T opconferentie
over Cambodja
Na bittere kou, nu lichte dooi
wmmm
Belgische kruisrakettenruzie
Stoelendans Witte Huis
Genève-overleg
Regionaal beraad over guerrillastrijd
WOENSDAG 9 JANUARI 1985
BUITENLAND
PAGINA 7
huishouding en de basisprincipes
HANOI (AFP/AP) - In de tweede helft van januari houden de ministers van buitenlandse j^ae" vakTal°worden%gevenrtJ
zaken van Vietnam, Cambodja en Laos een conferentie in Ho Tsji Minh-stad (het vroege
re Saigon). Enige agendadpunt is de strijd rond Cambodja.
Vietnam en zijn twee Indochinese
bondgenoten zullen de balans op
maken van de situatie in Cambodja
na de successen die Vietnamese
militairen hebben geboekt tegen
de kampen van Cambodjaanse
guerrillastrijders langs de grens
met Thailand. In Bangkok werd
'gisteren bekend dat het hoofd
kwartier van het front voor de be
vrijding van het Khmer-volk
(FLNPK) van Son Sann is geval
len.
Vietnam heeft maandag, op de
zesde verjaardag van zijn militaire
interventie in Cambodja, nog eens
verklaard dat de toestand in het
land „onomkeerbaar" is. Westerse
waarnemers schatten dat zich tus
sen 150.000 en 170.000 Vietname-
zen op Cambodjaans grondgebied
bevinden.
Op de ministersconferentie in
Ho Tsji Minh-stad, de tiende sinds
1980, zal Vietnam vermoedelijk
een nieuwe gedeeltelijke terug
trekking van zijn troepen aankon
digen. Al drie keer eerder, in juli
1982, mei 1983 en juni 1984, heeft
Vietnam troepen uit Cambodja te
ruggetrokken. Maar volgens waar
nemers ging het vooral om vervan
ging van „oude" door „verse" troe
pen, waardoor hoegenaamd geen
verandering optrad in de militaire
aanWezigheid van Vietnam.
De guerrillastrijders van het
Khmer Nationale Volksbevrij
dingsfront (KPNLF) zwichtten gis
teren na twee dagen van strijd voor
de aanvallen van de Vietnamese
tovermacht en hebben hun hoofd-
MOSKOU (TASS/UPI) - Met in
gang van het nieuwe schooljaar in
september worden scholieren van
16 en 17 jaar in de Sowjet-Unie
voor het eerst geconfronteerd met
het nieuwe vak „Gezinsethiek en
psychologie". Dit vak schenkt on
der meer aandacht aan de „fysiolo-
gisch-hygiënische aspecten van de
onderlinge relaties van jonge men
sen", een cryptische omschrijving
van seksuele voorlichting.
Andere onderwerpen die tijdens
het verplichte nieuwe vak aan de
orde komen betreffen de psycholo
gie van menselijke relaties, sociale,
morele en ethische normen, en vor
men van communicatie en culture
le waarden. Het persbureau TASS
meldde dat ook zal worden gespro
ken over de gezinsbegroting, de
huishouding
gegeven tij
dens de laatste twee jaar van de
middelbare school.
Een directeur van een onder-
Sowjet-jeugd
krijgt seksuele
voorlichting
zoeksafdeling van de Academie
van Wetenschappen verklaarde dat
de afgelopen twee jaar in alle repu
blieken met het nieuwe vak is
geëxperimenteerd. „Het nieuwe
vak zal jongeren helpen een een
juiste visie te hebben op de proble
men van alledag", aldus Ivan Gre-
bennikov.
Hoewel in de Sowjet-Unie zeer
preuts wordt gedaan over „seksue
le voorlichting", wordt er in de me
dia al jaren fel over gedebatteerd.
Veel lezers lieten weten dat sek
suele voorlichting een noodzake
lijk onderdeel is van het onderwijs
programma, terwijl anderen boos
reageerden en verklaarden dat op
scholen niet dient te worden ge
sproken over dergelijke intieme za
ken.
Voorstanders van het nieuwe
vak schreven dat seksuele voor
lichting zal leiden tot een verlaging
van het aantal echtscheidingen en
abortussen. Bovendien leidt voor
lichting tot voorkoming van ge
slachtsziekten. aldus voorstanders.
Een op de drie huwelijken in de
Sowjet-Unie eindigt in een echt
scheiding, en in Moskou loopt zelfs
een op de twee huwelijken spaak.
Ongeveer de helft van de echt
scheidingen vloeit voort uit sek
suele problemen binnen het huwe
lijk, zo schreef de Literatoernaja
Gazeta vorig jaar.
Daarnaast is het in de Sowjet-
Unie nog steeds eenvoudiger een
abortus te laten uitvoeren dan anti
conceptiemiddelen te krijgen. Ze
ven procent van alle abortussen in
Moskou wordt uitgevoerd bij vrou
wen beneden de 19 jaar.
kwartier in het verzetskamp Ampil
aan de Thais-Cambodjaanse grens
opgegeven. Het KPNLF bevestig
de dat gisteren in een verklaring.
Om 11 uur 's ochtends plaatselij
ke tijd kregen de strijders van het
KPNLF het bevel zich terug te
trekken 'om de KPNLF-troepen op
kracht te houden voor verdere ge
vechten,' aldus de verklaring. Aan
genomen werd dat de verzetsstrij
ders zich zouden terugtrekken op
Thais grondgebied. Thaise functio
narissen meldden al eerder dat het
KPNLF weinig hoop meer had op
behoud van het verzetskamp. Na
de eerste grote Vietnamese aanval
van maandag op Ampil leek het
pleit al te zijn beslecht. De verdedi
gingstroepen slaagden er niet in de
situatie in hun voordeel te keren.
WASHINGTON - President Rea
gan heeft gisteren bekendgemaakt
dat hij zijn voornaamste medewer
ker in het Witte Huis, James Baker,
wil voordragen als minister van Fi
nanciën en zijn voornaamste
woordvoerder over economische
zaken. Donald Regan, die op dat
departement nu de baas is, wordt
chef van de staf van het Witte Huis,
als de Senaat Baker in zijn nieuwe
functie bevestigt. Beiden zijn en
blijven lid van de Nationale Veilig
heidsraad.
door
Henk Kolb
Deze volstrekt verrassende ma
noeuvre maakt het zeker dat Rea
gan aan zijn tweede ambtstermijn
begint met een persoonlijke staf
onder nieuwe leiding en nieuwe
ministers op Financiën, justitie en
binnenlandse zaken, terwijl ook de
kabinetspost van VN-ambassadeur
Jeane Kirkpatrick binnenkort vrij
komt.
Van de machtige groep die op
het Witte Huis al Reagans politieke
en persoonlijke zaken regelde,
blijft niemand over. Michael Dea-
ver, de man die, op de achtergrond,
de 'image' van de president ont
wierp en ondersteunde waar deze
ook verscheen en die een machtige
tandem vormde met Nancy Rea
gan, gaat na de ofFiciële inhuldi
ging op 2.1 januari (zijn laatste
werkstuk naar een public-rela-
tionsbedrijf om daar veel meer
geld te verdienen dan zijn huidige
werkgever te bieden heeft.
Getrouwe
Edwin Meese, een andere oude
getrouwe uit Reagans Californi-
sche dagen, die lid werd van het
driemanschap op het Witte Huis
(maar vanwege zijn financiële han
delingen omstreden)-wordt minis
ter van justitie. Een formeel onder
zoek heeft „niet genoeg aanwijzin
gen van strafbare feiten" opgele
verd.
William French Smith, die nu
nog de topfunctie op justitie be
kleedt, wil allang terug naar zijn
zeer lucratieve Californische advo
catenpraktijk. Hij is de meest be
reisde minister van justitie die de
VS ooit hebben gehad. Nog voor
zijn afscheid gaat hij op een negen
de en laatste tocht naar Italië, om
daar besprekingen te voeren over
samenwerking bij de bestrijding
van de drughandel en de mafia.
Jeane Kirkpatrick heeft duide
lijk ambities voor een kabinetspost
van meer gewicht, maar naar ver
luidt heeft Reagan voor haar geen
opening kunnen vinden. Zij zal
■niettemin haar ambassadeurschap
bij de VN opgeven, waar zij de
Amerikaanse positie in deze vaak
sterk aangevochten volkerenorga
nisatie, opmerkelijk heeft kunnen
verbeteren.
Overhoop
Een ander lid van de 'Californi
sche mafia', William Clark, tegen
woordig minister van binnenland
se zaken, voordien eerste tweede
man onder Haig op buitenlandse
zaken en op het Witte Huis presi
dentieel raadgever voor veilig
heidszaken, gaat „terug naar zijn
ranch". Hij heeft de onder James
Watt (die onder meer de populaire
Beach Boys klasseerde onder de
minder gewenste elementen in zijn
samenleving) sterk aangetaste re
putatie van zijn ministerie her
steld, maar laat nogal wat onvol
tooide projecten achter. Clark ver
trekt om politieke redenen: op het
Witte Huis lag hij voortdurend
overhoop met het duo Deaver-
Nancy Reagan, werd afgeschoven
naar binnenlandse zaken, maar
raakte steeds verder verwijderd
van de kleine kring waar de politie
ke initiatieven worden ontwikkeld.
Politiek-Washington legt de per
soneels wijzigingen in de top van
de Amerikaanse regering uit als
een zegepraal voor rechts. Met het
vertrek van Deaver, Meese, Clark
en Kirkpatrick aanstaande, gaf
„conservatief rechts" al geruime
tijd uiting aan de vrees dat de pre
sident zou worden overgeleverd
aan het advies van de als gematigd
bekend staande Baker. Noch Dea
ver, noch Meese worden vervan
gen in hun functies.
(Vervolg van pagina 1
GENÈVE (GPD) - Kenneth Adel-
man, de directeur van het ontwa
peningsbureau van de Amerikaan
se regering, zei gisteravond tegen
verslaggevers dat de Russen „vrij
wel over niets anders wilden pra
ten dan het strategisch defensie
initiatief (SDI), ofwel „Star Wars"
van president Reagan. Zij hadden
duidelijk de bedoeling dat wij
daarmee zouden stoppen. Op een
gegeven moment dachten wij zelfs
dat ze de gesprekken vanwege dit
punt zouden afbreken".
Shultz had Gromyko uiteengezet
„dat SDI is bedoeld om te kunnen
vaststellen dat een stabiele relatie
mogelijk is op basis van een grote
re afhankelijkheid van defensieve
systemen (tegen offensieve kernra
ketten - red.). Volgens Adelman
riep Gromyko, nadat Shultz voor
de zevende keer het Amerikaanse
standpunt over de ruimtewapens
had uiteengezet: „Nu begrijp ik het
echt wel".
Volgens Shultz is nu afgesproken
dat over die Amerikaanse ruimte
plannen met de Russen „kan wor
den gesproken". Dat betekent ech
ter nog niet erover onderhandelen,
want, zo zei Shultz: „SDI is een on
derzoeksprogramma en er is geen
enkele beslissing om verder te
gaan dan dat. Zo'n beslissing is de
komende jaren ook niet te ver
wachten". Onderzoek en ontwik
keling van ruimtewapens is, zo
meende Shultz, niet in strijd met
het in 1972 afgesloten verdrag over
de anti-raket-raketten (ABM). Zon
der de Russen van verdragsschen
dingen te beschuldigen (wat in het
verleden van Amerikaanse zijde
wel is gebeurd) zei Shultz. dat de
„erosie van het ABM-verdrag van
de laatste tien jaar zou moeten wor
den omgekeerd".
De verschillende Amerikaanse en
Russische visies manifesteerden
zich (zoals Lomeiko gisteravond in
diplomatieke termen toegaf) ook in
de gezamenlijke verklaring. De zin
waarin het doel van de onderhan
delingen wordt samengevat, is vrij
wel dezelfde als die welke Gromy
ko zondag bij aankomst op het Ge-
neefse vliegveld gebruikte: „Het
uitwerken van effectieve overeen
komsten, gericht op het voorko
men van een wapenwedloop in de
ruimte en het beëindigen ervan op
aarde, op beperking en verminde
ring van nucleaire bewapening en
op versterking van de strategische
stabiliteit".
De hand van Shultz is te herken
nen in de alinea die de onderwer
pen van de komende gesprekken
beschrijft: „Een geheel van vragen
betreffende de ruimte- en nucleai
re bewapening, strategisch en voor
de middellange afstand. Deze vra
gen zullen in overweging worden
genomen en er zal over worden be
slist in hun onderlinge relatie".
Shultz kondigde aan dat de VS op
elk van deze drie terreinen nieuwe
ideeën en initiatieven hebben ont
wikkeld met het oog op de komen
de onderhandelingen. Hij gaf ech
ter niet aan welke.
Adelman verklaarde tegenover
verslaggevers niet te verwachten
dat de onderhandelingen op korte
termijn zullen leiden tot wijziging
van de plaatsingsschema's van de
Pershing-II- en kruisraketten in
Europa. Het kabinet-Lubbers
neemt 1 november het besluit over
stationering van deze kruisraket
ten in Nederland.
Baker heeft al twee jaar gezegd
te willen vertrekken naar hetzij
buitenlandse zaken, hetzij finan
ciën. Regan, een onvervaarde con
servatief, herstelt zo zegt rechts, in
het Witte Huis een evenwicht. Ja
mes Baker is een groot takticus,
die een overwegend aandeel heeft
gehad in de steun die het Congres
Reagans' beleid tijdens zijn eerste
ambtstermijn heeft verleend. Als
een verklaard voorstander van gro
tere beperking van defensie-uitga
ven dan nu wordt voorzien en rea
list op het gebied van belastingver
hoging - terreinen waar Reagan
een andere koers wil leek hij vol
gens insiders geen geschikte part
ner voor de president tijdens een
toch al moeilijke tweede ambtster
mijn.
Regan, zijn opvolger, is een in
Washingtons politieke samenzwe
ringen zeer doorknede man, maar
mist volgens velen het talent om
compromissen te sluiten.
Opheffen
Ook de ministers van energie en
onderwijs hebben hun departe
menten vaarwel gezegd. Reagan
speelt nog steeds met de gedachte
om deze ministeries op te heffen,
maar dit plan stuit op grote weer
stand in het Congres. Opheffen van
de onderwijs past slecht bij Rea
gans nadrukkelijke streven naar
een beter schoolsysteem. Het mi
nisterie voor energie heeft onder
meer de aanmaak van alle kernwa
pens onder zijn beheer, die een
meerderheid in de volksvertegen
woordiging niet zonder meer wil
indelen bij defensie.
ADDIS ABEBA Op de luchthaven van Addis Abeba arriveerde gisteren ee
EG-landen ter beschikking gesteld aan de hongerende bevolking van Ethiopë.
Britse hof nu
voogd draagkind
LONDEN (AP) - Een hoogge
rechtshof heeft gisteren tijde
lijk de voogdij op zich geno
men over het eerste commer
ciële draagkind in Engeland.
Dit betekent dat beslissingen
over de toekomst van het kind
genomen worden door het hof.
Deze onverwachte ontwikke
ling werd bekend vlak voor een
vergadering van de sociale
dienst van Barnet, die zich over
het geval zou beraden.
Vrijdagavond had een lagere
rechtbank enkele uren na de
geboorte beslist dat draagmoe
der Kim Cotton (28) het meisje
niet mocht afstaan aan een kin
derloos echtpaar. Volgens het
Londense boulevardblad Daily
Star heeft het anonieme echt
paar, naar verluidt rijke Ameri
kanen, mevrouw Cotton 26.000
gulden betaald om een kind
voor hen ter wereld te brengen.
'Top wist niet van moord'
TORUN (AFP) - Kapitein Grze- ten tot
gorz Piotrowski, die met drie ande-
beambten van het ministerie
i het helpen bij" de mis-
Terwijl hij met zijn verklaring de
binnenlandse zaken in Toriln volle verantwoordelijkheid voor de
terechtstaat in verband met de moord op Popieluszko legde bij
moord op pater Jerzy Popieluszko,
heeft gisteren gezegd dat de „top"
van het Poolse politie-apparaat op een overlijden aan een hartaan-
niet bij de moord op de priester be- aPne^er+^.ie bek^id
trokken is geweest.
Rustig en erg zelfverzekerd ver
klaarde de 33-jarige Piotrowski:
„Ik weet nu volstrekt zeker dat de
top geen rol heeft gespeeld" in de
zaak-Popieluszko. Bij het verhoor
had hij laten doorschemeren dat de
hogere echelons van het politie-ap
paraat bij de zaak betrokken wa
ren.
„De enige top is kolonel Adam
Pietruszka", aldus Piotrowski met
een verwijzing naar zijn recht
streekse chef op de afdeling van
binnenlandse zaken die belast is
met het toezicht op de betrekkin
gen tussen kerk en staat. De kolo
nel is beschuldigd van „het aanzet-
Pinochet zou
bang zijn voor
coup van CIA
WASHINGTON (AP) - De Ameri
kaanse regering is er niet in ge
slaagd een terugkeer naar de de
mocratie in Chili te bevorderen,
onder andere omdat dictator Pino
chet bevreesd is dat de CIA een
complot beraamt om zijn regering
omver te werpen, zo hebben Ame
rikaanse functionarissen ver
klaard.
Pinochets halstarrige weigering
om de weg vrij te maken voor een
democratischer bestel na 11 jaar
van militair bestuur, is voor de re-
gering-Reagan zeer pijnlijk, en vol
gens sommige functionarissen zal
het geweld alleen nog maar toene
men, hetgeen zou kunnen leiden
tot een 'permanente destabilisatie.'
Niettemin achtten de functionaris
sen, die niet bij name genoemd wil
den worden, een communistische
machtsgreep onwaarschijnlijk om
dat het Chileense leger zeer gedis
ciplineerd en anti-marxistisch is.
Probeerde de VS aanvankelijk in
stilte een interne dialoog in Chili te
bevorderen, sinds Pinochet op 6
november de staat van beleg af
kondigde, is het Amerikaanse
standpunt veel meer openbaar ge
worden. 'Pinochet gelooft dat de
CIA erop uit is om hem ten val te
brengen,' zei een hoge functiona
ris.
Reagan wil de Amerikaanse am
bassadeur James Theberge, een
politicus, vervangen door de am
bassadeur in India Harry Barnes,
die een gerenomeerd lid van het di
plomatieke korps is. Volgens hen
zal Barnes' voornaamste taak zijn
het vertrouwen te winnen van de
regering en van de democratische
oppositie.
Spanje niet in
kernwapenverdrag
MADRID (GPD) Spanje is niet
van plan het non-proliferatie ver
drag tegen de verspreiding van
kernwapens te ondertekenen. Pre
mier Gonzalez maakte dit bekend
ten overstaan van een ongebruike
lijk forum.
grote hoeveelheid graan, door de De Spaanse premier noemde in
(foto AP) een kinderprogramma van de
Spaanse televisie het non-prolife
ratie verdrag een van de meest hy
pocriete verdragen die er bestaan,
omdat het de landen beschermt die
al over kernwapens beschikken.
„Dat betekent echter niet dat ik de
bedoeling heb om kernwapens te
fabriceren, maar evenmin accep
teer ik dat ik vernederd word", al
dus Gonzalez tegenover zijn jeug
dige vragenstellers. Gonzalez ont
kende eveneens dat Spapje teveel
aan wapens besteedt. Volgens de
Spaanse premier is Spanje een van
de landen op het Europese conti
nent die het minst aan bewapening
besteedt.
kolonel Pietruszka, wees Piotrows
op dat deze had gezinspeeld
stond om zijn sympathie voor het
(verboden) onafhankelijke vakver
bond Solidariteit. Op een vraag
van Piotrowski naar deze moge
lijkheid had de kolonel geant
woord: „Als hij een te zwak hart
heeft, is dat zijn pech".
Piotrowski bekent de feiten van
de 19e oktober: de ontvoering, het
aftuigen van Popieluszko en het
feit dat hij het lichaam van de pater
in de Wistula heeft geworpen. Maar
hij ontkent schuldig te zijn aan de
kern van de aanklacht. „In geen ge
val is de dood van pater Popielusz
ko tevoren beraamd", zo zei de ka
pitein voor de rechtbank van To-
run. Kolonel Pietruszka verschijnt-
later voor de rechter.
'Dwangvoeding'
KARLSRUHE (DPA) Rolf Kle-
mens Wagner en Helmut Pohl, die
gevangen zitten op beschuldiging
van het lidmaatschap van de ex
treem-linkse Westduitse stads-
guerrillagroep Rote Armee Frak-
tion (RAF), worden onder dwang
gevoed, nadat ze ongeveer vijf we
ken geleden in hongerstaking wa
ren gegaan. Dit heeft het openbaar
ministerie in Karlsruhe gisteren
meegedeeld.
BRUSSEL - Voor het einde van deze maand zullen in Bel
gië de eerste onderdelen aankomen voor de 48 kruisraketten
die op de basis in Florennes geplaatst zouden moeten wor
den. Dit gebeurt echter zonder dat het kabinet een officieel
plaatsingsbesluit heeft genomen. Over deze handelwijze van
het kabinet-Martens is in België grote politieke beroering
ontstaan, omdat zo een 'nee' tegen de raketten steeds moei
lijker wordt.
door Hans de Bruijn
Het lijkt erop dat Martens met een slimme zet de tegen
standers van de kruisraketten voor het blok wil zetten. De
fractieleider van de Vlaamse socialisten in de Belgische
Tweede Kamer, Louis Tobback, verweet de regering dins
dag 'ondemocratische politiek' te bedrijven en de burgers
eerlijke en openhartige informatie over wat gaande is te ont
houden.
De 'vondst' van Martens is dat vanaf 15 januari door de
Amerikaanse luchtmacht in België onderdelen worden a
gevoerd voor de kruisraketten, alsmede oefenmateriaal,
waaronder de vrachtwagens van waaraf de kruisraketten
kunnen worden gelanceerd. De Belgische defensieminister
Vreven stelde gisteren echter met grote nadruk dat de kern
koppen voor de kruisraketten zullen ontbreken.
De Belgische regering wil dus de plaatsing van de kruisra
ketten en het uitrusten ervan met kernkoppen scheiden. De
kernkoppen zouden voorlopig in de Verenigde Staten kun
nen blijven of in West-Duitsland worden opgeslagen. De
kernkoppen komen België pas binnen na een discussie in
het kabinet en het parlement, zo stelde Vreven gisteren.
Tegen de plaatsing van de kruisraketten bestaat niet al
leen verzet bij de oppositie maar ook binnen de grootste
regeringspartij, de christendemocratische CVP. In novem
ber vorig jaar bepleitte het CVP-bestuur uitstel van de toen
nog voor december voorziene plaatsingsbeslissing, omdat
men eerst de resultaten van het ontewapeningsoverleg tus
sen Verenigde Staten en Sowjet-Unie wilde afwachten.
Het kabinet-Martens zwichtte uiteindelijk voor die druk
besloot de evaluatie van de kruisrakettenplaatsing' tot
maart te zullen uitstellen. Volgens het officiële NAVO-sche-
ma moet in Florennes in maart tot plaatsing worden overge
gaan.
Twee weken geleden zei premier Martens voor de televisie
dat 'de evaluatie van de regering vooraf zal gaan aan de
plaatsing van de kernkoppen'. Iedereen dacht toen nog dat
hij met 'koppen' de raketten bedoelde. Maar nu is duidelijk
geworden dat het kabinet andere plannen heeft en alvast de
raketten wil toelaten. De beloofde evaluatie zou dan alleen
maar op de kernkoppen betrekking hebben.
Dit zou betekenen dat het kabinet-Martens feitelijk al be
sloten heeft tot de plaatsing van de raketten. Minister Vre
ven ontkende dit dinsdag overigens ten stelligste. Volgens
hem past de aanvoer van onderdelen voor de 48 raketten in
het oude standpunt dat, hangende de politieke discussie
over de plaatsing, de voorbereidingen voor die plaatsing
moeten doorgaan. Een dergelijk standpunt heeft ook de Ne
derlandse regering in haar 1-juni-besluit van vorig jaar inge
nomen.
GENÈVE - De kogel is door de
kerk. Het gesprek tussen een Ame
rikaanse en Russische delegatie in
Genève, met zoveel spanning door
de wereld tegemoetgezien na meer
dan dertien maanden bittere kou
in de relaties tussen de beide su
permachten, heeft net iets meer
opgeleverd dan van vele kanten
voorzichtig werd voorspeld. Niet
nog eens Shultz-Gromyko. Wel de
aankondiging dat er opnieuw
wordt onderhandeld over pogin
gen om een wapenwedloop op aar
de en in de ruimte te voorkomen.
door
Hans Geleijnse
Een kleine verrassing, maar ze
ker geen die aanleiding geeft tot
feestelijk vlagvertoon. Daarvoor
verliepen de gesprekken, de afge
lopen twee dagen in Genève, te
moeizaam, bleken de meningsver
schillen nog te groot. Hoop mag er
dan zijn, groot optimisme is nog
lang niet gerechtvaardigd. Zoals de
Amerikaanse delegatieleider
Shultz opmerkte: „De tijd van ge
ven en nemen is nu aangebroken,
beide partijen zijn erin geinteres-
seerd, en dat is nodig om overeen
stemming te bereiken". Maar in die
woorden lag niet besloten dat de
beide partijen geneigd zijn dat ge
ven en nemen redelijk te verdelen.
Feitelijk hebben Gromyko en
Shultz elkaar die vijftien lange on
derhandelingsuren voortdurend
een spiegel voorgehouden. De Rus,
de 75-jarige oude rot in dit vak die
al acht Amerikaanse ministers van
buitenlandse zaken politiek heeft
overleefd, wenste vooral over de
Amerikaanse ruimtewapens-in-
ontwikkeling te praten. Als daar
over zaken kunnen worden ge
daan, was zijn benadering, dan kan
ook over de vermindering van de
„aardse" kernwapens worden on
derhandeld.
Wezenlijk
Shultz daarentegen bagatelli
seerde het door Reagan in 1983 af
gekondigde plan voor ruimtewa
pens (het strategisch defensie-ini
tiatief, SDI) als „niet meer dan een
onderzoeksprogramma" dat nog
ver verwijderd is van ingebruikne
ming en waarover dus niet kan
worden onderhandeld. In zijn re
denatie zou het veel wezenlijker
zijn, tot radicale vermindering van
de kernbewapening voor de lange
en middellange afstand te komen.
Stabiele verhoudingen kunnen
ook bestaan bij afschrikking op
een lager niveau dan het huidige,
hield hij Gromyko en naderhand
de pers voor.
De Russen, die weliswaar een
overwicht aan grote, interconti
nentale ballistische raketten heb
ben, vrezen de technologische su
perioriteit van de Amerikanen. De
ontwikkeling van bijvoorbeeld
zeer nauwkeurige energie- en la
serwapens tegen satellieten en ra
ketten, van satellieten die vijande
lijke raketten al vlak na de lance
ring kunnen waarnemen en vervol
gens uitschakelen, vervult hen met
grote zorg. Dat zou immers beteke
nen een dreigende uitschakeling
van het eigen raketarsenaal, terwijl
de VS het zijne beschermd weet
door zowel in de ruimte als op aar
de geplaatste anti-raket- en anti-sa-
tellietwapens.
Killer-satelliet
Washington wijst dan echter
weer op de nog voortgaande ont
wikkeling van de Russische „kil
ler-satelliet" en de verdere uit
bouw van anti-raketsystemen. He
lemaal overtuigend is het argu
ment niet, want Amerikaanse des
kundigen geven toe dat het Russi
sche ruimtewapen (een satelliet
met nucleaire lading, die zichzelf
in de nabijheid van een vijandelijk
exemplaar laat exploderen) tech
nologisch min of meer een „on
ding" is.
Dit gekrakeel ten spijt, staat het
vast dat zowel Russen als Amerika
nen er geen enkel belang bij had
den hun meningsverschillen al in
Genève tot onoplosbaar op te bla
zen. De Russen niet, omdat zij niet
voor de tweede keer wensen te
worden gebrandmerkt als sabo
teurs van vredesoverleg. De Ame
rikanen niet vanwege de toene
mende oppositie in eigen kring en
bij de bondgenoten tegen de vijan
dige houding die de regering-Rea-
gan tegenover Moskou heeft geëta
leerd, gepaard gaande aan spier-
geen rol van betekenis meer spe
len. En dat Washington bereid zal
blijven de eigen veiligheidsgaran-
ballenvertoon. En beide partijen tie ook voor Europa te laten gel
hebben te maken met de Financiële den, wordt onder de bondgenoten
last van een voortgaande wapen
wedloop.
Voor West-Europa blijft bezorgd
afwachten het parool. Vooral de
Engelsen en Fransen vrezen een
nieuwe wapenwedloop in de ruim
te, die zij Financieel en technolo
gisch, in samenwerking met de
bondgenoten of niet, waarschijn
lijk niet bij kunnen benen. Boven
dien kunnen hun eigen nucleaire
„afschrikkingsmachten" in een
verre toekomst met een mogelijk
machtsevenwicht in de ruimte
niet voetstoots aangenomen. Daar
voor ook werd het begrip „Ameri
kaans belang" door Shultz in Ge
nève tè veelvuldig gebruikt in rela
tie tot het gewenste resultaat van
„aanvaardbare overeenkomst".
En Nederland? Genève, maan
dag en dinsdag, heeft niet aange
toond dat voor de „deadline" van 1
november een verrassende ontwik
keling in de onderhandclingsslag
rond de Amerikaanse en Russische
kernraketten voor de middellange
afstand zal plaatsvinden.
