Ik laat het maar gebeuren'
Seizoenen bestaan niet
meer voor de chef-kok
Renée Soutendijk weer opvallend in 'De ijssalon'
Horeca vindt in Breda het neusje van de zalm
ZATERDAG 26 JANUARI 1985
EXTRA
PAGINA 21
Renée Soutendijk heeft het Nederlands
publiek veroverd met de films 'Het
meisje met het rode haar' en 'Van de
koele meren des doods'. Minder over
rompelend maar beslist niet minder
gaaf, is haar acteren in 'De ijssalon', een
door'Dimitri Frenkel Frank geregisseer
de oorlogsvertelling die deze week in
première ging. Intussen heeft Renée de
afgelopen jaren geacteerd in vijf buiten
landse films die allemaal nog Nederland
moeten bereiken.
'De ijssalon' gaat over een ontroerende
driehoeksverhouding. Renée Souten
dijk is als een Amsterdams volksmeisje
door innige vriendschap verbonden met
Gerard Thoolen als een joodse vluchte
ling en ze is door liefde verbonden met
Bruno Ganz als een innemende Duitse
officier die een oude vriend blijkt van
Thoolen uit diens Duitse tijd. Van alle
kanten door verschillende soorten van
vijandschap bedreigd, beleeft het drietal
enige kortstondige warmte.
Waarom was het voor Renée Souten
dijk aantrekkelijk om na 'Het meisje met
het rode haar' opnieuw in een film te
spelen die gesitueerd is in bezet Neder
land? "Er waren verschillende factoren.
In eerste instantie werd ik vooral aange
trokken door de mogelijkheid te spelen
met Gerard Thoolen en Bruno Ganz. Bo
vendien vond ik het een heel sympa
thiek verhaal en ik dacht met deze rol
iets te kunnen doen. Ik vind die relatie
van die drie mensen erg leuk. Heel lief
en integer bedacht. En wat ik ook kon
waarderen, dat was dat tikje cynische
humor van Dimitri. De keren dat ik hem
tevoren ontmoette, leek hij me een inte
ressante man en er zou een hele goede
crew komen waar ik vertrouwen in
had".
Alweer
"Ik had eerst ook zoiets van: alweer
een film over de oorlog. Maar die oorlog
is hier het belangrijkste niet. Het gaat
om een extreme situatie waarin mensen
belangwekkend kunnen reageren. En ik
vind dat de oorlog niet echt geaccen
tueerd wordt. Het is vooral gebruikt als
iets waar mensen niet voor gekozen heb
ben, maar wat ze overkomt. En dan maar
zien hoe ze zullen handelen. Achteraf is
het altijd makkelijk oordelen over wie
goed of fout is geweest, maar in de
werkelijkheid hebben dat soort begrip
pen nooit zo'n absolute betekenis en ligt
alles veel genuanceerder".
"Het hangt vaak van het toeval af waar
iemand terechtkomt. Ik geloof dat Han-
nie Schaft ook niet alleen maar vanuit
idealistisch standpunt in dat verzet ver
zeild is geraakt. Het zijn de omstandig
heden geweest die haar erin hebben ge
duwd en de wraakgedachte was voor
haar van belang".
Dit is meer een impulsief karakter
dan je te spelen kreeg als Hannie Schaft.
Is dat makkelijker of moeilijker om te
doen?
„Of zo'n karakter impulsief is of niet,
dat is voor mij de moeilijkheid niet.
Want als zo'n karakter als ze ergens op
reageert dat 'in een opwelling doet of
meer doordacht, de reacties moeten toch
op een of andere manier met elkaar over
eenstemmen. Ook in zo'n geval dien ik
als actrice aan te voelen hoe zo'n mens in
elkaar zit. Daar probeer ik me tevoren
een totaalbeeld van te vormen".
"Ik moet zeggen dat ik het in het begin
met deze Trudy best moeilijk heb gehad.
Ik zat niet helemaal op de golflengte van
Dimitri, omdat hij soms nogal warrig
kan zijn; te makkelijk aanneemt dat ie
dereen precies weet wat hij wil. Ik had
wat meer tijd nodig en die was er niet.
Vijfentwintig draaidagen die niet bijzon
der lang waren en die veelvuldig werden
onderbroken door pauzes, wat wel weer
tot gevolg had dat de sfeer op de set erg
relaxed was".
Vertrouwen
"Maar ook al weetje voor jezelf de de
tails van je rol niet exact in te vullen, je
dient vertrouwen te houden in je regis
seur. Die moet het zien als je het fout
doet. Het personage leek in het script
niet duidelijk lijn te hebben. Ik ben er
Terwijl ze in het buitenland van de ene tv-serie in de andere rolt, speelt ze vanaf
deze week andermaal een opvallende rol in de Nederlandse speelfilm 'De ijssalon'.
Het gaat goed met Renée Soutendijk, al relativeert ze haar succes. 'Ik kan altijd
nog terug naar het toneel'.
door Pieter van Lierop
uiteindelijk achtergekomen dat Trudy
niet erg goed is in praten. Ze heeft wei
nig woorden, maar er is geen sprake van
agressieve geslotenheid. Ze kan fysiek
goed reageren, soms zelf uitbundig zijn
en haar houding en blikken geven soms
meer duidelijkheid dan met woorden ge
zegd zou kunnen worden. "Zo heb ik het
opgevat althans".
"Aanvankelijk durfde ik die keuze
niet zo goed te maken, maar Dimitri en
Bruno hebben me geholpen het niet te
nauw te willen zien. Zo'n Bruno Ganz in
de buurt is een geweldige steun. Hij is
vreselijk zeker van zichzelf, terwijl ik
snel twijfel. Bij hem kreeg ik af en toe
steun als ik die bij Dimitri niet kon vin
den. Want ja, het was toch een snelle
klus. Ik ben niet gewend dat een shot er
in één, twee 'takes' goed op dient te
staan. Ik ben gewend dat, als er nog twij
fel bestaat, het nog op een derde, vierde
manier geprobeerd kan worden. Ik heb
intussen meer films gemaakt met Theo
van dé Sande achter de camera dan zon
der Theo en normaal heb ik bij hem ook
nog wel enig houvast. Die speciale ver
standhouding heb ik ook nu weer met
hem gezocht, maar niet gevonden".
"Ja, hij zat natuurlijk ook met het pro
bleem dat het er snel op moest staan.
Overigens vind ik het heel knap van Di
mitri Frenkel Frank dat hij op deze ma
nier kan werken. Hij kende de grenzen
van het produktiebudget, wist dat er per
dag een bepaald aantal shots gehaald
moest worden en dan houdt hij zich
daaraan, zonder dat je zelf aan hem kunt
merken dat hij onder druk staat".
Buitenland
Vertel eens wat over je buitenlandse
bezigheden
"Ik heb 'Inside the Third Reich' ge
daan, een tv-serie over Albert Speer.
Rutger Hauer speelt de hoofdrol. Ik heb
slechts een kleine marginale rol waarvan
je niet veel mag verwachten. Het was
een tv-serie waarvan ik heb begrepen
dat hij uiteindelijk drastisch is ingekort,
dus zit ik er misschien niet eens meer in.
En ik heb 'The cold room' gedaan, een
film voor pay-tv. Een Engelse produktie
die werd opgenomen in Londen en Ber
lijn".
"Dat was een aardig script en een leu
ke tijd, maar toen ik de film terugzag
ben ik me rot geschrokken. Alle zijlijnen
en zij-informatie,die je toch echt wel no
dig hebt, zijn verdwenen. Het ging over
een man die zijn dochter meeneemt naar
Oost-Berlijn en dan zijn oorlogservarin
gen als onderduiker opnieuw beleeft.
George Segal speelt de hoofdrol. Ik ben
zijn Oostberlijnse vriendin... Ja, Segal
was wel een aardige man, ja, maar vrese
lijk moeilijk om mee te spelen. Ik kreeg
weinig contact met hem. Hij kijkt je niet
in je ogen als hij tegen je praat en hij had
er een handje van om zijn tekst te verge
Renée Soutendijk: "Een speciaal doel heb ik nooit gehad".
ten zo gauw de camera op hem gericht
stond. Heel vreemd..."
"Ik heb een rol gespeeld in 'Peter the
great', zo'n peperdure tv-serie van dertig
miljoen, met Vittorio Storaro achter de
camera. Die kan het zich veroorloven
slechts vier, vijf 'takes' op een dag te
draaien. Het werd opgenomen in Wenen.
Op het ogenblik filmen ze verder in Rus
land. Ik ben een minnares van tsaar Pe
ter. Ook niet zo'n grote rol. Maar hij had
groter kunnen worden, maar dan had ik
me van oktober vorig jaar tot en met mei
beschikbaar moeten houden om nog een
keer twee weken te komen filmen in
Rusland en dat was het me niet waard".
Kwaad
"En ik heb in Canada gewerkt met Mai
Zetterling, voor 'The hitchhiker', een
speelfilmpje van een half uur, gedraaid
in zes dagen, met Franco Nero als tegen
speler. Het is een onderdeel van een ver
der uit te bouwen tv-serie, een beetje
naar het voorbeeld van 'Twilight Zone'.
Allemaal kleine suspense-filmpjes ver
bonden door een rode draad. Ze hebben
er tien opgenomen in tien weken tijd en
ze worden momenteel in Amerika uitge
zonden. Als het aanslaat maken ze er
nog twintig bij en die worden dan in Eu
ropa opgenomen door regisseurs waar
de producent speciale bewondering
voor heeft".
"Van de eerste tien zijn er drie door
Mai Zetterling geregisseerd. Een leuk
mens trouwens. Hoe oud zal ze zijn?
Zestig? Maar heel inspirerend... En ik
heb 'Abwarts' gedaan, een Duitse thril
ler die iets weg heeft van 'De Lift'. In
Duitsland heeft hij gigantisch gelopen
en ik meen dat The Movies hem in Ne
derland zal uitbrengen. Ik heb het met
veel plezier gedaan, maar ik ben heel
kwaad geworden toen bleek dat ik was
nagesynchroniseerd, terwijl in het con
tract stond dat ik mijn eigen stem kon
gebruiken en in het script stond dat ik*
uit Nederland afkomstig was".
"Maar het schijnt dat de distributeur
die nasynchronisatie er door heeft ge
drukt. Die man vond dat ik een accent
uit het Ruhrgebied had en dat scheen
niet te kunnen. En dan zie je toch dat
iemand in twee dagen tijd onmogelijk
hetzelfde in een stem kan leggen, als
waaraan iemand anders vier maanden
gewerkt had. Je hebt het gevoel dat de
kwaliteit van ie rol meteen met vijftig
procent daalt. Maar er was niks tegen te
beginnen".
Frustrerend
Waarop ben je als actrice tot op he
den het meest trots?
"In Nederland zijn er in een paar films
momenten waarvan ik zeg: dat is gelukt.
'Het meisje met het rode haar', 'De koele
meren', 'De ijssalon'. Kleine momenten.
Maar ik weet het zelden zeker. Nou. en
wat ik in het buitenland gedaan heb. dat
heb ik nog niet allemaal gezien. Maar ik
heb het nog niet erg bevredigend gevon
den. Je moet toch van voren af aan be
ginnen. Minder interessante rollen ac
cepteren om een beetje naam te krijgen.
Dat is wel frustrerend".
- Maar als je het als actrice zou willen
maken, moet je je daar dan niet vesti
gen? Permanent bij de hand zijn?
"Daar zijn verschillende opvattingen
over. Voor mijn gevoel werkt dat niet. Ik
ben er een paar keer geweest, maar ik
denk niet dat ik het er lang zou kunnen
uithouden. Ik heb er nu een heel goede
agent, in Engeland trouwens ook. Mis
schien is het arrogant, maar ik probeer
het op mijn eigen manier en als dat niet
lukt, dan hoeft het niet. Ik zie Amerika
niet als het walhalla of zo. Alleen, door
het succes van vooral 'De vierde man'
daar, is het voor mij de meest toeganke
lijke markt. En er zijn natuurlijk ook
Amerikaanse produkties die in Europa
worden opgenomen".
"Ik zou ook graag met regisseurs uit
andere Europese landen willen werken,
maar die kennen mij niet. Engeland vind
ik interessant, maar ze maken daar niet
zo gek veel films, of het zijn films die zo
vreselijk Brits zijn dat ze er niet zo gauw
verlegen zullen zitten om een actrice uit
Nederland".
Toneel
Heb jij favoriete actrices?
"Ik vind wat Meryl Streep doet heel
mooi. Ik heb niet echt een voorkeur,
maar er zijn wel een aantal mensen die
ik erg bewonder, zoals Jessica Lange,
Sissi Spacek, Ellen Burstyn... Jazeker,
ik zie erg veel films. Ik ga minstens een
keer per week, veel vaker dan naar de
schouwburg. Toneel kan sterker
werken. Alleen, dat gebeurt zo zelden.
Zelf heb ik de laatste drie jaar geen thea
ter meer gedaan. Harold en Maude is het
laatste geweest. Daarvóór heb ik veel
theater gedaan. Maar het lullige van
theater is dat het zo ver van tevoren ge
pland wordt en dat er zo enorm veel tijd
in gaat zitten".
"Vooral bij vrije produkties waarvoor
je dan speciaal gevraagd wordt, omdat je
eenmaal een naam hebt. Maar ik heb dan
zoiets van: leuk hoor, zo'n voorstelling
dertig keer. Maar honderd vijftig keer?
Dus ik hou het af. Ik redeneer: op het
ogenblik ga ik meer de kant van film op,
maar ik kan altijd terug naar het toneel.
En dat is makkelijker dan andersom.
Dus ik laat het maar gebeuren".
- Je had geen zin in 'Ik, Jan Cremer'.
"Om een paar redenen. Ik had er nog
heel weinig over gelezen en absoluut
geen contract of wat dan ook, en toen
werd ik al gebruikt als uithangbord voor
de publiciteit. En dan de associatie: Jan
Cremer, seks, bloot, Renée Soutendijk!
Ik had er helemaal niet bij stilgestaan
dat zoiets kon gebeuren en ik zeg ook
niet dat het de schuld was van de produ
cent, maar het bekoelde mijn enthou
siasme. En dat terwijl er in dat stuk hele
maal niet zo'n prominente vrouwenrol
inzat. Die moest er dan vanwege mij in
worden geschreven. Ik heb het niet aan
gedurfd, hoewel ik Frans Marijnen een
heel intrigerende toneelmaker vind. De
tijdsfactor was eveneens een bezwaar. Ik
wens die produktie overigens het aller
beste".
Afhankelijk
Is er iets dat je als actrice vreselijk
graag zou willen doen?
"Dat heb ik nooit gehad; een speciaal
doel, of iets waarnaar ik uitzie. Maar om
dat je als actrice zo enorm afhankelijk
bent van wat je wordt aangeboden, ge
beurt het maar zelden dat je betrokken
wordt bij iets waar je nou werkelijk voor
de volle honderd procent achter staat.
Daarom zou ik wel eens de kans willen
krijgen om iets van het begin af te hel
pen opbouwen en behoorlijke zeggen
schap hebben over wat ik wil doen en de
mensen uitkiezen met wie ik graag wil
werken. In een veel eerder stadium bij
iets betrokken worden en het verder hel
pen ontwikkelen. Dat zou ik dolgraag
eens een keer willen meemaken".
Seizoenen en afstanden bestaan
niet meer voor de chef-kok. Krijgt
hij het in z'n hoofd in januari aard
beien op het menu te zetten, het
kan. Tikt hij een aardig recept met
struisvogelbiefstuk op de kop of
denkt hij aan aan voorgerechtje
met verse ganzelever, geen pro
bleem. Hij hoeft dergelijke bestel
lingen niet lang van tevoren op te
geven bij de importeurs, nee hij
gaat zijn produkten zelf vers inko
pen bij het ISPC in Breda.
Daar vindt de chef-kok zijn verse en
exotische groenten, vlees uit Ierland,
vis uit Zuid-Amerika en patisserie-pro-
dukten uit Frankrijk. Kortom, alles
wat hij voor zijn keuken denkt nodig te
hebben.
In Breda kan de chefkok (maar ook
de kantinebeheerder of de fritesbak-
ker) kiezen uit ruim 48.000 produkten,
van trilapia (een tropische zoetwater
vis) tot linnengoed voor de tafel.
In de klantenkring van het ISPC zijn
dan ook alle lagen van de horeca verte
genwoordigd, maar sinds de "vers
markt" openging, richt met zich voor
al op de 4000-5000 goede restaurateurs
uit Nederland, Belgiè en Luxemburg
die in Breda hun exclusieve ingrediën
ten komen inkopen. En in die klanten
kring vinden we ook het Leiderdorpse
restaurant Elckerlyc.
Plezier
Het is zes uur in de ochtend als Pa
trick Rosalie, chef-kok van Elckerlyc
in zijn auto stapt om naar Breda te rij
den. Rond zeven uur wil hij daar aan
komen, want na het inkopen moet
weer voor de lunch worden gezorgd.
Een vroegertje dus voor de Fransman,
die sinds 1982 in Nederland werkt
maar nog altijd een grote voorkeur aan
door Henriëtte van der Hoeven
de dag legt voor produkten uit zijn ge
boorteland.
Hij kan, zo vertelt hij, met zijn oor
spronkelijk puur franse recepten in
Nederland best uit de weg, al moet er
omwille van de prijs wel eens worden
geïmproviseerd. Sommige ingrediën
ten kosten hier in Nederland nu een
maal veel meer dan in Frankrijk en dan
moeten er alternatieven worden ge
zocht. Maar dat heeft geen invloed op
het plezier dat Patrick in zijn vak heeft.
Als we rond zeven uur in Breda aan
komen is het er nog betrekkelijk rus
tig, een half uurtje later gonst het er
van de bedrijvigheid. Verse groente
wordt binnengereden, in de grote vis-
hal wordt een kanjer van een zalm op
ijsblokken gelegd en in de slagersafde
ling worden Charolais-ossen uit
Noord-Ierland verpakt voor de ver
koop.
Het tweemansbedrijf dat Guus Rof-
felsen achttien jaar geleden opzette
hij begon met frikadellen en voorge
bakken frites is uitgegroeid tot een
organisatie, met 125 medewerkers,
onderwie tal van specialisten. Be
drijfsleider Tom Romijn is duidelijk
trots op de vakkennis die in huis is.
Zijn mensen weten waarover ze praten,
want in veel gevallen verkopen ze niet
alleen maar trekken er ook op uit om in
te kopen en nieuwe markten te ontdek
ken.
Depot
John Peek, commercieel manager
van het ISPC, zegt elk horeca-produkt
te kunnen leveren. Met inkopers over
de hele wereld, een depot in Rungis (de
nieuwe Hallen van Parijs) en een eigen
versimport (slechts tien procent van de
verse produkten wordt door derden
aangevoerd) lijkt dat ook geen onwaar
schijnlijke bewering. "Nieuwe produk
ten vinden is vaak geen probleem",
zegt Peek, "het is veel moeilijker het
produkt van het Afrikaanse of Zuida-
merikaanse platteland op het vliegtuig
met bestemming Nederland te krijgen.
Levert het transport rechtstreeks naar
Nederland te veel moeilijkheden op,
dan doen we het via het depot in Run-
gis. Twee keer per week rijden onze
vrachtwagens daar naartoe, dus dat is
geen probleem".
De boodschappenlijst van Patrick
Rosalie stelt het ISPC in elk geval niet
voor problemen. Hij scharrelt eerst
rond op de groente- en fruitafdeling.
Bekijkt kritisch de vele verschillende
slasoorten, keurt enkele soorten fruit
en kiest dan voor piepkleine bananaan-
tjes, niet groter dan een duim. Het
moet voor een kok heerlijk zijn zoveel
soorten van een produkt, (bijvoorbeeld
boontjes) te zien. "Er zijn geen dadels",
klinkt het later wat teleurgesteld, maar
hij heeft het nog niet gezegd of de do
zen met verse dadels worden binnen
gereden. Vervolgens is de vleesafde
ling aan de beurt. Ook daar zijn de sei
zoenen vervaagd door de import uit het
buitenland maar, wild is in de winter
maanden toch altijd nog een veelge
vraagd produkt. Patrick zoekt ganzele
ver, die hij voor de lunch wil gebrui
ken. Niet te veel, want het aantal
lunchgasten is die dag niet zo groot.
"Kijk dat is nu het voordeel van dit
centrum", zegt Patrick, "je kunt hier
kleine hoeveelheden meenemen, een
halve kilo of een kilo, ze snijden het af
en verpakken het meteen zodat het
strak direct de koelcel in kan".
Paradepaardje
Op de tocht over 15000 vierkante me
ter bedrijfsruimte waar de hele wereld
vertegenwoordigd lijkt te zijn, komen
we via de drankafdeling waar flessen
port uit 1900 534 per fles), een keur
aan whisky's (alleen al 60 soorten malt)
en prachtige wijnen niet altijd zo prij
zig) in de visafdeling, een beetje het pa
radepaardje van het Bredase bedrijf. In
grote aquariums vinden we gele forel
len, rivierkreeftjes uit Turkije, Jobsvis
van de Seychellen. Het gebied van de
Seychellen is door de ISPC-mensen
zelf ontdenkt en nu importeert men
niet minder dan achttien vissoorten uit
d*.t gebied.
Een van de meest gevraagde produk
ten van deze afdeling is echter de verse
zalm. Wekelijks gaat er zo'n 1000 kg
over de toonbank. Het is een paradijs
voor de liefhebber van lekker eten daar
in Breda. Zeker als je er voor de eerste
keer komt, kijk je je ogen uit. Maar ook
Patrick, die geduldig de hele rondgang
heeft meegemaakt, ondanks zijn krap
pe tijdschema, luistert vol interesse
naar Charles Roffelsen die over vis uit
Zuid-Amerika vertelt, en passant een
kreeft uit het zoutwaterbassin vist en
uitlegt dat de elastiekjes om de scharen
zijn aangebracht om te voorkomen dat
de dieren elkaar doodvechten, want
dat zou toch jammer zijn van alle moei
te om ze levend in Nederland te krij
gen.
Op de terugweg naar het restaurant
werpen we ook nog even een blik op de
zoetwarenafdeling. "Kijk, wijst Pa
trick, "dit is heerlijk ijs uit Frankrijk".
Op de vraag of hij dat ook koopt.
schudt hij gedecideerd het hoofd.
"Nee, ijs maak ik zelf. Niet zo veel want
er zijn zoveel andere fijne nagerech
ten". Later bij de lunch blijkt dat hij als
kenner van zijn klanten toch enige
voorkeur voor ijs heeft opgemerkt,
want hij serveert het met de op de val
reep veroverde dadels.
Het is dan inmiddels drie uur 's mid
dags geworden en Patrick gaat in zijn
keuken aan de slag voor het diner.
"Goed koken is niet zo moeilijk, glim
lacht hij. Natuurlijk, je moet de goede
produkten hebben maar het is ook een
kwestie van organiseren. Je kunt heel
veel voorbereiden zodat het uiteinde
lijk klaarmaken niet echt lang hoeft te
duren".
(foto Hole Studio).
Verse vis en schelpdieren uit tal van landen zijn in Breda dagelijks voorradig.
