VS gaan praten met Sowjet-Unie Pact Hoessein- PLO valt goed YS werken voor 'Genève' aan eensgezinde NAVO VS 'kopen' eiland in Stille Oceaan Dinsdag top over Midden-Oosten Contadora- top gaat niet door België wil Salvadoriaanse officieren democratie leren Washington bevreesd voor kernwapenvrije zone Kerncentrale Iran doelwit aanval Irak Leden Solidariteit opgepakt DONDERD\G 14 FEBRUARI 1985 WASHINGTON (AP) De Verenigde Staten en de Sowjet-Unie zullen dinsdag in Genè-. ve besprelingen beginnen over het Arabisch-Israëlische conflict en andere problemati sche ondewerpen. Dit heeft een zegsman van de regering-Reagan gisteren bekendge maakt. NEW YORK (AP) - Vorig jaar werd er ongeveer 2960 miljard gul den aan defensie uitgegeven, aldus een gisteren uitgegeven rapport van de Verenigde Naties. Met een wereldbevolking van naar schat ting 4,8 miljard mensen betekent dit dat per wereldbewoner vorig jaar ongeveer 166 dollar of 614 gul den is uitgegeven aan de bewape ning. In het 'Rapport 1985 over de so ciale situatie van de wereld' wordt erop gewezen dat de defensieuitga ven sneller stijgen dan de totale wereldproduktie. In het begin van de jaren tachtig nam de militaire sector ongeveer 6 procent van de totale wereldpro duktie voor zijn rekening en bood werk aan 50 miljoen mensen, on der wie 500.000 academici en inge nieurs, aldus het verslag. Wereld gaf 2960 miljard gulden uit aan defensie De meeste defensieuitgaven kwamen voor rekening van zes lan den: de Verenigde Staten, de Sow jet-Unie, Groot-Brittannië, China, Frankrijk en West-Duitsland. Tus sen 1974 en 1983 stegen de defen sieuitgaven van de ontwikkelings landen echter twee maal zo snel als die van de geïndustrialiseerde lan den. Van 20 naties met de grootse bui tenlandse schulden is de invoer van wapens verantwoordelijk voor 20 procent van de stijging van de schulden tussen 1976 en 1980. Het rapport wijst erop dat, on danks talloze voorstellen die sinds 1955 zijn gedaan om de defen sieuitgaven te verminderen en een percentage prvan in een ontwikke lingsfonds te storten, op dit gebied niets is bereikt. In legers over de gehele wereld dienen en werken naar schatting 29 miljoen mensen. Sinds de Twee de Wereldoorlog hebben zich 150 militaire conflicten voorgedaan, waarbij 16 miljoen militairen en burgers de dood hebben gevon den. Begin 1983 waren er 56 landen met militaire regeringen. In de pe riode tussen 1960 en 1982 werden over de gehele wereld 105 militaire staatsgrepen gepleegd. Reagan bezoekt Europarlement STRAATSBURG (ANP) - De Amerikaanse president, Ronald Reagan, zal op 8 mei een officieel bezoek aan het Europees Parle ment brengen. Dit heeft de voorzit ter van het parlement, de Franse christendemocraat Pierre Pflimlin, laten weten. Woensdagavond kondigde de woordvoerder van het Witte Huis Larry Speakes aan dat Reagan na de top van de industrie-naties in Bonn en de herdenking van 40 jaar bevrijding in Europa ook wel het Europees Parlement in Straats burg wilde bezoeken. Er zal teveis worden gesproken over de oorl»g tussen Irak en Iran en de aanweigheid van Russische troepen in Aghanistan. De Ameri kaanse delegatie zal worden aange voerd door Richard Murphy, on derminister van buitenlandse za ken voor he- Midden-Oosten. De besprekingen vloeien voort uit het Amerikaanse voornemen, uiteengezet by monde van presi dent Reagar tijdens een toespraak voor de Veenigde Naties in sep tember, betsre betrekkingen met Moskou te kveken. Half maart zul len de twee supermachten - even eens in Geiève - onderhandelin gen openen over vermindering van de kernwapenarsenalen. Deels ter geruststelling van Is raël hebben Amerikaanse functio narissen met klem ontkend dat er plannen zouden bestaan om een conferentie over het Midden-Oos ten bijeen te roepen en de Russen een rol te gunnen bij een alomvat tende regeling in het Midden-Oos ten. Vorige week verklaarde de Egyptische minister van buiten landse zaken Esmat Abdel-Meguid tijdens een bezoek aan Washington evenwel dat Egypte voorstander zou zijn van een dergelijke confe rentie. Hij zei dat een soortgelijke AMMAN (/P) - Op het pact van Jordanië mé de Palestijnse Bevrij- dingsorganiatie PLO, naar ver luidt met alsbelangrijkste doelstel ling te stre\en naar vrede met Is raël in ruil voor een Palestijnse staat in fedeatief verband met Jor danië, is gisbren in Jordanië en en kele andere landen, waaronder de VS, overw^end positief gerea geerd. Het pact tetekent de eerste offi ciële erkenring door de PLO van de levensvabaarheid van het plan van koning loessein om met 'land voor vrede'voorstellen de oorlogs toestand vai de Arabische landen met Israël t beëindigen. Jordaan se regeringfunctionarissen en an dere welinglichte bronnen zeiden in het pact ïen eerste belangrijke stap te zien )p weg naar een duur zame oplosing voor de politieke poblemen het Midden-Oosten. Het akkocrd werd maandag door koning Hoissein en PLO-leider Arafat perstonlijk bezegeld, maar beiden weiprden in bijzonderhe den te tredrn over de inhoud er van. De Amerkaanse president Rea gan en d« Saoedische koning Fahd, die eei bezoek brengt aan de VS, gaven gsteren een gezamenlij ke verklarirg uit waarin werd ge steld dat ek vredesplan voor het Midden-Ooien 'veiligheid dient te verschaffenaan alle staten in de re gio en dienlte waarborgen dat het Palestijnse volk zijn legitieme rechten krijjt'. Ook hier werd aan bevolen dateen Palestijnse staat in door Israël bezet Arabisch gebied de beste gaantie is voor vrede. In de verklarng werd echter met geen woord gerept over het Jor- daans-Palesijnse akkoord. Alleen minster van buitenland se zaken Shiltz heeft daar intussen op gereageed. 'Ik geloof zeker dat zij (de Saoed's) de initiatieven van koning Hoesein en de PLO aan moedigen on een weg te vinden naar vrede inhet.gebied,' zei de mi nister. Een aidere hoge regerings functionaris in Washington, die op voorwaarde van anonimiteit wat dieper op deze ontwikkeling wilde ingaan, zei dat de regering-Reagan het pact beschouwt als 'een mijl paal op de weg waarlangs nog veel meer bereikt moet worden' en dat dit 'de eerste keer is dat de Palestij- nen zeggen te streven naar een vreedzame oplossing, wat een wel kome ontwikkeling is'. De Israëlische premier Peres heeft het initiatief van Jordanië en de PLO om te streven naar een ge zamenlijke strategie voor vrede in het Midden-Oosten voor de Arabi sche wereld 'een stap vooruit' ge noemd. bijeenkomst in Genève in 1973 er toe heeft geleid dat Israël zich heeft teruggetrokken uit de Sinai en de Golanhoogten. De Amerikanen zijn er bijzonder op gebrand de Sowjet-Unie ertoe te bewegen hun aanwezigheid in Afghanistan te beperken, die al vanaf 1979 wordt bestreden door mohammedaanse verzetsstrijders. Een eventuele oplossing van dat conflict zou kunnen inhouden dat de VS zich neerlegt bij een Russi sche invloed in het aan de Sowjet- Unie grenzende land in ruil voor terugtrekking van Russische troe pen. De oorlog tussen Iran en Irak lijkt gezien de dreiging van een uit breiding naar de rest van het Golf- gebied nadelig voor de belangen van beide supermachten. De Amerikaanse regering, die de eerder dit jaar aangekondigde be sprekingen over het Midden-Oos ten met de Sowjet-Unie tracht te relativeren met verklaringen dat het slechts informatief overleg 'ter leniging van de spanning' betreft, heeft gezegd dat later ook de situa tie in Midden-Amerika aan de orde zal komen. BRUSSEL Nooit tevoren heb ben de Amerikanen hun NAVO- bondgenoten zo intensief geraad pleegd over ontwapeningsbespre kingen als nu voor het naderende SIDON Een Libanese politie man draagt een anjer in zijn ma chinegeweer ten teken van de vre delievende bedoelingen van de Li banese politiemacht, die het gezag over de stad Sidon heeft overgeno men na de Israëlische terugtrek king (foto AFP) BRAND - Het dodencijfer van de felle brand in het Regent Hotel in Manila is donderdag opgelopen tot minstens 30. Dikke rook en intense hitte maakten het de brandweer onmogelijk om in het gebouw naar andere slachtoffers te zoeken. Na anderhalve dag was de brand nog steeds niet geblust. overleg met de Russen in Genève. Er bestaat binnen de NAVO een zeer sterk begrip voor de noodzaak de Russen eensgezind tegemoet te treden. Dat geldt ook voor het om streden punt van de ruimtewa pens. Dat zei de Amerikaanse onder minister van buitenlandse zaken, Richard Burt, gisteren in Brussel, na afloop van de vergadering van de speciale overleggroep van de NAVO die zich bezighoudt met middellange-afstandswapens. door Hans de Bruijn Burt erkende dat onder de bond genoten verschillend wordt ge dacht over het 'Strategische Defen sie Initiatief (ruimtewapens) van president Reagan. „Daarom werken we ook zo hard om onze bondgenoten daarover in te lich ten". Burt zei dat het initiatief 'een vrijmoedig concept' is waarover de Amerikanen voor de onderhande lingen op 12 maart beginnen 'een basisovereenstemming' binnen de NAVO willen hebben. Volgens de Amerikaan bestaat er bij de bondgenoten geen enkele onenigheid over, dat het onder zoek naar ruimtewapens een po ging is een barrière op te werpen voor de Sowjet-belangen op het ge bied van de strategische defensie. Zoals bekend, werken ook de Rus sen aan een systeem van ruimtewa pens. De New York Times onthulde een dezer dagen dat de VS ook be zig zijn met onderzoek naar een systeem dat de Russische afweer tegen ruimtewapens onschadelijk kan maken. Daarmee zou de VS min of meer onkwetsbaar worden. Volgens Burt, die benadrukte dat het om onderzoek gaat, is dit niet strijdig met het bestaande anti-ra ketverdrag (uit 1972). „Het is bo vendien erg moeilijk wetenschap pelijk onderzoek te verhinderen en dat ook te controleren", zo zei hij. Burt weidde uitvoerig uit over de goede samenwerking en de solida riteit in het bondgenootschap. De Amerikanen zullen vandaag de ambassadeurs van de NAVO-lan- den in Brussel uitgebreid inlichten over alle achtergronden van het ruimtewapenproject. Op 11 maart zullen de drie Amerikaanse onder handelaars, onder leiding van Max Kampeiman, eveneens in Brussel, de bondgenoten op de hoogte cel len van de uitgangspunten voor het overleg dat een dag later in Ge nève start. Volgens Burt kunnen de Russen alleen door solidariteit en eensge zindheid binnen de NAVO tot con cessies worden gebracht. „We we ten niet of de Sowjets naar Genève komen met de bereidheid echt te onderhandelen, maar als er een scheiding der geesten is in de NA VO, zullen zij die zeker proberen te misbruiken". DRESDEN In de DDR zijn giste ren een groot aantal bijeenkomsten en herdenkingen gehouden naar aanleiding van het bombardement van Dresden, precies 40 jaar gele den. 's Ochtends werden bij de ruï ne van de Frauenkirche kransen gelegd door de Oostduitse partijlei der Honnecker en de permanente vertegenwoordiger van West-Duits land in Oost-Berlijn, Brautigam. 's Middags hield Honnecker op het plein voor de gerestaureerde Sem per Opera een toespraak die door enkele tienduizenden bewoners werd aangehoord. Honnecker be toogde dat het bombardement van Dresden de gevaren van de kernbe wapening onderstreept. Voor de plechtigheid zijn behalve de leidende DDR-politici talrijke buitenlandse diplomaten uitgeno digd. Vanuit West-Duitsland zijn aanwezig ex-bondskanselier Schmidt en de CDU-premier van Niedersachsen,Albrecht. <fotoAP> MEXICO STAD (GPD) - De ont moeting van de in Midden-Ameri ka bemiddelende Contadora-groep die vandaag in Panama had moe ten beginnen, is niet doorgegaan. Na Costa Rica besloten ook El Sal vador en Honduras de top te boy cotten. De ministers van buiten landse zaken van de Contadora- groep, bestaande uit Mexico, Vene zuela, Panama en Colombia, heb ben de ontmoeting daarom nu „voor onbepaalde tijd" uitgesteld. Het niet-doorgaan van de top in Panama tekent de crisis waarin de vredesbemiddeling voor Midden- Amerika verkeert. De directe oor zaak is een diplomatieke rel tussen Nicaragua en Costa Rica. Het gaat om een deserteur die door de san dinisten werd gearresteerd nadat hij politiek asiel op de Costaricaan- se ambassade in Managua had ge kregen. Costa Rica eist dat de vluchteling, Jose Urbina, wordt vrijgelaten, eerder zal men niet aan de vredesbesprekingen van de Contadora deelnemen. Honduras en El Salvador hebben zich inmid dels volkomen solidair verklaard met die Costaricaanse opstelling. Woordvoerders van het Mexi caanse ministerie van buitenland se zaken vinden dat de boycot van Costa Rica, El Salvador en Hondu ras sterk de indruk wekt dat deze landen niet „de politieke wil" be zitten om de vredesonderhandelin gen van de Contadora tot een goed einde te brengen. Nicaragua had Costa Rica deze week voorgesteld om tijdens de Contadora-ontmoe- ting te onderhandelen over de zaak-Urbina. In de ogen van de sandinisten is Contadora juist het forum waar de Middenamerikaan- se landen hun onderlinge spannin gen op politiek, diplomatiek en mi litair niveau moeten proberen te overbruggen. Costa Rica wees dat voorstel echter af. KOROR Iet nucleaire tijdperk staat op het punt zijn intrede te doen in Palat, een vredige uithoek van de Pacifc. Het is een ongeno de gast, ma<r de vriendelijke be woners van iet eiland zullen niet om hem heei kunnen. Al zes jaa' lang leven de bewo ners van de Palau-Eilanden, die onder beher staan van de Ver enigde Stafcn, met een dilemma. Ze willen dit de Verenigde Staten hen economisch blijft steunen. door Charles Hanley/AP maar willet daar liever niet voor betalen docr Amerikaanse oorlogs schepen dii door kernenergie wor den aangeheven of die kernwa pens aan btord hebben, in hun ha vens toe te laten en zichzelf daar mee tot doelwit van een Russische raket te malen. Al vijf keer hebben de eilanden over de kwestie hun stem kunnet uitbrengen. Dat bleef zonder dudelijk resultaat. Was hington, dé ongeduldig begint te worden, stiat erop dat ze nu eens een beslissng nemen. Amerika.nse militaire functio narissen ze?gen dat ze in het afge legen westflijk deel van de Pacific, een voorbeeld willen stellen. Men maakt zich al zorgen over het Au stralische en Nieuwzeelandse ver zet tegen bepaalde Amerikaanse operaties in het gebied. Palau en een aantal andere eilandengroepen die deel uitmaken van Micronesië staan volgens een 38 jaar oud ver drag van de Verenigde Naties on der toezicht van de Verenigde Sta ten en de Amerikanen voelen er niets voor dat dergelijk eigenwijs gedrag zich onder hun eigen gezag gaat manifesteren. 'Als Palau inderdaad alle nu cleaire activiteiten zou afwijzen, zou dat de weg vrijmaken voor al lerlei uitdagingen,' aldus een func tionaris van het Pentagon die on bekend wenste te blijven. 'Je moet eens opletten wat er dan in Japan gebeurt, en in andere lan den. Stel je voor dat de gouverneur van Californië besluit dat hij geen kernwapens wil?' Het idee is niet zo vergezocht. Het eiland Maui, dat deel uitmaakt van de Amerikaanse staat Hawaii, heeft in april van het vorig jaar te vergeefs geprobeerd om oorlogs schepen met een nucleaire lading uit zijn wateren te weren. Maui, Pa lau en andere eilanden maken deel uit van een groeiende beweging die de Pacific kernwapen-vrij wil maken. Nieuw-Zeeland Nieuw-Zeeland en Vanatu, de voormalige Nieuwe Hebriden, heb ben het bezoek van oorlogssche pen die door kernenergie worden aangedreven of die kernwapens aan boord hebben, verboden. Au stralië weigert mee te werken met de Verenigde Staten bij het testen van de MX-raket. Het South Paci fic Forum, waarin 14 landen zitting hebben, bespreekt een verdrag over een 'kernwapenvrije zone.' Palau wordt gevormd door een keten van 400 kleine, weelderig groene eilanden. Het is een van de lieflijkste plekjes in de uitgestrekte Pacific. Lagunes en geulen, met glashelder water, omringen de piepkleine 'drijvende tuinen' van de eilandengroep. Het gebied her bergt een van de rijkste zoutwater- fauna's ter wereld, waardoor het een droomgebied is voor duikers. Ook militaire strategen vinden het een aantrekkelijk gebied. In de Tweede Wereldoorlog was het voor de Verenigde Staten een belangrij ke basis bij het verdrijven van de Japanse troepen van de Filippij nen, die 560 km. ten westen van Palau liggen. Vandaag de dag wordt het beschouwd als een be langrijke basis waar de Amerika nen op terug kunnnen vallen als de politiek instabiele Filippijnen niet meer bruikbaar zijn als militaire basis. De meesten van de 15.000 Pa- lauanen wonen in Koror, een rom melig stadje van verveloze kolonia le gebouwen, roestige hutten en straten met stralende witte frangi- pani en rode hibiscus langs de kant. De honkbalpetjes en de country en western-muziek die uit de radio's schalt benadrukken de band van Palau met de Verenigde Staten. Het beste bewijs van deze band is echter de economie die bij na geheel afhankelijk is van werk gelegenheid bij een overheid die met 17 miljoen dollar per jaar in de vorm van leningen gefinancierd wordt door Washington. Jaren lang hebben de Palauanen en andere Micronesiers gestreefd naar zelfbestuur en in 1982 sloten Palauaanse onderhandelaars een overeenkomst met Washington. Palau zou semi-onafhankelijk wor den, onder handhaving van de fi nanciële steun - naar Amerikaanse schatting ongeveer een miljard dollar over een periode van 50 jaar. In ruil daarvoor zou het Pentagon gedurende 50 jaar een optie krijgen om gebruik te maken van de vlieg velden, de havens, en het grondge bied van Palau, en toestemming om nucleaire oorlogsschepen in zijn wateren te laten varen. Grondwet Dit 'Compact of Free Associa tion' werd echter geconfronteerd met een belangrijk obstakel. Drie jaar geleden nam de bevolking met overweldigende meerderheid een grondwet aan waarin radioactief materiaal en kernwapens werden afgewezen, tenzij 75 procent een dergelijk verbod in een referen dum zou afwijzen. De Verenigde Staten protesteerden, maar de ei landers trokken zich er niets van aan en bekrachtigden de grondwet nog twee keer. 'De mensen willen hier geen mi litarisering,' zei Bernie Kelder mans, een Palauaanse onderwijze res die actief is in de anti-kernwa pen-beweging. 'Ze hebben de oor log meegemaakt, en willen dat geen tweede keer.' Een vierde volksraadpleging, die in februari 1983 gehouden werd, had het Compact of Free Associa tion tot onderwerp. Het pact werd met 62 procent van de stemmen goedgekeurd, maar de Verenigde Staten en een plaatselijke rechter zeiden dat er een meerderheid van 75 procent nodig was om het kern- wapenverbod nietig te verklaren. Bij een vijfde stemming, vorig jaar september, stemde 67 procent voor het Compact. Palauaanse functionarissen beweerden dat nu alleen een meerderheid voldoende was, omdat het document zodanig was geamendeerd dat een verwij zing naar het recht van doorvaart voor Amerikaanse nucleaire oor logsschepen was geschrapt. De Amerikaanse onderhandelaars zei den echter dat deze rechten impli ciet vervat bleven in een ander deel van het Compact, en dat alleen een meerderheid van 75 procent aan vaardbaar was. Als dit ter sprake komt, klinkt de stem van de president van Palau, Haruo Remeliik bitter. 'Het com pact is goedgekeurd door de bevol king,' zegt de president, die bezoe kers ontvangt in een eenvoudig kantoor, op sandalen en met een zonnebril op. De volgende stap is om het door het Palauaanse en Amerikaanse congres te loodsen. BRUSSEL - De Belgische minis ter van buitenlandse zaken Leo Tindemans denkt dat Belgische militaire instructeurs aan jonge of ficieren uit El Salvador wat demo cratisch bewustzijn kunnen bij brengen. Althans, zo verdedigde Tindemans gisteren de bereidheid van de Belgische regering om een aantal Salvadoranen een officiers opleiding aan de Belgische militai- re academies te geven. door Hans de Bruijn België reageert daarmee op een verzoek dat de Salvadoraanse pre sident Duarte vorig jaar heeft ge daan. Ook Groot-Brittannië heeft zich volgens stafchef Adolfo Blan- don bereid verklaard officieren van veiligheidstroepen op te lei den. Of de Salvadoraanse officieren al dit jaar naar België komen, is nog onzeker, omdat er aan de twee mi litaire academies geen plaats zou zijn, maar de bereidheid hen te ont vangen is er. Tindemans ziet geen problemen als gevolg van de slech te reputatie die de militairen van El Salvador - mede door hun banden met de 'doodseskaders' in hun land hebben. Volgens de Belgische bewinds man zien de Salvadoraanse officie ren zich als behoeders van de een heid en de soevereiniteit van hun land. Wanneer de politici daar on voldoende voor waken, dan menen zij dat te moeten doen. „Dat zit diep in hen", aldus Tindemans. Door een handvol van die officie ren in België een opleiding te ge ven, hoopt hij daar verandering in te kunnen brengen. Hij hoopt op inkeer van de Salvadoranen „als zij zien hoe in ons land het leger in dienst staat van degenen die demo cratisch gekozen zijn, dat het uit voerder is en geen losstaande poli tieke rol speelt". Tindemans zegt dat deze oplei ding niet strijdig is met het ook door België onderschreven beleid van demilitarisering van Midden- Amerika. „Ieder element dat ertoe kan bijdragen daar een waarachti ge democratische geest te ontwik kelen moet worden aangemoe digd". TEHERAN/LONDEN (AFP/Rtr.) - Iraakse gevechtsvliegtuigen heb ben in de nacht van dinsdag op woensdag een in aanbouw zijnde kerncentrale bij de Zuidiraanse ha venstad Bushir aangevallen. Daar bij zou één dode en verscheidene gewonden zijn gevallen. De aanval had echter geen schade aangericht aan de kerncentrale. Dit heeft het Iraanse persbureau IRNA bekend gemaakt. In Iran waren twee kerncentrales in aanbouw door het Westduitse concern Kraft werk Union, maar de werkzaamheden werden stilgelegd na de islamitische revolutie van 1979. Het Zweedse staatsenergiebe- drijf „Swedpower" maakte in okto ber bekend dat Iran had verzocht te helpen bij het weer opstarten van zijn kernenergieprogramma. De onderhandelingen werden ach ter afgebroken. WARSCHAU (AP) - De Poolse ge heime politie heeft gisteren zeven leiders van het verboden vakver bond Solidariteit gearresteerd die in een appartement in Gdansk ver gaderden, zo heeft een naaste me dewerker van Solidariteitsleider Lech Walesa bekendgemaakt. Wa lesa zelf zat de geheime vergade ring voor, maar werd vrijwel on middellijk op vrije voeten gesteld. Ongeveer 20 politieagenten in burger en in uniform verschaften zich met geweld toegang tot het ap partement in Gdansk en arresteer den zeven kaderleden van het vak verbond, die 'per auto werden af gevoerd in onbekende richting,' al dus Grzegorz Grzelak, een naaste medewerker van Walesa. De arres tanten waren vakbondsleiders uit geheel Polen. De leiders van het verboden vakverbond riepen eer der dringend op tot een landelijke werkonderbreking van een kwar tier op 28 februari uit protest tegen de voorgenomen prijsverhoging voor voedingsmiddelen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 7