Kamer
Alphense synagoge monument
om even stil bij te staan
Bouwkeet in Rijnsburg
inzet van kort geding
Thomas
van Aquino
redt Rienk
Blik in de
weekbladen
Opgenomen in boek 'Nederlandse Synagogen'
Raad Lisse
neemt motie
aan tegen
uitstel S-20
DONDERDAG 14 FEBRUARI 1985
PAGINA 17
Jeugd. Vijftien jaar geleden opge
richt, banden onderhoudend met
de Westduitse RAF en in verzet om
het marxisme-leninisme desnoods
met geweld aan een Nederlandse
dependance te helpen. "In Neder
land krijg je toch zoveel ruimte, dat
de motivatie tot handelen weg
valt", verklaart een oud-voorman
het al snel kwijnende bestaan van
de organisatie. Een oud 'verzets-
collega' voegt daaraan toe: "Als de
Haagse kraakbeweging een de
monstratie heeft, bid ik altijd dat
ze niet langs een café komen. Want
dan moet juist daar even bespro
ken worden hoe het nu verder
moet".
De Prooi
De tweede Nederlandse thriller in
luttele jaren heeft zich in de bio
scopen aangediend. Het regie-de
buut van Vivien Pieters heet De
Prooi en is goed ontvangen. Pie
ters zegt in Hervormd Nederland
geen behoefte te hebben aan femi
nistische films. Ze wil films maken
die gezien worden en kiest voor
een combinatie van "sociale ach
tergrond en amusementswaarde".
In de Haagse Post constateert Fred
van Doorn dat "De Prooi in vele
opzichten het resultaat is van een
kwart eeuw ploeteren om een con
tinue filmproduktie op te bouwen.
Het lijkt op een doorsnee-procfukt
van een filmindustrie". Bij Van
Doorn leidt dat tot de conlusie dat
Pieters een goeie film heeft ge
maakt.
Een paar nieuwtjes nog. Minister
Van den Broek meldt in VN niets
te voelen voor het idee van zijn col
lega van exportbevordering om het
ministerie van ontwikkelingssa
menwerking op te heffen. Veel
CNV-leden zijn uitgekeken op het
CDA, zo melden zowel De Tijd als
de Groene, er ligt terrein braak
voor een nieuwe partij en'of de he
ren Scholten en Dijkman. Het Pen
tagon heeft volgens Elseviers Ma
gazine Reagan in zijn zak en ziet
kostbare defensieplannen zonder
al te veel moeite geaccepteerd. En
in Hervormd Nederland tenslotte
wordt vastgesteld dat vooral vrou
wen zich met euthanasie bezighou
den, omdat de strijd daarvoor in
feite een emancipatiestrijd is. En
daar lopen vrouwen nu eenmaal
meer warm voor dan mannen.
TON VAN BRUSSEL
De bouwkeet die al jaren door Haasnoot wordt bewoond. Binnen zes weken moet hij e
die wil daar een schuur neerzetten.
RIJNSBURG/DEN HAAG
- Op zo kort mogelijke ter
mijn moet H. Haasnoot zijn
verdwenen van de grond
van N. van Delft aan de
Trappenberglaan in Rijns
burg. Dat heeft Rijnsburger
Van Delft gisterochtend
geëist in een kort geding dat
diende voor de president
van de Haagse rechtbank.
Nadat de huur al bijna vijf
jaar geleden is opgezegd,
heeft Haasnoot nog steeds
geen aanstalten gemaakt
om te vertrekken.
Het is een lang slepende zaak die al
eerder door het Leidse kantonge
recht is behandeld. Dat bepaalde
in november van het vorig jaar dat
Haasnoot binnen een termijn van
zes weken het terrein van Van
Delft moest hebben verlaten. Dat
is niet gebeurd. Ondanks die uit
spraak van de kantonrechter was
er gisteren toch nog een kort ge
ding voor nodig waarin die verwij
dering nogmaals wordt geëist.
Van Delft en Haasnoot konden
vroeger goed met elkaar overweg.
Sinds deze affaire is de relatie
evenwel bekoeld. In maart 1973
verhuurde agrariër Van Delft een
stuk grond met opstallen aan Haas
noot die van plan was er een mane-
gebedrijf te gaan uitoefenen. Die
manege werd een aantal jaren ge
bruikt door de plaatselijke afdeling
van de landelijke ruitervereniging
'De Burchtruiters'. Omdat die ver
eniging niet beschikte over onder
dak - een ruimte waar kleding kon
worden achtergelaten, een ruimte
waar een consumptie kon worden
genuttigd - vroeg zij aan Van Delft
of er een bouwkeet op het terrein
mocht worden neergezet.
Daarin stemde de Rijnsburger
toe omdat het onderdak tijdelijk
zou zijn. De vereniging 'De Burch
truiters' keek namelijk uit naar een
permanent onderdak. In het najaar
van 1978 verliet de vereniging de
keet weer, nadat dat door Van
Delft was geëist. Daarop trok Haas
noot in het pand. Volgens advocaat
mr. L.A. van der Niet van Van
Delft heeft Haasnoot er sindsdien
in gewoond, zonder toestemming.
Herhaalde keren heeft Van Delft
zijn buurman daarna gesommeerd
te verdwijnen, maar dat sorteerde
geen effect. Hij sloot daarop de wa
terleiding af - de enige nutsvoorzie
ning in de keet - waarop Haasnoot
een kort geding aanspande tegen
de verhuurder om weer op het wa
ter te worden aangesloten. Dat
won Haasnoot, maar het Rijns-
burgse Waterleidingbedrijf stak er
op technische gronden een stokje
voor dat hij weer werd aangeslo
ten.
Van Delft schakelde daarop een
deurwaarder in om Haasnoot offi
cieel de huur op te zeggen. Vervol
gens gebeurde er tot aan het begin
van 1983 helemaal niets. Op 7
maart van dat jaar vraagt de bewo
ner van de bouwkeet de Leidse
kantonrechter toe te staan, in het
kader van de Huurwet, dat hij nog
een jaar mag blijven zitten.
Meer dan een jaar later, op 6 juni
1984, stelt de kantonrechter in Lei
den Van Delft in de gelegenheid
zijn belangen bij het ontruimen
van de keet toe te lichten. Pas op 7
november 1984 - inmiddels dus an
derhalf jaar later - bepaalt de kan
tonrechter dat Haasnoot binnen
een termijn van zes weken grond
en keet moet hebben verlaten. Vol
gens mr. Van der Niet was die tra
ge werkwijze van het Leidse ge
recht te wijten aan een tekort aan
mankracht.
Smederij
Maar Haasnoot zit er nog steeds.
Zijn raadsman betoogde voor de
rechtbank dat hij daar ook nog
even wil blijven zitten. Hij heeft
land gekocht vlakbij dat van Van
Delft met het doel daarop een wo
ning te bouwen. Een bouwvergun
ning is inmiddels bij de gemeente
Rijnsburg aangevraagd, maar nog
niet gehonoreerd. Haasnoot zou
zeer geholpen zijn als hij tot 1 ja
nuari van het volgend jaar in de
keet zou mogen blijven wonen.
Verhuizen op korte termijn met
keet en al naar zijn eigen grond,
ziet Haasnoot niet zitten. Volgens
zijn advocaat is dat in strijd met de
wet. Bovendien oefent Haasnoot
een bedrijf uit in de bouwkeet. Het
gaat volgens Haasnoots advocaat
om een smederij vooral ingericht
voor het beslaan van paarden.
Maar dat bestrijdt de advocaat
van Van Delft. "Er is geen water,
telefoon, gas of elektriciteit. Wie
Haasnoot nodig heeft gaat er langs.
Met een auto bezoekt hij dan de
klanten. Daarin zit al zijn appara
tuur in die hij ten behoeve van het
smeedwerk nodig heeft. In de keet
wordt geen bedrijf uitgeoefend, er
is geen stukje gereedschap te vin
den", aldus mr. Van der Niet.
Van Delft wil op de betreffende
grond trouwens een schuur bou
wen ten behoeve van de opslag van
hyacinthen. Hij is nu genoodzaakt
die ruimte elders te huren. Volgens
Haasnoot evenwel is de grond die
hij huurt en waarop de keet staat
totaal ongeschikt voor dat doel. De
president van de rechtbank doet
woensdag 20 februari uitspraak in
deze zaak.
LISSE - De gemeenteraad van
Lisse heeft gisteravond bezwaar
gemaakt tegen het besluit van de
provincie Noord-Holland de ver
dere aanleg van de S-20 uit te stel
len. In een door alle partijen onder
steunde motie werd de wijziging
van het beleid van de provincie
Noord-Holland afgewezen.
Onlangs besloot 'Noord-Holland'
de verdere aanleg van de S-20 twee
jaar naar achteren te schuiven. In
plaats van in 1987 wordt de weg nu
pas in 1989 afgemaakt. De S-20 is in
het begin van de jaren '70 in de
Haarlemmermeer aangelegd tot
aan de Hoofdweg in Nieuw-Ven-
nep. Het was de bedoeling dat de
weg enkele jaren later tot aan de
Ringvaart zou worden doorgetrok
ken. Dat is tot op heden nog steeds
niet het geval.
Volgens de fracties in de Lisser
gemeenteraad is het uitstel in strijd
met de brief die de gemeente Lisse
in juni 1983 van de provincie
Noord-Holland heeft gekregen.
Daarin werd gemeld dat in de weg
1987 zou worden doorgetrokken en
zou worden aangesloten op het
Zuidhollandse deel van de zoge
naamde oost-westverbinding. Ook
het deel in Zuid-Holland moet nog
worden aangelegd.
Volgens de motie is de overlast
die Lisse van het verkeer naar en
van de Haarlemmermeer onder
vindt nog groter dan al in 1983 het
geval was. Vooral de Kanaalstraat
in Lisse heeft veel hinder van voor
al het vrachtverkeer. Daarnaast
verwacht de gemeente Lisse in de
toekomst een grotere overlast-van
autoverkeer, door de boaw van 400
woningen in Lisserbroek.
Leidenaar
trapt deur in
bij geliefde
KATWIJK - Uit liefdesverdriet
heeft een 24-jarige Leidenaar de
voordeur ingetrapt van een woning
aan de Nassaudreef. De voordeur
vormde een barrière tussen hem en
zijn ex-geliefde.
Volgens de Katwijkse politie wil
de de Leidenaar om kwart over een
vannacht een 'babbeltje' met haar
maken.
De politie werd door de ouders
van het meisje gewaarschuwd. De
man werd daarop meegenomen
naar het politiebureau, waar pro-
ces-verbaal is opgemaakt. Daarna Weggedrukt en aan het oog onttrokken ligt het kerkje aan de Van Mandersloostraat. Vroeger synagoge, thans
werd de Leidenaar weer vrygela- kerkgebouw voor de Remonstranten. (fcoWlmDiJkm.m
over Kamers imperium neer. Oost
veen probeerde inzicht te krijgen
in de omvang van de schade, de
achtergrond van de afgeronde pro
cessen in de VS en de kansen op
-vervolging in Nederland. Niet in de
laatste plaats tot zijn eigen verba
zing, werd hem duidelijk dat Ka
mer weinig tot niets ten laste kan
worden gelegd. Van fraude is in
het geheel geen sprake, wel van
speculatieverlies van doorgaans
gefortuneerde beleggers.
Wat is er dan wel aan de hand?
Dc Tijd-verslaggever vond baat bij
zijn verleden als religie-redacteur
en herinnerde zich een tekst van
Thomas van Aquino waarin het
verschijnsel Epikela wordt be
schreven. Een Grieks rechtsbegrip
dat staat voor "een billijke richts
noer". "Probeer precies te achter
halen wat de wetgever voor ogen
stond en doe geen dingen die in
strijd zijn met dat doel, zelfs niet
als de wet deze toestaat. Sterker
nog: overtreed desnoods de wet als
zulks het beoogde doel beter
dient".
Oostveens conclusie: "Als Ka
mer schuldig moet worden ver
klaard, zou men hem kunnen ver
wijten de billijkheid in de omgang
met de wet uit het oog te hebben
verloren". Als de Nederlandse jus
titie straks, zoals nu al wordt ver
moed, van verdere vervolging
moet afzien, is dat de reden. De
theologie als laatste alibi: Thomas
van Aquino redt Rienk Kamer.
Euro-terreur
In Frankrijk, West-Duitsland en
België is het doodgewaande terro
risme weer tot leven gekomen.
Verscherpte veiligheidsmaatrege
len, vergaderende EG-ministers en
in Elseviers Magazine de bange
vraag: kan het ook hier? De veilig
heidsdiensten zien geen aanleiding
tot paniek. Een woordvoerder: "Je
moet er als overheid voor waken
datje er niet toe bijdraagt dat acti
visten over de streep van het terro
risme worden getrokken. Als je als
ALPHEN AAN DEN RIJN
- De van oorsprong Joodse
synagoge in Alphen is ver
eeuwigd in een boek. In
'Nederlandse Synagogen' is
de Alphense synagoge als
een van de nog 100 overge
bleven joodse samenkomst
plaatsen opgenomen. Het
gebouw, waar nu de Re
monstrantse kerk in is ge
vestigd, werd vroeger inten
sief gebruikt door de Jood
se gemeenschap. Hieraan
kwam een einde toen in de
Tweede Wereldoorlog vrij
wel de hele joodse bevol
king van Alphen om het le
ven kwam in vernietigings
kampen.
door
Truus Van Es
'Van de eens zoö bloeiende Israëli
tische gemeente in Alphen aan den
Rijn is door de gebeurtenissen der
afgeloopen jaren helaas bitter wei
nig overgebleven'. Zo begint een
artikel van 13 december 1946 in de
Rijn en Gouwe. De krant bericht
daarin het 50-jarig bestaan van de
synagoge in Alphen. Eigenlijk is
dit niet juist, want al vanaf 1833
stond aan de Van Manderloostraat
in Alphen een Joodse synagoge.
Een geloofsgenoot van Hollandse
afkomst in Amerika schonk de Al
phense joodse gemeenschap de
grond waarop de synagoge werd
opgetrokken. Door brand werd de
ze in 1879 beschadigd en de tweede
brand in 1896 verwoestte het ge
bouw volledig, zodat de synagoge
herbouwd moest worden. Uit het
weinige archiefmateriaal wat de
oorlog heeft overleefd blijkt dat de
laatste brand ontstond door 'on
voorzichtigheid van een bakkers
leerling'. Een schuur van de bakke
rij, die naast de synagoge stond,
vloog in brand, de vlammen sloe
gen over naar de synagoge en legde
het joodse samenkomsthuis in as..
In datzelfde jaar, op 8 november
1896, werd de herbouwde synago
ge in gebruik genomen. Dit blijkt
uit een gevelsteen naast de ingang.
Wanneer er voor het eerst joden
in Alphen kwamen wonen is niet
precies bekend. In Leiden werd de
eerste joodse inwoner ingeschre
ven bij de gemeente op 7 mei 1714.
Aangenomen wordt dat er in die
zelfde periode joden in Alphen
kwamen wonen. Vanaf 1802 is er in
Alphen een joodse gemeente ge
weest, die naast een synagoge ook
een joodse school oprichtte.
De joodse gemeenschap in Al
phen kwam omstreeks 1850 in vol
le bloei. In 'Nederlandse Synago
gen' staat vermeld dat er in die pe
riode 168 joden in Alphen woon
den. Naast een joodse synagoge en
school werden verschillende jood
se verenigingen opgericht, zoals de
joodse, toneelvereniging, de man
nen- en vrouwenvereniging en een
kinderkoor. In 1879 waren er zelfs
twee joodse rederijkerskamers:
'l'Esperance' en 'Vermaak en Wel
doen'.
De synagoge was in de bloeipe
riode van de joodse gemeenschap
een samenkomstplaats waar werd
gebeden en werd geleerd uit de
Bijbel. Sinds de verstrooiing van
joden over de wereld en de ver
woesting van de Tempel in het jaar
70 is het jodendom gebaseerd op Vloer
het Oude Testament en op aanvan
kelijk mondeling overgeleverde
tradities. Joden hanteren onder
meer een eigen kalender en rein-
heidsvöorschriften en hebben tra
ditionele regels wat betreft huwe
lijk, de sjabbat en feestdagen.
voor de joodse gemeen
De banken stonden traditioneel ge
richt naar een tafel op een verho
ging in het midden van de synago
ge. Dat nam de plaats van het al
taar in. De ark, een ingebouwde of
losse kast waarin tora-rollen wor
den bewaard, stond aan de oostzij
de van het gebouw, gericht naar
Jeruzalem. In die richting werd
ook gebeden. Vrouwen kwamen
de synagoge via een afzonderlijke
ingang binnen en namen plaats op
de galerij, als die aanwezig was. De
liberale joden vormden wat dit be
treft een uitzondering. Daar zaten
mannen en vrouwen door elkaar.
De meeste 19de-eeuwse synago
gen, ook die in Alphen, zijn een
voudig van opzet. De ark en de
vrouwengalerij zijn in Alphen tra
ditioneel tegenover elkaar gelegen.
De synagoge heeft spitsboogven
sters met aan weerskanten van de
ark glas-in-lood ramen met de
Tiengeboden en Davidsschilden.
Ook zijn er in de synagoge vier ver
koperde kandelaars van de bima
(verhoging in het midden) en een
koperen chanoekakandelaar.
Oorlog
Het aantal joden in Alphen aan
den Rijn nam in de jaren na 1850
geleidelijk af. Dit kwam voorname
lijk door de trek van joden naar de
steden. In 1938 woonden er in Al
phen nog maar 69 joden. De syna
goge en de joodse school zijn ech
ter tot na de oorlog in stand geble
ven. Toen waren er, voor zover be
kend, nog maar twee joden in Al
phen in leven. De synagoge werd
daarom in gebruik genomen door
de Remonstrantse gemeente.
De inrichting van de synagoge is
altijd van groot belang geweest
Deze kandelaars zijn van 1941 tot
1980 kwijt geweest. In april 1980
vond een timmerman onder de
vloer van de synagoge een kist met
daarin de vijf kandelaars en een
krant uit 1941 met daarin het be
richt dat iedereen zijn koperwerk
aan de Duitsers af moest staan.
Aangenomen wordt dat enkele le
den van de joodse gemeenschap de
kandelaars toen verstopt hebben.
De negen-armige koperen chanoe
kakandelaar, die teruggevonden
werd, hoorde bij het vernieuwings-
feest, dat vroeger gevierd werd bij
de wederinwijding van de tempel.
Later werd dit een vrolijk winter
feest, gewijd aan nieuw leven. Het
feest duurde acht dagen, daarvoor
staan de acht armen van de kande
laar. De negende arm werd ge
bruikt om de andere kaarsen aan te
steken. De kandelaars staan sinds
1980 weer op hun oude plaats.
Journalisten op bezoek bij landge
noten: "Zijn kwikzilverige vrouw
heeft voor drie uur leeftocht uitge
stald naast de pot thee in het
mandje onder de muts" (Alice Op
penheim in Elseviers Magazine in
gesprek met de bejaarde jurist
Adriaan Pitlo). "Haar kleine be
weeglijke handen resoluut en om-
stuimig. Kleine in zwarte balleri
na's nog kleiner lijkende voeten.
Ze drinkt koffie, ik eet de cake"
(Bibeb in Vrij Nederland in ge
sprek met Mies Bouhuys). "We
hebben zojuist gegeten. Mosselen,
warme toast met boter, witte wijn
erbij. Hij steekt één van zijn gelief
de sigaren op, neemt een slok cog
nac en een bonbon" (Jantiene van
Asch in de Haagse Post in gesprek
met Herman Wigbold).
Het genre blijkt onverslijtbaar.
Het geheime wapen der weekbla
den is de vrouwelijke collega, die
braaf met de ondervraagde mee
thee lurkt of cognac nipt of mossel
tjes prikt. Behoedzaam op jacht
naar die ene bekentenis, die va
riant op de moeilijke jeugd, die
handel en wandel van het lijdende
voorwerp doorslaggevend schijnt
te bepalen. Bibeb voor de tachtig
ste, Oppenheim voor de veertigste
en Van Asch voor de twintigste
maal aan de babbel over zwaar
wichtigheden als dood, verhoudin
gen en engagement.
Dat levert snedigheden op als:
"Hoe kan ik het heden begrijpen,
zonder het verleden te kennen.
Daarover mag de Capitool-presen-
tator in restaurants altijd graag van
gedachten wisselen", weet Van
Asch over Wigbold. Zegt Bibeb te
gen Bouhuys: "Destijds vertelde je
vrolijk over Eddies minnaressen
die je na zijn dood dc weduwen
noemde". En registreert de casset
terecorder van Oppenheim: "Het
belangrijkste is dat je met je over
stapje het huwelijk niet op het spel
zet". Alles is ijdel, ook de plurifor
miteit van de weekbladen.
Niet alleen weekbladjournalis
ten houden zich met gedragswe
tenschappen bezig, sommigen
hebben daar nog langer voor door
geleerd en werken in loondienst of
gewoon thuis. In het hulpverle
ningswoud functioneert sinds drie
jaar het RIAGG, de bundeling van
therapeuten, belast met de geeste
lijke gezondheidszorg. Bedoeld als
een poging van de overheid om
beunhazerij te keren, kosten terug
te dringen en toegankelijkheid en
service aan patiënten te bevorde
ren. Het blijkt er allemaal nog maar
matig van te komen, constateert
HP in een reportage. Lange wacht
lijsten, veel vergaderen en een ta
rief dat soms twee keer zo hoog ligt
als dat van de vrij gevestigde er
kende en/of scharrelende psycho
therapeuten, bij wie een bord in de
tuin voldoende is voor een stroom
klanten.
Meester-fraudeur
"Niet weer" denk je bij de con
frontatie met de beeltenis van
Rienk Kamer op de omslag van De
Tijd, maar het interview/onderzoek
van Ton Oostvcen over de 'mees
ter-fraudeur' mag er zijn. Na dc
eerste onthullingen in dc Telegraaf
en bij de TROS daalde een stort
vloed van aanklachten en smart
Kamer: billijkheid vergeten.
(foto ANP)
overheid met je geweldsmonopolie
te fel reageert, loop je de kans dat
een harde kern van een activisti
sche groep daarin een motief vindt
zich los te maken en zich te ont
wikkelen tot een cel van terroris
ten. Ik denk dat het goed is dat we
in onze samenleving flink wat
ruimte laten voor buitenparlemen
taire acties".
Een taxatie die aansluit bij de be
vindingen van verslaggevers van
De Groene die in hun weekblad
uitgebreid verslag doen van hun
gesprekken met leden van de Rode
