Aan de even kant van het Noordeinde
Zone A is zeer tevreden:
'Er is vakwerk geleverd'
Vrouw mist
wisselbekers
NS stellen
gemeente
aansprakelijk
Kachels deden
het niet meer
Geen klachten
bij bomcomité
Kabelkrant
deed het
rustig aan
PAGINA 4
LEIDEN
DONDERDAG 20 DECEMBER 1984
Het echtpaar Plaizer bezig de woning aan de Morssingel weer op orde te brengen.
klein machientje kost tienduizend
gulden en wordt zo onder de trui
meegenomen".
Ondanks het gemis van een dag
opbrengst, toont de ondernemer,
weer terug op zijn stekkie, zich een
tevreden man. Tevreden omdat de
ontruiming - ondanks het wat late
tijdstip - vlekkeloos verliep. "Niets
dan lof, iedereen was even vriende
lijk. Dat zal ik ze ook laten weten".
Wel vraagt hij zich af wat er was
gebeurd als de bom werkelijk was
afgegaan. De informatie die we
vooraf hebben gekregen was waar
deloos. Dan was er echt paniek uit
gebroken".
Gouden bom
De snackbar is druk bezocht.
Menig klant verlaat behalve met
frietjes kroketten, frikandellen ook
met enkele flessen bier de zaak.
Vast en zeker om te drinken op de
goede afloop, want er heerst alom
tevredenheid.
"Een gouden bom", constateert
de eigenaar. "Niet alleen van
avond, maar ook de voorafgaande
week is er voldoende geconsu
meerd. Jóóa, die lieden van het in
formatiecentrum konden eten".
Met een brede grijns op zijn ge-
(foto Holvast)
zicht duikt hij weer in de walm van
het frituurvet.
Het enige wat waarschijnlijk nog
een poosje zal herinneren aan deze
opmerkelijke dag zijn de o, zo
slecht te verwijderen stickers die
de politie op de deuren heeft ge
plakt: 'Prettige dagen bedankt' en
'Goed dat er politie is'. Deze geste
wordt zomaar gewaardeerd. Bij
jong en oud, er valt geen kritisch
woord over 'de dienaren des vader
land' op te tekenen.
Meer Leids nieuws
op pagina 19
LEIDEN - Rommelige kamers,
wapperende stukken plastic en in
gepakte dozen. Het gebied van de
bom vier uur nadat het weer voor
bewoning is vrijgegeven. In op
merkelijk veel huizen is het licht
door
Saskia Stoelinga
nog niet ontstoken. Het verplichte
dagje uit is blijkbaar uitgemond in
een gezellige avond met een eten
tje buitenshuis.
In de huizen waar wel leven is,
staan de mensen druk uit te pak
ken en wordt alles weer op de juis
te plaats neergezet. De ontruiming
wordt door enkele huismannen en
-vrouwen aangegrepen om op dit
toch ongebruikelijke uur de ramen
te lappen en de kamers, zo voor de
feestdagen, nog eens extra te kui
sen. Van kerstsfeer in de woningen
is geen sprake. Vandaag gaat dat
allemaal gebeuren, want nu de
bom hoog en droog ligt in het de
pót van de Explosieven Oprui
mingsdienst in Culemborg, kan de
boom met een gerust hart worden
opgetuigd. We kunnen weer nor
maal doen.
Omdat de gordijnen nog niet
hangen, is de ravage in huis van
het echtpaar Plaizier, 70 en 66 jaar
oud, aan de Morsweg voor iedere
toevallige passant zichtbaar. Me
vrouw doet er niet moeilijk over.
"Als je de oorlog hebt meege
maakt, weet je wat er kan gebeu
ren", zegt ze. Tijdens het bombar
dement van '44 heeft de familie
Plaizier, toen nog woonachtig aan
de Paul Krugerstraat, in een diepe
bergkast gezeten. De enige redelij
ke schuilplaats die aanwezig was.
Meneer Plaizier herinnert het zich
nog als de dag van gisteren. Zelfs
het dochteije van twee jaar hield
zich in de kast gedeisd, terwijl ze
toch erge honger had. Ze had im-
mers net haar eerste hapje pap gre
tig naar binnen gewerkt.
Delfts blauw
Voor de zekerheid hebben ze dus
al hun breekbare spullen zoals de
Delfts blauwe borden die de wan
den sieren in kranten verpakt en
tijdelijk opgeborgen in kartonnen
dozen. Het vloerkleed is opgerold
en de planten staan er bloeiend bij
dat wel, maar nog op de grond in
plaats van in de vensterbank. "Oh,
we zijn nog wel twee dagen bezig
om de boel weer op orde te krij
gen", meldt mevrouw lakoniek.
Dit keer was het overigens de
beurt aan de dochter om hun een
schuilplaats te bieden. De tijd
werd doorgebracht in haar woning
in Leiderdorp. "Nee, vonden we
helemaal niet erg. Het was juist
heel gezellig", aldus het eensgezin
de echtpaar, dat verder over de ma
nier waarop de ontruiming heeft
plaatsgevonden niets dan lof heeft.
Ook voor de 32-jarige Grace Lei-
wakabessy was het een hele erva
ring. Ze wilde er eerst niet aan,
maar toen ze al die busjes met poli
tie de straat binnen zag komen, be
greep ze ineens wat mensen in de
oorlog moeten hebben gevoeld.
"Toen ik de wijk met mijn twee
kinderen verliet, was het heel stil.
Raar dat het op een bepaalde ma
nier zo stil en leeg kan zijn". Bij
thuiskomst vond ze het huis in de
precies dezelfde staat aan als de
avond tevoren. "Er is vakwerk ge
leverd; niets gestolen, niets be
schadigd. Alleen het tijdstip waar
op we konden vertrekken, duurde
wat langer dan was gezegd".
Loopse hond
De hond was loops. Daarom
heeft meneer Van Beelen van 's
morgens tien tot 's avonds zes ge
wandeld. "Je zadelt toch niemand
met een loopse hond op, is het
niet? Ach, je bent wat gespannen
zo'n dag", vertelt hij als de kanarie
piet door zijn zoon naar binnen
wordt gedragen en de herder voor
het raam gevaarlijk zijn muil spert.
"Ik zet de auto nog even weg en ga
dan rusten". Op de valreep wordt
nog gemeld dat de dekens bij de
ramen het regenwater hebben op
gevangen. "Maar daar kan nie
mand wat aan doen. De jongens
van de politie waren gewoon zo".
De duim gaat fier omhoog.
Een ondernemer die 24 uur van
tevoren nog verklaarde zijn zaak
niet te zullen verlaten, heeft dat
uiteindelijk toch gedaan. Na lang
onderhandelen gaf de politie dins
dagavond toestemming om twee
kamers met dure computerappara
tuur af te sluiten. Vlasveld stelde
dat als voorwaarde. Waarom? "U
mag rustig weten, ik was bang dat
er wat gestolen zou worden. Dit is
zeer geliefde apparatuur. Zo'n
LEIDEN - Een 21-jarige vrouw uit
de Paul Krugerstraat heeft gisteren
bij de politie aangifte gedaan van
diefstal van twee wisselbekertjes.
Zij had die, in verband met de ont
ruiming voor de demontage van de
vliegtuigbom, samen met andere
sportprijzen op een tafel gezet.
Opvallend is dat de bekertjes
prijzen waren die haar hond had
gewonnen. Nader onderzoek wees
uit dat haar telefoon eveneens be
schadigd is.
LEIDEN - De Nederlandse Spoor
wegen hebben de gemeente Lei
den aansprakelijk gesteld voor de
stagnatie in het treinverkeer. Ze
willen dat de gemeente de kosten
vergoedt.
Burgemeester Goekoop: "We
kregen een laconieke brief van de
NS: 'U kunt een dezer dagen een
rekening ontvangen'. Maar wij vin
den dat de gemeente niet aanspra
kelijk is voor eventuele schade,
omdat het een rechtmatige over-
heidsdaad was".
LEIDEN - Tweehonderdvijftig
mensen konden na de ontmante
ling van de Leidse vliegtuigbom
aan de Morssingel hun kachel niet
meer aan krijgen. Tien medewer
kers van het Energiebedrijf Rijn
land (EBR) hebben uren gewerkt
om overal weer warmte in huis te
krijgen.
Het EBR had 's ochtends bij de
ontruiming in het A-gebied alle
gaskranen in de woningen afgeslo
ten. Toen de mensen terugkeer
den, bleek dat vooral centrale ver
warmingsketels moeilijk op gang
te krijgen waren. In een flat aan de
Morssingel moest een EBR-man
veertig cv's aansteken. Tegen een
uur of acht waren alle kachels weer
Hij reageerde zelf met een
kwinkslag op de brief van de NS.
"Ik heb altijd begrepen dat elke ki
lometer de NS geld kost. Dus ei
genlijk zou de NS ons dankbaar
moeten zijn". Volgens Goekoop
Die pet past ons allemaal. De ontruiming verliep gisteren zonder proble-
men (foto Reinout van Gulickl
moet de NS het geld maar halen bij terstaat, waaronder de spoorwegen
het ministerie van verkeer en wa- vallen.
Er is vrijwel nergens schade ont
staan in de woningen door inrege
nen, zei Goekoop verder. Bij na
vraag bleken er ook nergens klach
ten binnengekomen te zijn. Het
plastic dat de gemeente gratis had
verstrekt, bleek van slechte kwali
teit. Indien door het kapot waaien
daarvan toch water in woningen is
gekomen, wil de gemeente voorals
nog geen toezegging doen de ont
stane schade te vergoeden. "Ik ben
daartoe niet gemachtigd door het
college van B en W", aldus Goe
koop. Hij deed geen enkele toezeg
ging, omdat "dat nu doen een on
verantwoorde sprong in het finan
ciële duister is". Hij vroeg zich ver
der af of er uiteindelijk "wel duide
lijk aanwijsbare schade komt".
LEIDEN - De samenstellers van
de kabelkrant van Omroep Rijn
land hebben de voorkeur gegeven
aan zakelijke voorlichting boven
een snelle nieuwsvoorziening. De
kabelkrant hield via het kanaal van
TV 5 de kijkers op de hoogte van
de ontwikkeling rond de demonta
ge van de bom. Op kritiek als zou
achter de nieuwsfeiten zijn aange
hobbeld, reageerde gemeentevoor-
lichter J.C. Lelieveldt gisteren af
wijzend. "We wilden niet dat ge
ruchten door de kabelkrant vaste
voet aan de grond kregen. Berich
ten moet je goed natrekken. Dat
kan al gauw een uurtje duren. De
informatie, daar moesten de men
sen huizen op kunnen bouwen", al
dus Lelieveldt.
Het bericht dat de bom was ge
demonteerd, werd dan ook prompt
op tijd op de buis gebracht. Andere
'nieuwtjes' kwamen over het alge
meen wat later in beeld dan dat ze
bijvoorbeeld in het perscentrum
bekend waren. De kabelkrant gaf
verder in de loop van de dag vooral
veel informatie over de routes van
de gewijzigde busdiensten.
LEIDEN Het 'Bomkomitee' dat
gisteren paraat was in het buurt
huis Brandewijn, om klachten te
noteren naar aanleiding van bom-
dag heeft er gisteren vergeefs geze
ten. Er kwamen geen klachten,
slechts wat verzoeken om informa
tie over openbaar vervoerdiensten.
Het gemeentelijke informatie
centrum in het stadhuis, dat giste
ren een bezetting van zes mensen
telde, had jiet daarentegen 'rede
lijk druk'. "Bij ons zijn geen klach
ten binnegekomen of meldingen
van schade uit het ontruimde ge
bied", vertelde een medewerker
gisteravond. "Er heeft alleen een
aantal mensen gebeld die proble
men hadden met het opnieuw aan
sluiten van het gas. Verder waren
ze vriendelijk behandeld tijdens de
ontruiming. Men was vol lof voor
de organisatie".
Zaterdag 8 december: in de brie
venbus valt een grote enveloppe
van de gemeente. 'BELANGRIJK'
staat erop. Bij lezing wordt al snel
duidelijk, dat wat eerst nog een ge
rucht was, waar is: de even kant
van het Noordeinde valt in zone A.
Dat betekent voor ons dus: evacua
tie.
De eerste reactie is lacherig: "Is
het op de middenstreep van het
Noordeinde ineens niet meer ge
vaarlijk? Nou ala je zo eens op die
kaart kijkt, gaat het belastingkan
toor het eerst de lucht in. Weer een
zorg minder".
door
Annemiek Ruygrok
Maar bij tweede lezing wordt al
gauw duidelijk dat het ernst is: we
(echtgenoot en ik) moeten op
woensdag 19 december het huis
verlaten. Deuren en ramen moeten
worden opengezet, de huissleutel
moet op de voordeur. Kleine kost
baarheden kunnen we maar beter
meenemen. Geld ook (dat is in zeer
geringe mate aanwezig, of het
moest de kwartjesspaarder in de
wc zijn).
Evacuatie is iets wat jou niet
overkomt. Dat is een ervaring van
onze ouders: evacuatie, luchta
larm, hongertocht, bloembollen.
Of - tegenwoordig - van mensen in
Libanon, Afghanistan, Midden-
Amerika.
Wat moet je nu in godsnaam
meenemen die dag? De polissen
van de verzekering (ja), het foto-al
bum met plaatjes van vroeger (jak
wat curiosa (nee, gaat in afsluitbare
kast), al je gereedschap (nee, op
hoop van zegen)?
De katten moeten ook onder
dak. Voor truttige dieren, die al
van streek raken als ze zich met
één poot op straat wagen, een hele
onderneming. Moeder zal zich over
hen ontfermen (woont in bejaar
denhuis, dieren verboden, dus het
moet clandestien, ze glimt al van
opwinding bij deze rebelse gedach
te).
Woensdag 12 december: rond
een uur of acht belt een levensgro
te agent aan. Hij stelt zich voor
"Vergeer. Ik ben uw gids bij de
ontruiming. Zijn er misschien nog
zaken die we van te voren moeten
weten?" De agent komt boven. Hij
is vriendelijk. Hij kijkt naar moei
lijk hersluitbare deuren. Neemt ra
men in ogenschouw: "Gaat dat
raam niet open? Nou dan maar niet
hoor". Vertelt dat bij elke "ontrui
mingsploeg ook iemand van het
gasbedrijf aanwezig is, en een tim
merman". Nog wat gebabbel: "Ja
een heel gedoe. Maar er komt nie
mand dit gebied in. Zodra we een
vermoeden hebben, dat een dief
binnendringt, wordt de hele de
montage stopgezet en gaan we met
honden het gebied in om de onver
laat op te sporen. Dag mevrouw,
dag mijnheer, tot de negentiende".
Ons kan niets meer gebeuren. Met
zo'n agent als steun en toeverlaat,
komt zelfs Aage M. het huis niet in.
En duizendponders durven al hele
maal niet te ontploffen.
'De bom' is het gesprek van de
dag. De kruidenier blijft dinsdag
middag open en is woensdag de
hele dag dicht. Nou ja, dicht: "Ik
moet wel alles open laten staan.
Maar volgens mij kun je beter in de
A-zone dan in de B-zone zitten. Wij
worden slecht voorgelicht en wat
moet je, de hele dag in zo'n koud
huis?"
Ik ga naar het opvangcentrum
aan de 5 Meilaan. Dat staat vast.
Echtgenoot zal de katten wegbren
gen en vervolgens gewoon naar
zijn werk gaan. Zodra het sein vei
lig is, bel ik hem op. Gaan we sa
men het huis inspecteren.
Zaterdag 15 december: een twee
de brief van de gemeente: in het
opvangcentrum aan de 5 Meilaan
mag je op 19 december gratis
zwemmen: dat wordt dus badpak
meenemen. Bij het informatiecen
trum kan plastic worden gehaald
om ramen en deuren wind- en re-
genvrij te maken. We meten de
.boel maar eens op: 50 vierkante
meter plastic is geen overbodige
luxe. Dat zal een zware rol worden.
Maandag 17 december: een colle
ga is zo vriendelijk mee te gaan
naar de Morsweg. Misschien is die
rol niet te tillen. Op vertoon van de
gemeentelijke brief wordt één mi
niem pakje plasticfolie overhan
digd. "Dat is nooit genoeg voor al
die ramen en deuren". "Oh, maar u
hoeft ze niet wagenwijd open te
zetten. Een klein stukje is genoeg".
Toch voor de zekerheid een tweede
pakje afgetroggeld. Er wordt een
handtekening op de gemeentelijke
brief geplaatst. Twee keer plastic
halen is uitgesloten, want op rant
soen. Het lijkt wel oorlog.
Dinsdagavond 18 december: We
spannen alvast het plastic voor de
ramen. Het weer zit niet mee: mor
gen regen en wind. Dat wordt wa
terschade.
Woensdagochtend 19 december,
06.30 uur: kabaal in de straat. De
hekken worden in het midden van
het Noordeinde geplaatst. De
scheiding der zones is een feit.
Om 07.00 uur loopt de wekker af.
Met een gevoel dat nog het meest
lijkt op examenvrees stappen we
uit bed. Na douche en ontbijt gaan
we de ramen open zetten. Met tape
wordt het plastic zo stevig moge
lijk vastgemaakt. Of het 't zal hou
den? "Later op de dag aan de kust
stormachtige wind: windkracht 7
tot 8" zegt het weerbericht opge
wekt.
ME-bussen rijden door de straat.
Het loopt intussen tegen tienen.
Wanneer komt die ontruimings
ploeg nou eens bij ons?
Op het Noordeinde is het vreemd
stil. Niet zoals op zondagochtend.
Onheilspellender. Af en toe blaft
een politiehond. We maken een
praatje met de buren aan de andere
kant van het hek. "Het is riet weer
oorlogstijd. Alleen de geweren zijn
er niet", zegt iemand die het weten
kan. De buurman gaat koffie zet
ten. Een verkleumde politie-agent
(uit Den Haag) vraagt of hij ons toi
let mag gebruiken. De politie-heli-
kopter zweeft enkele meters boven
het huis. Surrealistisch.
Eindelijk, om kwart voor elf, is
de ontruimingsploeg ter plekke.
We willen nog zoveel uitleggen,
maar binnen vijf minuten zijn ze
het huis door. We moeten weg, met
poezenmanden onder de arm. Dag
huis. Melodramatiek. Maar tenslot
te ben ik in dit huis opgegroeid,
hebben wij er - later - met bloed,
zweet en tranen aan gewerkt. En
het is nog lang niet klaar. 35 Jaar
leven en wonen op het Noordein
de. Dit is toch een afscheid. Hope
lijk niet voorgoed.
Langzaam lopen we richting Wit
te Singel. Argeloos aan deze kant
van het hek. Een agent verwijst
ons naar 'de overkant'. Een hek
gaat open. Via de 'veilige' B-zone
gaat het richting auto. Buren wen
sen ons sterkte. De katten miau
wen een hartverscheurend protest.
Wat kan een mens zich armoedig
voelen. Koud, nat, met nauwelijks
bezittingen
Het opvangcentrum in de 5 Mei
hal is tamelijk warm. Er is koffie,
video, ping pong-tafels en aardige
vrijwilligers staan je te woord. Zo'n
honderd mensen zijn hier verza
meld. Collega's zijn er ook. Pra
tend over de bom en of hij zal af
gaan. "Dat zou toch spannend
zijn". Beroepsdeformatie?
Vreemd, dat ik kribbig word.
Lampie tokkelt op zijn gitaar, Ja
mes Bond haalt op de video hals
brekende toerèn uit, Popeye (voor
de kinderen) eet spinazie. De de
montage is zojuisLbegonnen. Nog
geen twee uur: het wordt een lange
middag.
De klaveijas-competitie begint.
Een bandje speelt vrolijke blue
grass. Er wordt omgeroepen dat
we om twee uur kunnen gaan
zwemmen. Pas nu realiseer ik me,
dat ik m'n badpak vergeten ben.
14.30 uur: De verveling slaat toe.
Slenteren door de 5 Mei-hal. Even
kijken in het kamertje, waar de te
levisie-uitzending van omroep
Rijnland te volgen is. De kabel
krant heeft het nog steeds over 'het
uitgraven van de bom" dat nog aan
de gang is.
Op de video draait 'Silver streak
express'. Voor de tweede keer kij
ken is eigenlijk net zo leuk. Aan
het slot rijdt een trein het station
binnen. De verwoesting is groot.
Hoe zou het in het Noordeinde
zijn?
14.57 uur: Via de scanner krijgen
we in het 'official-kamertje' te ho
ren dat de demontage is geslaagd.
Ik bel de krant. Daar weten ze het
natuurlijk al. Maar je kunt nooit
weten. De mensen mogen over 2'/=
uur naar huis. Chris Driesen, chef
bijstandsafdeling, heeft al 'warm
eten' besteld. De demontage is
sneller gegaan dan iemand had ge
hoopt. Na de maaltijd - kipschnit
zel, ananas, doperwten - kan ieder
een weg.
Het restaurant boven wordt nu
gezellig. Ik neem een sherry op de
goede afloop. Toch wel opgelucht.
Het bandje speelt nog steeds en
thousiast: 'I've got a homeland'.
18.00 uur: Thuiskomst. Op de
deur twee stickers. Niet zonder ge
voel voor public relations: 'Pretti
ge feestdagen. Bedankt. Goed dat
er politie is'.
Interne controle wijst uit: slechts
een buts in een kozijn, een ongeslo
ten raam. De opluchting is nu pas
echt. Goed dat er politie is.
'Is het op de midden-
(foto Holvast)
Dranghekken maken een krankzinnige deling van het Noordeinde:
streep van het Noordeinde ineens niet meer gevaarlijk?"
