Lekker theater voor
breed publiek
Spielberg gaat
Kuifje verfilmen
Verdiende jubel voor duo
De voorzichtige aanpak van Jaap van de Merwe
Kunstenbond FNV maakt wetsontwerp
'Jonas' van Croiset
de moeite niet waard
Voltallig 'Theater' met spectaculair (Italiaans) sprookje
MAANDAG 4 FEBRUARI 1985
RADIO-TV-KUNST
PAGINA 21
AMSTERDAM (GPD) - Jaap van de Merwe benadrukt het nogmaals: Nooy's Volksthea
ter zegt de samenwerking met de Amsterdamse tekstschrijver niet op, omdat hij zijn
politieke voorkeur wat al te nadrukkelijk zou willen uitdragen. „Merkwaardig genoeg
ben ik het juist geweest, die geregeld aan de rem hing. Dat was bij 'De Jordaan' ook al zo'.
Er waren momenten die Dick Nooy 'rood' wilde kleuren en waarvan ik zei: 'Jongen, doe
het nou niet, het wordt veel te nadrukkelijk, je publiek schrikt zich te barsten".
Jaap van de Merwe: "IK ben
juist degene geweest, die
'Hadjememaar' niet te rood
wilde maken". (btoorro
Hij formuleert bedaard, zonder di
recte emotie. Stevige uitspraken
worden onmiddellijk met een lach
gerelativeerd. Een arrogante in
druk maakt hij niet, al doen zijn
uitspraken dat misschien wel ver
moeden. „Eerlijk gezegd was ik
Leiden
Bibliotheek - Nieuwstraat, wandkle
den van Anneke van Overloop, tot 11/
2; tijdens openingsuren bibliotheek
te bezichtigen.
Lak-galerie - 'edele' fotografie, tot 17/
2.
Stichting Burcht - grafisch werk
advertenties van Hans Koetsier, tot
10/2; woe t/m zo van 12-17 uur.
Charousko - Oude Rijn la, gouaches
van Paula van der Weerdt-Schmit, V
m 15/2; dag. van 12-22 uur.
Lakenhal - Oude Singel 28-32, Leidse
ateliers V: werk van Aad van Houwe-
lingen, Fransje Krol en Rudolf
Waaggebouw - Aalmarkt, presentatie
nieuwe aankopen Kunstuitleen, t/m
9/2, di t/m vr 10-18 uur, za 10-17 uur.
De Oude Rijn Stille Mare 4, Johan
nes Schimmer, olieverf, gouache, tot
18/2; di t/m za 10-18 uur, do tot 21
zo 11-18 uur, ma van 12-18 uur.
Nederlandse Ver. van Huisvrouwen -
Caeciliastraat 18, zeefdrukken vail
Anneke Kok en beeldend werk van
Jozeflen Verbiest, tot 9/3; za en zo van
12-16 uur.
Warmond
Het Oude Raadhuis - Dorpsstraat,
olieverfschilderijen van Henny Rotte
veel, t/m 28/2; woe, do, zo, 14-16 uur,
11-14 uur.
Galerie de Pomp - Dorpsstraat, batik
van Frigitte Holster en ceramiek van
Cor Stooff en Liesbeth de Reiger, t/m
28/2; di 17-21 uur, woe 10-12 en 14-16
do. za, zo 14-16 uur.
Leiderdorp
Muzenhof - gouaches ei
Margot de Jager, tot 6/2; r
Wassenaar
Auberge De Kieviet - Stoeplaan, teke
ningen en aquarellen van Addi Kub-
binga-Kwakkelstein, tot 14/2; dag.
Noordwijkerhout
Bibliotheek - beelden,
olieverfschilderijen var
lanen, tot 15/2.
verbaasd toen ze voor De Jordaan
naar mij kwamen", zo vervolgt hij.
„Niet omdat ik dacht dat ik niet
zou kunnen, maar omdat ik doorga
voor een 'rooie rakker' en zij toch
een voorzichtig-bejaard publiek
hebben, dat op zijn 'links' - laten
we zeggen - 'rechts' sociaal-demo
cratisch stemt. Maar daar waren ze
niet bang voor, zeiden ze. En te
recht. Ik ben geen propagandist.
Nee, ik wil 'lekker' theater maken
voor een zo breed mogelijk pu
bliek, op een voor hèn aantrekke
lijke manier. Daarnaast is het leuk
als je jaren later iemand tegen
komt, die zegt dat een bepaalde ge
dachte van jou, hem of haar aan het
denken heeft gezet. Dat ik goede
hersens heb, is geen enkele ver
dienste van mij, maar toeval. Het
geeft je de mogelijkheid om op een
bepaalde manier te registreren en
te verwerken, zodanig dat je mis
schien hier en daar bij anderen een
licht kan laten opgaan. Te helpen.
Als dat gebeurt bij Hadjememaar
zou ik dat prachtig vinden, maar
als ze de voorstelling meteen ver
geten zijn, vind ik dat geen be
zwaar. Als het maar een leuke
avond was".
Dat Nooy's Volkstheater de sa
menwerking om 'artistieke en
commerciële' redenen stopzet,
doet inderdaad wat merkwaardig
aan. 'Rechts' en 'links' - 'Hadjeme
maar' kreeg uitstekende kritieken
- zijn het erover eens, dat Hadje
memaar met smeuige taferelen,
aanstekelijke dreunen en aantrek
kelijk spektakel een potentiële hit
Hadjememaar bestond werkelijk.
In het begin van de jaren '20 leefde
deze dronkelap als een zwerver op
en rond het Amsterdamse Leidse-
plein. Om de democratie op zijn
nummer te zetten werd deze kleur
rijke figuur door een groep kunste
naars en anarchisten onder aan
voering van de Dadaist Wichmann
tot lijsttrekker van de 'Rapaljepar-
tij' gebombardeerd. Hij werd nog
gekozen ook, maar in een raadsver
gadering heeft niemand hem ge
zien. Loco-burgemeester Den Her
tog kon hem daar met een flink be
drag van weerhouden: „De demo
cratie was weer gered".
Teleurstellend
Jaap van de Merwe: „Na De Jor
daan. waarvoor ik de liedjes had
gemaakt, kwam.Dick Nooy naar
mij toe met vier onderwerpen,
waarbij hij een voorkeur had voor
Hadjememaar. Ik keek aanvanke
lijk wat vreemd tegen dit gegeven
aan. voelde er eigenlijk niet zoveel
voor, omdat het eigenlijk niet veel
meer dan een incident was. Na een
paar dagen veranderde ik van me
ning. Ik heb Dick gebeld en ge
zegd: met wat verzonnen psycholo
gische achtergrond, wil ik het toch
wel doen. Vervolgens schreef ik
een synopsis, waarop zij zeiden, en
dat was een beetje teleurstellend:
weetje wat jij doet, jij schrijft weer
zestien van die fijne songs en dan
laten we een ander de dialogen
schrijven. Heel jammer vond ik
dat. Die ander leverde een totaal
onspeelbaar stuk af'.
door
Eric van der Velden
„Toen zeiden ze: 'Wat moeten we
nou, kun jij er misschien nog wat
van maken'. Daar voelde ik niets
voor, maar een nieuw stuk wilde ik
wel schrijven. Zes weken voor de
eerste repetitie ben ik aan de slag
gegaan, de acteurs waren al aange
trokken, als er dan toch een pro-
duktie uitkomt, waarvan collega's
zeiden: 'Jongens, jullie hebben ge
zamenlijk goud aangeboord, jullie
moeten een firma blijven', nou,
dan verwacht je toch wel wat. Te
meer daar het bij De Jordaan pre
cies zo ging. Ook toen liet de lied
jesschrijver het op het laatste mo
ment afweten, ook toen hielp ik ze
uit de nood. Ik heb al tegen ze ge
zegd: 'zes weken voor de eerste le
zing van jullie nieuwste produktie
zie ik jullie wel weer'".
Nu kan niet ontkend worden dat
Jaap van de Merwe niet bepaald
voor een makkelijk mens doorgaat.
Conflicten waren er in zijn loop
baan te over: bij de VARA waar hij
rebelse radio- en televisieprogram
ma's onder de titel ,,'t Oproer
kraait" maakte, bij de KRO (waar
hij een Nederlands vervolg van de
serie 'Tot de dood ons scheidt' zou
maken) en nu weer bij Nooy's
Volkstheater. Jaap van de Merwe:
„Ik heb die naam, ik weet het". En
dan lachend: „Het is natuurlijk
hinderlijk voor andere mensen dat
je vreselijk gelijk hebt, en daar dan
ook op blijft staan. Maar een patho
logische ruziemaker ben ik niet".
„Choreograaf Aart Brouwer met
wie ik in geen tien jaar heb samen
gewerkt, zei in het begin van de re
petitieperiode van Hadjememaar
tegen mij: 'Wat is er met jou ge
beurd, wat ben jij een engel van
mildheid geworden. Vroeger zou je
al lang de deur uit zijn gelopen, of de stoep te staan om er dan
had je een ander al de deur uitge- worden afgetrapt. Twaalf jaar gele
den heb ik ze al proberen uit te leg
gen, dat ze van het genre van de
Zangeres Zonder Naam en Johnny
Hoes gebruik moesten maken om
dat ik milder met maatschappelijk relevante c
gooid".
Ganzen
„Ik hoor wel i
ben geworden. Toch zijn mijn poli- derwerpen een groot publiek te
tieke opvattingen niet minder radi- kunnen aanspreken. Ze wilden
caal. Waarschijnlijk is het idee van:
ik kan er toch niets
anderen. Ik ben 60, weet je-Nu had maakten
ik vroeger ook niet het idee dat ik melijk
er veel aan kon veranderen, maar
ik heb in de jaren '60 meer resul
taat dan momenteel. Als er een
complot zou zijn - wat ik niet
denk, zo primitief ben ik niet - dan Volkstheater niet per
had het niet geraffineerder in el- besta toch wel. Als de
als
Later
kaar kunnen zitten. Zo v
niet aan. Ze luisterden i
ganzen
e de stap toch,
slappe imitaties van de
TROS te maken. „Zeg eens AAA"
is zo'n voorbeeld".
Over werk zit Van de Merwe riiet
in. „Ik heb de VARA of Nooy's
I |nodig. Ik
niet wil,
gen een te grote bek, de macht
wordt uit onze handen getrokken,
hoe repareren we dat?
Graag zou Van de Merwe weer
voor de televisie serken. Ook
droomt hij van een 'ontzettend po
litiek georiënteerd', groots opge
zette Volksrevue. r
„Een VARA past natuurlijk het derdaad,
beste bij mijn ideeën. Maar ik ver
dom het - ik heb het te vaak ge
daan - om daar als een bedelaar op
3 krij- dan komt er wel weer een ander.
Het nieuwe gezelschap Theater
biedt mogelijkheden, ik ben ge
polst door het Amstel Toneel, er
zijn vergevorderde plannen voor
boeken, en een groep onafhankelij
ke televisieproducenten willen
met mij in zee. De mensen gaan
met dat programma de boer op. In
de TROS of Veronica
kan de serie gaan uitzenden. Nee,
ik heb daar geen moeite mee. Zo
vies vind ik ze niet".
BRUSSEL (GPD) - De
Amerikaanse filmer Steven
Spielberg (o.m. Jaws, Close
Encounters, Der Polter
geist, E.T., Indiana Jones)
gaat een nieuwe film ma
ken, waarin de belangrijk
ste stripfiguur van Hergé
Kuifje de hoofdrol speelt.
Bob de Moor, die een zeer
groot aandeel heeft gehad
in het tekenen en de pro
duktie van de Kuifjesal
bums en die na het overlij
den enkele jaren geleden
van Hergé de leiding van de
Studios Hergé in Brussel
heeft overgenomen, beves
tigde het nieuws. „Het sce
nario moet nog worden ge
schreven, het is nog niet be
kend waarover het verhaal
precies gaat," aldus Bob de
Moor.
„Wij zijn zelf afwachtend op wat
komen gaat. Ik kan nog niet zeg
gen hoe lang het zal duren voordat
het scenario klaar is en wanneer de
film uitkomt." Het zal echter geen
tekenfilm worden, maar een zoge
noemde „live-action" film.
Sedert de dood van Hergé enkele
jaren geleden, zijn de avonturen
van Kuifje stopgezet. Deze repor
ter en de hem omringende striphel
den werden alleen nog gebruikt
voor reclamedoeleinden. Er zou
den geen nieuwe albums meer van
Kuifje verschijnen. Bob de Moor
(zelf bekend door zijn strips van
Barelli en Cori) bevestigde desge
vraagd dat waarschijnlijk in maart
in het weekblad Kuifje een twee
pagina's groot stripverhaal zal ver
schijnen, waarin weliswaar het ver
maarde detective-paar Janssen en
Jansen centraal staat, maar waarin
ook Kuifje zelf voorkomt. Tekst en
tekeningen zijn van Bob de Moor.
„Dit is al een lichte doorbraak op
het eerdere besluit dat er geen
nieuwe avonturen van Kuifje meer
zouden verschijnen," zegt de direc
teur van de Studios Hergé. En het
is duidelijk dat de weduwe van
Hergé, die de auteursrechten van
BALLETFESTIVAL - Het ballet-
festival in het Amsterdamse Carré
wordt dit jaar gehouden op 5
maart. Aan dit jaarlijks terugkeren
de evenement nemen dansers deel
van het New York City Ballet, het
Ballet van de Opera van Parijs, het
Royal Festival Ballet uit Londen
en het Ballet van de XXe Eeuw uit
Brussel. Van vaderlandse bodem
doen leden van Introdans mee, Het
Nationale Ballet en Scapino.
AMTERDAM (ANP) - De Kun- Belangrijkste punt in het wets-
stenbond FNV zal binnen twee ontwerp is de zorgplicht die de
weken de Tweede Kamer een kant overheid daarmee krijgt ten aan-
en klaar Wetsontwerp Kunst stu- zien van de kunst, zowel de pro-
ren. Dit ontwerp, gemaakt door fessionele als die van amateurs en
de bond in samenwerking met de kunstzinnige vorming. Voor de
prof. Van Maarseveen uit Rotter- kunstenaar zelf is er een sociaal-
dam is een kort raamwerk (acht economisch wetsartikel opgeno-
artikelen) die de wettelijke hoofd- men, dat financiële ondersteu-
regels geeft voor overheid en kun- ning mogelijk maakt voor diege-
stenaar. Dit is zaterdag op het nen die niet in eigen levensonder-
congres van de Kunstenbond FNV houd kunnen voorzien. Die kun-
in Amsterdam bekend gemaakt. stenaars krijgen volgens het ont
werp niet alleen geld om te leven, drama en film) te verhogen is vol-
maar ook om hun werk als kun- gens hem meer geld nodig. Dit
stenaar verder te kunnen doen, al- geld zou niet alleen uit algemene
dus Willem Wanrooy, algemeen middelen (de overheid) moeten
coördinator van de bond.
Op het congres van de bond
werd gesproken over het thema
kunst en media. Eén van de spre
kers was Erik Jurgens, de voorzit
ter van de NOS. Om het aandeel
van de Nederlandse kunstproduk-
ties in de media (bijvoorbeeld
komen, maar ook uit een verho
ging van de kijk- en luistergelden.
Deze zijn volgens Jurgens hier in
Nederland toch al lager dan in het
buitenland.
De Kunstenbond is geen onmid
dellijke voorstander van een der
gelijke verhoging.
haar man bezit, hier haar toestem
ming aan heeft verleend.
De 37-jarige Steven Spielberg is
een filmer die tot nu toe grote, veel
besproken films op zijn naam heeft
gebracht en voor uitverkochte bio
scoopzalen heeft weten te zorgen.
Hij is wel het „grootste kind ter we
reld" genoemd en over zichzelf zei
hij dat hij eigenlijk „een tienjarig
jongetje" is. Wat hij met zijn films
doet is eigenlijk het waarmaken
van kinderdromen. Die kunnen
heel eng zijn, zoals 'Der Polter
geist' waarin een gevecht tegen de
duivel wordt geleverd, en lief zoals
in 'E.T.', waarin buitenaardse we
zentjes een rol spelen. De jongste
film waaraan zijn naam tot nu toe
is verbonden, is Gremlins in de re
gie van Joe Dante en op een scena
rio van Chris Columbus.
Persprijs voor de
Chileen Raul Ruiz
Filmfestival
Rotterdam
blijft groeien
ROTTERDAM (GPD) - Het Inter
nationale Filmfestival van Rotter
dam blijft tegen de verdrukking in
groeien. Ondanks de sombere be
richten, die aan de gisteravond af
gesloten veertiende jaargang van
het festival vooraf gingen, bleek
het aantal stoelbezettingen van de
voorstellingen gestegen te zijn tot
ongeveer 60.000 (vorig jaar 42.400).
Die groei was voornamelijk te vin
den in het Luxor-theater waarvan
de grote zaal vele malen uitver
kocht was. In de Lantaren/Het
Venster, het eigenlijke festivalge
bouw in de Gouvernestraat, is het
aantal bezoeken ongeveer gelijk
gebleven maar daar was vorig jaar
feitelijk al de grens van de capaci
teit bereikt. De festivalleiding is er
dus aardig in geslaagd de stroom
van bezoekers in de avonduren om
te buigen naar Luxor. In de Gou
vernestraat en in Luxor samen
werden bijna 420 voorstellingen
gedraaid.
De persprijs van het festival ging
dit jaar naar de in Parijs wonende
Chileen Raul Ruiz voor zijn nieuwe
film 'Manuel op het wondereiland'.
Deze enige prijs van het festival,
toegekend door de Kring van Ne
derlandse Filmjournalisten, is be
stemd voor een film die dreigt na
afloop van het festival voor het Ne
derlandse publiek verloren te
gaan. Tot nu toe heeft Film Inter
national, organisator van het festi
val, elk jaar de winnaar van de
persprijs alsnog een Nederlandse
distributie bezorgd. Het is de be
doeling dat zulks nu ook gebeurt
met de nieuwe film van Ruiz.
Op advies van de KNF heeft de As
sociatie van Nederlandse Film
Theaters toegezegd bij het uitbren
gen van de winnende film ook een
aantal vroegere films van Ruiz te
tonen.
ROMEO EN JULIA - Dè Haagse
Comedie geeft drie extra voorstel
lingen van Shakespeareé Romeo
en Julia. De eerste van de drie
achtereenvolgende voorstellingen
in de
i Den
'Frisse Jongens' met 'Anton Huyg komt nooit meer thuis'
Haye
en Adelheid Roosen. Gezien op 3 fe
bruari in het Leidse Vrijetijdscen
trum.
LEIDEN - 'Grote verrassing',
'knap en soms briljant', 'kwali
teitsamusement', 'bijna puntgaaf
geheel', 'zalige voorstelling' -
het zijn in eerdere publicaties
verschenen loftuitingen aan het
adres van Titus Tiel Groenestege
en Bavo Galama, die samen het
duo Frisse Jongens vormen. Dat
is niet gering, wanneer zoiets
vrijwel unaniem over je derde
programma gezegd wordt. Maar
wat beiden hierin aan acteertech-
niek en aan eigenzinnige humor
te berde brengen, is dat ook ze
ker geen geringe prestatie.
Het is - volgens de toelichting
- eigenlijk begonnen na het win
nen van Camaretten '81. Na twee
programma's als duo te hebben
gedaan hebben Groenestege en
Galama het vorig seizoen hun
werkterrein enigszins verlegd;
zij speelden toen respectievelijk
de titelrol en diens vriend Hora
tio in de opvallende 'Hamlet'-
enscenering van Canci Geraedts.
En nu dus dit seizoen fiet alom
geprezen programma: Anton
Huyg komt nooit meer thuis.
Daarin nemen zij zowpl de rollen
van de vaders Huyg en Bleeker
als van de zonen Anton en Melle
voor hun rekening. Alleen al de
professioneel uitgevoerde over
gangen tussen deze beide vertel-
niveau's zijn kostelijk. De moto
riek van twee oudgeworden va
ders slaat dan eensklaps om in
de flitsende bewegingen van
twee jonge kerels, die hun vaders
verlaten hebben en de wijde we
reld intrekken.
De vaders en de zonen gaan
onderling een speelse, met el
kaar concurrerende confrontatie
aan, die ten opzichte van elkaar
soms een spiegelbeeldig effect
krijgen en op beide fronten veel
al hele fraaie scènes opleveren.
Zo wordt bijvoorbeeld het stelen
van een stokbrood door Anton
en Melle nog eens in een schitte
rende slow-motion herhaald, en
helpen de beide oude heren el
kaar in de strijd tegen de leiding
van het bejaardentehuis.
Een aantal van deze scènes is
al verschillende malen via radio
en tv bij wijze van voorproefje
uitgezonden. Daarbij komen ze
niet zo tot hun recht dan binnen
de verhaallijn van de voorstel
ling; die lijn is blijkbaar toch
hechter dan je zo op het eerste
gezicht zou vermoeden. Aan het
slot van het programma bevin
den beiden zich in de moeder-
Frisse Jongens in actie.
schoot en staan op het punt ge
boren te worden. Hoewel op zich
een speciale en onverwachte
vondst, is daarmee tenslotte het
verhaal toch iets te ingewikkeld
geworden.
Maar dat geeft op dat moment
niet meer, want Groenestege en
Galama hebben het publiek dan
al geheel voor zich gewonnen.
Zelfs een al eens eerder door an
deren vertoonde kappersscène
(met woordspelingen over de
dubbelzinnigheid van haar/
scheiding/Roos) wordt door het
uitstekende spel van beiden vol
strekt acceptabel. Er resteert dus
niets anders dan van harte mee
te zingen in het jubelende koor
van reacties: dit is inderdaad
theater van grote klasse.
WIJNAND ZEILSTRA.
'De koning en de koningin van Na
pels' door toneelgroep Theater. Ge
schreven door Helmert Woudenberg
op basis van Italiaanse sprookjes
van Italo Calvino. Regie: Helmert
Woudenberg i.s.m. Gees Linnebank.
Decor: Albert Diederik/Persp
Kostuums: Hildegard van der F
den. Muziek: Bart Rademakers. Be
speel.
Hei.i-
langrijkste rollen: Guy Lavreysen,
Margreet Blanken, Eric van der
Donk, Bea Meulman, Arthur Boni,
Hajo Bruins. Gezien op 3 februari in
de Leidse schouwburg.
Bijna meteen na de aanvang van
'De koning en de koningin van
Napels' moest de voorstelling al
weer worden stilgelegd, omdat
het achter de schermen nog lang
niet in orde bleek te zijn. Regis
seur Helmert Woudenberg ving
de situatie leuk op en de zaal vol
ouders en kinderen vond het ei
genlijk wel grappig. Maar ook in
het verdere verloop moest er tus
sen de verschillende bedrijven
zo te horen nog flink wat werk
worden verzet. En de pauze liep
een kwartier uit.
De grootsheid waarmee het
'nieuwe gezelschap Theater' dit
seizoen uitpakt verbaast niet al
leen de toeschouwer, maar dreigt
nu ook het gezelschap zelf voor
(technische) problemen te stel
len. En ook de mensen van de
schouwburg werden wat onaan
genaam verrast door een nogal
forse batterij projectie-appara-
tuur die flink wat stoelen in be
slag nam en een door het ver
doorlopende decor onverkoop
bare eerste rij.
Toch doet dit alles nauwelijks
af aan het spectaculaire sprookje
dat een voltallig Theater gisteren
liet zien. De medewerking van
Albert Diederik van 'technische
theatergroep' Perspekt zorgde
voor een aantal prachtige decors
en speciale effecten. Toppunt
was wel een metershoog woest
kronkelend en bekkentrekkend
monster dat groen licht uitstraal
de. De spelers waren flink in de
kostuums gestoken, in afwisse
lende kleuren, zodat het verhaal
met zijn vele personages ook
voor de kinderen goed was te
volgen. Het varkenspak waarin
Hajo Bruins als Prins Kurt rond
liep, was wel het mooiste. Hij
was er afzichtelijk en aandoen
lijk tegelijk in en hij had zich
daarbij een prachtig varkens-
loopje aangeleerd.
Het verhaal is door Wouden
berg geschreven op basis van Ita
liaanse sprookjes van de schrij
ver Italo Calvino. Het bevat ook
alle elementen van het sprookje:
koningen, prinsen en prinsessen,
trouwe dienaren en een slechte
rik, monsters, donkere bossen en
duistere kastelen en een magi
sche wereldput. En de moraal?
Woudenberg lijkt ons en pas
sant wat te willen laten opsteken
over de liefde. Daarin doet zijn
sprookje heel modern aan. Prins
Kurt verandert niet in een var
ken door de betovering van een
of andere heks, maar door de
wroeging in zichzelf over een
verontachtzaamde geliefde en de
koning leert dat hij de liefde van
zijn vrouw niet kan afdwingen,
dat hij haar de vrijheid moet gun
nen om van hem te houden.
MARC VAN DER VELDEN
'Jonas' van Elie-Georges Berreby.
Vertaling, bewerking en spel: Jules
Croiset. Decor en eindregie: André
van den Heuvel. Geluidsdecor: Jur-
rlaan en Nils Andriessen. Gezien op
2 februari in de Leidse Schouwburg.
LEIDEN - Jules Croiset, stam
mend uit een echte toneelfami
lie, brengt al jarenlang solo-voor
stellingen. Bekend daarmee is
hij vooral door 'Een zekere Vin
cent', een stuk gebaseerd op de
brieven van Vincent van Gogh
aan zijn broer Theo. Zeer recent
noemde Maarten 't Hart de verza
melde uitgave van deze brieven
nog een uniek literair document.
Dat zal in elk geval een deel van
Croiset's toenmalige succes ver
klaren.
Zijn nieuwste solo ontbreekt
het echter én aan een goede tekst
én aan goed spel. Dat het volgens
de programmafolder 'een won
der mag heten, dat het nooit eer
der door een Nederlands acteur
op het repertoire is genomen',
vind ik achteraf helemaal niet zo
verwonderlijk. Het stuk 'Jonas'
van de Fransman Berreby is een
krukkig in elkaar gezette moder
ne versie van het oude bijbelver
haal over Jonas en de Wallevis.
De eenvoudige plattelandsrab
bijn Jonas wordt plotseling door
zijn Heer geroepen en uitverko
ren. Als een nieuwe profeet moet
hij de welvarende maar verdor
ven stad Babinivé de ondergang
van het nucleaire tijdperk ver
kondigen, zo de inwoners zich
niet beteren. De rabbi, een be
scheiden poseur met rappe tong,
wringt zich in zijn dialoog met
God tevergeefs in vele bochten
om onder deze opdracht uit te
komen. Hij vlucht, belandt via
een cruiseschip in een duikboot,
beleeft een afgang als profeet en
eindigt tenslotte in de Negev-
woestijn.: als opperrabijn van
een nog te bouwen stad van de
toekomst.
De beginscène bij de rabbi
thuis is nog wel aardig. Croiset
voelt zich hier ook nog duidelijk
thuis in zijn rol. Het personage
van rabbi Jonas is hem op het Ujf
geschreven. Toch vervalt hij hier
al in spelherhalingen (het betten
van zijn hoofd als teken van ze
nuwachtigheid). In de volgende
scènes in het reisbureau en in de
duikboot kost het hem steeds
meer moeite zijn lange en op den
duur in herhalingen vervallende
tekst nog te voorzien van enige
zinnige handeling. In de laatste
scène in de woestijn neemt hij
niet eens meer de tijd bepaalde
gebeurtenissen - zoals de dood
van zijn geliefde vogeltje Lou
Lou - genuanceerd en geloof
waardig uit te spelen. Dit deel na
de pauze was ook verrassend
kort.
Met veel rekken en trekken is
van deze tekst een avondvullend
stuk gemaakt, compleet met
pauze. Ik vond het de moeite niet
waard. Het staande applaudise-
ren na afloop leek me dan ook
minder een teken van grote vol
doening, dan een ingesleten ge
woonte.
MARC VAN DER VELDEN
