'Luisteraar moet bijgeschoold'
Heaven 17 en de elektronika in de popmuziek
Bijna 30.000 paren kandidaat
voor nieuwe serie 1-2-3-show
Sober en ingetogen programma
Tentoonstelling over BKR in Waag
Steeds meer
mensen
lenen kunst
Strandrace
verstoort
zondagsrust
4
DONDERDAG 18 OKTOBER 1984
PAGINA 27
HILVERSUM (GPD) - Voor de tweede editie van
KRO's 1-2-3-Show hebben zich bijna 30.000 paren aan
gemeld als kandidaat. Inmiddels is dat aantal door
middel van een uitvoerige selectieprocedure terugge
bracht tot zeventig. Uiteindelijk zullen 33 paren in de
elf shows verschijnen. De nieuwe 1-2-3-serie begint op
13 november en zal met een wekelijkse frequentie
steeds op dinsdagavond worden uitgezonden. Evenals
vorig seizoen is aan de shows een kansspel gekoppeld
iedereen door aankoop van loten kan deelne-
De opbrengst van de 1-2-3-shows is ditmaal bestemd
voor de financiering van diverse projecten van het Na
tionaal Fonds Sport Gehandicapten en elf instellingen
die zich verenigd hebben in de Stichting Fondsenwer
vingsacties Volksgezondheid. In alle gevallen gaat het
om projecten die de lichamelijke en geestelijke volks
gezondheid moeten verbeteren.
Aan de formule van de 1-2-3-Shows is nauwelijks
iets veranderd. Nieuw is presentator Ted de Braak die
het roer van Rudi Carrell overneemt. Het prijzenpak
ket voor de nieuwe serie is groter dan de eerste. In
totaal is hiervoor bijna 6,5 miljoen gulden beschik
baar. Per uitzending betekent dit een gemiddelde van
7000 prijzen, variërend van f25 tot f 100.000. De 1-2-3-
shows die vorig seizoen gemiddeld 6,5 miljoen kijkers
trokken zijn opnieuw thematisch opezet.
De eerste uitzending staat in het teken van 'Carré',
daarna volgen Amerika in de jaren twintig en dertig,
het Romeinse Rijk, eten, Volendam, Hollywood,
kerst, magie, Egypte, het begin van de luchtvaart en
nationaal/Delfts Blauw. Wekelijks zal het werk en de
projecten van een der instellingen in het programma
worden belicht. In elke show zullen opnieuw drie kan-
didatenparen elkaar ontmoeten in evenzovele spel-
ronden. Eén paar zal steeds worden gekozen tijdens
het KRO-radioprogramma 'Van twaalf tot twee', zoals
dat vrijdag 's middags door Ted de Braak wordt gepre
senteerd. Steeds moeten acht paren het in die quizz
tegen elkaar opnemen.
Tijdens de televisie-uitzending bepalen de presenta
ties van de drie koppels de cijfer- en lettercombina
ties. Men is afgestapt van het snelle afvalsysteem. Alle
paren blijven nu tot in de slotfase in de strijd. Elke
show is opgebouwd rond sketches, liedjes en ballet.
Voor de sketches zijn Piet Bambergen, Corrie van
Gorp en Hans Otjes gecontracteerd. Zij zullen gebruik
maken van teksten van Jan Blaaser, René van Voren,
Ted de Braak en een viertal Engelse collega's. Tonny
Eyk heeft de leiding van het muzikale gedeelte waar
voor een 28-koppig basisorkest is ingehuurd. Choreo
graaf Barrie Stevens is verantwoordelijk voor het uit
12 mensen bestaand ballet. Vijf gastvrouwen zullen
Ted de Braak assisteren bij de presentatie. Voor de
regie tekent, evenals vorig jaar, Guus Verstraete jr. en
als producent treedt opnieuw Joop van den Ende op.
Tijdens de presentatie van de nieuwe serie 1-2-3-
shows zei Ted de Braak middag dat bij de artistieke
invulling van de programma's de nadruk op het Ne
derlands repertoire zal liggen. Het buitenlandse aan
deel zal beperkt blijven tot 'enkele verrassingselemen
ten'. Ted De Braak, die voor dit project een jarenlange
verbintenis met de NCRV verbrak, verklaarde nog net
zoveel van die omroep als van de KRO te houden. „Ik
zou het prettig vinden als die twee ooit eens samen
zouden gaan", zo grapte hij.
Warry van Kampen, hoofd televisie-amusement bij
de KRO deelde mee dat men heeft afgezien van het
oorspronkelijke plan Anne van Egmond opnieuw het
loterijgedeelte te laten presenteren. „Bij het uitprobe
ren van de show kwam het produktieteam tot de con
clusie dat het aandeel van Anne, voor een presentatri
ce van haar niveau, te klein was. In goed overleg met
de KRO en producent Joop van den Ende heeft zij
vervolgens besloten zich uit het project terug te trek
ken", aldus Van Kampen.
AMSTERDAM „Je wordt er
helemaal niets beter van door
te proberen mensen te impone
ren door gebruik te maken van
elektronische geluiden. Het is
zo gewoon geworden en zo ba
naal, dat het bijna loont om al
die elektronika in de muziek
maar af te schaffen". Martyn
Ware is hondsmoe. Een hele
dag heeft hy de Nederlandse
pers te woord gestaan. De
meest vervelende vraag die
hem telkens opnieuw gesteld
werd, luidt: vind je ook niet dat
de muziek zielloos en onmen
selijk klinkt door het toepas
sen van synthesizers en com
puters? Martyn Ware is die
vraag beu. En hij is zo moe dat
hij de vraag zelf maar stelt en
probeert uit te leggen waarom
hij hem beu is.
door
John Oomkes
Martyn Ware vormt samen Ian
Craig Marsh en Glenn Gregory het
bekende Britse trio Heaven 17. Ze
lopen sinds 1981 (en eigenlijk al
voordien, in de band Human Lea
gue) vooraan in de groeiende
stroom muzikanten die gebruik is
gaan maken van moderne hulp
middelen. Het gaat daarbij om
elektronika die zo razend intelli
gent in elkaar steekt dat ze instru
menten overbodig lijkt te maken of
zo knap imiteert dat geen geoefend
oor het verschil tussen puur natuur
en echte namaak kan horen.
Het instrument waarmee de pro
grammeurs Ian Craig Marsh en
Martyn Ware bij voorkeur werken
is de Fairlight, een ultramoderne,
digitale muziekcomputer. Ware:
„Het is zo'n fenomenaal apparaat
en het stelt je in staat om zo flexi
bel te werken dat je de Fairlight
ook niet zomaar kunt afdanken.
Door middel van de Fairlight leren
we meer over klankkleuren dan
een virtuoos musicus door middel
van zijn instrumentbeheersing zou
kunnen opsteken. Door de Fair
light zijn we de akoestische instru
menten weer zo gaan waarderen
dat we van het imiteren zijn afge
stapt."
Martyn Ware is een enigszins
corpulent uitgevallen dertiger. In
niets doet hij denken aan de door
snee-popmusicus. Geen snelle kle
ding, maar een doorsneekostuum.
Zijn kapsel lijkt op dat van een
'Zen muziek en dans - vroeger en nu'.
Gezien op 17 oktober in de Leidse
Schouwburg. Verder op 23 oktober
in het Circustheater, Scheveningen,
1 november in de Stadsschouwburg,
Haarlem, 8 november in Carré, Am
sterdam en 18 november in De Doe
len, Rotterdam.
LEIDEN - "Als twee handen op
elkaar slaan hoort men geluid.
Luister nu naar het geluid van
één hand".
Deze raad van een Zen-mees
ter aan zijn leerling hoefde het
gezelschap Japanners gister
avond in de Schouwburg niet op
te volgen. Het pubhek had wel
oren naar dit Zen-pfogramma en
bedankte na afloop met twee
handen. De groep was zichtbaar
blij met de goede reacties op de
ze première en gaf daar blijk van
door een toegift te spelen.
Ook organisator Da Silva zal
na afloop opgelucht adem ge
haald hebben. Hij heeft al heel
wat cultuur uit alle windstreken
naar de Nederlandse podia ge
haald, maar was bang dat hij met
dit programma de bekendheid
met, en aantrekkingskracht van
het begrip Zen had overschat.
Mede dankzij intensieve werving
was de schouwburg behoorlijk
gevuld.
'Zen muziek en dans - vroeger
en nu' is vooral een cultuurhisto
risch programma. Oude Japanse
muziek wordt op een zo authen
tiek mogelijke wijze uitgevoerd.
Drie instrumenten spelen daar
bij een grote rol: de 'Koto', een
liggend instrument met dertien
snaren en een heldere klank; de
'Shamisen' een klein snaarin
strument met een droge klank
als van een banjo; en de 'Shahu-
hachi', een bamboefluit met een
hese, gevoelvolle klank.
Zen-muziek en dans in Leidse schouwburg
Die drie instrumenten komen
voor de pauze beurtelings aan
bod. In het eerste stuk begelei
den Koto en Shamisen een
plechtige dans van een vrouw in
kleurrijk gewaad. 'Ko-Kuu' is het
vroegste werkstuk van dit pro
gramma, een in de dertiende
eeuw ontstane compositie voor
Shahuhachi, dat oorspronkelijk
alleen door priesters mocht wor
den gespeeld. 'Midare' bracht
een mooie combinatie van glas
heldere Koto en hese fluit.
De hedendaagse bijdragen van
Toshiaki Yokota zijn veel toe
gankelijker. 'Ki-Do-Ai-Raku' is
een solo op dwarsfluit, waarbij
de stemming van de muziek van
Yokota's gezicht af te lezen is: bij
elke wisseling van sfeer draagt
hij een - zelfgemaakt - masker,
dat de sfeer weergeeft. In de 'De
waterscheiding in Rinne Tenshó'
worden allerhande slagwerk en
fluitjes worden bespeeld om een
in een paars pakje met sluier ge
hulde danseres te begeleiden bij
de kringloop van de reïncarnatie.
'Aoi', het laatste onderdeel, is
een langere compositie van Ichi
ro Seki, de leider van de groep,
gebracht door twee slagwerkers,
twee fluitisten en twee Koto-be-
spelers. De suggestieve muziek
is gebaseerd op een hoofdstuk
uit het 'Verhaal van Geryi', een
drama met jaloezie, liefde, kwa
de geesten en een slechte afloop.
Drie danseressen brengen frag
menten uit dat verhaal op een
mimische wijze op de planken.
In hoeverre in dit programma
recht wordt gedaan aan de Zen
filosofie kan ik niet beoordelen.
In vergelijking met bijvoorbeeld
de slagwerkers van Ondekoza
maakt deze groep een veel inge
togener en minder theatrale in
druk. Een sober programma van
toegewijde artiesten, dat ook
heel goed in het museum voor
Volkenkunde gebracht had kun
nen worden.
ARIEJAN KORTE WEG
Krenek: pianorecital met flair
Kapelzaal.
LEIDEN - Het was niet de eerste keer dat Olivia Krenek in de
Kapelzaal een concert gaf. Wederom trok zij veel publiek: de zaal
was geheel gevuld. Zij presenteert zich op een geheel eigen ma
nier: zij komt binnen en voordat men het weet, is zij reeds begon
nen met haar eerste werk. Het eerste wat opvalt is haar stevige,
forse touché. Haar spel is zeer direct en vrij recht toe recht aan.
De tempi die zij nam waren af en toe wat erg snel, dit resulteerde
hier en daar in toch wel grove slordigheden. Krenek musiceerde
met zeer veel flair, en met dit enthousiasme wist zij het pubüek
snel op haar hand te krijgen. Het programma voor de pauze bevat
te twee werken van Mendelssohn, en van Brahms, de 'Mondschein
Sonate' van Beethoven en een 'Nocturne' van Chopin, dus vrij
'zware' kost. Het thema in het allegretto uit de Mondschein ver
tolkte zij nadrukkelijk, het had wel wat speelser kunnen zjn, het
derde deel speelde zij met veel vaart en pit. 'Papillons' van Schu
mann bevatte mooie momenten, maar ook oneffenheden.
Als hoogtepunt van de avond moest het 'Scherzo, opus 39' van
Chopin genoemd worden. Krenek speelde dit meeslepend en hier
en daar virtuoos. Het enthousiaste publiek beloonde zij met twee
toegiften.
CAECILE HOUTMAN.
Heaven 17 v.l.n.r. Glenn Gregory, Maryn Waren Ian Craxg Marsh): .Mensen denken bij het woordje 'band' nog
steeds aan vier of vijf knullen die zich op het podium in het zweet staat te werken". (foto gpd>
ambtenaar. „In feite zijn we met
Heaven 17 de hele weg gegaan.
Achteraf lijkt het op een vicieuze
cirkel, ja. Eerst wil je zoveel moge
lijk geluiden langs elektronische
weg oproepen. Dan wordt de elek
tronische apparatuur zo hoogont
wikkeld datje weer oog krijgt voor
allerlei details waartoe de akoesti
sche instrumenten je in staat stel
len. En het eind van het liedje is
dat je elektronika en gewone,
akoestische instrumenten naast el
kaar gaat gebruiken. Je gebruikt
telkens dat wat zich het beste leent
voor een bepaalde song."
Voor de leek lijkt het abacada-
bra, maar Martyn Ware legt gedul
dig uit hoe de Fairlight werkt „Hij
heeft twee belangrijke funkties. De
Fairlight kan perfect imiteren. Hij
stelt je dus in staat om elk geluid
na te bootsen. Van een fluitje waar
op maar twee octaafjes zitten,
maakt een Fairlight er een met
acht. Dan, ten tweede, kun je met
behulp van dit instrument muziek
heel handig construeren, in model
zetten. We zyn met Heaven 17 nu
zover dat we liever niet meer imite
ren. Wat heeft het voor zin om je
zoveel moeite te getroosten en ein
deloos te gaan zitten programme
ren om iets na te apen? Dat heeft
geen enkele zin. Maar ik vind niet
dat synthesizers zielloos klinken.
Voor de gewone luisteraar is het te
genwoordig trouwens vrijwel on
mogelijk om nog te kunnen beoor
delen wat elektronisch geluid is en
wat akoestisch. Als je tegenwoor
dig in een studio een akoestisch in
strument opneemt komen daar al
zoveel technische snufjes aan te
pas datje niet meer van een akoes
tisch geluid kunt spreken."
Tina Turner
Heaven 17 heeft zich de laatste
jaren duidelijk onderscheiden
door een unieke projektmatige
aanpak. Daarbij werd elke elpee
als een speelfilm geproduceerd
door twee programmeurs (Ware en
Craig Marsh) en ingezongen door
Glenn Gregory. Het leverde tot
dusver drie interessante albums
op: Penthouse and Pavement
(1981), The Luxury Gap (1983) en
How Men Are (1984), en enkele hits
waarvan de belangrijkste Tempta
tion was. Ware en Marsh hebben
zich onder de artiestennaam BEF
(British Eletric Foundation) ook
ingezet voor produkties van ande
ren. Ze speelden vorig jaar een be
slissende rol in de come-back van
zangeres Tina Turner.
Aan artiesten als Turner heeft
LEIDEN - In het Waaggebouw aan
de Aalmarkt wordt morgenavond
om zeven uur een tentoonstelling
rond de Beeldende Kunstenaars
Regeling (BKR) geopend. De ten
toonstelling besteedt zowel aan
dacht aan landelijke ontwikkelin
gen op het gebied van de BKR als
aan de Leidse geschiedenis van de
ze regeling en de rol die de BBK,
de vakbond voor beeldend kunste
naars daarbij speelde.
De expositie duurt ruim een
week en is opgebouwd uit verschil
lende deelexposities. Zaterdag
(van 11.00 tot 18.00 uur en zondag
(van 13.00 tot 17.00 uur) is de dee-
lexpositie het Fruitmandjesvraag-
stuk te zien. De resultaten van een
door de kunstenaar Hent van den
Berg georganiseerde actie om
fruitmandjes voor minister Brink
man in te zamelen worden getoond
onder het motto: kunst en beleid.
'Ooit 'n Appel in de supermarkt
gekocht' is de titel van de tweede
deelexpositie, die de samenhang
tussen kunst en economie in beeld
brengt. Te zien op maandag (van
13.00 tot 18.00 uur), dinsdag (van
11.00 tot 21.00 uur), woensdag (van
11.00 tot 18.00 uur) en donderdag
(van 11.00 tot 21.00 uur).
In een forumdiscussie onder
voorzitterschap van de Leidse wet
houder Schoute wordt vrijdag
avond ingegaan op het bestaans
recht van de BKR, op de huidige
situatie en de toekomst van de re
geling.
Kunstenaars die gebruik maken
van de BKR moeten sinds kort ook
werk op de vrye markt verkopen.
Vandaar een verkooptentoonstel
ling van regionale BKR-kunste-
naars op zaterdag 27 oktobertvan
11.00 tot 17.00 uur).
Gedurende de gehele week is in
de Waag ook een audio-visuele
ruimte ingericht, waar video- en
diaprogramma's in het kader van
de BKR worden getoond. De ten
toonstelling is georganiseerd door
drie studenten van de Reinwardt
Akademie.
het publiek houvast. Deze grand
lady of soul geeft zich helemaal als
ze optreedt. Haar inzet en emotie
kunnen zichtbaar gemaakt wor
den. Bij laboratoriumgroepen als
Heaven 17 blijft alles verborgen.
Martyn Ware pleit voor een by-
scholingscursus voor de luisteraar:
„Mensen denken bij het horen van
het woordje 'groep' of 'band' altijd
aan het beeld van de jaren zestig of
begin jaren zeventig. Vier of vijf
knullen die zich tijdens concerten
in het zweet staan te werken. De
moderne techniek heeft daar nu
een betekenis aan toegevoegd. Het
is een samenwerkingsverband van
musici geworden, los van de vraag
of ze live optreden."
„Dat brengt me op een andere
vraag die je altijd maar weer naar je
hoofd krijgt. Waarom spelen jullie
niet live? We zouden het kunnen,
maar wat is het nut als je geen vir
tuositeit hebt te bieden? Alles wat
we zouden kunnen doen is het na
bootsen van de songs zoals ze op
de plaat zijn gezet, zeer luid en in
een omgeving vol opzichtige spots
en rookbommen," zo zegt Ware op
smalende wijze. „Ik vind dat het
toppunt van verveling. Vervelend
om uit te voeren op het podium,
saai om naar te kijken. Ik ga zelf
ook niet zo vaak meer naar concer
ten toe, tenzij ik weet dat de perfor
mers een charismatische uistraling
hebben, zoals bij Tina Turner. Te
genwoordig hebben niet al te veel
artiesten nog charisma in huis. Het
zijn er zelfs steeds minder."
Idool
Martyn Ware heeft daar ook een
verklaring voor. Eentje die aansluit
bij zijn wereldbeeld waarin com
puters een vanzelfsprekende
plaats innemen. „We worden lang
zamerhand minder naief, zou je
kunnen zeggen. We leven in een
wereld die prozaischer, alledaagser
is geworden. De mensen vinden
het noodzakelijk te weten waarom
de dingen gebeuren zoals ze gebeu
ren. Het is niet meer genoeg om
van iemand eenvoudig je idool te
maken. Je moet tegenwoordig pre
cies weten waarom je iemand tot je
idool verheft. We zyn meer gaan
analyseren. Daar verlies je het
naieve door, maar je wordt er wel
wijzer van. Je kunt dat proces niet
meer terugdraaien, hoe graag je
ook zou willen. Dat lijkt vervelend,
maar ik ben er zeker van dat we
iets prachtigs terug krijgen voor
datgene wat we verliezen. De tij
den veranderen, en zoals altijd zijn
de mensen niet geneigd mee te ver
anderen."
Dali uit ziekenhuis
BARCELONA (UPI) De 80-jarige
Spaanse meester van het Surrealisme
Salvador Dali heeft gisteraxxmd, ge
heel hersteld van zijn huidtransplan
tatie-operatie, een ziekenhuis tn Bar
celona verlaten, 47 dagen nadat hij
daar was opgenomen voor een behan
deling van de ernstige verwondingen
die hij bij een brand in zijn slaapka
mer had opgelopen
Vrienden van Dali zeiden dat de
schilder voorlopig zijn intrek zou ne
men in het stadje Figueras, zijn ge
boorteplaats, in een appartement dat
is ingericht in de "Torre Galatea",
een annex van het Dali-museum dat
is vernoemd naar wijlen de vrouw
van Dali, Gala.
Dali verliet het ziekenhuis "El Pi
lar" in het gezelschap van twee ver
pleegsters, een arts en zijn vriend, de
schilder Antonio Pitxot. (foto AP)
AMSTERDAM (ANP) - Steeds
meer mensen gaan kunst lenen bij
artoteken en het ziet er naar uit dat
aan deze ontwikkeling geen einde
zal komen. Het aantal leners by ar
toteken en kunstuitleencentra be
draagt dit jaar ongeveer 55.000 en
groeit jaarlijks met meer dan 5.000.
Dit heeft de Vereniging Overleg
van Artoteken (VOA) bekend ge
maakt. Het aantal uitgeleende
kunstwerken steeg de laatste jaren
nog spectaculairder. In 1975 wer
den 15.000 werken uitgeleend, in
1984 naar verwachting honderd
duizend.
De komende maanden gaan de
artoteken in samenwerking met
het ministerie van welzyn, volks
gezondheid en cultuur (WVC) en
de Rijksvoorlichtingsdienst onder
het motto „Kunst lenen - Geen
kunst" activiteiten opzetten om de
kunstuitleen in de belangstelling
te brengen. De activiteiten zullen
bestaan uit tentoonstellingen van
nieuwe collecties, het uitgeven van
kunstbonnen en kortingsbonnen,
speciale attracties in de vorm van
prenten, grafiekmappen, kalen
ders, cadeau-abonnementen en in
formatieboekjes over onder meer
grafiek en beeldenroutes.
SCHEVENINGEN (GPD) - Meer
dan 500 motorcoureurs nemen zon
dagmiddag bezit van het Scheve-
ningse strand, wanneer voor de
vierde keer het startsein wordt ge
geven voor het spektakel Veroni
ca's Strandrace. Met een snelheid
van 170 kilometer per uur of nog
harder racen motorrijders over
deels hard, deels rul zand
De strandcross trekt elk jaar
weer meer bezoekers: vong jaar
zorgden 150.000 kijkers voor een
grote verkeerschaos in en rond
Scheveningen. Zondag worden
nog meer toeschouwers verwacht
op de 2,5 kilometer lange boule
vard, die dan fungeert als één gro
te, gratis staantnbune.
De vyf kerkgenootschappen in
Scheveningen zijn niet zo gelukkig
met deze massale happening. Twee
jaar geleden kwamen de eerste
protesten: de zondagsrust zou door
de strandcross teveel worden ver
stoord en het bezoekers verkeer
veroorzaakte overlast voor de
kerkgangers. Vooral de wijkge-
meente van de Oude Kerk, gelegen
op enkele tientallen meters van het
strand, was woedend op Veronica:
dominee kon zich tydens zyn
preek zondagsmorgens amper ver
staanbaar maken, doordat een heli
kopter, die proefopnamen maakte
van de cross, boven de kerk bleef
cirkelen.
Het Haagse college van B en W
kwam echter na diepgaand onder
zoek tot de conclusie dat verplaat
sing naar de zaterdag niet mogelijk
was. Door de verkeersdrukte zou
den onoverkomelijke problemen
ontstaan voor het plaatselijke be
drijfsleven.
Het drie uur durende spektakel,
wordt door Veronica zondagmid
dag rechtstreeks op tv uitgezon
den.
