m
Schaken
Filatelie
Zonder beelden
wel wat mager
Veel computer,
weinig mens
Ingetogen
vocalen
Veelzijdig
gitarist
Frivool met
vleugje ernst
Jules Deelder: zwart op zwart
EXTRA
Laurie Anderson
'United States Live' CWEA) Het
is gewaagd een serie van vijf pla
ten uit te geven van een totale
kunstuiting, die naast songs,
poëzie, eigentijdse muziek, new
wave en cabaret-achtige teksten
ook dia's, films en video ge
bruikt. Laurie Anderson ge
bruikt zoveel mogelijk middelen
voor haar performance. Ook ge
bruikt ze contactmicrofoons op
het lichaam, in de mond of aan
een bril bevestigd. De hieruit
voortkomende geluiden worden
gebruikt om bewegingen voor de
zaal te accentueren. Op de plaat
blijft echter alleen het hoorbare
over en dat is wel wat mager voor
de huiskamer.
United States bestaat uit vier
delen van ruim één uur. De opna
men zijn van een live show van
februari 1983. Een aantal daar
voor in aanmerking komende
stukken zijn uitgebracht op de
eerste Laurie Anderson elpee
'Big Science' de meesten in een
betere uitvoering. De.77 stukken
bestaan uit traag voorgedragen
poëzie en commentaren op as
pecten van de Amerikaanse sa
menleving: 'Talkshow'. 'New
York social life', 'Telephone
song', "It was up in the moun
tains', etc. Ook alledaagse ge
beurtenissen worden in de vorm
van korte verhaaltjes bezongen,
waarbij de stem al dan niet wordt
vervormd, zodat veel nummers
ook op 45 toeren kunnen worden
afgedraaid. Dit wordt afgewis
seld met stukjes muziek op viool
of cello en langere nummers met
minimal music en new wave
door slagwerk en saxofoons.
De poëzie is verwant aan die
van William Burroughs en tracht
vervreemdende effecten op te
roepen. Van de uitvoering is ook
een boek verkrijgbaar met tek
sten en foto's van de uitvoering.
De platen worden zonder tekst-
vel geleverd, maar zijn goed ver
staanbaar. Het stuk komt het
best in het theater tot zijn recht,
maar is tot nu toe nog maar drie
maal opgevoerd. Een plaat voor
doorgewinterde Laurie Ander
son liefhebbers.
WSW
I A Bijdragen: Willem S. Winsemius
W'" Wim Wirtz
Laurie Anderson
rist Issei Noro en toetsenist Mi-
noro Mukaiya beschikken on
miskenbaar over een gedegen
techniek, zowel op het instru
mentale als op het compositori
sche vlak, maar dat doet helaas
niets af aan de grijze toonkleur
die op de plaat overheerst. On
danks de ongetwijfeld vernuftige
elektronica en andere technische
vaardigheden krijg je bij sommi
ge nummers zelfs de indruk van
een meestamper of -deiner die
niet ver uitkomt boven het ni
veau van 'Op de blanke top der
duinen'. En dat kan toch niet de
bedoeling zijn van een formatie
die althans pretendeert jazz-rock
té spelen.
WW
'Down Upbeat' (Sonet SNTF-
926)
Casiopea - oftewel: 'Sterren-
constellatie' - heet een van de
meest succesvolle jazz-rock for
maties van Japan te zijn. De vier
koppige groep speelde het afge
lopen jaar in Den Haag op het
North Sea Jazz Festival en reisde
na haar Europese tournee naar
New York om zich daar in de 'Se
cret Sound Studio's' te wijden
aan 'Down Upbeat'.
Het is een betrekkelijk saaie
plaat met een in het algemeen
strak geregisseerde uitvoering
van dorre composities. De for
matie speelt te glad en wekt hier
door de indruk de voorkeur te
geven aan computergestuurde
programma's boven menselijke
handelingen.
Er zijn andere voorbeelden van
jazz-rock formaties die bovenma
tig gebruik maken-van 'digitale
drumprogramma's' en soortgelij
ke elektronische effecten, maar
die zich daardoor allerminst la
ten leiden naar muzikale verkil
ling (Bob James, Billy Cobham).
Dat is hier wel het geval. De gita-
Soes ja Citroen
Soesja Citroen zingt Thelonious
Monk (Turning point records).
Deze vierde LP, opgenomen in
1982, van Soesja Citroen bevat
uitsluitend stukken van de fe
bruari 1982 overleden Ameri
kaanse componist en pianist
Thelonious Monk. Deze titels
stammen uit de jaren 1947-1953
en zijn opnieuw gearrangeerd
door pianist Cees Slinger en bas-
(foto pr).
sist John Clayton. De begelei
dingsgroep is een achtmans for
matie met bekende studiomuzi
kanten als trombonist Cees
Smal, de saxofonisten Herman
Schoonderwalt, Rudi Brink en
Ferdinand Povel en de Joegosla
vische trompettist Duso Goyko-
vich. De ritmegroep bestaan uit
de bassisten Jack Schols of John
Clayton en de drummer Peter
Ypma of Kees Kranenburg jr.
De arrangementen van Cees
Slinger blijven keurig binnen de
paden van de beroemde voor
beelden, die we kennen van het
Miles Davis nonet uit de Cool pe
riode. Het geluid van de groep
doet voor de wijze van spelen
sterk, denken aan groepen uit de
vijftiger jaren met arrangeur Jer
ry van Rooyen en drummer Wes-
sel Ilcken. Hal Overton heeft met
Monk zelf in 1959 een geslaagde
poging gedaan om de stukken te
arrangeren. Latere bewerkingen
van Oliver Nelson zijn minder
geslaagd.
De stukken van John Clayton
hebben een emotionele inhoud,
mede door de wat langere Getz-
achtige solo van Rudi Brink en
de felle solo van Ferdinand Po-
vel in 'Round' bout midnight. Bij
vijf van de acht titels heeft Soes
ja Citroen zelf de teksten ge
schreven, de andere waren al
aanwezig. De zang is wat ingeto
gen, dit komt door de keuze van
de instrumentale Monkstukken
en de beperkingen die zijn opge
legd door de arrangementen.
Ook wordt er in de solo's weinig
geïmproviseerd en kan de na
druk gelegd worden op het zo
mooi mogelijk zingen.
Een stap verder is de volgende
plaat van Citroen met het Metro-
pole orkest, die volgend jaar
wordt uitgebracht.
WSW
Pat Metheny
'Rejoicing'. (ECM 1271).
Het trio van gitarist Pat Methe
ny laat zich moeilijk, zo niet on
mogelijk indelen bij een stijl
groep in het weidse gebied van
de jazz. De plaat 'Rejoicing' (de
titel van een compositie van Or-
nette Coleman) draagt dat ook
nadrukkelijk uit: kant 1 bevat
een vijftal composities die op een
overwegend traditionele manier
worden uitgevoerd, terwijl kant
2 een voornamelijk experimen
teel karakter heeft naar het voor
beeld van groepen als Weather
Report en jazzmusici als Chick
Corea en Bob James.
Metheny speelt op deze plaat
met drummer en bassist, waarbij
hij in velerlei opzicht een eigen
zinnig geluid laat horen. In de so
li zoekt hij eenvoudige patronen
die weliswaar een duidelijke re
latie onderhouden met het the
ma, maar die tegelijk ook een
enigszins contraproduktieve
werking hebben. Het is zoiets als
improviseren in A op basis van
een F-akkoord.
De veelzijdigheid van Metheny
blijkt onder meer uit een lyrische
ballad ('Lonely woman' van Ho
race Silver) op kant 1 en - iets ge
heel anders - uit een eigen com
positie van ruim negen minuten
('The calling') op de andere kant,
die misschien het beste kan wor
den omschreven als een georga
niseerde geluidschaos met in
dringende elektronische effec
ten. Het is ook die veelzijdigheid
- of beter misschien: grilligheid -
die bepalend is voor de charme
van Metheny's spel. Hij heeft oog
voor de schoonheid van de een
voud, maar kan ook wild om zich
heen slaan met een onnavolgba
re techniek die doet denken aan
uiterst bedreven jazzgitaristen
als Barney Kessel. Kortom: een
boeiende musicus, een aantrek
kelijke plaat.
WW
Sidney Bechet
'Concert Inedit'. (Vogue 502012).
De sopraansaxofonist Sidney
Bechet maakte in zijn Europese
tijd tal van opnamen, onder an
deren met de Dutch Swing Colle
ge Band, Claude Luter, André
Réweliotty en de sopranist Mi
chel Attenoux. Met de laatste
kwam hij niet verder dan twee
platen, maar blijkens de hoes
van deze elpee is er onlangs een
radio-opname van beiden ont
dekt, afkomstig van een show in
Brussel, mei 1954. Dat verklaart
ook de titel: Concert Inedit (on
uitgegeven, in dit geval niet op
plaat gezet, concert).
Bechet speelt in een klassieke
bezetting met voornamelijk
Fransen: twee sopraansaxen (hij
en Attenoux), trompet, trombo
ne, klarinet, piano, bas en drums.
De stijl ligt in het grensgebied
van de Revival- en Chicago jazz:
de frivoliteit en eenvoud van de
oorspronkelijke dixielandmu-
ziek met een vleugje ernst in de
thematische arrangementen.
De opnamekwaliteit is allerbe
labberdst (1954), maar dat kan
natuurlijk geen criterium zijn
voor de beoordeling van histo
risch waardevolle opnamen
waartoe deze plaat gerust mag
worden gerekend. Het gaat om
meest bekende composities
waarvan een aantal al sinds King
Oliver aan alle mogelijke arran
gementen onderhevig is ge
weest. Zoals: Summertime,
That's a plenty. On the sunny si
de of the street, Saint Louis
blues, Jazz me blues en Petite
Fleur, dat in de versie van Be
chet de latere gepopulariseerde
uitvoeringen veruit overtreft.
Resumerend: Concert Inedit
biedt een groot luistergenot en
een onmisbare aanvulling op het
archief van een grote jazzmuzi
kant uit de eerste helft van deze
WW
'Jules Deelder spreekt' (EMI/Bo-
vema)
Hoewel nog niet concreet uit
gewerkt schijnt Jules Deelder
het plan te hebben opgevat om
uit de betrekkelijke duisternis,
behorend bij het kroegen-inte
rieur, tevoorschijn te komen en
voor het aanmerkelijk fellere
voetlicht van de theater-podia te
willen treden. Oftewel, de Rot
terdamse nacht-burgemeester
wil na jaren van succesvol sappe
len voor een klein publiek nu
eindelijk wel eens erkenning bij
de grote massa afdwingen.
De neon-realist of aucteur, zo
als hij zichzelf noemt, slaagde
daar in het recente verleden nog
net niet in al werd zijn laatste
bundel 'Modern Passé', mede
door zijn optreden in een STER-
spotje (waarin hij samen met
j Johnny 'the Selfkicker' Van
Doorn een of ander borrelnootje
op tamelijk humoristische wijze
aanprees), behoorlijk goed ver
kocht.
Met zijn pas verschenen lang
speelplaat 'Jules Deelder
Spreekt' geeft de schrijver, dich
ter, entertainer, en Sparta-sup-
porter in elk geval opnieuw aan
dat het hem ernst is inzake het
veroveren van een grotere markt.
In een kort begeleidend schrij
ven: "J.A marcheert/De aanhang
groeit/Een ietwat louche/Rotter-
Hoe dan ook, je hoeft nu dus
niet meer naar een rokerig café
danwel stoffige boekhandel om
het immer in het zwart geklede
fenomeen te zien of te (horen) le
zen. Je kan hem nu 'live' - opge
nomen in Café Trap Af in Papen-
drecht en geproduceerd in een
Leidse studio - bij je thuis op de
draaitafel leggen om je vervol
gens ruim een half uur onder te
dompelen in de waterval van
woorden die hij op de hem ge
kende en onnavolgbare wijze
over je heen stort. Van het tempo
waarin hij zijn zin en onzin af
vuurt zou zelfs Freek de Jonge
nog draaierig worden.
Te volgen is het meeste wel, de
rest na een keer of drie afluiste
ren. In de veertien nummers
geeft hij een redelijk goed over
zicht van zijn werk als dichter en
schrijver. Met veel gevoel voor
detail 'behandelt' hij in plat-Rot-
terdams de meest uiteenlopende
onderwerpen. Soms met een se
rieuze ondertoon, veel vaker is er
sprake van een humoristische
kijk op de zaken. Het enige jam-
mere is - inherent aan dit me
dium - dat je hem niet ziet 'spre
ken'. Maar daar zal in de toe
komst misschien verandering in
komen. Van mij mag-ie.
AD VAN KAAM
i ook thuis te horen.
Ter gelegenheid van de feestda
gen heb ik voor u enkele onge-
a d c d e f i
wone problemen uitgezocht. Zo
als u weet is het doel van het
schaakspel het matzetten van de
vijandelijke koning. In diagram I
draaien we dit echter om. De op
gave luidt: wit speelt en geeft
geen mat in een zet. In diagram
II ontbreekt de witte koning. De
ze is echter uitsluitend weggela
ten terwille van de symmetrie in
het "sneeuwvlok" patroon. Wit
speelt en geeft mat in twee zet
ten. In diagram III zien we de
resten van een mislukte actie.
Frank Marshall had met wit een
toren geofferd in de hoop dat zijn
h-pion zou promoveren. Dat ging
niet door, maar een waar groot
meester weet zich ook in zulke
benarde omstandigheden te red
den. Hoe liep de partij (met wit
aan zet) af? Diagram IV tenslotte,
is een studie waarin wit aan zet
kan winnen door uiteindelijk een
mataanval op touw te zetten.
Bent u in staat deze verborgen en
Kort geleden is er ter
50-jarig bestaan van de Katwijk-
se damclub een boek verschenen
met de titel "Herinneringen aan
vijftig jaar dammen in Katwijk
(1934-1984)" geschreven door
Joop Burgerhout. In dit boek
wordt, zoals de titel al aangeeft,
op een zeer lezenswaardige ma
nier de geschiedenis van K.D.C.
begeleid met foto uit de doe
ken gedaan. Terwijl tussen de
verhalen door allerlei anekdotes
wordt verhaald. Hoewel ik zelf
van die 50 jaar maar een fractie
heb mee gemaakt heb ik dit boek
met zeer veel plezier gelezen. Ik
denk dan ook dat dit boek voor
iedereen die ooit iets te maken
heeft gehad met K.D.C. zeer aan
te bevelen is.
De prijs mag geen bezwaar zijn,
die is nl. 19,80 incl. porto, te be
stellen bij J. van Duyvenbode
Katwijk gironr. 1769155.
Uit dit 110 pagina's tellende boek
de volgende anekdote.
HOOFDKLASSE KAMPIOEN
DANK ZIJ AFGEBROKEN
PARTIJ.
K.D.C. veroverde in het seizoen
1977-1978 na een nek-aan-nek-ra-
ce met het Alphense H.D.C., de
L.D.D.B.-hoofdklassetitel.
De laatste wedstrijden van de
kompetitie waren al voorbij,
maar nog steeds geen beslissing
gevallen. H.D.C. stond 1 punt
voor op K.D.C. maar de onderlin
ge wedstrijd tussen de twee kop
lopers was geëindigd in een
voorlopige uitslag van 9-9. De
partij Klinkenberg (K.D.C.) - Van
Baerle was afgebroken. Een
week na deze wedstrijd werd op
de clubavond langdurig geanaly
seerd. De stand bevatte niet
meer dan remise. Zwetsloot had
de stelling echter al thuis onder
zocht. Zijn konklusie luidde dat
de stelling weliswaar remise was,
maar dat deze remise slechts bij
het scherpste spel op het bord
zou kunnen komen. H.D.C. ken
de evenwel ook een eindspelken
ner: Cees Zijlstra. Zou hij zich op
het eindspel storten, dan zou ook
hij ongetwijfeld de scherpe remi
se ontdekken. De damredacteur
van het Leidsch Dagblad, toeval
lig een K.D.C.'er werd in de arm
genomen m.a.g. een kort stukje
in de krant: dat K.D.C. na lang
durig onderzoek geen andere
konklusie kon trekken dan dat
de afgelopen stelling remise was.
Hierdoor zag Zijlstra geen aanlei
ding om het eindspel te onder
zoeken.
Het resultaat kwam uiteindelijk
vanuit de diagramstand: 37-32
27-31 32x43 31-37 43-38 37-41 38-
32 41-46 32-27 46-23 34-30 15-20
27-22?A 23-1 22-17 (30-24 20x29
35-30 29-34 en 1-45) 20-25 30-24
25-30 17-11 30x19 35-30 1-12 en
wit gaf op, zodat K.D.C.
L.D.D.B.-kampioen was. A remi
se is 27-21 23-10 30-24 20x29 35-30
en nu op 10-23 21-17 en op 10-28
30-25.
Oplossing probleem vorige
week: 16-11, 11x24 (28-33) 42-38!,
46-41 etc.
De Amerikanen hebben in 1980
veel kritiek geuit op de Neder
landse organisatie van de Olym
piade in Valkenburg. Ten dele te
recht, de hotelaccommodatie
voldeed niet aan internationale
eisen. De technische organisatie
evenwel, onder leiding van Wim
Wagner was ongeëvenaard. In
Seattle mankeerde er niets aan
het hotel, maar wie de puinhoop
zag die de Amerikanen er organi
satorisch van bakten, kreeg des
te meer waardering voor onze ei
gen prestatie in Valkenburg.
Wim Wagner, voor een paar da
gen in Seattle aanwezig, beleefde
daar twee onvergetelijke mo
menten. De eerste keer toen een
mistroostige Amerikaan tegen
hem zei: 'You should have been
in Valkenbourg, that tournament
was wonderful organized'. En de
tweede keer toen hij midden in
de nacht door een wanhopige or
ganisator uit bed werd gebeld
met de vraag: 'Hoe deden jullie
dat., (volgde een belangrijk tech
nisch detail) destijds toch in Val
kenburg?' Wim Wagner heeft het
haarfijn uitgelegd en zichzelf
vervolgens een feestelijk drankje
ingeschonken.
Bij een internationaal toernooi
krijgt Brazilië altijd veel aan
dacht, niet in het minst dankzij
spelers van het kaliber Chagas
en de gebroeders Branco. In het
spel van deze week zien we de
9
943
O AHV986
AB3
2 N 107654
V8765 w H A*102
O B43 O 52
V982 Z 104
Het volgend jaar bestaat de
Stichting Koninklijk Nederlands
Geleidehondenfonds (KNGF)
vijftig jaar. Naar aanleiding daar
van geeft de PTT op 22 januari
een liggende zegel uit van 60 cent
met daarop de eerste door de
KNGF opgeleide geleidehond
Sunny, het jaartal 1935 en in
brailleschrift "KNGF". De zegel
is uitgevoerd in oker, rood en
amber en er worden 14 miljoen
stuks van aangemaakt. De zegel
zal te koop zijn zolang de voor
raad strekt, doch uiterlijk tot 1
februari 1986.
De KNGF is vanaf de oprich
ting in 1935 een particuliere en
onafhankelijke stichting met als
doel blinden, ongeacht hun fi
nanciële positie, kosteloos een
geleidehond te verschaffen. Se
dert 1935 zijn nu meer dan 3000
geleidehonden aan visueel ge
handicapten ter beschikking ge
steld.
laatsten aan het werk in de
Olympiade-wedstrijd tegen In-
Oost, niemand. De Indiase noord
hoorde een 1 Sch-opening bij
oost (een zwak spel tonend, zegt
niets omtrent de schoppen) en
een 2 Sch-volgbod bij zijn part
ner. Hij besloot tot 3 SA, kreeg
een harten start en sukkelde één
down.
Aan de andere tafel opende
Branco als zuid 1 Sch, waarop
via 3 Ru bij noord, 3 Sch 3 SA,
4 KL - 5 KL, 6 Sch werd bereikt.
West kwam uit met harten en
oost ging er eens even lekker
voor zitten. Hij nam en speelde
ruiten na. Zuid won de slag op
tafel, speelde 2x troef en zag de
slechte verdeling. Hij sneed ver
volgens op KI V, nu nodig, en
troefde een harten teneinde de
zelfde troeflengte te krijgen als
oost. Nu volgde ruiten en ruiten
na. Oost mocht vroeg of laat troe
ven, maar zuid troefde over, trok
de resterende troeven, had KI A
nog als entree voor de vrije rui
tens en oost moest knarsetan
dend toezien dat 12 slagen wer
den gemaakt.
De opleiding van een hond is
een kostbare zaak. Deze duurt
zes tot zeven maanden en de
blinde komt twee weken intern
op de geleidehondenschool om
te leren met de hond om te gaan;
daarna geeft de school nog een
intensieve nazorg. De hond is
een goed middel om de blinde in
belangrijke mate zelfstandig te
maken. Zonder hulp van ande
ren kan hij of zij zich verplaatsen
en aan het verkeer en het maat
schappelijke leven deelnemen.
Aan visueel gehandicapten is
al drie keer eerder aandacht be
steed op Nederlandse zegels. Op
de kinderzegel van 6 4 cent van
1931 staat een blind meisje, op
een zomerzegel van 1964 (5 5
cent) staat ook een geleidehond
en in 1975 werd op een zegel van
35 cent "150 jaar brailleschrift"
gememoreerd.
Bij de bespreking enkele we
ken geleden van het uitgiftepro
gramma 1985 - de boven bespro
ken KNGF-zegel is de eerste
emissie van 1985 - waren de
waarden van de kinderzegels
1985, die voor 13 november zijn
gepland, nog niet bekend. We
spraken toen de vrees uit dat er
misschien een tariefsverhoging
in ae lucht zit. Dat is gelukkig
niet het geval, want de PTT heeft
nu de waarden plus bijslagen be
kendgemaakt. Deze zullen zyn:
50 25 cent, 60 20 cent, 65 20
cent en 70 30 cent. Prijs van de
serie: 3,40. De samenstelling
van het gebruikelijke velletje
wordt als volgt: vier zegels van
50 25 cent en twee van 70 30
cent. Prijs van het velletje: 5,-.
GUERNSEY Op 18 september
is Guernsey met een nieuwe se
rie permanente zegels gekomen.
Deze keer zij het landschappen
die op tien zegels onze aandacht
vragen: 3p, de kapel van St.-Apo-
linne; de baai Petit Port; 9p, de
haven van Cambridge Berth;
10p, gezicht op Belvoir op het ei
landje Herm; 13p, het natuurre
servaat St.-Saviour, 14p, een
straat in St. Peter; 20p, La Cou-
pée, een verbinding tussen twee
eilandjes van Sark; 40p, het kerk
je van Torteval; 50p, het haventje
van Bordeau in het noordoosten
van Guernsey en 1£, de rots van
Albecq aan de westkust.
Het Kanaaleiland heeft het uit-
gifteyaar op 20 november afge
rond met twee series: een serie
van vier zegels ter herdenking
van de 150e sterfdag van luite
nant-generaal Sir John Doyle
(1756-1834), die een belangrijke
rol heeft gespeeld in de napo
leontische oorlogen tussen
Groot-Brittannië en Frankrijk en
een velletje met twaalf 5p-kerst-
zegels, gebaseerd op het Britse
kerstliedje "The twelve days of
Christmas".
