Stop plaatsing kruisraketten Noodtoestand op Nieuw Caledonië Afghaans verzet kreeg 500 miljoen Gromyko in tv-interview: Plaatsing gaat door Onderzoek ontplofte Pershing-2 Libische diplomaat vermoord in Rome Concurrentiemacht VS nu grootste ter wereld MAANDAG 14 JANUARI 1985 PAGINA 7 MOSKOU (AFP/Rtr./DPA) - Verdere plaatsing van nieuwe Amerikaanse raketten in West-Europa zal de komende wapenonderhandelingen met de VS in gevaar brengen. Dit heeft de Russische minister van buitenlandse zaken, Andrej Gromyko, gisteren ver klaard in een vraaggesprek voor de televisie. Gromyko benadrukte verder vooral de vrees voor een wapenwedloop in de ruimte. „De situatie is zo dat, als men van Amerikaanse zijde raketten in Eu ropa blijft plaatsen, de onderhan delingen in gevaar zullen komen, zoals wij de Amerikaanse partij in Genève hebben gezegd", aldus Gromyko. Met klem herhaalde Gromyko de eis dat Franse en Britse kernwa pens worden meegerekend in de onderhandelingen. „Deze wapens moeten bij de Amerikaanse wa pens worden gerekend om een strategisch evenwicht te bereiken op het niveau van kernwapens Shultz: WASHINGTON (AFP/DPA) - De Verenigde Staten zullen, zoals het plan was, doorgaan met de plaat sing in West-Europa van Ameri kaanse raketten. Dit heeft de Ame rikaanse minister van buitenland se zaken, Georg Shultz, gisteren verklaard, kort nadat zijn Russi sche ambtgenoot Andrej Gromyko had gezegd dat dit de toekomstige onderhandelingen over ontwape ning in gevaar zou brengen. In een vraaggesprek met de Amerikaanse televisiemaatschap pij CBS zei Shultz dat de Verenig de Staten en hun bondgenoten van plan zijn het plaatsingsbesluit uit te voeren, tenzij er een akkoord zou worden bereikt. „En dat weet Gromyko heel goed", zo voegde hij er aan toe. De Amerikaanse minister toonde zich niet verrast over de uitlatin gen van Gromyko over de ruimte- wapens. Ook de Verenigde Staten zien „een verband" tussen de kernra ketten en de ruimtewapens, aldus Shultz. „Wat er gebeurt wanneer op het ene gebied overeenstem ming wordt bereikt en op het ande re niet, moet worden afgewacht. Duitse bank doet bod op wapenfabriek Kraus-Maffei MUENCHEN (Rtr) - Een Westduits bank- en industrieconsortium heeft in het weekeinde een bod uit gebracht op de wapenfabrikant Kraus-Maffei. Daarmee probeert het consortium te voorkomen dat het Westduitse bedrijf in buiten landse handen valt. Zo heeft onder meer de Britse Vickersgroep belangstelling voor het Westduitse bedrijf. Messersch- mitt-Boelkow-Blohm (MBB), een vooraanstaande Westduitse onder neming op het gebied van de ruim tevaart en lid van het consortium, heeft aangekondigd dat de onder handelingen met het Flick-con- cern, het concern dat 96.4 procent van de aandelen Kraus-Maffei in handen heeft, al in volle gang zijn. Verwacht wordt dat de afronding over enkele weken zal plaatsvin den. Een eerdere poging tot overne ming van Kraus-Maffei door MBB werd door de Westduitse autoritei ten geblokkeerd. Zij vreesden dat dit zou leiden tot een monopolie op de wapen- en technologiemarkt. In het nieuwe voorstel krijgt MBB sa men met Diehl, een andere wapen fabrikant, een belang van iets min der dan 25 procent. De grootste aandeelhouder wordt de Bayeri- sche Landesanstalt für Aufbaufi- nanzierung. De financiële pers van West- Duitsland heeft de laatste weken al gespeculeerd dat het Flick-con- cern wel zijn belangen in Kraus- Maffei zal moeten verkopen om de hoge belastingaanslagen* te kun nen betalen die het concern zal krijgen als gevolg van het omkoop schandaal waar het in verwikkeld TREINBRAND (DPA) - Bij een brand in een trein zijn gisteren in Bangladesh zeker 150 mensen om het leven gekomen. Honderden an dere passagiers moesten in zieken huizen worden opgenomen, zo heeft de politie meegedeeld. Het ongeluk gebeurde bij de stad Bheramara, 320 kilometer ten wes ten van Dhaka in de „Simanta Ex press". De brand is waarschijnlijk ontstaan door kortsluiting. Drie wagons, die plaats boden aan 400 mensen, brandden volledig uit. De meeste slachtoffers werden in hun slaap door de vlammen ver rast. Een aantal passagiers vond de dood toen zij in paniek uit de rij dende trein sprongen. voor de middellange afstand", zei Gromyko. Het zou niet gerechtvaardigd zijn, als de NAVO een „cadeau" of „premie" in de vorm van deze wa pens zou krijgen. Als Groot-Brit- tannië en Frankrijk hun wapens niet zouden vernietigen, zouden de VS een overeenkomstig aantal aan hun kant moeten opruimen, aldus Gromyko. Zoals bekend, is de NAVO tot dusverre met plaatsing van nieuwe raketten voor de middellange af stand begonnen in Groot-Brittan- nië, Italië en West-Duitsland. In de drie landen waar de plaatsing al is begonnen stonden eind november volgens een opgave van de NAVO 93 van de in totaal 572 kernwapens voor de middellange afstand, die de vijf landen krachtens het dub- belbesluit van de NAVO uit 1979 in totaal zouden moeten krijgen. Gromyko waarschuwde ook dat de VS de kwestie van de ruimtewa pens serieus moeten nemen, daar zij anders daardoor de komende onderhandelingen zouden doen mislukken. Hij wees de Ameri kaanse positie dat de VS tijdens de onderhandelingen zullen doorgaan met het onderzoek naar ruimtewa pens zpnder meer af. Hij zei dat zijn Amerikaanse ambtgenoot George Shultz hem na hun besprekingen van 7 en 8 janua ri in Genève een brief heeft ge stuurd, waarin Shultz namens de Amerikaanse regering de verzeke ring geeft dat zij het akkoord over wapenonderhandelingen wil nale ven en zich er „serieus" tegenover wil opstellen. Samenhang In Genève kwamen beide super- mogendheden overeen dat zij in nieuwe wapenonderhandelingen het geheel van de drie groepen wa pens - strategische raketten, Euro- strategische raketten en ruimtewa pens - in hun onderlinge samen hang zullen bespreken. Er is de ogen van de Sowjet-Unie geen akkoord met de VS over be perking van kernwapens mogelijk zonder gelijklopende stappen om ruimte wapens te verbieden. „Als geen vooruitgang wordt geboekt in kwesties van de ruimte zou er niet LONDEN (Rtr/UPI) - Kanker fondsen, ziekenhuizen en artsen in Engeland behoren tot belangrijke investeerders in de tabakindustrie. Dit heeft de Britse medische ver eniging (BMA) zondag in een rap port bekendgemaakt. Het rapport is een onderdeel van de BMA's voortdurende campagne tegen roken, dat volgens haar de oorzaak is van jaarlijks 100.000 voortijdige sterfgevallen in Enge land. Onder de investeerders in het tabakindustrie bevinden zich vol gens het onderzoek het Imperial Cancer Research Fund, het Institu te of Cancer Research en het Royal College of Surgeons of Engeland. Kankerfondsen investeren in tabaksindustrie De BMA zegt dat veel van de ge noemde organisaties waarschijn lijk niet op de hoogte zijn van de juiste aard van hun investeringen. In het rapport zijn honderden orga nisaties opgenomen die in tabak investeren, waaronder het nationa le pensioenfonds voor verpleeg sters dat duizenden aandelen bezit in grote tabakfïrma's als Bat Indus tries en de Imperial Group. E'en van de genoemde bedrijven is de Grand Metropolitan hotelke ten, die eigenaar is de Amerikaan se tabakfirma Liggett and Myers, de fabrikanten v^n L and. M Ches terfield en Lark sigaretten. Vol gens het Imperial Cancer Research Fund, dat aandelen bezit in Grand Metropolitan, zijn deze aangekocht voordat het concern belangen in de tabak verwierf, en hebben zijn be leggingsfunctionarissen de op dracht niet in tabakfirma's te in vesteren. "In onze ogen ligt ons be lang in Grand Met in de hotelsector van de markt" aldus de voorzitter het Fonds Alan Clarke. meer over de mogelijkheid hoeven te worden gesproken om de strate gische bewapening te verminde ren. De Sowjet-Unie was en is nog steeds van oordeel dat het onmoge lijk is de ruimte buiten beschou wing te laten. Er is een wapenwed loop gaande in de ruimte en deze wordt in toenemende mate aange wakkerd door wapens die daarmee verband houden. Dit zou tot niets terugbrengen, maar ook alles over treffen wat op aarde is gedaan", al dus Gromyko. Moskou brak eind 1983 de onder handelingen over strategische en Euro-strategische kernwapens in Genève af nadat de VS waren be gonnen met de plaatsing van Pers- hing-2- en kruisraketten. Dat Was hington zich nu in Genève bereid verklaarde om ook ruimtewapens op te nemen in nieuwe onderhan delingen wordt door velen gezien als een concessie die Washington deed om de Sowjet-Unie weer aan de onderhandelingstafel te krijgen. Het onderscheid tussen strategi sche raketten en raketten voor de middellange afstand is theoretisch voor Moskou, aldus Gromyko, daar beide soorten Amerikaanse wapens de Sowjet-Unie kunnen treffen. „Wat is het verschil of iemand omkomt als gevolg van een bom van een raket voor de middellange afstand of van een uit een strategi sche bommenwerper", vroeg Gro myko zich af in het vraaggesprek. De besprekingen met Shultz in Genève, die in totaal veertien uur duurden, noemde Gromyko - in wat zijn eerste uitspraak daarovr was - „niet gemakkelijk en soms zeer moeilijk, zo niet gespannen". Gromyko,, die zelden op de tv verschijnt, zei in het gesprek van bijna twee uur met vier journalis ten ook dat, als er een verbod op ruimtewapens wordt overeengeko men, „de Sowjet-Unie niet alleen bereid is om het probleem van stra tegische wapens te overwegen, maar bereid zou zijn om deze dras tisch te verminderen". Westelijke diplomaten verklaar den dat dit een iets sterker aanbod scheen dan de voorstellen die de Sowjet-Unie tot dusverre deed voor wederzijdse verminderingen in strategische wapens. BONN (GPD) - De defensiecom missie van de Bondsdag zal zich vandaag bezighouden met het on geluk met de Pershing Il-raket op een Amerikaanse basis in de buurt van Heilbron. Daarbij kwamen drie soldaten om het leven en wer den er zestien gewond. Op tot nu toe onverklaarbare wijze was de brandstof van de raket tijdens een oefening plotseling ontvlamd. De raket was niet geladen. Een aan slag wordt uitgesloten. De parlementaire commissie en de oppositie van SPD en Groenen wensen dat minister Wörner van defensie opheldering verschaft. Volgens de SPD is duidelijk dat de Pershing Il-raketten onvoldoende zijn getest op hun deugdelijkheid voordat zij naar de Bondsrepu bliek werden verscheept om daar in het kader van het NAVO-dub- belbesluit gestationeerd te wor den. Inmiddels heeft Amerika aan gekondigd dat de stationering ge woon doorgaat. JOHANNESBURG (GPD) - Zon der dat hij zijn afscheidsrede in de Regina Mundi-kathedraal van So- weto heeft kunnen uitspreken, is de Amerikaanse senator Edward Kennedy zondagmiddag uit Zuid- Afrika vertrokken. Kennedy zag af van het uitspre ken van zijn afscheidsboodschap, toen hem werd medegedeeld, dat honderdtal AZAPO-demon- stranten waren samengekomen voor de kathedraal van Soweto. De AZAPO ziet in Kennedy slechts een vertegenwoordiger van het Amerikaanse imperialisme en ka- PARIJS - Inwoners van Parijs protesteerden gisteren tegen de lage temperaturen die op het moment i Franse hoofdstad heersen. De betogers droegen spandoeken met teksten als 'Stop de kou' en 'De winter komt e niet door'. Een staaltje van onderkoelde humor. ap> pitaüsme. Veel geld bleef aan de strijkstok hangen WASHINGTON - Amerikaanse steun voor de vrijheidsstrijders in Afghanistan beslaat meer dan tachtig procent van het totale CIA- budget voor geheime operaties. De activiteiten van de inlichtingen dienst in dat gebied zijn de groot ste sedert de oorlog in Vietnam en belopen in dit belastingjaar niet door Henk Kolb minder dan 250 miljoen dollar. Dat is meer dan driemaal het bedrag waarom president Reagan oor spronkelijk heeft gevraagd. Aldus zondag het dagblad de Washington Post. De voorraden wapens, munitie, kleding, medicamenten en geld voor voedsel houden een verzetsle ger op de been van 200.000 tot 300.000 man, tegenover een Rus sisch invasieleger van 110.000 man. De Amerikaanse bijstand is zo snel toegenomen, dat niet nader ge noemde functionarissen van diver se inlichtingendiensten vrezen voor een uitbreiding van de Russ- sische militaire operaties. Het Afghaans verzet krijgt niet alleen steun van de VS, maar ook 200 miljoen dollar van drie landen in het Midden-Oosten en Azië. Dit jaar komt het totaal van deze hulp in de buurt van de 500 miljoen dol lar. Voor het volgende belasting jaar (dat in oktober begint) zouden zij 600 miljoen dollar nodig heb ben. Volgens een aantal Congresle den doen de VS niet genoeg om de Afghanen te voorzien van moder ner wapens en meer munitie. Zij wilden de verzetsgroepen zelfs voorzien van moderne luchtverde digingsraketten, een manoevre die de CIA blokkeerde. Maar de inlich tingendienst heeft wel geld gekre gen om voor de strijd tegen de Rus sische luchtmacht in het buiten land afweergeschut te kopen, waarmee zware Russische helikop ters omlaag kunnen worden ge haald. Terwijl het politieke rumoer rond de geheime CIA-activiteiten zich vooral toespitste op Nicaragua verschafte het overigens zo hals starrige Congres voortdurend meer geld voor de strijd in Afgha nistan, waarbij de rebellen via Pa kistan worden geravitailleerd. De Democraat Charles Wilson uit Te xas is de voornaamste verdediger van meer bijstand. Hij zegt in de Post: „Er vielen 58.000 doden in Vietnam en de Russen hebben wat van ons te goed- Ik ben er enigszins door geobsedeerd vanwege Viet nam en ik dacht dat de Russen een koekje van hetzelfde deeg moesten krijgen". Mensenrechten Intussen blijkt dat ook de ver zetsstrijders zich schuldig maken aan ernstige schendingen van de mensenrechten. Zij zouden vol gens regeringsrapporten en ook volgens het 'Helsinki Watch Com mittee', een onafhankelijke organi satie op het gebied van de mensen rechten, 50 tot 200 gemartelde Rus sische gevangenen onder onmen selijke omstandigheden in kooien vasthouden. Van Amerikaanse kant wordt er kend dat de Sowjet-Unie in zijn mi litaire acties een zekere terughou ding betoont en sommigen beplei ten dat ook de VS zich beperkin gen moeten opleggen, hoewel de steun voor Afghanistan in het Con gres bij Republikeinen en Demo craten altijd groot is geweest. Het is niet duidelijk hoeveel van de bijstand werkelijk de verzets strijders bereikt. Volgens de CIA is dat tachtig procent - andere spre ken van slechts twintig procent. Alexander Alexiev van de Rand Corporation, zegt in de Post: „Cor ruptie woedt alom Sommige po litieke leiders wonen in fraaie vil la's en hebben vette bankrekenin gen, terwijl de strijders na vijfjaar oorlog nog geen schoenen heb ben". Ook in Pakistan zelf zou het no dige aan de strijkstok van het mili taire establishment blijven han gen. Bovendien geeft de doorleve ring van Amerikaanse bijstand aan het Afghaans verzet de Pakistaan se president Zia een belangrijke hefboom bij zijn verzoeken om meer steun van de VS voor zijn ei gen land. Plan-Pisani op losse schroeven door geweld PARIJS - De strijd tussen voor- en tegenstanders van Nieuw Cale- doniës onafhankelijkheid verplaat ste zich maandag naar Parijs. Van uit twee verschillende punten trok ken aanhangers van de oorspron- keljke bevolking der Kanaks en supporters van de emigrantenbe- volldng der Caldoches door de ijs koude straten om hun sympathie door Rudolph Bakker kracht bij te zetten. In Nieuw Cale donië heeft de Franse regeringsaf gezant Edgar Pisani afgelopen weekeinde de noodtoestand uitge roepen. Zondagavond leek de rust op het eiland enigermate weerge keerd. Afgelopen vrijdag steeg de span ning op het eiland nadat een zeven tienjarige jongen door aanhangers van de onafhankelijkheidsgroepe ringen was doodgeschoten. Het slachtoffer, Yves Tual was de neef van de burgemeester van een plaatsje op het eiland dat altijd al ROME - De persattache van de Li bische ambassade, Magjun Farg. is in Rome voor zijn woning ver moord. Het moordwapen, een pi stool met geluiddemper, werd door de Italiaanse politie ter plaatse ge- door Hein ten Kortenaar vonden, evenals de revolver waar mee de diplomaat op zijn moorde naars had geschoten. Bloedvlek ken in de sneeuw schijnen er op te wijzen dat hij een van hen had ge raakt. Een benzinepomphouder in de buurt vertelde, dat hij een klant had bediend die aan zijn schouder gewond was. Hij wist er niet meer van te zeggen dan dat hij een Ara bisch uiterlijk had. Enkele uren la ter werd in Londen de verantwoor delijkheid voor de moord opgeëist door een groep, die zich 'Al Vul kan' (De vulkaan) noemde. Het enige wat van deze organisa tie bekend is, is dat zij een jaar ge leden de moord op de Libische am bassadeur in Rome voor zich op eiste. Na de arrestatie van een groep Libanese studenten die vol gens de politie een bomaanslag op de Amerikaanse ambassade be raamden, en de moord op de 32-ja- rige Ismail Darwish, een vooraan staand vertegenwoordiger van de Palestijnse bevrijdingsorganisatie, is dit het derde teken in enkele we ken dat Rome het strijdtoneel aan het worden is van de oorlogvoeren de partijen in het Middellandse- Zeegebied. Minister van binnen landse zaken Oscar Scalfaro be richtte hierover onlangs in het par lement en drukte de diepe veront rusting van de Italiaanse regering over deze ontwikkeling uit. De Libische ambassade in Rome verweet de Italiaanse politie onvol doende bescherming te hebben ge boden aan de vermoorde diplo maat, die in de afgelopen weken herhaaldelijk telefonisch zou zijn bedreigd en daarom alleen nog maar gewapend buiten zijn woning kwam. Minister van buitenlandse zaken Giulio Andreotti betreurde in een boodschap aan zijn Libische ambtgenoot het gebeurde en verze kerde hem dat alles zal worden ge daan om de daders op te sporen. het centrum is geweest van de acti viteiten van de FLNKS, de onaf- hankeljkheidsbe weging van de Kanaks. De moord op Tual ontketende meteen een golf van opwinding en van vernielingen in de hoofdstad Noumea. Snel echter werden de berichten over deze gramschap overschaduwd door een zo moge lijk nog verreikender incident. Aan de westkust in het dorpje Fao schoot de Franse gendarmerie in een vuurgevecht de „minister voor de veiligheid" van de voorlopige regering der Kanaks, de in Libië opgeleide Eloi Machoro dood. Hij werd door een schot in de borst ge troffen, terwijl een van zijn assis tenten het leven liet na een schot in de ruggegraat. De gendarmerie had ingegrepen nadat de Kanaks een landbouwbe drijf hadden bezet en weigerden tot ontruiming over te gaan. Nadat de gendarmerie eerst traangasgra naten op de boerderij had afge vuurd werd er op de Fransen ge schoten. De dood van Machoro en zijn medewerker heeft niet over zienbare gevolgen voor de plannen van de Franse regering Nieuw Ca ledonië zo snel mogelijk onafhan kelijkheid te verlenen op een ma nier die de blanke meerderheid niet in zijn bestaan zou bedreigen. Regeringsafgezant Pisani zag de kansen op de door hem voorgestel de oplossing al ontglippen toen hij ertoe verplicht was de noodtoe stand op het eiland af te kondigen waardoor de atmosfeer ook offi cieel als uiterst gespannen werd er kend. Vorige week had Pisani in een meer dan een half uur durende verklaring voor radio en televisie zijn plannen met het eiland uiteen gezet. Dit jaar zou een referendum worden gehouden dat zou moeten uitlopen op de onafhankelijkheid van Nieuw Caledonië, hoewel de Fransen voor zichzelf de defensie en binnenlandse veiligheid op het eiland wilden reserveren. Minderheid De Kanaks vormen een minder heid van 43 procent op een totale bevolking van 145.000, die voor een belangrijk deel uit Fransen be staat. Edgar Pisani had de uitda ging- aangenomen deze voor zijn plan uiterst ongunstige stemver houdingen door gesprekken om te turnen. De ontwikkelingen van het afgelopen weekeinde maken dat het plan-Pisani op losse schroeven is komen te staan. Onafhankelijkheidsleider Jean- Marie Tjibaou heeft al laten weten dat voor de toekomst de voorstel len van Pisani van de hand gewe zen zijn. „Wij eisen nu gewoon het herstel van de soevereinitieit van het Kanak-volk over zijn land", al dus Tjibaou. In Parijs heeft premier Fabius la ten weten dat het plan nog volledig overeind staat. „Wij zijn niet van plan het in te trekken", aldus de eerste minister. Na overleg met de ministers van binnenlandse zaken en van defensie besloot premier Fabius overigens afgelopen week einde een versterking van niet minder dan 1000 man Franse troe pen naar Nieuw Caledonië te zen den. Politie en leger - voorname lijk parachutisten zijn voortaan met ruim zesduizend op het eiland vertegenwoordigd om er de orde te handhaven. Nu dit duidelijk een van de eer ste taken geworden is van rege ringsafgezant Pisani, heeft hij daarmee ongewild de positie ver sterkt van de grootste politieke partij op het eiland, namelijk die van de Gaullistische RPR, die in Frankrijk wordt aangevoerd door oppositieleider Jacques Chirac. De Nieuw Caledonische Gaullisten hadden immers van het begin af aan gehamerd op de noodzaak eerst de orde te herstellen voordat er met de onafhankelijkheidsstrij ders gesproken kon worden. De dood van Eloi Machoro heeft onder de blanke bevolking tot sce nes van opgewonden enthousias me geleid. Machoro was een op standelingenleider van het roman tische type, die in feite Edgar Pisa ni en de blanken het meeste last had bezorgd. Zijn tegenstanders lieten nooit na erop te wijzen dat Machoro in het Libië van kolonel Ghadaffi voor de strijd was opge leid, te zamen met naar schatting een twintigtal andere Kanaks, dat aan de onafhankelijkheidsstrijd deelnam. Kenners van het eiland en zijn oorspronkelijke bevolking menen echter dat met de dood van Macho ro de harde kern niet is uitgeroeid. GENÈVE (AP) - De Verenigde Staten hebben Japan van de eerste plaats verdrongen als de grootste concurrentiemacht ter wereld. Dit stelt de in Genève gevestigde stichting European Management Forum (EMF) in zijn jaarverslag. De stichting baseert zich op statistische gegevens van internationale organisaties, waaronder de Verenigde Naties, het Internationaal Mone tair Fonds en de Wereldbank, en op 'subjectieve beoordelingen' van be drijfsdirecties en economen uit 28 landen. In de afgelopen jaren stond Japan steeds aan de top, aldus het verslag. De VS namen vorig jaar nog de derde plaats in. Japan eindigde dit jaar echter op de derde plaats, terwijl Zwitserland evenals vorig jaar de twee de plaats innam. West-Duitsland behield zijn vierde plaats en als laatste in de ranglijst eindigde Griekenland. De hoge notering voor de Verenigde Staten was mede te danken aan de bemoedigende uitkomsten van een enquête over toekomstverwachtin gen onder 1.100 bedrijven en economische leiders. De omvang van de Amerikaanse economie en het vermogen om nieuwe banen scheppen, droegen eveneens bij tot de Amerikaanse toppositie, aldus het EMF-rap- port.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 7