden' had de deur
opengezet voor 12.000 buitenstaan
ders, omdat men aannam dat zich
niet meer dan 4000 leden zouden
aanmelden. Dat echter was een on
derschatting van de belangstelling
van in de eigen gelederen. Het aan
tal leden dat zich heeft ingeschre
ven is bijna een kwart hoger dan
verwacht.
Voorzitter Sipkema toonde zich
tevoren nogal ongerust dat het aan
tal startkaarten voor buitenstaan
ders wel eens niet toereikend zou
kunnen zijn, hetgeen wellicht tot
ongeregeldheden zou leiden, maar
zijn vrees bleek ongegrond. De in
schrijving is, tot verbazing van de
autoriteiten, nergens gepaard ge
gaan met incidenten.
Oudste
De meeste rijders, zo'n 13.500,
zijn in de leeftijd tussen de 21 en 45
jaar. De oudste deelnemer is een
75-jarige man uit Bolsward. De
oudste vrouwen zijn 65 en 61 jaar.
De meeste inschrijvingen werd
gedaan in Leeuwarden (4215).
Daarna volgen Amsterdam (2075),
DEN HAAG (GPD) - Koningin
Beatrix is van plan morgen de fi
nish van de Elfstedentocht op de
Bonkevaart in Leeuwarden bij te
wonen. Ook premier Lubbers en
naar verwachting staatssecretaris
Van der Reijden (sportzaken) zul
len morgenmiddag in de Friese
hoofdstad aanwezig zijn.
Voor koningin Beatrix is het de
tweede maal dat zij een Elfsteden
tocht bijwoont. In 1963 - toen nog
als kroonprinses - was zij met haar
moeder, koningin Juliana, aanwe
zig bij de finish op de Grote Wielen
in Leeuwarden. Vanwege het op
dringende publiek en het dreigen
de scheuren van het ijs werden ko
ningin en kroonprinses door hun
helikopter niet op het ijs van de
Wielen gedropt, maar op de veilige
vastewal.
In 1963 - de zwaarste tocht tot
nu toe - was prins Bernhard al in
de vroege ochtend aanwezig bij de
start van de vele duizenden
schaatsliefhebbers. Voor zover nu
bekend zal prins Claus niet in
Friesland aanwezig zijn. Ook prins
Willem-Alexander zal geen acte de
présence geven, aldus de RVD.
Het ijs in het Van Harinxmakanaal in Leeuwarden is morgen te zwak c
gaan. Daarom heeft men voor de rijders een pontonbrug geslagen.
i daar 16.000 toerrijders c
Vaassen (1680), Alkmaar (1525),
Leidschendam (1250) en Rotter
dam (1090). De overige plaatsen
(Groningen, Drenthe, Tilburg,
Delft en Almelo) scoorden onder
de duizend inschrijvingen per kan
toor.
De inschrijving, die gisteroch
tend om tien uur werd geopend,
moest al rond half drie worden ge
staakt. Het Nederlands Bureau
voor Toerisme in Leidschendam,
dat de centrale administratie voert,
noteerde per uur 3500 inschrijvin
gen. Om elf uur, toen inmiddels
vierduizend mensen zich tegen be
taling van 75 gulden hadden opge
geven, werd de eerste vrouw (de
26-jarige A.P. Prent uit Utrecht) in
geschreven. Zij had zich 's nachts
om 1 uur met slaapzak en warmwa
terkruik bij de inmiddels forse
groep wachtenden in Leidschen
dam gevoegd. Als beloning voor
haar doorzettingsvermogen ont
ving zij van het NBT een sjaal.
De opgetrommelde ordehandha
vers van de plaatselijke politie
korpsen hoefden nergens veel te
doen. Stampvoetend en de ijsmut
sen diep over de oren getrokken
wachtten de doorzetters overal ge
duldig op het afroepen van hun
volgnummer. Bij het NBT, dat veel
bijval ontving voor de snelle wijze
waarop de computerverwerking
van de inschrijvingen is gedaan,
werd het geduld van de wachten
den bovendien beloond met gratis
koek en zopie.
Miljoen
De publieke belangstelling voor
de Elfstedentocht is intussen over
weldigend. Verwacht wordt dat
niet minder dan een miljoen men
sen naar Friesland reizen om de
tocht te aanschouwen. Maandag
avond laat waren alle hotels en
pensions in Leeuwarden volge
boekt. Op particulieren werd een
beroep gedaan slaapplaatsen be
schikbaar te stellen. In de loop van
gisteren was in de wijde omgeving
van Leeuwarden geen bed meer te
krygen.
De Elfsteden-organisatie be
schouwt de situatie rond Harlin-
gen als het grootste knelpunt in de
route. Hier zullen de rijders in elk
geval 200 meter over de weg moe
ten lopen. Volgens rayonhoofd
Toornstra is de kans klein dat mor
gen het water onder de spoorbrug
over de Bolswardervaart dichtge
vroren is. "De bruggen geven te
veel warmte af. Maar we redden
het wel. Het voordeel is natuurlijk
dat de meeste toerrijders al lang
voor Harlingen zijn afgestapt. Er
komen hier geen 16.000 rijders
meer langs".
De Friese autobusmaatschappy
(FRAM) zal gratis bussen inzetten
om de toeschouwers naar de finish
te brengen. Zij hebben vanaf de
snelweg goed zicht op de vaart.
Ook aan de andere kant van de met
hekken afgezette Bonkevaart
wordt publiek toegestaan in de
weilanden.
„Het is moeilyk te schatten hoe
veel mensen er precies zullen ko
men", aldus rayonhoofd Bouma.
„Als de totale hysterie uitbreekt,
kunnen wy ook niets meer doen.
Maar ik ga er voorlopig vanuit dat
de mensen zich in bedwang kun
nen houden". Hoe moeilijk dat kan
zijn bleek overigens enkele weken
geleden toen de topschaatser Hans
van Helden in zijn eentje een alter
natieve Elfstedentocht reed. Er wa
ren toen ongeveer 150 belangstel
lenden op de finish afgekomen.
Maar op het moment dat het ijs be
gon te kraken, brak totale paniek
uit, waarbij enkele mensen tot aan
de knieën door het ijs zakten. Het
ijs is op de Bonkevaart momenteel
17 centimeter dik.
Jan Klok heeft
er nu 2200
vijanden bij
HAVELTE (GPD) - Jan Klok
heeft er sinds deze week 2200
vijanden by. Als voorzitter van
de marathonsectie van de
KNSB verzocht het bestuur
van de Vereeniging De Frie-
sche Elfsteden hem een lijst op
te stellen van de 300 wedstrijd
rijders die morgen aan de histo
rische tocht in Friesland mo
gen deelnemen. „En aangezien
er zo'n 2500 wedstrijdrijders bij
de KNSB geregistreerd staan,
heb ik er nu dus 2200 vijanden
bij", aldus Klok. „Dat is wel ge
bleken ook. Ik zit dagen en
nachten aan de telefoon om
tekst en uitleg te geven aan de
genen die niet op die lijst voor
komen. Er zijn er zelfs die om
02.00 uur 's nachts nog bellen.
Ik word er echt doodziek van".
Jan Klok is er dan ook uiter
mate ontstemd over dat het Elf-
stedenbestuur de selectie aan
de schaatsbond heeft overgela
ten. „De Vereeniging is niet
eens aangesloten bij de KNSB.
De Elfstedentocht is naar
KNSB-maatstaven een wilde
tocht. We wilden ons in eerste
instantie ook niet aan deze op
dracht wagen, maar ja de beide
Friezen, David Meijer (KNSB-
voorzitter) en Jan Charisius (lid
van het dagelijks bestuur), zei
den tegen me dat ik het niet
kon maken om te weigeren.
Toen hebben we toch maar be
sloten die lijst op te stellen, in
het belang van de 'koorts'.
Maar het gevolg is wel dat wij
de zwarte piet krijgen toege
speeld".
NOS in touw met 325 man en 41 camera's
LEEUWARDEN (GPD) - De re
portage van de Elfstedentocht
wordt qua mankracht en mate
rieel de grootste eendags-opera
tie in de geschiedenis van de Ne
derlandse televisie. De NOS-tv
rukt uit met 325 man, onder wie
14 verslaggevers en 9 regisseurs.
Er komen 41 camera's aan te pas,
22 straalzenders, reportagetrei-
nen uit België, Duitsland en
Zweden (omdat de voorraad in
Nederland niet toereikend is
voor dit gigantische karwei), een
helikopter en twee motoren met
zijspan die met cameramensen
het ijs opgaan. Op één uur na
(donderdagochtend tussen 6 en 7
uur wanneer een technische wa
gen zich moet verplaatsen) is de
NOS-televisie (Nederland 2) van
5 uur 's morgens tot kwart over
zes 's avonds onafgebroken in de
lucht met de Elfstedenreportage.
Motoren op het ijs moeten het
grote spektakelstuk worden in
de live-reportages. Eindregisseur
Martijn Lindenberg huurde ze in
België, met personeel dat erva
ring heeft met wielerwedstrij
den. „Ik weet dat ik daarmee
mensen heb, die de koers aan
voelen wat in het belang van de
rijders een strikte voorwaarde
Minimum
Waar bij het wielrennen de
wedstrijdleider uit veiligheids
overwegingen bepaalt wanneer
gepasseerd mag worden, doet
dat in dit geval Martyn Linden-
berg na overleg met bestuursver-
tegenwoordiger (wedstrijdleider)
Gerrit van den Ham. „We hebben
afgesproken dat we het passeren
tot het minimum zullen beper
ken. De meeste stukken op het
parkoers laten geen capriolen
toe".
Het rijdende reportage-gedeel
te moet - waar dat kan - de ga
ten opvullen tussen de elf steden
want op die punten concentreert
zich de vaste camera-opstelling.
Lindenberg: „We staan bij elke
stempelpost waar we de aan
komst en het vertrek nemen.
Méér kan technisch gezien niet
En dan nog moeten verschillen
de camera-ploegen en verslagge
vers zich verplaatsen. Ook dat is
een zorg. We hebben weliswaar
de volledige medewerking van
de politie die ons bij de verhui
zingen zal escorteren, maar het
blijft afwachten of we met onze
spullen niet komen vast te zitten
in opstoppingen".
De verslaggevers zyn: Mart
Smeets, Heinze Bakker, Fred
Racké, Evert ten Napel, Harrie
Vriend, Willebrord Frequin,
Joop Daalmeijer, Jan Stekelen
burg, Koos Postema, Jos Kuijer,
Willem Bemboom, Joop van Zijl,
Hylke Speerstra en Arie Kley-
wegt, die er als reporter ook in
1963 bij was en nu als gepensio
neerde nog een keer in actie
komt. Koos Postema is centrale
presentator en zal bij de finish
verslaggevers werk doen.
Half miljoen
Over de kosten van dit project
Martijn Lindenberg (foto anp)
wilde Carel Enkelaar, hoofd
NOS-televisie, geen mededelin
gen doen. Schattingen komen uit
op een bedrag van ruim een half
miljoen gulden. Enkelaar hoppt
een deel van die uitgaven terug
te kunnen halen via belangstel
ling voor de reportage vanuit het
buitenland. Tot nu toe, hebben
alleen Belgié en het derde Duitse
net ingeschreven op de aanbie
ding. Er is interesse getoond
door Spanje, Australië, Amerika
en Engeland.
Wat het aantal verslaggevers
betreft, wordt de televisie versla
gen door de NOS-radio (de gehe
le dag op Hilversum I met het
Elfstedennieuws) die in totaal 22
medewerkers voor dat doel
heeft. Er is verslaggeving vanuit
de lucht door Hennie Rückert,
wiens verslag ook beschikbaar is
voor de televisie, en ook via de
motor - zij het vanaf de weg -
waarop Harrie Vermeegen
plaatsneemt.
De presentatie van de radio-re
portages die worden gemaakt
volgens de Langs de Lyn-formu-
le, zal gebeuren door Govert van
Brakel, Koos Postema (met de tv
in een dubbelrol), Felix Meur-
ders, Ria Bremer, Jan Lenferink
en Elles Berger die in een biok-
kendienst van vier uur werken.
De NOS-radio begint woens
dagavond om 23.00 uur en gaat
door tot donderdagmiddag 17.00
Boven Friesland komt morgen
een „ijzeren wolk" te hangen.
Journalisten en reclame-bood
schappers sturen samen onge
veer zestig toestellen de lucht in.
De vraag was zo groot, dat er in
het buitenland gehuurd moest
worden. In totaal zullen er ten
behoeve van de media ten min
ste 20 helikopters boven de Elf
stedentocht hangen. Aan recla
me-slepers worden tussen de 30
en 40 toestellen verwacht. Daar
komen dan nog minimaal drie
vliegtuigjes van de Rijkspolitie
bij en wanneer er ongelukken ge
beuren ook nog eens toestellen
voor gewondentransport. Op het
vliegveld Leeuwarden staan 18
helikopters gereed om slachtof
fers te vervoeren.
De opvolging van Reinier Paping
als winnaar van de Elfstedentocht
heeft sportlieden in Nederland al
22 jaar opgejaagd in hun trai-
ningsarbeid. Jan Roelof Kruithof,
de fanatiekste van het stel mara
thonrijders dat ons land kent, ging
zelfs de vriescel in om zich voor te
bereiden. In eerste instantie voor
de marathons op het kunstijs, een
sinds 1971 sterk groeiende tak van
de schaatssport. Om het gevoel op
het loodzware natuurijs niet te ver
liezen werden er vanaf 1973 ook al
ternatieve elfstedentochten gehou
den.
Supermarathons over 200 kilo
meter op bevroren meren in Noor
wegen, Finland, de Verenigde Sta
ten en Canada. In de winters van
1979 en 1982 was er bovendien in
eigen land volop gelegenheid de
krachtsverhoudingen vast te leg
gen op het natuurijs.
JAN ROELOF
KRUITHOF
De 48-jarige rijder uit Havelte is
de laatste tien jaar onbetwist de
sterkste man op het natuurijs. Van
de elf alternatieve elfstedentochten
in het buitenland won Kruithof er
acht. Zijn enige echte nederlaag
leed hij in 1984 op het Rideau-ka-
naal bij Ottawa.
Kruithof begon pas op i
leeftijd aan de wedstrijdsport,
het kunstijs bracht hij het tot vier
marathonzeges. Zijn prik-stijl, het
lichaamsgewicht achter op de
schaatsen, is meer geschikt voor
moeilijk begaanbaar natuurijs.
Kruithof staat in het peloton be
kend als een zonderlinge figuur,
die vooraf veel klaagt. In 1983 was
zijn deelneming aan de race op La
ke Memphremagog, op de Ameri
kaans/Canadese grens, vrijwel uit
gesloten door een knieblessure.
Kruithof startte toch en won. In ja
nuari achtte Kruithof zich kansloos
voor de echte Elfstedentocht. De af
gelopen maand genas zijn bronchi
tis en won hij het afgelopen week
einde weer een wedstrijd.
Jan Roelof Kruithof
JAN KOOIMAN
De 31-jarige onderwijzer uit Am-
merstol is een van de krachtigste fi
guren in de nationale marathon
wedstrijden. Kooiman, sinds 1976
gehuwd met de marathonkampioe
ne Ineke van Homoet, kan een
moordend tempo onderhouden. Hij
is dan ook werelduurrecordhouder.
Op 8 maart 1983 legde hij op het
kunstijs van Inzeil in zestig minu
ten de afstand van 38 kilometer 558
meter en 45 centimeter af.
Kooiman reed 900 meter meer
dan de vorige recordhouder, Jos
Niesten. In de marathons kende de
oud-langebaankampioen van
Zuid-Holland (1974) in het seizoen
81182 zijn topvorm. Hij werd kam
pioen van Nederland en veroverde
de KNSB-beker, de hoofdprijs van
het regelmatigheidsklassement. In
'83 prolongeerde hij zijn titel, maar
verspeelde hij de Cup door een te
genvallende seizoenstart.
Jan Kooiman
FRANS BOON
De 32-jarige bollenkweker uit
Hem geldt pas sinds deze winter
enkele dagen als één van de voor
naamste favorieten voor de Elfste
dentocht. Boon won in januari de
Veluwemeertocht. Voor het eerst
sinds Lillehammer-1973 reed de
Noordhollander weer een tocht van
200 kilometer.
Het rijden op de grote meren, zo
als bij de alternatieve Elfsteden
tochten, is hem te doods. Op zijn
tijd wat verandering van land
schap doodt de verveling, is zijn
opvatting. Frans Boon vindt het
natuurijs zijn sterkste terrein.
„Rechtuit schaatsen, daar ben ik
het best in." Op kunstijs won hij
slechts twee keer, beide keren in As-
Op de bevroren plassen en kana
len van ons land was hij zeven keer
succesvol. In '79 werd hij Zuidhol
lands kampioen op de 100 km. In de
huidige ijsperiode won Boon op het
bar slechte ijs van Ammerstol en op
het Veluwemeer.
