Euro-raketten blijven komen Bruna heeft 'n sprookje van h aanbieding Nicaragua nu in beslissende fase Contadora optimistisch Kennedy mag gevangen Mandela niet spreken NAVO eensgezind na Genève-overleg Thatcher wil meer chemische wapens Svroo^r'",, IMMIi. DONDERDAG 10 JANUARI 1985 BUITENLAND PAGINA 7 JOHANNESBURG - De Ameri kaanse senator Edward Kennedy die op dit moment een bezoek van negen dagen aan Zuid Afrika brengt, heeft geen toestemming gekregen om Nelson Mandela te bezoeken. ANC-leider Mandela zit een levenslange gevangenisstraf op Robbeneiland uit. door Ruud de Wit Het bericht van de afwijzing van het verzoek voor een ontmoeting met Mandela, kwam enige uren, nadat de senator een bezoek had gebracht aan de vrouw van Nelson Mandela, Winnie, in haar woon plaats Brandfort. Winnie Mandela beschikt slechts over geringe be wegingsvrijheid en moet voor elke reis aparte toestemming vragen. Ook mag ze niet meer dan een per soon tegelijk ontvangen. Kennedy sprak ook met de kinderen van Nelson Mandela, alvorens af te rei zen naar Durban, waar hij de gast is van de katholieke aartsbisschop Dennis Hurley. De Zuidafrikaanse minister van justitie, Kobie Coetsee, zei, dat zo'n bezoek een regeringsbeslissing over de toekomst van de veroor deelde ANC-leider zou kunnen beïnvloeden. Volgens de minister worden bezoeken aan gevangenen in principe slechts toegestaan van wege familieomstandigheden, maar er wordt ook gekeken naar de aard van de gevangenisstraf. „Een bezoek door senator Ken nedy in de hoedanigheid van buitenlandse politicus - aan een gevangene, die een straf uitzit we gens misdaden tegen de staatsvei ligheid, waaronder sabotage, vol doet niet aan dit criterium", aldus de minister. PIRAEUS (Rtr/UPI) - De rechts zaak in de Griekse havenstad Pi raeus tegen 25 personen die ervan worden verdacht de grootste scheepvaartfraude aller tijden te hebben gepleegd, is op de eerste procesdag verdaagd naar aanstaan de maandag. De vijf rechters beslo ten daar gisteren toe omdat meer dan de helft van de verdachten, on der wie een belangrijke getuige a charge, niet aanwezig was. De verdachten, 18 Grieken en ze ven buitenlanders onder wie vijf Nederlanders, worden ervan be schuldigd in 1980 de supertanker Salem tot zinken te hebben ge bracht na de lading illegaal aan Zuid-Afrika te hebben verkocht. De Nederlanders zyn behalve de in Rotterdam kantoor houdende scheepsagent Anton Reidel, vier zakenlieden, Bert Samuel Stein, Johannes Locks, Thomas Locks en Hasso Osterkamp. Op de vergrij pen staat een gevangenisstraf van maximaal 20 jaar. De verdedigers, die om het uit stel hadden verzocht, deden pu bliekelijk geen nadere mededelin gen over de reden van afwezigheid van een deel van de verdachten. Proces rond tanker Salem snel verdaagd Volgens de advocaten is de getuige Nicolas Mitakis, de toenmalige Griekse scheepsagent van de ge zonken supertanker Salem te ziek om voor de rechtbank te verschij nen en verblijft hij met hartklach ten in een gevangenisziekenhuis. Op last van de rechters zal hij na der worden onderzocht en des noods moet hij maandag samen met een dokter voor het gerecht verschijnen. De ruim 200.000 ton metende Sa lem. die in Liberia stond geregi streerd, verging op 17 januari 1980 voor de kust van Senegal in West- Afrika. Volgens kapitein Dimitris Georgoulis zonk de tanker na een reeks van mysterieuze ontploffin gen aan boord, 38 dagen nadat het in Koeweit 193.000 ton ruwe olie had geladen. De ongewoon lange tijd die het schip nodig had om vanuit Koe weit via Kaap de Goede Hoop naar West-Afrika te varen, wekte be vreemding bij de verzekerings maatschappij Lloyds van het schip in Londen. De lading en het schip waren verzekerd voor achtereen volgens bijna 200 miljoen en 84 miljoen gulden. Een Tunesisch be manningslid verklaarde tegenover onderzoekers van Lloyds dat de tanker de olie had gelost in de Zuidafrikaanse havenstad Durban en zijn reis had voortgezet gevuld met zeewater. Volgens de aanklager hebben de zeven buitenlanders in oktober 1979 in Johannesburg met Zuid- Afrika een afspraak gemaakt over de illegale levering van de olie. Het lossen van de olie geschiedde zon der toestemming van Shell, de ei genaresse. Zuid-Afrika had in die periode te kampen met een groot tekort aan olie als gevolg van een Arabische boycot. De Zuidafri kaanse regering zou in ruil voor de olie ongeveer 150 miljoen gulden hebben gestort op bankrekeningen in Zwitserland. BRUSSEL De plaatsing van kruisraketten en Pershings moet gewoon volgens schema doorgaan zolang er geen concrete resultaten zijn van onderhandelingen tussen de Ver- u- - Een groot deel van de historische binnenstad van de Franse plaats enigde Staten en de"Sowjet-Unie. De Sowjet-Ünie gaat ook door met het plaatsen van Troyes werd vorige nacht door brand verwoest. Het bluswater, voorzover SS-20-raketten. Sinds december 2ijn er weer negen bijgekomen, waardoor het totaal dat tenminste beschikbaar was, bevroor ter plekke en dat leverde d,t beeld aantal geplaatste SS-20's nu 396 is. van bepegelde gebouwen op. Niemand raakte gewond. Dat zei de Amerikaanse ondermin- ster van buitenlandse zaken Ri chard Burt gisteren in Brussel, na afloop van de vergadering van de speciale overleggroep van de NA VO, die zich bezighoudt met de kwestie van de plaatsing van mid- dellange-afstandsraketten in West- Europa. door Hans de Bruijn Volgens Burt hebben de Russen na begin december één nieuwe SS- 20-basis operationeel gemaakt. El ke basis is geschikt voor negen SS- 20-raketlanceerinrichtingen. Het is de tweede nieuwe basis voor deze raketten sinds de zomer van 1984. Het aantal SS-20's is van belang Magnetische noordpool, teruggevonden OTTAWA (AFP/ANP) - Cana dese geologen hebben de juiste plaats van de magnetische noordpool teruggevonden. Sinds deze pool in 1973 voor het laatst werd gesitueerd blijkt hij ongeveer 100 kilome ter naar het noorden té zijn ver schoven. De huidige plaats ligt thans circa 1.500 lulometer ten zuiden van de geografische Noordpool. De kennis van de verplaat sing van de magnetische pool is vooral van belang voor de navi gatie van de luchtvaart in dit gedeelte van de Aarde, waar het magnetisch kompas zonder deze informatie niet meer be trouwbaar is. Overigens wordt tegenwoordig bij de navigatie grotendeels gebruik gemaakt van het gyroscopisch kompas, dat op een ander principe be rust. Het magnetisch kompas wordt vaak als hulpinstrument gebruikt. Een door het Canadese mi nisterie van energie uitgezon den groep specialisten in de na tuurkundige aardrijkskunde heeft nu vastgesteld dat de magnetische noordpool zich tussen 1973 en 1984 100 kilome ter naar het noorden heeft ver plaatst. Bij de laatste meting, in 1973, lag hij op het eiland Ba- thurst, in het noordoosten van Canada. Nu bevindt hij zich tussen dit eiland en het eiland Roi Christian, ongeveer 350 km noordwestelijk van Resolute Bay. voor Nederland, omdat het kabi- net-Lubbers in november van dit jaar tot plaatsing van 48 kruisraket ten zal overgaan als er meer SS- 20's zijn dan 378, het aantal van 1 juni 1984. Er zijn nu dus al achttien raketten meer en volgens NAVO- kringen ziet het er niet naar uit dat het plaatsingsschema op korte ter mijn zal worden stopgezet. Vol gens Burt gaan de Russen door met een groot en intensief con structieschema voor nieuwe SS-20- bases in zowel de westelijke als de oostelijke Sowjet-Unie. Burt kon niet vertellen waar de nieuwe SS- 20-basis zich bevindt. Volgens de Amerikaan is er ech ter geen enkele reden om de plaat sing van kruisraketten en Pers hings nu hangende de bespre kingen tussen VS en Sowjet-Unie op te schorten. „Het is juist het ononderbroken plaatsingsproces van de NAVO geweest dat de Sow jet-Unie weer naar de onderhande lingstafel heeft geleid", aldus Burt op een persconferentie. Hij zei voorts „er geen twijfel over te hebben dat de Sowjet-Unie zal blijven proberen zijn doelen buiten de onderhandelingstafel om te bereiken, liever dan dat aan de onderhandelingstafel te doen". Maar hij zei te hopen dat de Sow jet-Unie nu beseft dat het moet on derhandelen met de NAVO in „een geest van gelijkheid". Daarvan was volgens Burt voordat de NAVO tot plaatsing van nieuwe raketten overging geen sprake. Tevreden De NAVO-bondgenoten werden gisteren in Brussel door Burt en de Amerikaanse onderhandelaar Paul Nitze ingelicht over de resultaten van de besprekingen in Genève tussen de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken George Shultz en diens Russische collega Andrei Gromyko. Nitze had daarna een gesprek met de Belgische pre mier Martens. Morgen komt hij naar Nederland. Volgens Richard Burt hebben al le NAVO-partners „zonder enige aarzeling" de resulaten van de Ge- neefse besprekingen verwelkomd. „Men was zeer tevreden", zei Burt, volgens wie een van de NAVO-am- bassadeurs zelfs over „de best mo gelijke uitkomst" had gesproken. Burt zei dat het succes van Genève niet in het minst te danken is aan „de solidariteit, het geduld en de vasthoudendheid van het bondge nootschap". In Genève is besloten tot de vor ming van drie onderhandelings- groepen, waarin de Russen en Amerikanen gaan onderhandelen over respectievelijk de ruimtewa pens, de intercontinentale kernra ketten en de raketten voor de mid dellange afstand. Volgens Burt is in de opstelling van de Amerika nen over die laatste groep geen ver andering gekomen na het afbreken van eerder onderhandelingen door de Russen. „Wij hebben een flexi bele positie met groeimogelijkhe den", zo omschreef Burt de Ameri kaanse houding. Hij zei ook dat er „geen kunstma tige koppeling" zal worden gelegd tussen de drie onderhandelings- groepen. Het is dus niet noodzake lijk dat in alle drie groepen tegelijk tot overeenstemming wordt geko men. „Waar vooruitgang mogelijk is zullen we vooruitgang boeken", stelde Burt. De Amerikaan zei dat de NAVO- bondgenoten door de Verenigde Staten nauw geraadpleegd zullen worden tijdens de onderhandelin gen met de Russen. De speciale overleggroep voor de middellange- afstandswapens, die enkele jaren geleden juist voor dat doel is inge steld, zal dan ook blijven bestaan. TAALSTRIJD - Na een slepen de rechtszaak heeft het Hoogge rechtshof van de Canadese pro vincie Quebec besloten dat de re gering van deze Franstalige pro vincie tweetalige opschriften niet mag verbieden. Voorvech ters van "taalvrijheid" in Quebec zien de uitspraak als een door braak. De zaak was aanhangig gemaakt door vijf zakenlieden die weigerden de Engelstalige helft van hun uithangborden en reclames weg te halen. LONDEN - De Britse premier me vrouw Thatcher is er voorstander van dat Engeland, na dat 25 jaar niet te hebben gedaan, weer che mische wapens gaat maken. Dat blijkt uit uitgelekte notulen van een vergadering van een kabinets commissie. door Henk Dam De commissievergadering was gewijd aan de vraag wat moet wor den gedaan aan de grote voorraden chemische wapens die de Sowjet- Unie volgens westerse geheime diensten aan het aanleggen is. Vier mogelijkheden werden daarbij be sproken. Behalve over zelf chemische wa pens produceren (de optie die me vrouw Thatcher steunt), werd ge sproken over de mogelijkheid Amerikaans zenuwgas op Britse bodem op te slaan, het aanleggen van grote voorraden beschermen de kleding, en het betrekken van chemische wapens bij de ontwape ningsonderhandelingen in Genè- Volgens de notulen, die zijn uit gelekt naar het linkse weekblad New Statesman, was mevrouw Thatcher onder de indruk van het argument dat de Sowjet-Unie niet van plan is zijn eigen voorraad che mische wapens in te perken omdat daar van NAVO-kant vrijwel niets tegenover staat. Engeland immers heeft al sinds de jaren '50 geen che mische wapens meer gemaakt, en in de Verenigde Staten heeft het Congres tot nu toe regeringsplan nen weten tegen te houden om een fabriek voor de aanmaak van ze nuwgas te bouwen. Minister Heseltine (defensie) en minister Howe (buitenlandse za ken) waren het, aldus de uitgelekte notulen, niet met de premier eens. Zij vinden dat Engeland met kracht zijn pogingen moet voort zetten om chemische wapens op de agenda in Genève te krijgen. Woordvoerders van Downing Street 10, het kantoor van me vrouw Thatgher, ontkenden van ochtend met kracht dat er sprake is van wijziging van de Britse opstel ling. MEXICO-STAD (GPD) - De in Midden-Amerika bemiddelende Contadora-groep blijft optimis tisch over de kansen op vrede in de tumultueuze regio. Precies twee jaar nadat hun bemiddelingspo ging begon, waren de ministers van buitenlandse zaken van Mexi co, Venezuela, Panama en Colom bia de afgelopen twee dagen in Pa nama bijeen, en zij voorspellen dat de Middenamerikaanse vrede op korte termijn zal worden getekend. door Rob Sprenkels In een slotcommuniqué nodigen de vier Contadora-ministers de be trokken Middenamerikaanse lan den (El Salvador, Honduras, Nica ragua, Costa Rica en Guatemala) uit voor een ontmoeting die op 13 en 14 februari in Panama zal moe ten plaats hebben. En er wordt op geroepen om gevolmachtigde dele gaties te sturen, afvaardigingen die uit naam van hun regering beslis singen kunnen nemen. De Contadora-bemiddeling is vooral gericht op een militaire ont spanning in de Middenamerikaan se regio. Zo'n ontspanning zal on- :der meer moeten worden bereikt door het onmiddellijk wegsturen van alle buitenlandse militaire ad viseurs en installaties, een stop op de wapenimporten en een geleide lijke ontwapening. Vorig jaar, toen de vrede al bijna een feit leek, liet Washington plotseling bezwaren horen, die onmiddellijk werden overgenomen door Honduras, El Salvador en Costa Rica. Inmiddels hebben deze drie lan den een reeks tegenvoorstellen in gediend. In het kort komen deze neer op het volgende: de militaire adviseurs niet abrupt wegsturen, maar na de ondertekening van de vrede onderhandelen over een ka lender; geen plotselinge stop op wapenimporten, maar limieten vaststellen voor de wapenarsena len van elk betrokken land; de mo gelijkheid open houden tot militai re oefeningen met militaire mach ten van buiten de regio. Op de keeper beschouwd bete kenen de tegenvoorstellen een complete uitholling van de Conta- dora-vrede. Niettemin hebben de Contadora-ministers na een ont moeting in Panama aangekondigd dat zij bereid zijn sommige punten van de wensen van Honduras, El Salvador en Costa Rica op te ne men in de vredesakte. De Mexicaanse minister van bui tenlandse zaken, Bernardo Sepul- veda Amor, maakte bekend dat Contadora op de volgende ontmoe ting die in februari zal moeten wor den gehouden, met concrete voor stellen zal komen. „Op basis van die voorstellen moeten de verschil len kunnen worden overbrugd, waarna de ondertekening van de Contadora-vrede spoedig een feit zal zijn", aldus de nogal optimisti sche Mexicaanse minister. ADVERTENTIE Sprookjes van Moeder de Gans, gebonden, alleen bij Bruna voor 9,90 (vergelijkbare winkelwaarde 27,50). Sprookjes van Grimm, gebonden, 29,90. Burda poppenmode 7,90.10 M. patroonpapier van 4,00 voor 2,95. (Geldig t/m 16-01-85). MEXICO-STAD - In Nicaragua vandaag alles gereed voor de officiële beëdiging van Daniel Ortega tot president. Zo'n 350 buitenlandse delegaties zullen het spektakel bijwonen. Onder wijl heeft het sandinistische volksleger zowel in het noorden, nabij de grens met Honduras, als het zuiden, in de buurt van Costa Rica, offensieven ontke tend tegen de zogenoemde con tra-revolutie. Het lijkt een beslissend jaar te worden voor de sandinistische revolutie. Het belangrijkste doel dat de sandinistische leiders zich ogen hebben gesteld, is de vernietiging van de contra's. Ver der hoopt men de noodlijdende economie te kunnen saneren en ook op een verbetering van de gespannen relaties met de Ver enigde Staten. door Rob Sprenkels De tengere, nu 39 jaar oude Da niel Ortega staat voor een moei lijke taak. De verkiezingen van 4 november jl. hebben niet de in ternationale erkenning gebracht waarop de sandinisten hadden gehoopt. In Washington werd het stembusspektakel al op voor hand bestempeld als een „be drieglijke fraude". En in de meeste Westeuropese en Latijns- Amerikaanse landen werd ern stig met de wenkbrauwen gef ronst vanwege het niet meedoen van de conservatieve oppositie onder leiding van het vroegere sandinistische juntalid Arturo Cruz. Dat wantrouwen werd nog groter toen op het allerlaatste moment ook de officiële presi dentskandidaat van de liberalen, Virgilio Godoy, besloot zich te rug te trekken. Overweldigend Toch waren de verkiezingen in de praktijk overweldigend. Alle beschuldigingen uit de conserva tieve hoek inzake psychische druk op de kiezers bleken onge grond. Incidentele gevallen van druk om te gaan stemmen, dat wel. Maar het stemmen was com pleet geheim en de Nicaraguaan se kiezer was op die manier vol komen vrij om met het stembil jet te doen wat hij wilde. De conclusie die mag worden getrokken, is dat het conservatie ve blok van Cruz nooit meer dan 25 procent van de stemmen had behaald als men wel had meege daan. Daniel Ortega kreeg 67 procent. Over zijn representativi teit voor de wil van het Nicara guaanse volk valt dus eigenlijk niet te redetwisten. Toch blijft het winnen van in ternationale erkenning een van de grootste problemen voor de sandinisten. Tot nu toe heeft de bemiddeling van de zogenoemde Contadora-groep (Mexico, Vene zuela, Panama en Colombia) enig soelaas kunnen bieden. Maar de toekomst van de vredesplannen die de Contadora voor Midden- Amerika probeert uit te werken, is weinig rooskleurig zolang Washington zijn voet dwars houdt. Na vijf jaar van revolutie is Nicaragua in feite geisoleerder dan ooit tevoren. En de verkie zingen hebben die situatie niet kunnen veranderen. Probleem Daniel Ortega heeft al aange kondigd dat de contra-revolutie ook dit jaar het grootste pro bleem is waarmee Nicaragua wordt geconfronteerd. Maar liefst 40 procent van de staatsbe groting, hetgeen in de praktijk iets van 250 miljoen dollar zou betekenen, zal dit jaar worden uitgegeven aan defensie. De san dinisten hebben de mensen op geroepen tot grote economische offers en massale mobilisatie om de contra's te kunnen uitroeien. Zowel in het noorden als in het zuiden is het sandinistische leger inmiddels grootscheepse offen sieven begonnen tegen de troe pen van vroegere somozistische gardeleden en de voormalige sandinistische held Eden Pasto- In het parlement, dat het eerste jaar zal functioneren als een grondwetgevende raad, bezitten de sandinisten 61 van de 96 ze tels, een absolute meerderheid dus. Sergio Ramirez Mercado, de vice-president van Ortega, heeft voorspeld dat de sandinisten een sterk presidentieel systeem zul len instellen. De rol van het par lement zal grotendeels worden beperkt tot de wetgevende func ties. In principe vinden de sandinis ten dat het pluriforme karakter van de Nicaraguaanse samenle ving al is gegarandeerd door de verkiezingen en de vertegen woordiging in het parlement van alle partijen die eraan hebben deelgenomen. Het is dus nog on zeker of de sandinisten opnieuw mensen uit andere politieke stro mingen in de regering zullen op nemen, iets wat sinds de over winning op wijlen dictator So- moza, in juli 1979, continu het ge val is geweest. De politieke oppositie in Nica ragua vreest dat de sandinisten zich na de installatie van het nieuwe bewind harder zullen op stellen. Dat is wellicht een van de redenen waarom de vorig jaar begonnen nationale dialoog tus sen politieke partijen, vakbon den, ondernemers en vertegen woordigers van de katholieke kerk weer op gang is gekomen. Zelfs het oppositieblok van Artu ro Cruz is bij die dialoog verte genwoordigd. Er gaan in Mana gua geruchten dat Daniel Ortega donderdag alsnog enkele parle mentszetels zal aanbieden aan de conservatieve oppositie onder leiding van Cruz. Het sandinisme begint aan een beslissende fase. Men wil de con tra-revolutie militair vernietigen en tegelijkertijd een zekere mate van nationale verzoening berei ken, om op die manier alsnog voldoende internationale erken ning te kunnen krijgen. De rol van Wasington kan doorslagge vend zijn. Indien de Amerikaan se inlichtingendienst CIA zijn handen totaal terugtrekt, lijkt de contra-revolutie een kort leven beschoren en stijgt de kans op een verstandhouding tussen Cruz en Ortega. Maar als Was hington doorgaat met de militai re dreiging, de agressie en de po gingen om Nicaragua econo misch te isoleren, dan zal Ortega geen minuut twijfelen om nog verder te radicaliseren. Rampzalig Officieel houden de sandinis ten nog altijd vast aan een ge mengde economie. Maar door de agressie en het steeds groter wor dende isolement is de Nicara guaanse economie met de dag rampzaliger. Het particuliere be drijfsleven wordt snel uitgedund door het gebrek aan deviezen. Er vinden geen nieuwe investerin gen meer plaats en de nationale produktie begint in elkaar te zak ken, ook op het boerenland. Vol gens Henry Ruiz, de sandinisti sche minister van planificatie, is de situatie zó penibel, dat bin nenkort zelfs het onderhoud van de sinds de revolutie als paddes toelen uit de grond geschoten ziekenhuizen en scholen in ge vaar komt. Wat de economie betreft zijn dus nu in feite al radicale maatre gelen noodzakelijk. De toch al gespannen relaties met de nog achtergebleven particuliere be drijven zullen op die manier be slist niet beter worden. Er wordt onder meer een scherpere devie- zencontrole verwacht. Op de iets langere termijn tijkt zelfs een complete monetaire reorganisa tie onvermijdelijk. En dat zal hoogstwaarschijnlijk betekenen dat de mensen die nu nog rijk zijn, niet veel meer in hun porte feuille zullen terugvinden dan de overgrote meerderheid van armen die nog nooit van hun le ven een portefeuille hebben ge kocht. VS fel over actie Vietnam Elke week iets nieuws. WASHINGTON (Rtr) - De VS hebben een krachtige veroordeling uitgesproken van wat zij noemde betreurenswaardige militaire aan vallen door Vietnam over de de grens van Cambodja met Thailand. Woordvoerder Alan Romberg van het ministerie van buitenlande zaken in Washington riep Hanoi er toe op de grens met Thailand te respecteren en „zich te onthouden van verdere schendingen van aan vaarde normen van behoorlijk in ternationaal gedrag". Vietnamese troepen in Cambodja hebben in de afgelopen tijd guerrillastrijders in Thailand aangevallen die streden tegen de door Vietnam gesteunde regering in Cambodja.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 7