Leger is vijandig
milieu voor vrouw
50guldei
Een draaibank zonder
smeerolie in Vietnam
Kassa;
Niet mis
HBFffl
Vakbond wil vertrouwenspersoon
Smog zorgt al
600 jaar lang
voor overlast
Samkalden,
Toxopeus:
Ministers
van Staat
Bewaker bij justitie
ensceneerde overval
Speelplaatsen niet veilig
Leidse biochemicus kritiseert projecthulp
Bejaarde kiest vaak
met-kerkelijk tehuis
ZATERDAG 19 JANUARI 1985
PAGINA 5
UTRECHT (ANP) - Driekwart van de vrouwen bij de krijgsmacht heeft wel eens last
van ongewenste intimiteiten. Grove taal en seksueel getinte grapjes en opmerkingen
komen het meest voor, maar ook gevallen van aanranding en chantage zijn bekend.
Dat zo blijkt uit een enquête die de
christelijke vakorganisatie van mi
litairen ACOM het afgelopen jaar
onder haar vrouwelijke leden heeft
gehouden. Er werken ongeveer
1500 vrouwen in militaire functies
bij de landmacht, luchtmacht en
Het onderzoek toont volgens de
ACOM aan dat er in het leger het
nodige mankeert aan het gedrag
ten opzichte van vrouwen, maar
dat de krijgsmacht er toch vergele
ken met de rest van de maatschap
pij niet extra negatief uitspringt.
In het bedrijfsleven hebben
vrouwen evenveel last van onge
wenste intimiteiten, zo stelt de
DEN BOSCH (ANP) - Een 21-jarige
employé van een particuliere be
wakingsdienst heeft op twee ja
nuari in het paleis van justitie in
Den Bosch een overval in scène ge
zet Hij heeft dat gedaan om de
aandacht van zijn persoon af te lei
den. Het bewakingsbedrijf stelde
op dat moment al een intern onder
zoek in naar enkele onregelmatig
heden. Dat heeft een woordvoer
der van de politie meegedeeld.
De verdachte, afkomstig uit
Vught, had halverwege december
ingebroken in het paleis van justi
tie. Daarbij maakte hij een pistool,
een wapenstok, twee knevelkettin-
TANDARTSFRAUDE - De ge
meentepolitie van Terneuzen heeft
gisteren een tandarts uit die plaats
gearresteerd die ervan wordt ver
dacht in de periode van 1979 tot en
met 1983 het Algemeen Zieken
fonds voor een miljoen gulden te
hebben opgelicht. Over het jaar
1984 zijn nog geen controles uitge
voerd.
De man zou herhaaldelijk hande
lingen meermalen hebben gedecla
reerd.
Westerse landen geven ont
wikkelingslanden vaak
technische hulp zonder zich
te bekommeren om de be
geleiding en de 'nazorg'. Er
worden soms projecten op
gezet die niet'goed aanslui
ten op het niveau van het
hulpvragende land en er is
veelal onvoldoende gekwa
lificeerd personeel om een
project te kunnen voortzet
ten. In het Westen wordt dat
niet of onvoldoende onder
kend.
door
Wim Wirtz
Dr. Kees Planqué, biochemicus
aan de Leidse universiteit, heeft
dat voor zichzelf vastgesteld aan de
hand van zijn ervaringen als coör
dinator van een tweetal - weten
schappelijke - projecten in Viet
nam. "Ik werd daar geconfron
teerd met allerlei problemen die te
maken hebben met de kloof die er
gaapt tussen de hoogwaardige ont
wikkeling van het rijke Westen en
het niveau van ontwikkelingslan-
Kees Planqué: kloof, «foto Hc
ACOM, die daarbij verwijst naar
een inventarisatie van dit pro
bleem die andere CNV-bonden vo
rig jaar in hun eigen sector hebben
gemaakt. De ACOM is het daarom
niet eens met de stelling van de
Emancipatieraad dat het met het
seksisme binnen de krijgsmacht
erger is gesteld dan elders in de sa
menleving.
Ombudsvrouw
Uit het ACOM-onderzoek blijkt
dat vrouwelijke militairen veel
voelen voor een ombudsvrouw,
waar zij met hun klachten terecht
kunnen. De bond heeft daarom be-
gen, drie holsters, een semafoon en
een trui buit. Bij de inbraak werd
hij geholpen door een collega, een
23-jarige inwoner van Waalwijk.
Het tweetal heeft bekend ook
nog spullen te hebben weggehaald
uit enkele andere bedrijven die ze
moesten bewaken. Alle gestolen
goederen zijn teruggevonden.
De man uit Waalwijk werkte
sinds 1982 bij het bewakingsbe
drijf. De andere verdachte trad
daar afgelopen zomer als parttime
werkkracht in dienst. Sedert die
tijd moest de politie van Den
Bosch regelmatig uitrukken naar
het paleis van justitie wegens loze
alarmeringen. De verdachte uit
Vught heeft bekend daar verant
woordelijk voor te zijn geweest.
Op twee januari besloot hij een
overval in scène te zetten om de
aandacht van zichzelf af te leiden.
Het interne onderzoek van het be
wakingsbureau had namelijk aan-
wijzigingen opgeleverd dat het
tweetal betrokken was bij de onre
gelmatigheden. De man uit Vught
boeide zichzelf na eerst twee ra
men te hebben geopend.
Hij vertelde te zijn overvallen
door twee onbekende mannen.
den. Ik hoorde bijvoorbeeld van
een fabriek die door een westers
land aan Vietnam was geleverd; ze
haalden daar maar twintig procent
produktie omdat ze onvoldoende
gekwalificeerd personeel hadden.
Je ziet dat meer: westerse landen
die in Vietnam fabrieken neerzet
ten, en daar blijft het dan bij. Het is
natuurlijk ook de makkelijkste ad
ministratieve handeling. Je levert
een fabriek en verder bemoei je je
niet met de manier waarop zo'n fa
briek moet worden voortgezet, dus
met de bemanning".
Planqué vermoedt dat het in an
dere ontwikkelingslanden al niet
veel anders toegaat. In zijn visie
hebben de rijke donorlanden - hoe
goedwillend ook - nog steeds de
neiging hun eigen hoogwaardige
ontwikkeling te projecteren op
Derde-Wereldlanden, die dan wor
den geacht in versneld tempo hun
achterstand in te halen. Hij noemt
het simpele voorbeeld van enkele
draaibanken die door een westers
land aan Vietnam werden geleverd
zonder bijbehorende smeerolie,
die daar niet verkrijgbaar was. Hij
is in Vietnam tegen meer van dit
soort problemen aangelopen en
heeft daaruit de conclusie getrok
ken dat er in het Westen (of zo men
wil: het Noorden) kennelijk onvol
doende wordt nagedacht' over de
praktische consequenties van be
paalde hulpprojecten.
Watervarentje
Planqué coördineert mede na
mens de Stichting NUFFIC (sa
menwerkingsorgaan van universi
teiten en hogescholen op het ge
bied van ontwikkelingssamenwer
king) onder meer een project van
sloten om zelf nog dit jaar een der
gelijke vertrouwenspersoon aan te
stellen. De ACOM hoopt dat ook
het departement van defensie ini
tiatieven in die richting zal nemen.
De enquête is medio vorig jaar
gehouden door de werkgroep
vrouwelijke militairen van de
ACOM, als reactie op een verzoek
van de SER aan de vakbeweging
gegevens te verzamelen over onge
wenste intimiteiten op het werk.
De bond heeft een kleine 200 vrou
welijke leden en van hen hebben er
45 aan het onderzoek meegewerkt.
Volgens voorzitter J. Peeters van
de werkgroep kan de uitkomst van
de enquête als representatief voor
de hele krijgsmacht worden be
schouwd.
Over ongewenste intimiteiten in
het leger is nog weinig bekend. Uit
de enquête blijkt volgens Peeters
dat vrouwelijke militairen bij wat
onschuldiger gevallen veelal zelf
aan de tegenpartij laten weten dat
zij er niet van gediend zijn, wat
meestal tot resultaat heeft dat zij er
verder van verschoond blijven.
Ook enkele ernstige gevallen waar
bij het tot aanranding en chantage
zijn aan de werkgroep gemeld.
Ontslag
Voorzover Peeters weet is het
nog nooit voorgekomen dat een
dergelijk misdrijf tot een zaak voor
de krijgsraad heeft geleid. Het is
volgens hem al wel enkele keren
gebeurd dat slachtoffers zelf maar
ontslag namen uit de dienst. For
meel kunnen vrouwelijke militai
ren die door mannelijke collega's
worden lastig gevallen hun beklag
doen bij hun commandant. In de
praktijk blijkt dat maar weinigen
daar gebruik van maken, aldus
Peeters, omdat de vrouwen er ken
nelijk weinig heil van verwachten.
Een belemmering daarbij is ook
dat het soms een meerdere is die
over de schreef gaat. Dat gaat dan
vaak gepaard met chantage, zoals
het dreigen om moeilijkheden te
maken bij bevordering of het sla
gen voor opleidingen, aldus Pee
ters.
een aantal wetenschappelijke in
stellingen in Nederland (Leiden,
Amsterdam, Delft, Wageningen) en
van de Universiteit van Hanoi.
Doel van het project is het onder
wijs en onderzoek in Vietnam te
verbeteren op het gebied van gene
tica (erfelijkheidsleer), celbiologie,
biochemie, plantenfysiologie,
plantenbiochemie en microbiolo
gie.
Zo wordt er onder meer onder
zoek gedaan naar een in Vietnam
veel voorkomend watervarentje -
de Azolla - dat in een 'leefgemeen
schap' (symbiose) met een bepaald
soort blauwwier betrekkelijk grote
hoeveelheden stikstof kan omzet
ten in ammonium, dat weer ge
bruikt kan worden voor bemesting
in de landbouw. Een ander project-
onderzoek richt zich op het terug
dringen van de malariamug, die nu
nog voornamelijk wordt bestreden
met DDT. Bij dat onderzoek wor
den in Hanoi onder laboratorium
condities larven van de meest
voorkomende malariamug ge
weekt. Zo kan het insekt worden
gekarakteriseerd en - zo mogelijk -
op langere termijn genetisch wor
den veranderd.
In het kader van het project ko
men Vietnamese wetenschappers
geregeld naar ons land om hier te
worden bijgeschoold. Omgekeerd
gaan ook Nederlandse weten
schappers, onder wie Planqué, af
en toe naar Vietnam om er pools
hoogte te nemen en zonodig nieu
we afspraken te maken.
Politiek
Minister Schoo (ontwikkelings
samenwerking) heeft het voortbe
DEN HAAG (ANP) - Het woord
smog is een samentrekking van
de Engelse woorden „smoke"
(rook) en „fog" (mist). Smog
staat ook wel bekend als fotoche-
mische luchtverontreiniging.
Verontreiniging van de Tucht
hangt samen met de sterk toege
nomen verstedelijking en indus
trialisatie (chemie en petroche
mie) en de buitensporig toegeno
men energiebehoefte voor pro
duktie, transport en comfort.
Maar het probleem is al eeuwen
oud. Al in 1306 werd in Londen
een verbod uitgevaardigd kolen
te stoken wegens de rookover
last.
Ongewone weersomstandighe
den leidden in 1930 in België tot
een catastrofe. In de Maas-vallei
bleven enorme hoeveelheden
rook (koolmonoxide) hangen.
DEN HAAG (ANP) - Uit een opi
nie-onderzoek van de Universiteit
van Leiden blijkt dat de kerkelijke
gezindte niet zo belangrijk wordt
gevonden bij de keuze van een ver
zorgingstehuis. Minder dan een
kwart van de mensen tussen de
vijftig en de zeventig vindt de ker
kelijke richting „heel belangrijk".
Ruim de helft geeft de voorkeur
aan een algemeen tehuis.
Volgens het onderzoek spelen
staan van dit en nog twee andere
projecten in Vietnam voorlopig ge
garandeerd. Maar dat lijkt een uit
zondering. Er zijn 19 projecten in
Vietnam geschrapt en die worden
nu langzaam maar zeker beëin
digd. Daartoe behoort ook het
tweede project dat Planqué coördi
neert, namelijk de inrichting van
een elektronische, fijnmechani-
sche en glastechnische werkplaats
ten behoeve van hulpprojecten aan
de Universiteit van Hanoi.
Planqué waagt zich niet aan poli
tieke speculaties over het waarom
van deze ministeriële maatregel -
bij een aantal organisaties wordt
ronduit gezegd dat minister Schoo
Vietnam politiek 'niet ziet zitten'.
Wel constateert hij dat de 19 ge
schrapte Vietnam-projecten onder
de vorige minister van ontwikke
lingssamenwerking Van Dijk een
goede ambtelijke beoordeling heb
ben gekregen. "Er wordt nu nogal
eens gezegd dat projecten humani
taire doelstellingen moeten heb
ben. Op grond daarvan worden en
zijn ook projecten afgewezen. Maar
het is niet duidelijk wat er precies
onder humanitaire doelstellingen
moet worden verstaan".
Planqué is verre van gelukkig
met het beëindigen van een betrek
kelijk groot aantal projecten in
Vietnam. Het land is nog volop in
de wederopbouwfase ("Je ziet
overal nog de gevolgen van de oor
log: verwoeste bruggen, wegen, ge
bouwen"), het lijdt in velerlei op
zicht onder grote schaarste en
heeft een gigantische buitenlandse
schuld, terwijl de indertijd door de
Verenigde Staten toezegde herstel
betalingen uitblijven.
waardoor in december duizen
den mensen ziek werden en on
geveer 60 personen aan vergifti
gingsverschijnselen overleden.
Soortgelijke omstandigheden
deden zich in oktober 1948 in de
Amerikaanse stad Donora
(Pennsylvania) voor, waar circa
20 mensen de dood vonden door
de luchtverontreiniging. Het
aantal doden ten gevolge van ex
treme luchtverontreiniging in de
periode van 5 tot 9 december
verscheidene aspecten een rol bij
de keuze van een tehuis. Een meer
derheid van de 250 ondervraagde
ouderen, allen uit Leiden, vindt het
belangrijk dat het tehuis een mo
dern gebouw is. De vraag van wel
ke kerkelijke kleur het tehuis
blijkt vooral van belang voor actie
ve kerkgangers.
De onderzoekers vinden het op
merkelijk dat veel nederlands her
vormden (36 procent) en gerefor
meerden (tien procent) de voor
keur geven aan een algemeen te
huis. Vooral voor katholieken en
nederlands hervormden geldt dat
ze nog liever in een algemeen te
huis terechtkomen dan in een te
huis van een andere christelijke ge
zindte.
De resultaten van het onderzoek
zijn gisteren aangeboden aan de
opdrachtgever, de provincie Zuid-
Holland. Het provinciebestuur wil
de resultaten gebruiken bij het be
leid ten aanzien van verzorgingste
huizen. Op het ogenblik is onge
veer twee derde van de tehuizen in
de provincie van confessionele
grondslag. -
Omstreeks Kerst en Nieuwjaar
heeft hij het land opnieuw bezocht.
Dat bezoek heeft hem nog eens ge
sterkt in de overtuiging dat wester
se landen vaak op een verkeerde
manier ontwikkelingssamenwer
king bedrijven. Daarmee zijn we
terug bij zijn algemene kritiek: do
norlanden houden zich onvoldoen
de bezig met de mogelijkheden
voor projecten in het hulpvragen
de land. "Je ziet het bij verschillen
de projecten: een suikerrietfabriek
die niet boven de zestig procent
produktie uitkomt, een papierfa
briek die door een groot aantal
Zweden draaiende wordt gehou
den omdat er onvoldoende gekwa
lificeerd personeel voor is en om
dat er andere problemen zijn die te
maken hebben met de situatie in
Vietnam. Je hebt er bijvoorbeeld
afwijkingen van tien procent in de
1952 in Londen werd berekend
op 4.000.
Sinds de jaren veertig is het
optreden van smog een regelma
tig voorkomend verschijnsel ge
worden in veel Amerikaanse be
volkingscentra. Sedert de jaren
zestig werden» ook verstedelijkte
gebieden in andere westelijke in
dustriecentra en in Japan in toe
nemende mate met het euvel ge
confronteerd.
Smog kan ontstaan als er stag
naties optreden in de verticale
luchtbeweging, zoals in de vroe
ge ochtenduren, wanneer de
luchtlagen dicht aan het aardop
pervlak kouder zijn dan die er
boven. Indien deze toestand en
kele dagen aanhoudt, zoals bij
geringe windsnelheid in herfst
en winter wel voorkomt, kan
smog ontstaan.
vanaaag officieel geopend door
staatssecretaris De Graaf (sociale
zaken. Bij die gelegenheid verwis
selde tevens een oud Sumatraans
handschrift van de koran van eige
naar. Drs. J. Slomp, Gereformeerd
predikant, schonk dit ruim 150
jaar oude boekwerk de moslimge
meenschap als verzoenend gebaar.
De koran werd 125 jaar geleden ge
schonken aan de Gereformeerde
zending'. (foto anpi
stroomvoorziening; wij hebben
een stabilisator geplaatst waardoor
je steeds op 220 volt kunt blijven
zitten, maar wij werken heel klein
schalig. Bij grootschalige voorzie
ningen (fabrieken, landbouwpro
jecten ww.) loopje tegen het zelfde
soort problemen •'an en die wor
den dan vaak onvoldoende onder
kend".
Het is wat Planqué noemt de
'gap' (kloof) tussen twee ontwikke-
lingsniveau's: een technisch hoog
waardige voorziening die wordt
neergezet in een land met een reus
achtige achterstand. "Ik heb het
zelf meegemaakt. Er gaat een cen
trifuge stuk. Bij ons is dat geen
probleem: je belt het bedrijf en er
komt een technicus die er alles van
weet. Maar in Vietnam moet de
technicus die ook allerlei andere
DEN HAAG (ANP) - De oud-mi
nisters mr Edzo Toxopeus (WD)
en dr. Ivo Samkalden (PvdA) wor
den Minister van Staat. Premier
Lubbers deelde dit gisteren mee na
afloop van het wekelijkse beraad.
Daarmee komt het aantal Minister
van Staat in ons land op zeven. De
anderen zijn oud-premier dr. W
Drees, mevrouw dr. M. Klompé,
mr. J. Burger, dr. M. Ruppert en dr.
J. Zijlstra.
Toxopeus was van 1959 tot 1985
minister van binnenlandse zaken
in de achtereenvolgende kabinet
ten-De Quay en Marijnen. Daarna
was hij commissaris van de konin-
ging in Groningen. In 1980 trad hij
toe tot de Raad van State. Samkal
den was in het kabinet-Cals (1965-
1966) minister van Justitie en werd
daarna benoemd tot burgemeester
van Amsterdam.
De 67-jarige Toxopeus, die rech
ten heeft gestudeerd in Utrecht,
begon zijn politieke carrière als
VVD-lid van de Bredase gemeente
raad in 1949. In 1956 werd hij
Tweede-Kamerlid. Nadat hij zes
jaar lang minister van Binnenland
se Zaken is geweest is hij in 1966
fractievoorzitter van de WD ge
worden. Hij is op 62-jarige leeftijd
lid geworden van de Raad van Sta
te omdat hy ook na zijn 65e door
wilde blijven werken.
Samkalden heeft indologie ge
studeerd in Leiden en is gepromo
veerd tot doctor in de rechten.
Toen hij 26 jaar was, werd hij in
1938 bestuursambtenaar in Neder
lands Indië. Tijdens de oorlog in
Nederlands Indië heeft hij in een
kamp gezeten. In 1946 keerde hij
terug naar Nederland.
Tot hij PvdA-lid van Povinciale
Staten in Gelderland werd in 1954,
heeft hij verscheidende functies
uitgeoefend. Samkalden is twee
keer minister van Justitie geweest:
in 1956 in het derde kabinet Drees
en in in 1965 in het kabinet-Cals.
Momenteel is Samkalden voorzit
ter van Raad van Advies voor de
Ruimtelijke Ordening.
(foto Ken Planqué)
klussen doet, een handleiding pak
ken. Zo'n man moet dus eigenlijk
een genie zijn".
Volgens Planqué is het een 'heel
apart proces' om dit soort proble
men vooraf te onderkennen. Ge
beurt dat niet, dan kan dat niet al
leen ten koste gaan van het project
maar ook van andere, algemene
voorzieningen: "Je moet goed we
ten wat je doet, want de middelen
en goederen in Vietnam zijn
schaars. Om een voorbeeld te ge
ven: in ons project gebruiken wij
tachtig procent van de stroom van
de hele Universiteit van Hanoi. Je
moet daar dus zo goed mogelijk
mee omgaan. Dat geldt ook voor
fabrieken, voor de bouw en noem
maar op. Als je weinig rendement
uit een project haalt, kan dat ook in
andere opzichten schadelijk zijn
voor het land."
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
Als u deze winter de schilder laat komen,
zorgt hi) voor een stevige premie
Van maar helst 50 gulden per man per dag.V
Typisch de winterschilder weer!
RHKMOCElllKHEDtN'
AMSTERDAM (ANP) - Er schort nogal wat aan de veiligheid van speel
plaatsen. Jaarlijks worden er naar schatting 20.000 kinderen in de leeftijd
van 0 tot 19 jaar in een ziekenhuis behandeld na een ongeval op een
speelplaats.
Dit stelt de Stichting Consument en Veiligheid in Amsterdam, die over
dit onderwerp een symposium hield. Daarbij waren ook vertegenwoordi
gers van de rijksoverheid, gemeenten, speeltuin- en recreatie-organisa
ties en van TNO-instituten aanwezig.
Die zijn tot de conclusie gekomen dat er op korte termijn duidelijkere
richtlijnen moeten komen voor de eisen waaraan speeltoestellen, en met
name klimapparaten, glijbanen, schommels, wippen, luchtkussens en ka
beltoestellen, en speelplaatsen moeten voldoen.
'Rakettenbesluit nog overeind'
DEN HAAG (ANP) - De Nederlandse regering ziet geen enkele aanlei
ding om het 1 juni-besluit inzake de kruisraketten hoe dan ook bij te
stellen naar aanleiding van de ontwikkelingen in België en het beraad
van de Belgische premier Martens en president Reagan. Premier Lub
bers deelde dit gisteren mee op zijn persconferentie na afloop van de
ministerraad. Hij sprak in dat verband wel de hoop uit dat het aangekon
digde bezoek van de Russische minister van buitenlandse zaken Gromy-
ko aan ons land plaats heeft voor 1 november, wanneer Nederland defini
tief beslist over al dan niet plaatsing.
De premier heeft deze week het Nederlandse standpunt ook nog eens
toegelicht tijdens een ontmoeting met de Sovjet-ambassadeur in ons
land, Beletsky. In het onderhoud zijn van Russische zijde overigens geen
nieuwe cijfers op tafel gebracht over de huidige aantallen geplaatste SS-
20-raketten in de Sovjet-Unie.
De Azolla het watervarentje onder de microscoop
AMSTERDAM (ANP) - Sinds een eigen moskee. Het cultureel een-
gisteren heeft ook de Bijlmermeer trum voor islamieten Taibah is
Onderzoek onder Leidenaars
