De "Sterrensliow' en de strijd tegen de kou 'Begenadigde vertellers (volks) TV-rubriek Sneeuwstorm in Goes en verminkte koppen in Zwijndrecht De Wereldreiziger, wel aardig, niet duidelijk Big Band Bollenstreek van redelijk gehalte Warmbloedig spel Herman Uhlhorn ZATERDAG 19 JANUARI 1985 RADIO-TV-KUNST PAGINA door Nico Scheepmaker Zou dat nou evenzogoed nog moeilijk zijn, vroeg ik me don derdagavond opeens af. Kan ie dereen het, of heb je er een vaste hand en veel gevoel voor timing voor nodig? Moetje iemand heb ben die niet drinkt, en dus geen last heeft van trillende handen zoals Marjan Berk van zichzelf onthulde in RUR. waarmee ik overigens niet wil impliceren dat ze drinkt, of kun je beter ie mand recruteren uit het leger van regelmatige flipperkastspe- lers en beoefenaars van video spelletjes? Je moet er iemand voor hebben, denk ik, die op de kermis met feilloze hand die scherpgepunte bommetjes feil loos uit het rondcirkelende vlieg tuigje op het hoogste nummer weet te laten neerkomen door op het allerjuiste moment op een knop te drukken. Pas als je dat goed kan, ben je geschikt voor de hoogst verantwoordelijke func tie van wegpieper bij de monta- gedienst van de NOS. Ik zou niet graag de mensen de kost willen geven die nog altiid denken dat minister Brinkman elke avond hoogst persoonlijk voor zijn toestel thuis zit met een versterkte afstandsbediening, zoals de vader van Frits Egters in 'De Avonden' bij de radio zat met 'hard en zacht' op zijn schoot. En dat de minister, terwijl vrouw en kinderen gespannen toekijken, bij elke merknaam schielijk de knop indrukt, waardoor hij die kwalijke naam nog juist bijtijds weet weg te werken (voor de deur van zijn huis staat iedere avond een straalzender van de PTT, want zonder versterkt sig naal redt hij het natuurlijk niet). Welnu, ik kan u melden dat het zo in ieder geval niet gaat, u hoeft niet bij mij aan te komen klop pen voor de kost. Donderdag avond, werd RUR weer danie versjteerd of versierd (het is maar hoe je het bekijkt) door kort muizegepiep. Als je niet van het programma houdt, vind je el ke piep die het gesprokene kor ter maakt wellicht meegenomen, ik kan me zelfs voorstellen dat er preutse gezinnen zijn die de on gegeneerde praat van Marjan Berk of Cor Jaring zozeer verfoeien dat zij elke piep als een vrolijke noot verwelkomen, zich alleen verontrust afvragend of het niet beter zou zijn die piepjes naar die ongegeneerde vertelsels te dirigeren. Maar wacht u rustig af, dat is de volgende stap, voor lopig wordt er alleen geoefend op de merk- en Firmanamen, straks komt de rest aan de beurt! Hoe zouden ze die welgemikte piepjes nu eigenlijk technisch verwezenlijken, vroeg ik mij af. en ik belde Veronica op, waar Wim Schaffelaar het mij precies kon vertellen: „Als een programma wordt op genomen, loopt er gelijk met het beeld- en geluidssignaal een tijd code mee op de band. Die tijdco de dient als referentie bij het monteren van het programma materiaal. De delen die nu niet hoorbaar gemaakt moeten wor den, kun je uitmonteren, of ver vangen door een piep. Aan de hand van de tijdcode kun je de gewraakte passages inlezen in de editor, dat is de montage-een heid, waarna je met behulp van de geluidsmengtafel de pieptoon uit de toongenerator haalt. Er loopt namelijk een kleurenbalk met pieptoon mee om de band goed te kunnen inregelen, en die zelfde pieptoon kan worden ge bruikt om dubieuze tekst te kun nen wegpiepen". Bij RUR zat de fotograaf Cor Jaring, een begenadigd verteller met een markante kop (dat is ook altijd meegenomen op de televi sie). Als ik zo iemand bezig zie op televisie vraag ik mij altijd af of er wel een opsporingsdienst be staat bij de omroepen die zo'n man (of vrouw) meteen in een kaartenbak vastlegt onder de ti tel 'Begenadigde vertellers (volks)'. De Nederlandse televi sie moet nu eenmaal woekeren met een achterban van hooguit veertien miljoen Nederlanders, van wie een groot deel afvalt doordat ze baby zijn, inconti nent, of oersaai. Daarnaast is er de Club van Duizend, bestaande uit een duizendtal Nederlanders die steeds maar weer komen op draven als er over hun speciali teit gesproken moet worden. Het kunnen er ook vijftienhonderd zijn. Professoren als Galjaard en Kloosterman behoren ertoe. En dan opeens komt er iemand in een actualiteitenprogramma of praatshow die je nog nooit ge zien hebt en die op verkwikkend heldere wijze een probleem uit eenzet. Noteer die man, denk ik dan, die is bruikbaar voor het medium, die kun je nog wel eens vaker vragen! Er zou een kaartsysteem van zulke 'mediamiek' begaafde Ne derlanders op allerlei gebied moeten worden samengesteld, zodat de keuze wat groter wordt, en ook beter. Er zijn nu eenmaal zat mensen die alles van een on derwerp af weten, maar die het niet over kunnen brengen, of'het smoel' niet hebben voor de tele visie. Ik heb onder mijn vrienden een paar die het voortreffelijk zouden doen op het scherm, die iets te vertellen hebben en dat ook perfect kunnen, maar die nooit gevraagd worden omdat ze net buiten het openbare schijn- werperlicht vallen. Zonde toch? De Sterrenshow gaat door tot het bittere einde. Nu de winter Nederland al een poosje in een vastberaden greep houdt, is de vraag wat de VARA bezielt om juist in dit jaargetijde met een circustent rond te trekken, actueler geworden dan men bij deze omroep ooit had kunnen voorzien. „We willen wekelijks voor de nodige opwinding zorgen", zo stond in een enkele maanden gele den verspreid persbericht te lezen. Die belofte werd reeds na een week op pijnlijke wijze waargemaakt. Door de lage temperaturen sukkelde de PTT met de straalverbinding waardoor de show noodgedwongen drie kwartier te laat begon en kort daarop door een Eurovisie-uitzending ook nog vroegtijdig moest worden af gebroken. Als VARA amusementsbaas Han van Essen aan die ogenblik ken terugdenkt, kruipt de benauwdheid weer in hem omhoog. „Moet je je voorstellen", vertelt hij kort voor de rechtstreekse uitzending in Goes, „ben je zojuist begonnen aan een voor de Nederlandse televisie volstrekt uniek project en dan gebeurt er zoiets. Overal is rekening mee gehouden en dan krijgen we koud ste winter sinds jaren op ons dak. Om heel snel grijs van te wor den". "Ik weet ook wel dat het voor de televisiekijkers niets uit maakt of ze nu een Sterrenshow zien vanuit Waalwijk of Goes. Daar gaat het ook niet om. Met dit project komen we naar de mensen toe, op plaatsen waar we anders nooit komen door het ontbreken van een geschikte theateraccommodatie. In circus- vorm is dat ook aantrekkelijk. We willen de mensen in de keuken laten kijken". Of het doel van Van Essen en de zijnen inderdaad zonder ern stige kleerscheuren wordt bereikt, is voor een groot deel afhan kelijk van dé ongeveer 25 potige mannen die belast zijn met de wekelijkse verhuizing van het VARA-circus. Onder leiding van de voormalige acrobaat en specialist in de verplaatsing van cir cussen, Joska Lorch uit Naarden, moet die gigantische klus nog zevenmaal worden geklaard. Dick Versteeg volgde de verhuizing van Goes naar Zwijndrecht. Een verslag van het grote afzien ach ter de schermen van een reizend televisiecircus. Sneeuwstorm Goes, zaterdagavond 12 januari, 21.50 uur: op het drukbevolkte po dium in de circustent vloeit de champagne. De aftiteling beleeft zijn laatste ogenblikken. De mu ziek sterft weg, de verbinding met Hilversum wordt verbroken, de to neellampen doven en maken plaats voor de ontnuchterende tentverlichting. Het publiek schui felt naar buiten. Vara's Sterren show nummer drie is voltooid verleden tijd. Willem Ruis trekt zich terug in een achter het po dium geparkeerde camper. De kandidaten en een groot deel van de overige medewerkers aan de show nemen bezit van de pof fertjeskraam. De ontspanning na bijna anderhalf uur rechtstreekse televisie-uitzending kan een aan vang nemen. Precies het tegen overgestelde geldt voor Joska Lorch en zijn manschappen. On middellijk na afloop van het inte De tent van 'Sterrenshow' wordt zondagochtend afgebroken in Goes. Leiden Rijksmuseum van geologie en mine ralogie - Hooglandsekerkgracht. 'Ne derland uit water', t/m 19/5; ma t/m vr van 10-17 uur, zo 14-17 uur. Bibliotheek - Nieuwstraat, wandkle den van Anneke van Overloop, tot 11/ 2: tijdens openingsuren bibliotheek te bezichtigen Lak-galene - Jan de Zoete: Heliogra vure, tot 17/2. Charousko - Oude Rijn la, gouaches van Paula van der Weerdt-Schmit, V m 15/2; dag. van 12-22 uur. Lakenhal - Oude Singel. Maastrichts aardewerk, tot 3/3; di t/m za van 10-17 uur. zo van 13-17 uur. Cosi fan tutte - Gernt Doustraat, gra fiektentoonstelling van-Enk jan, t/m 25/1; ma t/m vr van 10-18 uur, za en zo van 11-17 uur. De Oude Rijn - Stille Mare 4, Johan nes Schimmer, olieverf, gouache, tot 18/2; di t/m za 10-18 uur, do tot 21 uur. zo 11-18 uur. ma van 12-18 uur. Stichting Burcht - expositie van gra fisch werk en advertenties van Hans Koetsie 17 i t 10/2; v t/m z Galerie Denise Stephan - Boisotkade, schilderijen en prenten van Frans de Haas, tot 24/2; vr, za en zo van 13.30 tot 17.30 uur. Ars Aemula Naturae - expositie van werk van docenten, t/m 27/1; tijdens op z 13-16 Piggelmee - Jan Vossensteeg, exposi tie pasteltekeningen Marian Visser, tot 1/2; ma 13-18 uur. di, woe, vr 9-18 uur, do 9-21 uur, za 9-17 uur Holiday Inn - expositie Paul Franzen, olieverf op gekleurd karton of gespo ten hardboard, t/m 30/1. Nederlandse Ver. van Huisvrouwen - Caeciliastraat 18, zeefdrukken an An neke Kok en beeldend werk van Joze- fien Verbiest, tot 9/3; za en zo van 12- Pijpenkabinet - Oude Vest, tentoon stelling kleipijpen uit landen buiten Europa, vn 20/1 t/m 21/4; zo van 13-17 Warmond Het Oude Raadhuis - Dorpsstraat, fo to's Peter Moerkerk, t/m 31/1; woe. do. zo. 14-16 uur. za 11-14 uur Galerie de Pomp - Dorpsstraat. A. van den Ouweelen. winterobiecten. t/m 31/1; di 17-21 uur. woe 10-12 en 14-16 uur. do. za. zo 14-16 uur Mariënhaven - expositie brooddeegfi guren Carla Pont thema 'Circus', tot eind febr. Wassenaar Auberge De Kieviet - Stoeplaan, teke ningen en aquarellen van Addi Kub- binga-Kwakkelstein. tot 14/2; dag. Noordwijkerhout Bibliotheek - beelden, aquarellen en olieverfschilderijen van Margreet Po- lanen, tot 15/2; tijdens openingsuren rieur zal de gehele nacht in beslag nemen. Eerder op de avond heeft Joska Lorch verteld over de barre om standigheden waaronder zijn uit 25 man bestaande ploeg de week er voor heeft moeten werken. „Met het opbouwen, afbreken en ver voeren van circustenten heb ik vrij veel ervaring. Maar wat zich hier heeft afgespeeld is echt ongeloofe- lijk. Het afbreken van de tent in Waalwijk gebeurde in een sneeuw storm en met een temperatuur van 24 graden onder nul. Over het transport naar Goes hebben we zes uur gedaan en daar begon de ellen de opnieuw. De pneumatische boor, waarmee we gaten in de be vroren grond moesten boren, ging kapot. Ook raakte een kraanwagen door bevriezing defect. Gelukkig hebben we veel medewerking van de gemeente Goes gekregen. De kachels? Dat gaat perfect. Al wordt het 40 graden onder nul, dan nog krijgen we de tent lekker warm. We werken met drie kachels die constant hete lucht naar bin nen blazen. Als het publiek in de tent is, moet er zelfs één kachel uit, anders zou het te warm worden". Min 10 graden Tijdens het leegmaken van de tent in Goes toont Joska Lorch zich de leider van een opvallend gedisciplineerd en efficiënt werkende ploeg. Volgens een lang van tevoren uitgekiend systeem wordt de tent ontdaan van zijn in terieur. Een uur na afloop van de uitzending is de helft van de tribu ne al verdwenen en vertoont ook de reusachtige videomuur in het decor reeds een imposant gat. De ontluistering grijpt onbarmhartig om zich heen. Van de glitter en gla mour die hier zojuist nog uitbun dig regeerde is niets meer over. In zijn als kleedkamer fungeren de camper lijkt ook presentator Willem Ruis emotioneel al afstand te hebben genomen van zijn derde Sterrenshow. Op zijn schoot rust een blocnote waarin hij aanteke ningen maakt. „Teksten voor de volgende show", laat hij weten. „Het is toch steeds weer een vreemd gevoel na afloop van zo'n uitzending. Je hebt er met z'n allen hard aan gewerkt om een zo hoog mogelijke kwaliteit te bereiken en dan om tien voor tien is alles ge woon weer voorbij. Wegwerpamu- sement. Dat ontruimen van zo'n tent geeft inderdaad een enorm ontluisterend effect. Je hebt dat in een theater natuurlijk, ook als de lichten gedoofd zijn en de meest schitterende decors worden afge broken. Hier is het echter no'g ra dicaler. Morgenmiddag herinnert niets op deze plek aan de Sterren- show". Even later praat Ruis in de pof fertjeskraam nog even met de kan didaten. In de naast de grote tent opgetrokken artiestenkleedka mers waaien de laatste restjes warmte naar buiten. De vorst zal hier weldra zijn intrek nemen. En kele medewerkers verdwijenen in hun campers, de rest gaat richting hotel. Tegen middernacht zijn al leen nog de mannen van Joska Lorch actief met het vullen van de opleggers. De temperatuur is dan al gedaald tot 10 graden onder nul. Ijzige koude Zondagochtend, 9 uur. De vries kou hangt vredig over het nog niet ontwaakte Goes. Op het plein is de circustent nu geheel ontdaan van de inhoud. Het doek aan de zijkan ten is reeds verdwenen zodat de opleggers naar binnen kunnen rij den voor het laatste deel van de af braak-operatie. Joska Lorch stapt uit zijn camper. Hij heeft enkele uurtjes geslapen en hervat de werkzaamheden met een verba zingwekkende geestdrift. „Als al les meezit, kunnen we vanmiddag om één uur richting Zwijndrecht vertrekken". Zondagmiddag, half vijf: de eer ste Sterrenshow-campers hebben hun plekje ingenomen op een gro te lap asfalt in Zwijndrecht, waar een snijdende ijskoude wind mee dogenloos huishoudt. De mastwa- gens staan op het middenterrein te wachten, de opleggers met de rest van de tent zijn nog onderweg. De pneumatische boor hakt zich ter gend langzaam een weg door het asfalt en de bevroren grond daar onder. Het doordringende geratel doet de eerste nieuwsgierige bewo ners van een nabijgelegen flatge bouw op hun galerijen verschijne- nen. Bij het invallen van de duis ternis passeert de temperatuur op nieuw de min-10-grens. De tenten- bouwers gaan hun tweede achter eenvolgende ijskoude nacht tege moet. Maandagmiddag, half drie: de Sterrenshow-tent staat gedeeltelijk onder een verse laagje sneeuw te pronken op zijn vierde standplaats. Binnen wordt gewerkt aan de op bouw van het podium, de rest van de tent, waarin de blaaskachels hun heilzame werk weer verrich ten, is nog kaal. Met grote stappen beent Joska Lorch met uitgesto ken hand op mij af. Een brede lacht verdringt de vermoeide trek ken op zijn gelaat. „We hebben een verschrikkelijke nacht achter de rug. Die kou maakt je sneller moe. We zijn de gehele nacht doorge gaan. Slechts enkelen hebben tus sendoor wat geslapen". Lorch wijst op de verminkte (koppen van de stalen pennen in het asfalt. „Er was bijna geen door komen aan. De grond raakt steeds dieper bevroren. Bij de politie heb ben vannacht veel omwonenden geklaagd over het lawaai van de boren en de hamerslagen. Volko men terecht natuurlijk. Onder nor male omstandigheden doen we dit veel sneller en geruislozer. Om die mensen wat tegemoet te komen hebben we een deel van de tenttou- wen vastgemaakt aan een opleg ger. En zo blijven we steeds naar nieuwe oplossingen voor nieuwe probelemen zoeken. Hoe lang dat nog lukt? Als het iets minder koud wordt is er niks aan de hand. Dan gaan we gewoon door tot het bitte re einde. Daar hebben ze ons ten slotte voor ingehuurd. Maar als die ijzige koude blijft voortduren zal ik de VARA voorstellen een week langer hier in Zwijndrecht te blij ven staan. Dan kunnen de mannen even bijkomen. Want ondezer deze omstandigheden wordt het zo langzamerhand onverantwoord". "De Wereldreiziger" van Herman Koch door De Omweg. Spelers: Marlies Heuer, Die van Duin en Dennis Malherbe. Regie: Wanda Reisel. Techniek: Jeroen Jansen. Gezien op 18 januari in het LAK-theater. Daar ook van- Het stuk "De Wereldreiziger" van Herman Koch heeft eigenlijk één hoofdpersoon: de Thuisblijver. De hele dag zit hij binnenska mers in zijn leunstoel, rookt een sigaretje en denkt na. Vindt hij een bondige formulering voor het een of andere inzicht in een Filosofisch probleem, dan schrijft hij dat op een kaart. Alle kaarten staan keurig alfabetisch gerangschikt in een grote draaiende kaar- tenstandaard. Behalve de inzichten staan er ook de ansichten in die zijn reizende zuster hem stuurt: de Wereldreiziger. Verder is er nog een halfbroer die beneden hem in de kelder woont: Gregor. Deze rukt bij hem af en toe de blinden open en vertelt hem wat er buiten in de wereld gebeurt. De Thuisblijver vindt het allemaal maar voorspelbaar. Er gebeurt niets nieuws, alles herhaalt zich, het is de moeite niet daarvoor de deur uit te gaan. De tijdelijke thuiskomst van zijn zus versterkt hem alleen maar in deze visie. Een goed reisverhaal kan ze niet vertellen. Slechts een duistere onbedwingbare reisdrift lijkt haar voort te jagen over de aardbol. Dennis Malherbe heeft van de Thuisblijver een amusante huis- kamerolifant gemaakt. In zijn motoriek weet hij mooi aan te geven hoezeer hij vergroeid is met zijn leunstoel. Vandaaruit weet hij alleen al met zijn aanwezigheid de hele ruimte te beheersen. Hij lijkt zich in zijn rol zo thuis te voelen dat je haast denkt te ruiken dat hij zelf al weken niet uit de kleren is geweest. De beweeglijk heid van Gregor (Die van Duin) en de Wereldreiziger (Marlies Heuer) steekt hier uiteraard functioneel tegen af, maar gaat op den duur irriteren. Van enige handelingen is namelijk nauwelijks spra ke. Niet dat de tekst op zich verveelt. De vrij associatief aaneenge regen dialogen bevatten een aantal grappige wendingen en scher pe formuleringen. Maar Koch heeft de tegenspelers van zijn Thuisblijver toch te weinig substantie meegegeven en het is zicht baar dat met name Die van Duin daardoor houvast mist. "De Wereldreiziger" is daarmee wel een aardige, maar zeker geen dwingende voorstelling geworden. De spelers en regisseuse Wanda Reisel weten het publiek niet duidelijk te maken waarom ze nu juist deze voorstelling op deze manier op de planken hebben willen zetten. MARC VAN DER VELDEN Kwaliteit Big Band Ball matig Big Band Ball met de big band Voor schoten, Hans Dubbelaar big band. Big Band Bollenstreek o.l.v. Aad La- ros en de Frits Landesberger big band o.l.v. Aad van Velzen gehoord op 18 januari in de Stadsgehoorzaal. Een avondje met amateur Big Band muziek, waarbij gedanst moet worden heeft natuurlijk niet de pretentie pure kunst te maken. De bands lieten steeds een half uur van hun kunnen ho ren. Begonnen werd met big band Voorschoten, die keurig een aantal arrangementen ten ge hore bracht als ware het klassie ke muziek. Het samenspel ging met name bij de overgangen de mist in. De solisten speelden plichtmatig, maar niet slecht. In de tweede set speelden ze mo dernere composities als suite Es- pagnol en A child is bom en The Pink Panther, maar grepen daar in soms te hoog. De band van Hans Dubbelaar concentreerde zich meer op de sound en klonk moderner. Voor de gelegenheid was het orkest aangevuld met een vioolsektie, die helaas te weinig was inge speeld. De nummers kwamen meer uit het amusementsreper toire met titels als Big spender en On a clear Day. De uitsteken de ritmesectie was uitgebreid met gong en timbales en over vleugelde de rest van het orkest, dat soms vals speelde. In het tweede deel was een mooi num mer van Harry James met een felle trompetsolo van de leider. De "big band Bollenstreek was daarentegen het meest jazzy or kest met wat oudere stukken en een nummer van Glenn Miller en soms een Ellington-achtige sound. Het ritme was subtiel en de trombone en trompetsectie waren duidelijk herkenbaar met redelijke solisten. Het Frits Landesbergenorkest o.l.v. Adrie van Velzen was een massief swingend orkest met een uitstekende trompettist, maar de stukken gingen op de duur een beetje vervelen. Gespeelde num mers waren I remember Clifford en Sweet Georgia Brown of One O clock jump. In hun tweede op tredens legden de orkesten meer de nadruk op het dansmuziekre- pertoire, waar het eigenlijk bij een Big Band Ball om begonnen WILLEM WINSEMIUS Eerste concert in Brahms-cyclus Even leek het er op dat het eerste concert in de Brahmscyclus onder minder gunstige omstandigheden zou plaats vinden: we gens verhindering van Alexander Warenberg moest Herman Uhl horn op zeer korte termijn, d.w.z. in enkele dagen, diens plaats innemen. Zoiets is altijd al een moeilijke opgave, maar zeker wan neer het kamermuziek van Brahms betreft waarin de pianist be paald geen begeleidende functie heeft, maar een gelijkwaardige en soms zelfs hoofdrol speelt. Brahms, zelf pianist, componeerde zijn werken vanuit de piano, ook wanneer hij voor andc-re instru mentale bezettingen schreef. Het vraagt van de invaller behalve de vanzelfsprekende dosis pianistisch kunnen een groot invoelings- en aanpassingsvermogen. Het pleit voor Herman Uhlhorn's artis tieke en muzikale kwaliteiten dat hij zich zo naadloos in dit sa menspel wist te voegen, alsof hij er van het begin af had bij ge hoord. In de Sonate voor viool en piano op. 78 bleek zijn muzikale persoonlijkheid veel krachtiger dan dat van de violiste, zodat haar spel wat bleeh. afstak bij het zijne. Qua temperament pasten pia nist en cellist echter uitstekend bij elkaar, waardoor de Sonate voor piano en cello op. 38 van bijzonder hoog niveau werd. De zingende brede en geschakeerde toon van Herre-Jan Stegenga vond een ideale tegenhanger in het zangrijke en warmbloedige spel van Herman Uhlhorn. Meesterlijk was het Menuet. Zo luchtig en speels als dat bij Brahms maar mogelijk is, geflankeerd door met een bruisende vitaliteit geladen hoekdelen. De zeer doorleefde vertolking van het Pianotrio op 8 schoof het verschil in temperament op de achtergrond, vooral het Adagio werd door zijn intensiteit een muzikale belevenis. De volgende concerten van deze Brahmscyclus worden op 15 februari en 8 maart gegeven. MIES ALBARDA

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 29