Moskou overlegt
ontwerp-verdrag
Doodstraf geëist in Torun
PC kiest voor harde lijn
Top in Rome over
Euro-ruimtevaart
Gesprek over Taba
levert weinig op
Nieuwe impuls Stoeldiolm-overleg
Franse communisten zetten zichzelf buiten spel
WOENSDAG 30 JANUARI 1985
PAGINA 7
STOCKHOLM (Rtr./UPI) - De Sowjet-Unie heeft gisteren een ontwerp-verdrag voor het
afzien van geweid aangeboden aan de Europese ontwapeningsconferentie, waar 35
landen aan deelnemen.
Bij de opening van de vijfde zittingsronde van de conferentie, waar manieren wor
den besproken om het risico van oorlog in Europa te verminderen, deelde de Russische
ambassadeur Oleg Grinevsky een document uit getiteld „basis-voorzieningen voor een
verdrag inzake het wederzijdse afzien van militair geweld en het behoud van vreedza
me betrekkingen". Het verdrag moet elke staat verplichten niet als eerste conventio
nele en kernwapens te gebruiken. Grinevsky noemde het Russische voorstel „een grote
stap gericht op het verminderen van een militaire confrontatie". Volgens het Russi
sche plan moet een dergelijk verdrag ook het afzien van geweld in de ruimte en tegen
derde staten inhouden.
LONDEN (Rtr/UPI) - De Britse
politie heeft gisteren drie mensen
gearresteerd op verdenking van
moord op een hoge politiefunctio
naris, wiens lichaam zaterdag is ge
vonden bij het huis van een bouw
ondernemer. De politie verhoort
nog zeker 15 mensen die gisteren
zijn opgepakt in Londen en het
westen van Engeland. Volgens een
woordvoerster van de politie kan
het aantal aanhoudingen nog stij
gen.
Het slachtoffer, de 45-jarige John
Fordham, was belast met het on
derzoek naar de grootste goudroof
in de Britse geschiedenis. In no
vember 1983 is voor een waarde
van ruim 100 miljoen gulden aan
goudstaven, diamanten en platina
gestolen uit een kluis bij het Lon-
dense vliegveld Heathrow. Ford-
Arrestaties na
moord en goud-
roof in Londen
ham stond binnen Scotland Yard
aan het hoofd van Cll, de afdeling
zware criminaliteit.
De arrestanten zijn de bouwon
dernemer, zijn echtgenote en een
man die zaterdag bij het echtpaar
was. Niet ver van de plaats waar
het lijk van de politiefunctionaris
is gevonden, ontdekte de politie
goud met een waarde van ruim
250.000 gulden. Deskundigen on
derzoeken het goud, dat waar
schijnlijk omgesmolten is.
In december 1984 zijn twee man
nen tot 25 jaar gevangenisstraf ver
oordeeld wegens hun aandeel in de
goudroof van november 1983. Zij
zeiden niet waar de buit is geble
ven. De roof was het werk van zes
mannen, die de bewakers met ben
zine overgoten en hen in brand
dreigden te steken alg zij de code
van de kluis niet bekendmaakten.
Een bewaker die met de overval
lers had meegedaan, getuigde voor
de rechter tegen de twee veroor
deelden. Hij kwam er met zes jaar
gevangenisstraf van af.
De kraak van de kluis op Heath
row was volgens de politie het
werk van beroepsmisdadigers, die
geweten moeten hebben dat het
transport daar maar één nacht was.
Het was van de Verenigde Staten
onderweg naar het Midden-Oos
ten.
Westerse delegaties toonden zich
kritisch jegens het Russische voor
stel, dat volgens hen al is voorzien
in het handvest van de Verenigde
Naties, de slotakte van Helsinki en
de internationale wetgeving. Maar
Suriname zou
gepraat hebben
met PLO-leider
TUNIS (AFP/ANP) - Een Suri
naamse delegatie die sinds zater
dag in Tunesië verblijft, heeft ge
sprekken gevoerd met leiders van
de Palestijnse Bevrijdingsorgani
satie PLO, onder wie Jasser Arafat.
Dat heeft het officiële Palestijnse
persbureau WAFA gemeld.
De delegatie heeft Arafat na
mens Bouterse uitgenodigd voor
een bezoek aan Paramaribo, aldus
WAFA. De Surinaamse delegatie
zou de mogelijkheden hebben on
derzocht voor samenwerking tus
sen 'de twee revoluties' en 'om de
gezamenlijke strijd tegen zionisme
en het Amerikaanse imperialisme
te versterken'.
Een regerings-woordvoerder in
Paramaribo verklaarde niets te we
ten over een bezoek van een Suri
naamse delegatie aan Tunesië,
noch over een mogelijk bezoek van
de Libische leider Gaddafi aan Pa
ramaribo.
Ex-minister
beschuldigd
zij noemden het ook een van de
weinige Russische voorstellen
waarover zij willen onderhandelen
in Stockholm. De Verenigde Sta
ten en hun bondgenoten stellen
daartegenover voor: - gegevens uit
te wisselen over de organisatie en
plaats van de wederzijdse troepen
machten:
- jaarlijks programma's uit te
wisselen over militaire oefeningen:
- tevoren melding te maken van
belangrijke militaire activiteit;
- waarnemers uit te nodigen voor
dergelijke militaire activiteit;
- snellere communicatie moge
lijk te maken tussen de regeringen
in tijden van crisis;
- en manieren overeen te komen
om het nakomen van de overeen
komsten te controleren.
De Navo-afvaardigingen willen
in Stockholm niet praten over
kern- en ruimtewapens, zeggende
dat de conferentie alleen is gericht
op conventionele bewapening.
Maar westerse afgevaardigden
toonden zich optimistisch dat de
onderhandelingen meer zullen op
leveren dan voorheen, nu het Ame
rikaans/Russische wapenoverleg
binnenkort in Genève wordt her
vat.
BONN (AP) - De Westduitse oud-
minister van economische zaken
Friderichs (FDP) is gisteren offi
cieel beschuldigd van belastingont
duiking. De oud-minister, heeft in
tussen verlof gekregen van de
Dresdner Bank, de op een na groot
ste bank van het land, waarvan hij
voorzitter is.
Friderichs heeft nu een maand de
tijd om op de beschuldiging te rea
geren. Daarna zal de rechtbank be
palen of hij zal worden vervolgd.
De Dresdner Bank zou belasting
hebben ontdoken door het doorstu
ren van schenkingen aan politieke
partijen. Die schenkingen werden
eerst ondergebracht in liefdadig
heidsfondsen. (foto ANP)
ROME - De rol van Europa in
ruimtevaart en ruimteonderzoek is
het onderwerp van een ministers
conferentie die vandaag en morgen
in Rome wordt gehouden. De deel
nemers vertegenwoordigen de elf
lidstaten van de ESA (European
Space Agency): België, Denemar
ken, West-Duitsland, Frankrijk,
Groot-Brittanië, Ierland, Italië, Ne
derland, Spanje, Zweden en Zwit
serland, en drie geassocieerde lan
den: Canada, Noorwegen en Oos
tenrijk.
door
Hein ten Korteriaar
De bijeenkomst wordt gehouden
op uitnodiging van de Italiaanse
minister voor wetenschappelijk
onderzoek, Luigi Granelli, onder
wiens voorzitterschap vorig jaar in
Noord wijk de twintig jaar Europe
se samenwerking op ruimtevaart-
gebied werd gevierd. Kort tevoren
had president Reagan enkele Euro
pese landen uitgenodigd om deel
te nemen aan de realisering van
een ruimtestation, en de tijd leek
dus rijp voor een topconferentie
van ESA-ministers, om zich te be
raden over een nieuw Europees
ruimteprogramma op langere ter
mijn en, daarmee samenhangend,
het Europese antwoord op de
Amerikaanse uitnodiging. Uitein
delijk vroeg Granelli zijn collega's
een kritisch oordeel te geven over
het functioneren van het Europese
ruimteagentschap en voorstellen
te doen voor een verbetering van
de samenwerking.
Dit zijn ook de drie punten op de
agenda van de bijeenkomst, die
wordt geleid door de huidige voor
zitter, de Nederlandse vice-pre
mier Van Aardenne (ons land is
verder vertegenwoordigd door mi
nister van onderwijs Deetman). Op
tafel ligt een voorstel dat naar Gra-
nelli's mening doorslaggevend zou
kunnen zijn, „omdat het Europa
zówel in staat zou stellen een eigen
ruimtestation te ontwikkelen als
deel te nemen aan de realisering
van een segment van het Ameri
kaanse ruimtestation".
Het project, dat voortkomt uit
Duits-Italiaanse samenwerking,
draagt de naam 'Columbus'. Het
betreft een basiselement voor een
ruimtestation, ontwikkeld uit 'Spa
celab', het Europese ruimtelabora
torium, dat vorig jaar aan boord
van de Amerikaanse Shuttle heeft
meegevlogen. „Meerdere Colum-
bus-elementen zouden kunnen
worden samengevoegd om het toe
komstige Europese ruimtestation
te vormen", meent Granelli, „maar
het kan ook worden geintegreerd
in het Amerikaanse Spacestation".
Hoewel het tot nu toe een Duits-
Italiaans project is, is het de bedoe
ling ook de andere ESA-landen bij
de realisering te betrekken. Overi
gens kan Columbus niet meer zijn
dan een onderdeel van een groter
Europees ruimteprogramma. Gra
nelli: „Een werkelijke Europese
autonomie op ruimtegebied kan
moeilijk worden bereikt, als er niet
tegelijk wordt gewerkt aan een lan-
ceerinrichting voor het materiaal
en een Europees bemand ruimte
vaartuig. Daarom zijn wij in princi
pe voor uitbreiding van de samen
werking aan de 'Ariane 5'-raket tot
andere Europese landen".
Granelli baseert zijn optimisme
op het vooruitzicht, dat het ESA-
budget voor ruimte-ondernemin
gen in de komende tien jaar met 60
tot 70 procent zal toenemen (op het
ogenblik ongeveer twee miljard
gulden) en op het feit, dat de tot nu
toe behaalde resultaten bemoedi
gend zijn geweest. De twee voor
naamste problemen voor de confe
rentie zijn naar zijn mening: de
voorkeur van sommige landen
voor nationale projecten boven in
ternationale samenwerking, en de
onevenwichtige verdeling van de
industriële opdrachten over de ver
schillende deelnemende landen.
Thatcher geen
eredoctoraat
LONDEN (GFD) - De weten
schappelijke staf van de universi
teit van Oxford heeft gisteren be
sloten dat premier mevrouw That
cher, een oud-studente aan de uni
versiteit, geen eredoctoraat zal krij
gen vanwege de bezuinigingen van
haar regering op het gebied van on
derwijs.
De premier heeft daarmee een
forse kat gekregen van het geleer
de gezelschap, dat met 738 tegen
319 stemmen besloot haar het ere
doctoraat rechten te onthouden.
Sinds de oorlog hebben alle Britse
premiers die in Oxford gestudeerd
hebben, wél zo'n onderscheiding
gekregen.
Ook een aantal buitenlandse
staatshoofden dat vroeger in Ox
ford heeft gestudeerd, is eredoctor
geworden. Alleen de voormalige
Pakistaanse leider Ali Bhutto viel
destijds uit de boot vanwege zijn
aandeel in de massamoorden in
Bangladesh.
De afwijzing is het resultaat van
een campagne tegen de premier,
die van 1947 tot 1951 in Oxford che
mie studeerde, die een maand
heeft geduurd. Bij dezelfde verga
dering van gisteren werd besloten
de socialistische president van Ita
lië, Pertini, wél een eredoctoraat te
verlenen. Dat voorstel werd niet
eens in stemming gebracht.
Een woordvoerder van Downing
Street 10, die eerder had gezegd
dat de premier graag het eredocto
raat in ontvangst zou nemen als dat
haar zou worden aangeboden, zei
gisteren na de stemming: „Als ze
haar die eer niet gunnen, is zij de
laatste die het eredoctoraat zou
willen".
OOSTENRIJK (AP) - De Oosten
rijkse minister van defensie Fri-
schenschlager zal niet aftreden. De
minister kreeg felle kritiek omdat
hij vorige week de door Italië vrij
gelaten oorlogsmisdadiger Walter
Reder op het vliegveld ontving.
Na urenlang kabinetsberaad maak
ten de liberale partij en de socialis
ten van bondskanselier Fred Sino-
watz bekend dat de (coalitie-)rege-
ring het vertrouwen in hem be
hield. Met dat besluit is een drei
gende regeringscrisis in Oostenrijk
afgewend.
PAUS (DPA/Rtr) Paus Johannes
Paulus II is gisteravond voor een
vierdaags bezoek in Ecuador aan
gekomen. De paus, die uit Vene
zuela kwam, werd op het vliegveld
van Quitto verwelkomd door presi
dent Cordero.
WASHINGTON Lachende demonstranten, die door een lachende -politieman worden
weggevoerd. Dat gebeurde bij de Zuidafrikaanse ambassade in Washington, waar blank
en zwart dagelijks demonstreren tegen de apartheid. En als twee zwarte vrouwen dan
moeten worden opgebracht door een zwarte ordebewaker, die zijn werk moet doen, kan
een glimlach de spanning doorbreken. (toto afp>
Ook lange celstraffen wegens moord Popieluszko
ToniTM mPA/ATrm nQ nr^n. schouwde het als een verzwarende F)p nnpnharp aanWlappr nittp onk De onenbare aan!
TORUN (DPA/AFP) - De procu
reur-generaal van Torun heeft gis
teren de doodstraf geëist tegen ka
pitein Grzegorz Piotrowski wegens
de moord op de Poolse priester
Jerzy Popieluszko. Tegen de drie
overige beklaagden, de luitenants
Leszek Pekala en Waldemar
Chmielewski en de politie-kolonel
Adam Pietruszka is 25 jaar gevan
genisstraf geëist.
Kolonel Adam Pietruszka (47)
achtte hij schuldig aan „het aanzet
ten tot en het helpen bij de mis
daad". Maar Pietruszka kan niet
als „mededader" aan de misdaad
worden beschouwd, aldus de
openbare aanklager. Hij be
schouwde het als een verzwarende
omstandigheid dat de daad gericht
was tegen de politieke lijn van ver
zoening die partij en regering voor
staan. De daders hadden, als mede
werkers van de veiligheidsdienst,
de grondslagen van de rechtsstaat
moeten eerbiedigen.
Hoogmoed heeft de twee hoofd
daders kolonel Pietruszka en kapi
tein Piotrowski tot de „macabere
moord" gebracht, aldus de openba
re aanklager. De twee hadden ge
meend dat zij „aanklager, rechter
en uitvoerder van het^vonnis" te
gen pater Popieluszko Waren. Maar
in de Poolse rechtsstaat is het on
toelaatbaar dat men het recht in ei
gen hand neemt.
De openbare aanklager uitte ook
felle beschuldigingen aan het
adres van de geestelijke. Popie
luszko maakte zich schuldig aan
„extremistische" en „tegen de
staat gerichte" activiteit, wat haast
even ernstig was als het „extremis
me" van zijn ontvoerders. Ook de
priester was tegen de politiek van
verzoening die de autoriteiten in
Warschau nastreven.
Volgens de
openbare aanklager heeft Popie
luszko „haat gezaaid" en de autori
teiten beledigd. Hij had gedacht
dat hij straffeloos het Poolse recht
kon schenden en heeft zijn activi
teit die in strijd met het recht was,
tot zijn dood toe voortgezet.
De openbare aanklager zei dat de
rechtbank tot de conclusie is geko
men dat geen hogere functionaris
sen van het ministerie van binnen
landse zaken betrokken zijn ge
weest bij de ontvoering van de
priester die een uitgesproken sym
pathisant van het verboden vak
verbond „Solidariteit" was. Maar
een apart onderzoek wordt nog in
gesteld naar de mogelijkheid dat
Piotrowski tot zijn daad is aange
zet door een Poolse balling in
West-Duitsland, die tegen Polen
gerichte operaties heeft onderno
men. Het gaat om Grzegorz Suski,
die in de herfst van 1981 tegen be
taling van Piotrowski een pas voor
een reis naar het Westen kreeg.
BEERSJEVA Drie dagen praten
over de vraag, aan wie een vierkan
te kilometer woestijngrond in Taba
aan de Rode Zee toebehoort, heb
ben Israël en Egypte nog niet tot
elkaar gebracht. Na afloop van de
onderhandelingen in de Israëli
sche stad Beersjeva wilde geen van
de partijen gisteravond ook maar
een enkel punt aangeven waarover
overeenstemming was bereikt.
door
Taco Slagter
Over Taba eisen beide landen de
soevereiniteit op. Nadat de terug
gave van de Sinai-woestijn aan
Egypte in 1982 was voltooid, bleef
het omstreden gebied in handen
van Israël. Volgens het vredesver
drag tussen de beide landen zou
over Taba eerst worden onderhan
deld, bij een blijvend meningsver
schil de bemiddeling van een der
de worden ingeroepen, en bij een
impasse de uiteindelijke beslissing
door internationale arbitrage wor
den afgedwongen.
De afgelopen dagen zijn de dele
gaties niet verder gekomen dan el
kaar voorstellen te doen over wel
ke rol de multinationale vredes
macht (MFO) in Taba zou moeten
spelen. De door elf landen gevorm
de vredesmacht, waarvan ook Ne
derlandse militairen deel uitma
ken, bewaakt nu de gedemilitari
seerde zones in de Sinai.
Oneens waren de delegaties het
al onmiddellijk over de bevoegd
heden van de vredesmacht en het
aantal soldaten dat het stukje
woestijnzand in de gaten moet
houden. Israël wil zelf de politie
taak in het gebied vervullen en
vindt zes MFO-soldaten voldoen
de; Egypte daarentegen wil geen
Israëlisch uniform meer zien en
vindt dat er ten minste twaalf mili
tairen voor de orde en rust in Taba
noodzakelijk zijn.
Het feit dat na 22 maanden Israël
en Egypte weer eens op diploma
tiek niveau met elkaar aan tafel
hebben gezeten, wordt in Israël als
het enige lichtpuntje gezien van
een drie dagen durend, geheimzin
nig onderonsje van heren in bla
zers.
Ter voorbereiding van het 25ste
communistische partijcongres, dat
van 6 tot 10 februari wordt gehou
den, is het politburo er nu hard
mee bezig iedereen onder de tafel
te werken die het met de ontwer
presolutie niet eens is.
De PC heeft een aantal dramati
sche periodes in zijn bestaan mee-
gemaakt sinds partijleider Georges
Marchais na de socialistische stem
busoverwinning van mei '81 geheel
onverwacht besloot zijn mannen
aan de regering van president Mit
terrand te laten meedoen. Mar
chais nam zijn viertal weer uit de
strijd terug toen de socialistische
door
Rudolph Bakker
partijideoloog Pierre Mauroy als
eerste-minister werd afgelost door
de pragmatischer premier Fabius.
Sindsdien beschuldigen de com
munistische partijleiders hun oude
partners weer van alles wat er maar
slecht gaat in de wereld. En het is
nu juist deze en zoveelste koers
verandering - die de 'basis' niet
meer neemt.
Georges Marchais en de rest van
zijn redelijk aangeslagen aanhang
hebben zich weer in hun Parijse
'bunker' - een hypermodern
hoofdkwartier van beton en staal -
teruggetrokken en het handjevol
dat niet snel genoeg op de 'harde
koers' wilde terugvallen is buiten
de deur gezet.
Een voorbeeld van zo'n tegen
stribbelaar is de vroegere woord
voerder van de partij, Pierre Ju-
quin. Hij bleef het met een kleine
groep betreuren dat de regerings
band tussen socialisten en commu
nisten verbroken was, vooral ook
omdat hij wist dat de meerderheid
van de communistische kiezers de
ze samenwerking wilde. De aanval
op Juquin betekende meteen een
aanval op de socialisten. Wie zich
de verkiezingstoespraken herin
nert van Georges Marchais ter
voorbereiding van de parlements
verkiezingen van mei '81 hoort nu
dezelfde taal.
André Lajoinie is een van de snel
opkomende kopstukken binnen de
kleine kring van 'houwdegens'. Hij
heeft in het partij dagblad „l'Huma-
nité" het zwaard tegen Juquin op
genomen en hij stelt bij zijn tegen
stander „een neiging vast, terug te
deinzen ten opzichte van de klasse
vijand". En Lajoinie beschuldigt
Juquin ervan dat hij „het Franse
kapitalisme, de leiders van rechts,
het werkgeversverbond en de poli
tiek van de socialistische mach
thebbers schoon wast van iedere
verantwoordelijkheid".
Machthebbers
En dan komt L^joinie's hoofd-
stoot als hij Juquin ervan beschul
digt dat die „de aftocht blaast voor
de buitengewone campagne van
haat en verdraaiing die door de im
perialistische burgerij tegen de so
cialistische landen wordt gevoerd
met behulp van de socialistische
machthebbers".
Het is nauwelijks te bevatten
hoever de partijleiding zich wel
niet heeft teruggetrokken in de
kelders van het communistische
partijmuseum, waar ze op bestofte
slogans stuitte die men sinds het
regeringsavontuur met de socialis
ten als afgeschaft had beschouwd.
Deze taal is ook niet naar de zin
van de ba^is en dat blijkt weer uit
waarop die binnen de
verschillende niveaus van het par
tijapparaat op de ontwerpresolutie
voor het partijcongres reageert.
Van de basis wordt verwacht dat
ze iedere resolutie zonder morren
accepteert, al zijn enige schijnbe
wegingen in de richting van 'kri
tiek' toegestaan. Dit maal doet zich
binnen de partij het historische feit
voor dat op de verschillende ni
veaus de kameraden of helemaal
wegblijven, dan wel zich van stem
ming onthouden of zelfs en dat is
helemaal ongewoon tegen de
ontwerpresolutie stemmen.
Binnen één sectie bijvoorbeeld,
die oud-minister van transport Fi-
termann met zijn aanwezigheid
luister bij zette, werd de ontwer-.
presolutie maar met drie stemmen
meerderheid geaccepteerd en acht
stemgerechtigden brachten hun
stem niet uit. De Franse pers publi
ceert nu regelmatig lijsten van der
gelijke uitslagen, hoewel het lang
niet altijd gemakkelijk is er achter
te komen wat zich in werkelijkheid
heeft afgespeeld.
De organisatorische zeef die er
op de partijcongressen voor zorgt
dat het kaf van het koren geschei
den wordt voor het het raderwerk
verstoort, zal ook dit maal bewerk
stelligen dat van deze twisten op
het officiële podium niet veel meer
te zien zal zijn. Wat niet wegneemt
dat de partijleiding ernstig reke
ning zal moeten houden met de
veranderde omstandigheden.
Realistisch
De PC is hard op weg zich buiten
het politieke spel te plaatsen. Com
mentatoren voorspellen zelfs al dat
ze als politieke factor straks geheel
van het toneel verdwenen zal zijn.
Ook de communistische vakbond
CGT verliest iedere dag weer aan
terrein. Vakbonders en partijleden
zoeken nu eenmaal naar een realis
tische, gematigde en opbouwende
leidraad voor de moeilijkheden in
de wereld van nu en niet in die ten
tijde van Marx.
Partijleider Marchais, die in feite
al sinds zijn plotselinge ommekeer
van mei '81 een groot deel van zijn
geloofwaardigheid verloren had,
houdt zich alleen nog naar buiten
toe staande. Hij zal na het partij
congres onder de arm worden ge
nomen door André Lajoinie, die
overal de klassevijand ziet, en de
buitenlandexpert van de partij,
Maxime Grémetz. Dit drietal zal de
65 jaar oude partij met vereende
krachten nog verder op een zij
spoor rangeren, zo wordt vermoed
En daarmee zal het roerige Fran
se politieke toneel meteen onher
kenbaar veranderd zijn. Extreem
links en rechts zullen worden uit-
gecentrifugeerd en het langverbei
de centrum zal de traditionele te
genstellingen afzwakken en een
beleid op brede basis mogelijk ma
ken. Hiertoe zal echter eerst het
kiesstelsel moeten worden veran
derd, een project dat president Mit
terrand al goeddeels heeft uitge
werkt.
