Goed kindergebit
rukt op, cariës
verliest terrein
Duikboten Taiwan
geen spelbreker
bij bezoek China
Hervormde ds. Geluk:gereformee leer wordt belaagd
Interview
Boekje van Leidse tandartsen voor ouders
DONDERDAG 10 JANUARI 1985
PAGINA 15
Tandbederf, eens de
grootste vijand van het
kind, verliest terrein. Zet
te men tien jaar geleden
duizend kinderen op een
rij, dan waren er slechts
twee met een gaaf gebit.
Dat beeld is nu - anno 1985
compleet veranderd.
Wanneer we diezelfde dui
zend kinderen op een rij
zetten, zijn er maar liefst
500 die geen gaatjes heb
ben. Tandbederf, of cariës
zoals de tandarts het
noemt, is op zijn retour.
Heel duidelijk zelfs.
door
Jan Westerlaken
De vraag ligt voor de hand: waar
is dat aan te danken? Op de eer
ste plaats komt preventie. Tand
artsen hebben er de afgelopen ja
ren van alles aan gedaan om
vooral ouders van jonge kinde
ren te wijzen op de gevaren die er
nog voor het vrij zwakke gebit
dreigen. Fluoride - hoe omstre
den ook - heeft in de strijd tegen
tandbederf een belangrijke rol
gespeeld.
Als de tandarts zijn werk zo
goed blijft doen, dan houdt hij op
den duur geen klant meer over.
Gijs van Hof beaamt dat. "Je zou
je op die manier geheel overbo
dig maken. Maar", voegt de Leid
se tandarts er aan toe, "je kunt
nu gaan verfijnen. Karweitjes
doen aan tanden waaraan je in
het verleden niet toekwam. Juist
aan die wat fijnere zaken kun je
nu aandacht gaan geven."
Han Goudsmit vult aan: "Ik
kan in mijn praktijk heel goed
merken dat de kinderen er ande
re snoepgewoonten op na hou
den. Die kinderen eten veel va
ker suikervrije lekkernijen. Dat
betekent dat de ouders er van
doordrongen raken dat suiker fu
nest is voor het gebit. Ach, we
hoeven het niet direct in de ban
te doen. Een kind mag best wel
eens een snoepje nemen. Maar
de ouders moeten er voor waken
dat het kind niet de hele dag
door snoept. Wanneer het zono
dig moet, geef dan maar alles in
één keer. Dat is 'beter' dan om de
paar uur wat te snoepen. Het ge
bit moet de gelegenheid krijgen
zich te herstellen. Wanneer er de
hele dag door suiker in de mond
is, krijgt het gebit die kans niet."
Tevreden
Preventie, de beide Leidse
tandartsen zijn er meer dan te
vreden over. Van Hof zegt er
over: "Die preventie heeft veel
meer vruchten afgeworpen dan
we ooit hebben durven dromen.
Wat zo prettig is, het is een beeld
dat niet alleen in Nederland
heerst. Het is een internationaal
verschijnsel. Alleen, Nederland
loopt wat vóór op landen als En
geland en West-Duitsland. Hoe
wel de tandartsen in deze landen
toch ook wel merken dat de ge
bitten sterker worden. Het gaat
wat langzamer dan bij ons."
Tandbederf is ooit eens om
schreven als een ernstige kinder
ziekte. Maar daar protesteert
Goudsmit tegen. Hij zegt: "Je
kunt cariès niet zien als een ech
te kinderziekte. Waarom niet?
Omdat iedereen, dus ook oude
ren, hinder van tandbederf kun
nen krijgen."
Van Hof voegt eraan toe, dat
wanneer hij oudere patiënten in
zijn praktijk krijgt die aan cariës
lijden, hij die - maar dan in uiter
ste gevallen - fluoride laat ge
bruiken. "Bij oudere mensen",
legt Van Hof uit, "ontstaan de
gaatjes op andere plaatsen dan
bij kinderen. De wortel van de
tand of kies is bij hen de meest
kwetsbare plek."
Niemand zal tegenspreken dat
het goed gaat met de gebitten
van kinderen. Leidt dat er op den
duur niet toe dat tandheelkundi
ge onderzoekers van de universi
teiten hun activiteiten kunnen
staken?
Van Hof onderschrijft die ge
dachte niet. Over het waarom
daarvan vertelt hij: "Je moet je
afvragen of het allemaal wel zo
goed zal blijven gaan. De jeugd-
tandverzorging is verdwenen. En
die heeft een hoop goede dingen
gedaan. Want juist de tandarts in
de dentalcar bereikte een groot
deel van de kinderen wier ouders
nooit of alleen als het werkelijk
hard nodig was, bij een tandarts
kwamen. Je kunt het op je vin
gers natellen: die kinderen kwa
men ook niet. Bovendien zitten
we nu met de vraag of de kinde
ren van de etnische minderhe
den de weg naar de tandarts zul
len weten te vinden."
Helemaal goed
Goudsmit voegt eraan toe, dat
juist de wetenschappelijke on
derzoekers aan de universiteiten
er alles aan gelegen is om het ge
bit perfect in orde te krijgen.
Niet alleen van jong, maar ook
van oud.
"Kijk", mengt Van Hof zich in
het gesprek, "bij ouderen heb je
het probleem, dat er gevaar
dreigt voor ontsteking aan het
tandvlees en dat vervolgens dan
weer doordringt tot het bot dat er
onder ligt. Als het gebit optimaal
zou worden behandeld, zou het
niet ouder worden. Maar omdat
Or
wij het zo slecht schoonmaken,
breekt het af. We hebben het dus
zelf voor een groot deel in de
hand hoe lang we plezier van on
ze tanden kunnen hebben."
Het kindergebit, want daar
gaat het boekje uiteindelijk over,
wordt almaar beter. Welke waar
de heeft de fluoride voor de kin-
dertanden? Kan het worden ge
zien als een wondermiddel?
"Fluoride in het water of in ta-
bletvorm geeft voor de kinderen
vijftig procent minder gaatjes",
aldus Goudsmit. "Problemen?
Wanneer je een kind de juiste do
sering geeft, kan het geen schade
aanrichten. Je mag fluoride geen
wondermiddel noemen. Fluor is
een produkt van de natuur en
men heeft ontdekt dat het een
goed middel is om er tandbederf
mee te bestrijden. Poetsen blijft
naast het gebruik ervan natuur
lijk heel belangrijk. Eigenlijk
zouden ouders de tanden van
hun kinderen tot het twaalfde
jaar moeten poetsen. Dan wordt
het in elk geval beter gedaan dan
Weerstand
Kan een gebit in de ontwikke
lingsfase zo sterk worden ge
maakt, dat het in het verdere le
ven in staat is om tandbederf te
weerstaan? Goudsmit beweert
dat dit niet mogelijk is.
"Je kunt een gebit niet zo sterk
maken dat je op latere leeftijd
maar raak zou kunnen snoepen",
legt hij uit. "Ook al wordt ie
mand zonder suiker opgevoed,
dan nog kan het later fout gaan.
Ouders moeten er voor zorgen
dat de basis wel in orde is. Ze
moeten hun kinderen goede in
structie geven waarom en hoe zij
hun tanden moeten poetsen.
Wanneer dat van jongaf aan er in
wordt geprent, dan plukt het
kind daar op oudere leeftijd de
vruchten van."
Het kindergebit staat bloot aan
risico's. Wanneer zijn die risico's
het grootst?
Goudsmit: "De risico's zijn het
grootst als een kies of tand net is
doorgebroken. Dan is hij extra
Hoe bereidt u uw kind voor op
een bezoekje aan de tandarts?
Hoe kunt u uw kind het duim-
zuigen afleren? Wat kunt u,
als ouder, doen aan het voor
komen van tandbederf? Als
uw kind bij een ongeluk een
tand breekt, wat kunt u dan
het beste doen? Wat moet u
doen als uw kind kiespijn
heeft?
Vragen uit het dagelijks le
ven waarop een boekje - 'Lang
leve het gebit - van de twee
Leidse tandartsen Han Goud
smit en Gijs van Hof ant
woord geeft. Het boek, spe
ciaal geschreven voor ouders
van kleine kinderen, geeft ook
antwoord op de vraag hoe het
nu eigenlijk met fluor zit en
met snoepen. En waarop ou
ders vooral moeten letten als
het kind gaat wisselen. Geen
moeilijke woorden, maar taal
die voor iedereen te begrijpen
is.
Beide tandartsen lichten
het waarom van hun boekje
toe.
gevoelig voor tandbederf. Het
glazuur is nog niet ideaal. Bij de
rijping ervan is fluoride nodig.
Als het eenmaal in een chemi
sche verbinding is opgenomen
maakt dat het glazuur sterker en
minder oplosbaar voor zuren die
in de mond aanwezig zijn."
Een kind is ook kwetsbaar als
het geregeld penicilline moet ge
bruiken. Niet het medicijn zelf
tast de tanden aan, maar de sui
ker die erin is verwerkt. Van Hof:
"Ouders zouden er voor moeten
zorgen dat hun kinderen niet te
veel en niet te vaak suiker in de
mond krijgen. Dan al zijn ze op
de goede weg. Als zij hun kroost
ook nog eens de tanden laten
poetsen met pasta waarin fluori
de is verwerkt, dan leg je een
goede basis voor de toekomst.
Het kind zal zijn ouders daar la
ter zeker dankbaar voor zijn."
Fabeltje
Je hoort het vaak zeggen: eet
maar een appel of een wortel na
de maaltijd want dat reinigt de
tanden. Is dat waar? Of is dat een
fabeltje?
"Ach", neemt Goudsmit het
woord, "een appel is gezond om
dat het geen snoep is. Maar dat
een peen of appel je tanden
schoonmaakt, nee, daar is niets
van waar. Vast voedsel verwij
dert wel wat plaque, helaas al
leen op die plekken waar het ge
makkelijk kan komen. Niet bij
het tandvlees en niet tussen de
'kiezen. Juist daar zitten de plek
ken waar de gaatjes ontstaan en
de plaque ook nog schadelijk is
voor de mens."
Wanneer moeten ouders voor
het eerst met hun kinderen naar
de tandarts komen? Als het er
gens last van heeft of al eerder?
"Voor het tweede levensjaar ei
genlijk al", zegt Van Hof. "Het
melkgebit is dan compleet. Ou
ders kunnen hun kinderen mee
nemen als ze zelf op controle
moeten komen. Ze kunnen dan
vast een beetje wennen aan die
vreemde omgeving. Zo'n kind
hoeft helemaal niets te manke
ren, maar als het naar de tandjes
laat kijken is dat vast mooi mee
genomen. Lukt dat niet, dan kan
je het een half jaar later weer
eens proberen."
Welke boodschap moet er van
het boekje uitgaan?
Goudsmit: "We zeggen in het
boekje tegen de ouders dat wan
neer zij het goed doen, het effect
voor het kind enorm groot zal
zijn. Ouders kunnen hun kinde
ren ongelooflijk veel ellende be
sparen. Doen ze het verkeerd,
dan kunnen ze veel schade aan
richten."
Van Hof: "Je ziet vaak dat vol
wassenen bang zijn voor de tand
arts. Kinderen van die ouders
zijn dat ook dikwijls. Zij komen
pas bij een tandarts als de nood
echt aan de man is. Het is niet
goed als de tandarts als een soort
boeman wordt afgeschilderd.
Zeg het kind gewoon eerlijk wat
het kan verwachten. Je mag best
vertellen dat het wel eens pijn
kan doen. Wees open en eerlijk.
Het kind weet dan wat het te
wachten staat. Op die manier
bouw je een goede vertrouwens
relatie op."
DEN HAAG (ANP) - „De bekro
ning van het herstel van de goede
betrekkingen". Zo ziet men op het
ministerie van buitenlandse zaken
in Den Haag het bezoek dat minis
ter Van den Broek (buitenlandse
zaken) van 15 tot 21 januari aan
China zal brengen. Er zijn nog wel
wat men noemt „een paar skelet
ten in de kast", maar voor zover het
aan Nederland en China ligt zullen
die de goede sfeer van het bezoek
niet verstoren. Zij behoeven ook
op langere termijn goede relaties
niet in de weg te staan.
Vooral de afgelopen maanden is
sprake geweest van een aanzienlij
ke uitbreiding en versterking van
de Nederlands-Chinese contacten.
Op een gegeven moment waren
niet minder dan vier Chinese mis
sies in Nederland. Nog maar enke
le weken geleden plaatste een Chi
nese inkoopmissie orders voor
ruim 200 miljoen gulden, voorna
melijk voor televisies en ijskasten.
Het was de eerste maal dat de Chi
nezen in Nederland op zo grote
schaal consumptie-artikelen koch
ten in plaats van kapitaalgoederen
als fabrieken en machines.
Het is de eerste reis van een Ne
derlands minister naar China sinds
oktober 1980, toen de toenmalige
premier Van Agt en minister Van
der Klaauw Peking bezochten. Het
ministerie van buitenlandse zaken
kon ternauwernood voorkomen
dat dit bezoek volkomen in het wa
ter zou vallen door de toen al op
stapel staande levering van onder
zeeërs aan Taiwan. China be
schouwt Taiwan niet als een zelf
standig land, maar als een (opstan
dige) provincie. Met name militaire
handel met Taiwan wordt door de
Chinezen sterk afgekeurd. Het
nieuws over de levering werd ge
publiceerd nadat de premier uit
China was vertrokken, maar nog
vóór zijn toestel in Europa was ge
land.
Nadat het kabinet-Van Agt in
1981 toestemming had gegeven
voor de bouw van twee onder
zeeërs voor Taiwan werden de be
trekkingen tot het laagst mogelijke
niveau teruggeschroefd. In de
daaropvolgende periode werden
Nederlands-Chinese contacten ge
leidelijk verminderd, deden min
der Chinese schepen Rotterdam
aan, werden bezoeken afgezegd of
voor onbepaalde tijd uitgesteld en
zovoorts. Alle landen van de Euro
pese Gemeenschap slaagden er in
hun uitvoer naar China te vergro
ten, behalve Nederland.
China besloot echter een streep
onder het verleden te zetten, toen
de Nederlandse regering eind 1983
besloot geen toestemming te geven
voor de levering van nog meer on
derzeeërs en mijnenjagers aan Tai
wan. De betrekkingen op het ni
veau van ambassadeurs werden
hersteld.
De zogenoemde „skeletten in de
kast" zijn de overdracht van de
twee onderzeeërs voor Taiwan die
sinds 1981 bij Wilton Fijenoord in
aanbouw zijn en de luchtverbin-
ding tussen Amsterdam en de
hoofdstad van Taiwan, Taipeh.
Er is Nederland veel aan gelegen
om deze overdracht volgend jaar
zo te laten verlopen dat Taiwan zo
min mogelijk de gelegenheid krijgt
de Nederlands-Chinese betrekkin
gen te verstoren en China niet
wordt gedwongen te protesteren
tegen een al te openlijke en duide
lijke schending van zijn souverei-
niteit.
Nadat het onderzoek van de par
lementaire enquêtecommissie naar
het RSV-debacle duidelijk had ge
maakt dat de Nederlandse marine -
en dus de Nederlandse regering -
onvermijdelijk bij de overdracht
betrokken is, liet minister Van den
Broek weten dat deze betrokken
heid „minimaal" zou zijn. Hoewel
hij in het openbaar verklaarde dat
het na de publikatie van berichten
over deze betrokkenheid voor Chi
na „praktisch onmogelijk" was ge
worden om „niet te protesteren",
gaf de Chinese regering er de voor
keur aan de sfeer van het komende
bezoek niet door een protest te be
lasten. Maar de Chinese ambassa
deur in Den Haag verzocht wel, in
formeel, om opheldering.
Tot het verhoor van oud-minister
van defensie De Geus door de en
quêtecommissie was steeds offi
cieel volgehouden dat de marine
niet bij de zaak was betrokken.
Van Aardenne, die zich als minis
ter van economische zaken in 1980
krachtig had ingespannen voor de
levering aan Taiwan had de Twee
de Kamer categorisch meegedeeld
dat de marine óp geen enkele wijze
zou zijn betrokken bij de bouw en
de levering van de onderzeeërs.
De Geus, zo is bij het verhoor
door de parlementaire enquête
commissie gebleken, wist heel
goed dat bij opleidingen, kwali
teitscontrole, het in bedrijf stellen
van de apparatuur en bij proefvaar
ten, enkele tientallen marinemen
sen zouden moeten worden be
trokken, maar zei dit niet in de Ka
mer. Het proefvaren - onder Neder
landse vlag maar met waarschijn
lijk enkele tientallen Taiwanese
marinemensen aan boord of in de
nabijheid - moet volgens de wet ge
beuren onder een Nederlands ge
zagvoerder met de vereiste kwalifi
caties en recente ervaring en bij
duikproeven moet een veiligheids-
sschip van de marine assistentie
verlenen.
Het ministerie van buitenlandse
zaken heeft zich, binnen en buiten
het parlement, steeds tegen wa
penleveranties aan Taiwan verzet.
Maar onder de omstandigheden
van toen en ook omdat de Chinese
reactie werd onderschat, kon mi-
ACHTERGROND
nister Van der Klaauw zich niet
voldoende te weer stellen tegen de
druk van de ministeries van econo
mische zaken, financiën en defen
sie, om wel te leveren. „Voor het
eerst in zijn geschiedenis heeft Ne
derland ruzie met het grootste volk
ter aarde", zo constateerde minis
ter Van der Klaauw, nadat defini
tief tot de levering was besloten.
De Nederlandse regering kan
voorkomen, aldus gezaghebbende
kringen in Den Haag, dat de mari
ne op geruchtmakende wijze
wordt betrokken bij de overdracht.
Zij kan Wilton Feijenoord zeer
dringend vragen deze overdracht
zo discreet mogelijk te laten verlo
pen, zonder feestelijkheden met de
commandant van de Taiwanese
marine die in gala-uniform een fles
champagne tegen de romp kapot
knalt, het spelen van het Taiwane
se „volkslied" of het hijsen van de
Taiwanese vlag. Maar zij heeft geen
absolute zekerheid dat Taiwan,
hoewel het nu eindelijk de onder
zeeërs aan zijn marine kan toevoe
gen, bereid zal zijn af te zien van
voor Nederland onwelgevallig ver
toon.
China verwacht van Nederland
dat het zal voorkomen dat Taiwan,
dat geen baat heeft bij een verbete
ring van de Nederlands-Chinese
betrekkingen, de overdracht aan
grijpt om roet in het eten te gooien.
Tot nu toe, aldus gezaghebbende
kringen in Den Haag, heeft China
nagelaten er op te wijzen dat Ne
derland Taiwan onder druk kan
zetten met de landingsrechten
voor de Taiwanese luchtvaartmaat
schappij in Amsterdam. KLM en
China Airlines vliegen weliswaar
tussen Amsterdam en Taipeh op
basis van een verdrag tussen de
twee maatschappijen en niet tus
sen Nederland en Taiwan, maar de
landingsrechten zijn verleend door
de Rijksluchtvaartdienst, een on
derdeel van het ministerie van ver
keer en waterstaat. Het zijn deze
rechten, die het China Airlines mo
gelijk maken een dienst rond de
wereld te onderhouden, via de
winstgevende route naar New
York.
China heeft KLM-vluchten naar
Chinees grondgebied zonder dat
de regering in Peking hiervoor toe
stemming is gevraagd zo hoog op
gevat, dat in het protest tegen deze
„ernstige schending van de souve-
reiniteit, inmenging in binnenland
se aangelegenheden, schending
van internationale verdragen en
van de gezamenlijke verklaring
van 1972" zelfs het beginsel van di
plomatieke betrekkingen aan de
orde werd gesteld.
Voorzitter dominee L. J. Geluk
(Woerden) van de Gereformeer
de Bond in de Hervormde Kerk
maakt zich zorgen over de theo
logische opleiding. Dat bleek gis
teren uit zijn openingstoespraak
op de jaarlijkse predikantenver
gadering van de Bond in Zeist.
De oorzaak van zijn bezorgd
heid is, dat aan geen van de fa
culteiten waaraan een hervorm
de kerkelijke opleiding is ver
bonden theologie kan worden
gestudeerd 'in gereformeerde
zin' (Geluk bedoelde daarmee: in
de lijn van de Gereformeerde
Bond). "Daardoor is een gerefor
meerde bezinning op onderdelen
van de theologische wetenschap
onmogelijk". Hij vreest dat de
negatieve gevolgen daarvan zich
in toenemende mate zullen open
baren. "De gereformeerde leer
wordt voortdurend belaagd".
Een organisatie als de Gerefor
meerde Bond zou daaraan iets
moeten doen, zo suggereerde de
voorzitter. Concreet liet hij zich
daarover niet uit, maar hij wekte
wel de indruk dat de Bond daar
mee bezig is.
Overigens constateerde Geluk,
dat de 'gereformeerde hervorm
den' op belangrijke terreinen
geen eigen organen hebben. Zij
nemen wel deel in bepaalde or
ganisaties, waar ze hun beginse
len kunnen uitdragen, "maar",
zei de voorzitter van de Bond,
"daar kunnen ze ook invloeden
ondergaan die de eigen identiteit
aantasten". Hij sprak in dit ver
band over 'inwoning'. Toch pleit
te hij niet voor eigen organisaties
op allerlei terrein. "Wij moeten
de reeds bestaande zo mogelijk
en zoveel mogelijk beïnvloe
den".
De krant 'Trouw' kwalificeer
de hij als 'nog magerder dan ze al
was'. "Veel gereformeerde her
vormden hebben van deze on
trouwe krant afscheid geno
men". Ook tegen het Reformato
risch Dagblad had hij zijn beden
kingen. "Dat is ook niet alles".
"Daar kunnen de slagen rustig
op de hervormde gereformeer
den neerdalen, terwijl iedere kri
tische opmerking in andere rich
ting, zoals van de gereformeerde
In de NCRV zag Geluk een
'moderne geest' rondwaren in
beleid en programma's en in de
EO veel 'niet-gereformeerde in
vloeden'. Ook in partijpolitiek
opzicht zijn deze hervormden
verdeeld. "We stemmen CDA,
SGP of RPF, maar bij geen enke
le voelen we ons geheel thuis".
Over de Hervormde Kerk zelf
zei de Woerdense predikant, dat
die "gemakkelijk openstaat voor
alle mogelijke leringen en leef
wijzen van de nieuwe tijd en nau
welijks of geen weerstand biedt
als het evangelie horig wordt ge
maakt aan de tijdgeest". "De ei
gen weg van de gereformeerde
hervormden betekent, dat wij
nee moeten zeggen tegen vele za
ken in onze kerk en jó tegen onze
kerk als huis waar wij willen blij
ven wonen. Ook ja tegen vele za
ken in kerken van de afschei
ding, maar even beslist néé tegen
hun kerkelijke behuizing".
De voorzitter van de Bond riep
de predikanten op vlijtig aan de
studie te blijven, een 'dieper ge
bedsleven' in acht te nemen, meer
aandacht aan de jeugd te beste
den en op hun hoede te zijn voor
traditionalisme in eigen kring.
Doorgaande op dit laatste zei hij:
"Laten we de moed hebben zaken
van de zogenaamde kleine tradi
tie bespreekbaar te maken".
Geluk besloot met kritische
opmerkingen over de kerkelijke
pers in eigen kring. Wijkberich-
ten en meditaties kunnen hem
verbazen wegens hun 'ramme
lende stijl', hun 'zalvende toon',
ja hun 'onzin'. Hij denkt wel bij
het lezen van zulke stukken, dat
een ontwikkeld gemeentelid
eenvoudig niét zal kunnen be
grijpen met een academisch ge
vormd predikant te maken te
hebben.
Het winterse weer was er de
oorzaak van, dat nogal wat domi
nees die zich voor deze vergade
ring hadden aangemeld moesten
afzeggen.
Beroepen
Hervormde Kerk: bedankt
voor Harkema-Opeinde en voor
Zuid-Beijerland kandidaat G.
Bikker Zeist.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Haamstede kandi
daat J. de Vries aldaar.
Nederlands Gereformeerde
Kerken: aangenomen naar Zaan-
dam-Oostzaan kandidaat L. G.
Compagnie Kampen.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Rotterdam-cen
trum A. Hoogerland Dirksland.
Pausbezoek. Meer dan zestig
organisaties hebben medewer
king toegezegd aan de 'informa
tieve werkdag' begin mei van het
progressieve 'Platform Initiatie
ven Pausbezoek'. Dat deelde
pastor Ko Schuurmans, mede
werker van het Mozeshuis in
Amsterdam, gisteren in Utrecht
mee na een vergadering van de
leden van het platform met ver
tegenwoordigers van de organi
saties die aan de werkdag mee
doen.
(Begin november nodigden
tien vernieuwingsgezinde
rooms-katholieken vele organi
saties uit om kort voor het paus
bezoek deel te nemen aan een
'aanvullende presentatie van de
veelvormige kerkgemeenschap
in de Nederlandse kerkprovin
cie'). Thema van de werkdag
wordt waarschijnlijk: 'Naar een
kerk die wereldwijd wil luiste
ren'. Tijdens de bijeenkomst in
Utrecht zijn werkgroepen ge
vormd die de dag gaan voorbe
reiden.
Zwitserland. Een onderzoek
binnen Duits sprekende ge
meenten van hervormde signa
tuur in Zwitserland wijst uit, dat
kerkleden politieke betrokken
heid van de kerk niet verwerpen,
maar dat ze hun buik vol hebben
van eenzijdige alleenspraken van
predikanten op de kansel.
Politieke betrokkenheid moet
niet alleen blijken uit wat een do
minee in zijn preek verwerkt,
vinden deze gelovigen. "In dia
loog met de gemeente moet op
democratische wijze vorm wor
den gegeven aan de opdracht
van de kerk in politiek opzicht",
zegt gespreksleider Samuel Ja
cob in een 'tussenbalans' van de
gesprekken.
eiland ten oosten van Zuidelijk
Afrika) klaagt in een verklaring
bitter over het verlies van bur
gerzin in de nationale samenle
ving. Dat wreekt zich in allerlei
wantoestanden, zoals bedrog,
geestelijke verwarring, een zon
der mededogen gepredikte klas
senstrijd en het ontbreken van
vrije meningsuiting.
Wat de kerken nodig vinden is:
eerlijke voorlichting over de eco
nomie, vastbesloten strijd tegen
de 'wanhopige economische toe
stand', terugkeer van openbare
veiligheid en samenwerking tus
sen personen en groepen voor
het uitwerken van projekten die
de bevolking ten goede komen.
