'Wat kunnen we doen met
het werk van Zoetemelk?'
Vorst levert tuinders flinke schadepost op
Oud kaart
boek over
Warmond
Haarlemmer na 10 jaar ldaar met historisch werk 'Tussen Kaag en Braassem'
Maatregelen
om energie
te besparen
werpen
vruchten af
DONDERDAG 24 JANUARI 1985
REGIO LEIDEN
PAGINA 19
Het vroegere gemeentehuis van de Heerlijkheid Vrije en Lage Boeckhorst, nu te vinden in het bijna vergeten
gehucht Zevenhuizen, een buurtschap van de gemeente Alkemade. (foto wim Dijkman)
een scriptie over de sociale geogra
fie van Alkemade. Een beknopte
versie hiervan staat in de bundel.
Het boek, dat bijna driehonderd
pagina's telt, is verlevendigd met
vele illustraties die nog nooit eer
der zijn gepubliceerd zoals oude
dorpsgezichten en prenten uit lang
vervlogen tijden. Van der Steur
vertelt met veel genoegen deze illu
straties bij elkaar te hebben verza
meld.
Achter in het boek is een biblio
grafie opgenomen en een kroniek
van de belangrijkste gebeurtenis
sen in Alkemade. Deze kroniek
eindigt in 1980 met de oprichting
van de historische vereniging 'Oud
Alkemade'.
Irritatie
De gemeente Alkemade heeft
Van der Steur de afgelopen jaren
regelmatig achter de broek gezeten
om op te schieten. "Toen ik een
jaar of drie, vier bezig was, werd de
gemeente geirriteerd. Ze wilden
snel resultaat zien. Door een aantal
privé-omstandigheden kon ik ech
ter toen niet verder. Vooral (oud)
burgemeester P.J. Bolten heeft
eens flink aan de bel getrokken.
Maar ik doe het uit vriendelijkheid.
Ik verdien er zelf niets mee. Alleen
verwacht ik dat ik de gemaakte on
kosten terugkrijg, verder niets. Het
was een enorm leuk werk om te
doen maar ik ben blij dat het ach
ter de rug is. Af en toe was ik het
best wel eens zat".
Als alles meezit dus aanstaande
maandag de officiële presentatie
van het boek. Hoewel, de presenta
tie is al een paar keer uitgesteld en
de gemeente Alkemade heeft het
boek nu nog niet in huis. De uitge
ver heeft beloofd dat maandag
avond een exemplaar aanwezig zal
zijn. Daar hoopt de gemeente dan
maar op.
De gemeente krijgt 500 exempla
ren om aan goede relaties uit te de
len. Vanaf vrijdag 1 februari ligt
het boek 'bij alle boekhandels van
de gemeente Alkemade' (één-red)
te koop. Om de bevolking van alle
kernen de gelegenheid te geven
het boek te kopen, zal worden ge
probeerd het boek voor de verkoop
neer te leggen bij sigarenhandels
en supermarkten. Het boek kost 55
gulden. "Voor zoveel informatie en
zoveel werk een lage prijs", aldus
Van der Steur.
WARMOND - Inwoners van
Warmond kunnen binnenkort
uitzoeken wie er heel vroeger
op hun plekje in het dorp
woonde. Warmond heeft name
lijk nog een 'kaartboek' uit 1667
en deze wordt weer op de
markt gebracht.
Het kaartboek kan worden
gezien als een voorloper van
het kadaster. Het is bewerkt
door de Haarlemmer A.G. van
der Steur. Hij heeft de druk
proeven al in huis. Warmond is
volgens de historicus een van
de weinige gemeenten in Ne
derland die nog een dergelijk
kaartboek heeft. Als alles mee
zit komt het dit vooijaar in de
verkoop.
ALKEMADE - Over De
Kaag is lang geleden een
liedje gemaakt waarin
wordt vermeld dat dit ei
landdorp de grootste ge
meente in de omtrek was.
Tot voor kort werd daar har
telijk om gelachen. Wie had
tenslotte kunnen vermoe
den dat dit lieflijke, roman
tische dorpje in het verle
den het handelscentrum
van de Veen was. Toch
blijkt de strofe wel degelijk
op waarheid te berusten.
Een manuscript daterend
uit 1680 staaft deze stoute
bewering.
door
Huib Hikke
Dit is één van de vele 'nieuwe' his
torische feiten die zijn opgenomen
in de bundel 'Tussen Kaag en
Braassem' die als ondertitel 'Bij
drage tot de geschiedenis van de
gemeente Alkemade' meekreeg.
Ruim tien jaar was Haarlemmer
A.G. van der Steur (45) bezig met
de samenstelling van dit werk.
Maandag 28 januari is het (einde
lijk) zover dat het eerste boek offi
cieel kan worden gepresenteerd.
"Het is een hele tijd maar er wordt
in Alkemade wel eens vergeten dat
ik het in mijn vrije tijd heb moeten
doen", aldus Van der Steur die
over de inhoud van het boek wei
nig kwijt wil. "De mensen moeten
het zelf maar lezen".
Van der Steurs dagelijks werk
bestaat uit het leiden van een kle
dingzaak in Haarlem. Hij is in hart
en nieren een Haarlemmer. Het fa
miliebedrijf begon in een tijd dat er
nog geen confectiekleding was:
1789. Hoe komt een Haarlemmer er
bij om een historisch boek samen
te stellen over Alkemade? "Sinds
de middelbare school heb ik grote
interesse in de geschiedenis. Ik be
gon met het uitzoeken van de voor
geschiedenis van het geslacht Van
der Steur. Daar was ik binnen een
jaar mee klaar. Ik kwam tot kort na
1600. Daarna begon ik met het uit
zoeken van mijn moeders familie.
Mijn moeder heet van haar achter
naam Oudshoorn, een bekend ge
slacht in Warmond. Overigens zal
een van de voorvaderen wel af
komstig zijn uit Oudshoorn, nu een
deel van Alphen aan den Rijn.
Toen ik zo bezig was met de Ouds
hoorns, kwam ik veel dingen tegen
over de plaats Warmond. Ik vond
het aardiger zaken over Warmond
boven water te halen dan me alleen
bezig te houden met de Ouds
hoorns. Zijdelings kom je bij zo'n
genealogisch onderzoek allerlei
dingen tegen. Warmond had bij
voorbeeld vier kastelen en er was
een felle anti-Franse beweging. Ik
heb hier een tiental artikelen over
geschreven voor historische tijd
schriften. Eind jaren zestig heb ik
ook een boek geschreven over in
de Warmondse historie, 'Heeren en
Bueren' getiteld. Warmond heeft
allerlei raakpunten met de ge
meente Alkemade. Aan de oost
kant, de kagerplassen, zijn de gren
zen van Warmond en Alkemade
nauw met elkaar verweven dus ik
kwam regelmatig zaken tegen die
te maken hadden met Alkemade.
Nog zijn ze trouwens bezig met de
vraag hoe de grens tussen beide ge
meenten het beste kan lopen".
Zo stuitte Van der Steur bijvoor
beeld op de Aparte Heerlijkheid
Vrije en Lage Boeckhorst (17e en
18e eeuw), het tegenwoordig bijna
vergeten gehucht Zevenhuizen.
Het is een kleine watersportkolo
nie tussen Oud Ade en Zweiland
(deel kagerplassen). Alleen het
vroegere gemeentehuis herinnert
nog aan vroeger dagen.
Zoetemelk
Begin jaren zeventig ging Van
der Steur informatie inwinnen bij
de gemeente Alkemade over War
mond. Hij kwam terecht bij de
toenmalige burgemeester P.M.F.
Smolders. "Deze toonde mij een
manuscript van G.M. Zoetemelk.
De burgemeester had het al aan
een paar deskundigen laten zien.
Die waren tot de conclusie geko
men dat het niet het niveau had om
A. G. van der Steur uit Haarlem voor één van zijn vele boekenwanden, in de hand een uniek belastingboek van
Alkemade. 'Je leert hieruit vele dingen'. <fot° Bo«r>
klakkeloos te worden gedrukt. Het
manuscript telt duizend getikte
vellen over de geschiedenis van Al
kemade. Zoetemelk, een huisschil
der, hoort thuis in een rijtje van an
dere mensen die zich hebben be
ziggehouden met de geschiedenis
van hun woonplaats. In Woubrug-
ge had je veldwachter O.C. van He-
messen, in Noordwijk bakker J.
Kloos, in Warmond W.C.H. Ma-
chen, een verzekeringsagent en in
Alphen had je de onderwijzer
W.M.C. Regt. Leuk dat je per dorp
zo'n mannetje had. 'Wat kunnen
we doen met het werk van Zoete
melk?' vroeg Smolders mij 'Geef
eens advies'. De burgemeester
vond het een goede zaak als er iets
met de vellen zou kunnen gebeu
ren voor de bevolking. De gemeen
te had het gekregen uit de nalaten
schap van Zoetemelk".
Van der Steur wilde er wel iets
mee doen. Niet alles wat Zoete
melk had geschreven was bruik
baar. Twee zaken waren volgens de
Haarlemmer aardig: de dingen die
Zoetemelk zelf had meegemaakt
en de huisschilder had uittreksels
gemaakt van de raadsverslagen uit
de negentiende eeuw. Al snel werd
gedacht dit in aangepaste vorm op
te nemen in een bundel over Alke
made. Het zou tenslotte zonde zijn
om het werk van Zoetemelk te la
ten bestoffen in het archief van Al
kemade.
Bijdragen
Het boek dat maandag officieel
wordt gepresenteerd, is samenge
steld uit een aantal bijdragen van
andere mensen. "Het behandelt
niet de gehele geschiedenis van Al
kemade. Vandaar ook 'bijdrage tot'
als ondertitel", aldus Van der
Steur. Behalve een bijdrage van
Zoetemelk is er bijvoorbeeld een
bijdrage van R. Rentenaar van het
bureau Naamkunde van de Ko
ninklijke Nederlandse Academie
voor wetenschappen over de her
komst van de naam Alkemade. De
ze naam stamt namelijk al uit de
middeleeuwen.
Van der Steur was zeer verguld
met een zeldzaam manuscript dat
in het Alkemadese archief bleek te
zijn opgeslagen: een belastingco-
hier uit 1680. Eén van de bijdragen
van de historicus heeft dit boek als
basis. "Dit soort werken zijn in de
meeste plaatsen verloren gegaan.
In Alkemade gelukkig niet. In dit
boek staan alle aangeslagenen en
je kunt hierin prachtig de verschil
lende welstandsklassen zien. Per
woonkern heb je een sociale strati
ficatie. Uit dit boek blijkt bijvoor
beeld dat in die tijd De Kaag de
grootste gemeente was. Het had
een bevolking van schippers die de
grote rivieren bevoeren. Zij brach
ten onder meer tuinbouwproduk-
ten weg en kwamen terug met pro-
dukten als hout en bakstenen.
Rond 1700 is deze handel in De
Kaag in elkaar gezakt".
Een andere bijdrage komt van de
hand van Paula van Voorthuijsen-
Sanders die is afgestudeerd met
Jac. Ravensbergen: "Je moet maar afwachten of er in het voorjaar wat te verdienen valt". (foto Hoivi
Tuinder Aad van der Meer: "Het extra werk is de moeite meer
RIJNSBURG - Plotseling inval
lende dooi maakte begin deze
week een einde aan veertien da
gen strenge tot zeer strenge
vorst. Veertien dagen lang moes
ten tuinders flink stoken om hun
kassen op temperatuur te hou
den. Dat betekende voor de
meeste bedrijven een extra las-
tenpost van enkele duizenden
guldens.
Energiebesparing is ook voor
de tuinders noodzaak geworden.
Het steeds duurder wordende
gas drukt vooral nu zwaar op de
schouders van de tuinders. Dub
bel glas, plastic-folie en scher
men die de warmte vasthouden,
vinden gretig aftrek in de kas-
sen-teelt. Energiebesparende
maatregelen worden vaak stukje
bij beetje aangebracht. Echt in
grijpende verbeteringen verei
sen een gigantische investering.
Er zijn tuinders die overschake
len van gas op de veel goedkope
re kolen. Tuinders die die stap
wagen moeten echter niet alleen
een dure kolenverbrander aan
schaffen, maar ook de op grond
van de Nederlandse milieu-wet
geving verplichte filterappara-
tuur. Een goed werkende gas-in-
stallatie, gemakkelijk in onder
houd en gebruik, wordt niet zo
maar ingeruild voor een peper
dure nieuwe kolenverbrander.
Alleen voor wie een heel nieuw
bedrijf begint, loont het de moei
te.
Kwaliteitsverlies
Het bleef deze winter niet bij
één financiële tegenvaller. De
kou was zo streng dat het onmo
gelijk bleek de bloemen en plan
ten in voldoende warmte te laten
groeien en bloeien. Kwaliteits
verlies was het gevolg. Een vol
komen ingezakte vraag naar de
produkten maakte de strop com
pleet. Het vervoer over de weg
ondervond grote moeilijkheden
en de klant bedacht zich wel
twee keer om even naar de bloe
menwinkel te lopen. Bloemen-
stalletjes schitterden door afwe
zigheid.
'Noppenfolie'
Jac. Ravensbergen heeft sa
men met zijn broer en neef een
tuindersbedrijf aan de Noordwij-
kerweg in Rijnsburg. Het fami
liebedrijf telt zeven werknemers
en is gespecialiseerd in de teelt
van bolgewassen. De eerste twee
weken van januari verstookte
het bedrijf 26.000 kubieke meter
gas, zo'n 4000 kuub meer dan in
de vorige jaren. Dit betekende
ongeveer 2500 gulden extra
stookkosten. "Toch hebben we
de kassen niet verwarmd zoals
het zou moeten. Dat is gewoon
niet te betalen", zegt Ravensber
gen. Minder stoken brengt met
zich mee dat de tulpen dit jaar
zeker twee weken later dan nor
maal te krijgen zullen zijn.
door
Martin Ruessink
Ravensbergen spreekt ook van
een tegenvallende verkoop rond
kerst: "Toen zijn er 300.000 tul
pen de deur uit gegaan. Die
brachten per stuk zes tot zeven
cent minder op dan normaal. Dat
is een forse tegenslag".
Het zal volgens broer Gerrit nog
een poosje duren voordat de
schade van afgelopen weken
weer is weggewerkt: "Je moet
maar afwachten of er in het voor
jaar wat te verdienen valt. Het
kan best dat het aanbod van
bloemen dan weer veel te groot
is, wat de prijs flinkt drukt. De
meeste bedrijven blijven hard
doorwerken. Maar voor degenen
die er al niet zo best voor ston
den, kan de slechte situatie van
nu de doodklap betekenen".
De gebroeders Ravensbergen
hebben enkele kassen met nop
penfolie en isolatiegordijnen
dicht gemaakt. Binnenkort is
een andere hal aan de beurt voor
een grondige isolatie. De kosten
worden zoveel mogelijk ge
spreid. Overstappen op kolen zit
er voorlopig niet in. Jac. Ravens
bergen: "Nee, het zou jaren du
ren voordat we zo'n investering
hebben terugverdiend. Als ze de
prijs van het gas maar eens wat
omlaag....".
Kolen
Tuinder Aad van der Meer be
gon afgelopen zomer een spiks
plinternieuwe tuinderij in het
tuinbouwgebied Kloosterschuur
in Rijnsburg. Hij had zijn oude
bedrijf kunnen verkopen en kon
zo van voren af aan beginnen.
"Dat was een groot voordeel,
want ik heb alles op de nieuwste
technieken kunnen afstellen.
Het bleek dat stoken met kolen
grote besparingen oplevert, on
danks de dure filterinstallaties".
Van der Meer is nu blij dat hij de
overstap heeft gewaagd. Hij be
spaart nu een kwart op de stook
kosten, wat in de afgelopen we
ken een flink bedrag heeft ge
scheeld. "Maar ik kan pas over
een jaartje zeggen wat de defini
tieve balans is. Je weet dat nooit
precies van tevoren".
Van der Meer heeft zijn nieuwe
kas (ruim 4000 vierkante meter)
vol staan met anturiums, een
plant die veel warmte nodig
heeft. In de kas heerst een con
stante temperatuur van 18 gra
den. Om zo weinig mogelijk
energie te verliezen, heeft de kas
twee lagen glas en een warmte-
scherm. Een computer regelt au
tomatisch de mate van vochtig
heid en licht en de hoogte van de
temperatuur. Het warmtescherm
gaat 's avonds vanzelf dicht. Tus
sen het dak en het scherm zit een
laagje lucht dat isolerend werkt.
Alles bij elkaar leveren het ko-
lenstoken en de isolatie een be
sparing van ongeveer 40 procent
op, wat neerkomt op 215 kuub
per vierkante meter per jaar. Van
der Meer: "De kas zit zelfs zo
goed dicht dat ik een kwartier
per dag gas moet verbranden om
extra kooldioxyde te verkrijgen
Die kooldioyde is nodig om de
planten goed te laten groeien".
Van der Meer krijgt geregeld be
zoek van collega-tuinders die wel
eens wat meer willen weten over
het stoken met kolen. Ondanks
de grote belangstelling voor de
kolen, kent de bollenstreek maar
enkele tuinders met een dergelij
ke installatie. Van der Meer: "Je
moet echt helemaal opnieuw wil
len beginnen, anders loont de in
vestering niet". Het extra onder
houd aan de verwarmingsinstal
latie neemt hy op de koop toe:
"Dat is de moeite meer dan
waard".
