Zwaargewichten en lichte kost tijdens de thee
Het verschil tussen film en televisie
TV-rubriek
Bij Koos is het gezellig,
maar Aad is actueler
Superieur pianospel Kun Woo Paik
'In 'Wissels' wordt niet
op iemand geschoten'
ZATERDAG 2 FEBRUARI 1985
RADIO-TV-KUNST
PAGINA 33
door
Nico Scheepmaker
Ik heb iets geieerd van Wim
Wenders, de Duitse filmregis
seur van o.a. 'Paris Texas'.
Of eigenlijk twee dingen.
Het minst belangrijke was, dat
filmregisseurs, door de bank ge
nomen, niks te vertellen hebben,
althans niet over film in relatie
tot televisie. In Cannes had Wen
ders zijn hotelkamer openge
steld voor een fiks aantal regis
seurs, die daar dan, in hun dooie
eentje, aan een draaiende camera
werden blootgesteld, in de rug
slechts gesteund door een tv die
aanstond. Op een paar uitzonde
ringen na (Antonioni, Herzog,
Spielberg) voelden zij zich daar
heel verlegen en gefrustreerd
mee. En iets zinnigs zeggen was
er, alweer: op een enkeling na
(Antonioni, Herzog, Spielberg) al
helemaal niet bij.
Daardoor werd sterk de indruk
gewekt dat filmregisseurs niet
weten wat ze doen, hooguit intui-
tief wel eens tot een goede film
komen, of het misschien wel we
ten, diep in hun binnenste, maar
het niet kunnen verwoorden. Die
conclusie lfikt me vooralsnog on
rechtvaardig en voorbarig, zoals
Adriaan van Dis op dezelfde
VPRO-avond die aan het Rotter
damse filmfestival was gewijd
aantoonde. In een tour de force
waarin hij met vier buitenlan
ders vier verschillende talen
sprak (af en toe een beetje Neder
lands tegen ons, kijkers, Frans
met de Italiaan Bertolucci, Duits
met de geluidenmaker Hans Wal
ter Kramski, en Engels met de
Amerikanen Harry Dean Stan
ton en Jim Jarmusch) toonde hij
aan dat althans Bernardo Berto
lucci en de jonge Amerikaanse
regisseur Jim Jarmusch wel de
gelijk iets te vertellen hadden,
als zij maar een aanspreekpunt
hadden, iemand die meesprak,
op de juiste momenten het ge
sprek stuurde, etcetera. De nor
male taak dus van de talkmaster,
die daarmee echter, in twee op
eenvolgende programma's, aan
toonde dat hfi bepaald niet on
misbaar is!
Misschien schuilt hierin ook
wel het grote verschil tussen film
en televisie, waardoor de televi
sie (en de video als uitgestelde te
levisie) aan de winnende hand is,
zoals de meesten meenden, en de
film meer en meer in het ver
domhoekje raakt: bij de televisie
zit de kijker veel dichter om de
performer, en de performer ook
veel dichter op de kijker, - niet
alleen letterlijk, maar ook in
geestelijke, spirituele zin. Harry
Dean Stanton, de hoofdrolspeler
in 'Paris, Texas', noemde als
voornaamste karakteristiek van
zijn spel als filmacteur dat hij
niet kon acteren, altijd zichzelf
bleef, en in de film niet anders op
de acteurs met wie hfi daarin in
gesprek was reageerde dan hfi
'nu' deed op zijn gesprekspart
ner Adriaan van Dis. En inder
daad merkte je geen verschil, al
was hfi in de film wat zwijgza
mer. Als ik een rol accepteer, zei
Stanton nog, dan wil ik mfin me
despelers eerst goed leren ken
nen, anders kan ik in de film niet
goed op ze reageren, want ik wil
niet op hun 'rol' reageren, maar
op hun persoon. Zo ongeveer
legde hfi het uit.
Ook in een zo grootscheeps op
gezette film als 'Paris-Texas' ac
teert hfi dus niet als filmacteur,
maar meer als iemand die in een
talkshow op de televisie op
treedt, en dat verklaart mis
schien zijn succes in die rol van
Travis. Kees Brusse acteert al
zijn leven lang vanuit dezelfde
visie, alleen heeft hfi het nadeel
dat hfi als persoon een goeiige
teddybeer is, te weinig 'kantig' in
zijn persoonlijkheid, waardoor
elke rol, wie hfi ook moet spelen,
een vriendelijke teddybeer-rol
wordt. Dat kan ook weer niet de
bedoeling zfin.
Dat de televisie intussen veel
meer 'op de huid van de kijker' is
geschreven dan de film blfikt
ook wel uit het feit dat gebeurte
nissen op de televisie in Neder
land veel meer rumoer en com
motie veroorzaken dan filmge
beurtenissen. Toevallig werd dat
onlangs even tegengesproken
door de gang van zaken rond de
film 'Het Bittere Kruid', maar
ook die opschudding werd toch
makkelijk overtroefd door alle
opschudding over de reclame-
boetes van minister Brinkman
en het interview dat Sonja Ba
rend met de voortvluchtige ban
kovervaller Stanley H. heeft ge
had.
Over het effect van dat optre
den lfikt me het laatste woord
nog niet gezegd. Ik kreeg bij
voorbeeld een telefoontje van
een 81-jarige lezeres, die vond
dat ik ten onrechte bezwaar te
gen dat optreden bfi Sonja had
aangetekend. Die man had nog
nooit geschoten, en daar wordt
nu zo'n hetze tegen gevoerd. La
ten ze dat liever doen tegen die
jongens in Egmond, die een jon
gen hebben doodgeslagen op het
strand. Als dat mfin zoon was
overkomen had ik ze persoonlijk
doodgeslagen, zei mijn 81-jarige
zegsvrouwe, maar ik heb wel zo
veel mensenkennis, dat ik weet
dat ik voor Stanley H. geen extra
slot op mfin deur hoef te doen,
voor die man hoef ik echt niet
bang te zfin!
Moeten wc dat dan misschien
als een positief effect zien van
Sonja's programma? De eerst
toch wat angstig gemaakte Ne
derlander gaat nu toch rustig sla
pen, want zolang hfi geen bank is
hoeft hfi voor Stanley H. geen
vrees te koesteren! En o ja, het
tweede ding dat Wim Wenders
me leerde was, dat je elke foto of
elk stuk papier tegen een beeld
scherm dat aanstaat kan 'plak
ken' zonder gom en zonder dat
het er af valt.
HILVERSUM (GPD) - Ook in
Nederland lijkt nu het einde in
zicht van de saaie tv-middagen
met herhalingen van vee-art-
senseries, Engelse les of - op
woensdag programma's die
slechts voor kinderen bestemd
zijn.
Een jaar nadat Veronica nood
gedwongen met 'Tineke' het
fenomeen 'middagtelevisie'
lanceerde bij het verkrijgen
van de B-status waren de
avonden al vol hebben nu
ook KRO, VARA, NCRV en
TROS zich gestort op de doel
groep die in de middaguren
reeds tijd heeft om zich voor de
buis te nestelen.
Daarmee richten de omroepen
zich niet bij voorbaat op een
'kleine' doelgroep. Zo'n
MIDDAG-TV
800.000 werklozen, een paar
mifioen huisvrouwen, school
gaande jeugd, studerenden en
enkele honderdduizenden die
part-time en in ploegendienst
werken en bovendien bejaar
den behoren ertoe.
Vamdaag de eerste aflevering
van een driedelige serie over
'middagtelevisie', een nieuw
fenomeen binnen het nationale
omroepwezen, over 'KRO's
Middageditie' op dinsdag, VA-
RA's 'Bfi Koos' op zaterdag of
NCRV's 'Wissels' op vrijdag.
Dick Passchier en Legien
wat u wilt": de show is al begonnen
voordat Koos in de ether is.
Zowel VARA als KRO proberen
naast deskundigen ook onderwer
pen uit het gewone leven aan bod
te laten komen. De Nederlandse tv-
journalistiek heeft de goede ge
woonte huiswerk te maken. Pro-
duktiemedewerkers nodigen die
.experts' uit die het leuk lijken te
verwoorden, hoewel het natuurlijk
sterk van het onderwerp afhangt of
de kijker daarmee ook geamuseerd
wordt. Maar een journaliste die
veel van mode afweet, een fotogra
fe uit de provincie die oude men
sen fotografeert en een ontbijtje
met het ADM-personeel gaan er
natuurlijk in als koek.
Koos Postema: „Aad van den Heu
vel en ik maken ae twee 'zwaarste'
'Wissels'.
middagprogramma's. Zowel in de
Middageditie als bfi ons is ruimte
voor echt nieuws. Het grote ver
schil zit in de uitzenddag. Aad
- maakt een soort avondkrant in tv-
vorm, bfi ons is het een soort week
endeditie, waarin plaats is voor on
derwerpen die je ook in de weèk-
endbijlage van kranten tegen
komt".
Aad van den Heuvel laat duidelfik
doorschemeren dat hij het „harde
werk" zoals hfi dat bijvoorbeeld in
de 'Alles is anders show' deed wel
mist. Voor zfin mediashows was
dit seizoen helaas geen geschikte
uitzendavond te vinden, maar Van
den Heuvel erkent blij te zfin dat
hfi in de middageditie af en toe wel
eens een serieus onderwerp kan
„wegproppen".
Luwte
Maar hfi ziet ook andere voordelen
in zfin middagwerk: „Dit is voor
Han van der Meer en mij een kans
om wat in de luwte van al die com
petitie te opereren. We hebben nu
even geen last van die sfeer van:
wie is er de beste, Adriaan van Dis
of Jan Lenferink...".
Koos Postema: „Ik geloof daar niet
in. Die competitie is er toch altijd,
ook bfi de middagprogramma's. Ik
durf daar wat eerfijker in te zfin.
Wij zfin de hele tijd bezig met het
bijschaven van het programma -
we verzinnen bijvoorbeeld die kfi-
kersspelletjes om mensen aan het
programma te binden. We zitten
met middag-tv in een proces van
volwassen worden".
HILVERSUM (GPD) - „Dit pro
gramma is naar mfin mening nog
iets te kabbelend. Ik zou graag wat
vaker een onderwerpje hebben
waarvoor de kijkers even op het
puntje van hun stoel gaan zitten.
'Wissels' is heel vriendelijk, er
wordt op niets en niemand gescho
ten. En dat hoeft ook niet Maar
een beetje vuurwerk af en toe zou
ik er best in willen hebben".
Dick Passchier; je gooit er een
kwartje in en hij praat voor een
gulden. Het prototype van de pre
sentator die nimmer met de mond
vol tanden staat. Ook niet als hfi
zich samen met collega Legien
Kromkamp heeft ontworsteld aan
het schootsveld van de camera's
die de vijftiende aflevering van het
NCRV-middagprogramma Wissels
aan de ether hebben toevertrouwd.
Dick Passchier windt er geen
doekjes om: Wissels is nog bezig
naar een evenwichtiger vorm toe te
groeien.
„De oorspronkelijke bedoeling
was een magazine met een week
bladachtige functie te maken waar
bij we zo nu en dan zo actueel kon
den zfin dat gebeurtenissen die
zich op de dag van de uitzending
voordoen aan bod kunnen komen.
Dat is er tot nu toe nog niet zo goed
uitgekomen".
Zfin medepresentatrice Legien
Kromkamp: „Dat heeft te maken
met het gegeven dat NCRV's ac
tualiteitenrubriek Hier en Nu later
op dezelfde avond uitzendt. Je zou
dan een concurrentiestrijd kunnen
krfigen tussen twee programma's
van dezelfde omroep. En daar is
het beleid van de NCRV nu een
maal niet op gericht. Het gaat in
Bij de KRO weet men de 'Middage
ditie' nog altijd niet boven de mid
denmoot uit te tillen, ondanks de
inzet van 'zwaargewichten' als Aad
van den Heuvel en Han van der
Meer en de algemeen erkende lief
talligheid van Dieuwertje Blok.
Het programma scoort een waarde
ringscijfer van 6,8 6,9 en er kfiken
ongeveer 975.000 mensen (7 8
procent).
Koos Postema, alweer een journa
listiek zwaargewicht, vergaat het
beter. Na aan het begin van dit tv-
seizoen steeds tweede op de kfik-
cfiferranglijst te hebben gestaan,
kon 'Bfi Koos' naar de eerste plaats
oprukken in de periode dat 'Tine
ke' een maand wegbleef uit angst
voor de sluikreclameboetes. Nu is
VARA's 'Bfi Koos' het best beke
ken (ruim anderhalf mifioen kij
kers ofwel twaalf procent) middag
programma en het waarderingscij
fer ligt boven de zeven.
De makers van KRO's Middagedi
tie hebben echter een argument
om de rapportcijfers van de NOS
weg te wuiven. Hun programma
zou namelijk „actueler dan alle an
deren" zfin. Een echte .nieuws
show' die de kijker heet van de
naald informeert met hard nieuws,
maar ook met de meer gezellige on-
derwerpjes.
Een kijkje op studiovloer nummer
3 bevestigt dat min of meer. Zelfs
de weerman stelt zich zodanig op
de hoogte, dat hfi in zfin praatje de
allerlaatste meteorologische gege
vens kan verwerken. En ook de
jopge presentator Derk Bolt heeft
het vak goed geleerd (kennelfik
van Aad van den Heuvel want Bolt
immiteert hem in zfin manier van
ondervragen vrijwel vlekkeloos) -
de weerman krijgt te verstaan dat
hfi weer en wind beter in zfin eigen
woorden kan voorspellen dan in de
taal der deskundigen. Bolt in een
gesprekje vooraf: „Dan maar iets
minder exact, als het maar begrij
pelijk is".
Overigens is het op dinsdagmid
dag in studio 3 niet de heksenketel
>die men van „een echte nieuws
show" zou verwachten. De KRO
nodigt geen publiek uit - er wordt
slechts gewerkt en men tracht wel
iswaar alles dat op het draaiboek
staat zoveel mogelijk te actualise
ren, veel ruimte om het program
ma om te gooien en het laatste
nieuws te laten voorgaan, is er niet.
Slechts één redacteur is met de te
lefoon in de weer om nog iets uit te
zoeken - dat is die blonde jongen
over wiens hoofd de camera in
zoomt naar de presentatietafel en
waardoor ook de kijker de indruk
krijgt dat we hier met levensechte
redactieburelen te maken hebben.
Dat is natuurlijk niet zo, want drie
minuten na de rechtstreekse uit
zending wordt het decor alweer af
gebroken voor het volgende pro
gramma. Alle middagprogramma's
komen overigens uit deze zelfde
studio.
Geintjes
Bfi Koos gaat het anders. De gezel
ligheid die de buis op zaterdagmid
dagen siert, is ook daadwerkelijk
in de studio te proeven. Kleine po
diumpjes worden volgestouwd
met publiek, gasten en belangstel
lenden. Een andere verhoging is
voor muzikanten gereserveerd. En
als een heuse showmaster heet
eindredacteur Jan Nagel deskun
digen en gewoon volk welkom.
Geintje over de Elfstedentocht,
grapje over Koos' voorkeur voor
Feyenoord en „u kunt bestellen
Han van der Meer en Aad van den Heuvel: 'Middageditie'.
Brard presenteert 'San Remo'
SAN REMO (GPD) - Patty Brard
is in Italië uit meer dan tweehon
derd kandidates geselecteerd om
op 7, 8, en 9 februari het bekende
San Remo Songfestival te presen
teren. Dat festival zal in tal van lan
den worden uitgezonden. Niet al
leen in Europa, maar ook in Cana
da en enkele Zuidamerikaanse lan
den. De finale-avond zal in totaal
zo'n tweehonderd mifioen tv-kfi-
kers trekken.
Het songfestival omvat op de eer
ste avond een wedstrijd voor be
ginnende Italiaanse popgroepen
en op 8 februari een voor gerenom
meerde binnenlandse bands. Tij
dens de laatste avond binden de
beste groepen in beide categorieën
met elkaar de strijd aan. Het festi
val wordt opgeluisterd met optre
dens van tal van wereldberoemde
artiesten, waaronder Tina Turner,
Duran Duran, Sade, Phil Collins,
waren. Helemaal gehonoreerd
werden deze verwachtingen dit
keer niet. Hoewel de uitvoering
zonder meer geïnspireerd en ver-
dienstelfik was, miste ik de grote
lijn waar de programmatoelich
ting terecht van sprak. Het geraf
fineerde vervloeien van de
steeds wisselende stemmingen
en klankkleuren ontbrak, zodat
het totaalbeeld te fragmentarisch
bleef.
De individuele solistische bij
dragen vanuit het orkest waren
boven alle lof verheven. Ge
opend was met het Hoorncon
cert van Mozart, door hoornist
Pieter Gouderjaan met gave ron
de toon gespeeld, en door het or
kest met grote zorg begeleid.
Vooral het Rondo blonk uit door
de zorgeloze speelsheid die Mo
zart soms eigen is.
De Zuidkoreaanse pianist Kun
Woo Paik heeft met zfin indruk
wekkende vertolkingen van Ra
vels meesterlijke concert voor de
linkerhand de zaal terecht tot
ovaties gebracht. De felheid en
tederheid, de ingetogenheid en
het uitdagende, al deze elemen
ten waren in zfin superieure pia
nospel verenigd. Minder geraffi
neerd is de Ouverture Groot Rus
sisch Paasfeest van Rimski-Kor-
sakow, een werk waarin muzika
le inhoud en lengte elkaar niet
dekken. Het werd zo uitbundig
en aanstekelijk gespeeld, dat ge
beurde wat nooit gebeurt: James
Conlon en zfin orkest verraste
het publiek met een toegift, waar
ook al de vonken van af spatten:
de lichtvoetige musical-achtige
Ouverture Candide van Leonard
Bernstein
MIES ALBARDA
Astrid Joosten en Koos Postema: 'Bij Koos'.
Wissels vooral om het brengen van
veel afwisseling. De onderwerpen
die we aanpakken, kenmerken
zich door een grote gevarieerdheid
en ik denk dat dat heel leuk is om
naar te kfiken. Zeker als je het uit
zendtijdstip in aanmerking neemt.
Vanaf kwart voor vfif 's middags
moet je niet verwachten dat men
anderhalf uur aan een stuk gaat zit-
ten kfiken. Je moet het programma -
na vijf minuten afwezigheid weer
gemakkelijk op kunnen pakken".
Wissels wordt wekelfiks voorbe-
reid door een redactie van vijftien
mensen. De helft daarvan heeft een
vast dienstverband bfi de NCRV,
de rest is op parttime-basis werk
zaam. Vergeleken met de middag
programma's van de andere om
roepen is het aantal redactieleden
van Wissels vrij groot.
Legien Kromkamp: „Dat heeft te
maken met het feit dat elk redac
tielid zo'n beetje zfin eigen specia
liteit heeft. Mfin karakter brengt
met zich mee dat ik graag meedraai
in de voorbereiding. Naast het pre
senteren krijg ik daarvoor dan ook
de gelegenheid. Wekelfiks praten
we elke voorgaande uitzending
door en dan is de kritiek niet mals.
Zowel naar degene in de voorberei
ding als naar hen die het uiteinde
lijk moeten uitvoeren. Dick be-
moeit zich nauwelfiks met de voor
bereiding. Hfi pikt informatie heel
snel op en hoort pas de dag voor de
uitzending wat er gaat gebeuren.
Hfi kan er dan de volgende dag vol
komen mee uit de voeten".
Wat de kijkcijfers betreft, verkeert
Wissels nog in de onderste regio
nen van de middagtelevisie. Tot nu
toe weet het programma gemid
deld een dikke 700.000 kfikers aan
zich te binden, terwijl de waarde
ring de zeven nadert. Dick Pas
schier: „Er zit een stfigende lijn in.
Onze piek is ruim een mifioen kfi
kers geweest. En als je dat als ge
middelde kan halen, zou je daar ei-
genlfik heel blfi mee moeten zfin.
Maar als je ziet dat een programma
als 'Tineke' anderhalf miljoen kfi
kers haalt, dan zeg ik dat dat toch
ook voor ons zou moeten kunnen".
Dat het fenomeen middagtelevisie
levensvatbaar is, leidt volgens de
presentatoren van Wissels geen en
kele twfifel. Kromkamp: „Het is
natuurlfik duidelfik dat er volgend
seizoen opnieuw middagtelevisie
moet komen. Als ik Koos Postema
mag geloven, kunnen we dan om
drie uur al gaan beginnen. Dan zou
eigenlijk ook de vraag aan de orde
moeten komen of er in al die mid
dagprogramma niet wat uniformi
teit aangebracht zou moeten wor
den, al was het alleen al een gelfik
aan vangstfidstip"
Passchier: „Nee, die middagtelevi
sie is nu al niet meer weg te den
ken. Het brengen van dit soort pro
gramma's is toch veel beter dan dat
de kijker zes filmpjes krfigt voor
geschoteld?"
Rotterdams Philharmonisch Orkest
o.l.v. James Conlon met La Mer van
Debussy en de Ouverture Groot Rus
sisch Paasfeest van Rimski-Korsa-
kow. Solisten: Pieter Gouderjaan in
het Hoornconcert in Es K.V.495 van
Mozart, en Kun Woo Paik in het Pia
noconcert voor de linkerhand van
Ravel. Stadsgehoorzaal, 1 februari.
LEIDEN - Met de aanstelling in
1983 van James Conlon als chef
dirigent en artistiek leider blfikt
het Rotterdams Philharmonisch
Orkest een uitstekende keuze ge
daan te hebben. Onder zfin lei
ding wordt geïspireerd gemusi
ceerd, waarbfi de zorg voor het
detail niet verwaarloosd wordt.
Al eerder toonde hfi een grote
affiniteit met de klankwereld
van de Franse impressionisten,
zodat mfin verwachtingen t.a.v.
de symfonische schetsen 'La
Mer' van Debussy hoogespannen
Spandau Ballet, Frankie Goes to
Hollywood, Chaka Khan, Wham en
Bronski Beat. Via de satelliet heeft
de presentatrice een interview met
Stevie Wonder.
Patty Brard is vorige week naar
Italië afgereisd om zich voor te be
reiden op het groots opgezette eve
nement, dat telkens live wordt uit
gezonden. Zij is door de Italiaanse
televisiepersoonlijkheid Pippo
Baudo uitgekozen om het festival
te presenteren. Hfi had videoban
den van haar gezien en was nogal
onder de indruk van de wfize van
presenteren van Patty Brard. Bo
vendien vond hfi het een groot
pluspunt dat de Banana-Splitpre-
sentatrice vijf talen, waaronder Ita
liaans, vloeiend spreekt.
De zangeres-presentatrice zal ove
rigens tijdens het festival haar
nieuwe single 'Woman in love', dat
wereldwfid zal worden uitge-
Patty Brard
bracht, ten gehore brengen. Of het
festival ook in Nederland zal wor
den uitgezonden is nog niet zeker.
Wel bestaan er plannen om gedeel
ten van 'San Remo' in een later sta
dium op het Nederlandse scherm
te brengen.