Vlees en vis
van de rook
in de reuk
Frankrijk ontdekt
'nieuwe armoede'
Homofielen bij bisschop Simonis over pausbezoek
Reportage
Gerommel met 'bedorven' houtmot in rokerijen
VRIJDAG 12 OKTOBER 1984
PAGINA 11
ACHTERGROND
De Keuringsdiensten van
Waren gaan vis- en vleesro
kerijen intensiever contro
leren. Zij doen dit op ver
zoek van bet ministerie van
volksgezondheid. Dit depar
tement schreef onlangs aan
alle keuringsdiensten een
brief met de wens op te tre
den tegen rokerijen die fout
hout gebruiken.
De aanleiding voor dit
schrijven was de veroorde
ling van drie Volendamse
palingrokers. De economi
sche politierechter in Am
sterdam legde hun een geld
boete op. Controleurs van de
keuringsdienst hadden de
palingrokers betrapt op het
gebruik van houtresten die
met een chemische stof in
aanraking waren geweest.
En dat verbiedt de Waren
wet ten strengste. Er mag
uitsluitend met schoon hout
worden gerookt.
Waar halen de rokerijen
die houtmot - zoals het afval
wordt genoemd - vandaan?
Is er voldoende te koop? Hoe
controleren ze of het hout
ook werkelijk zuiver is? De
keuringsdiensten nemen ge
regeld monsters. Maar het
visverwerkende bedrijf Ou
wehand in Katwijk heeft
zich desondanks tegen even
tuele missers ingedekt. De
Vleeschmeesters in Leiden
hebben via een contract het
een en ander geregeld met
de leverancier van houtmot.
Palingroker Eveleens uit
Leimuiden koopt zijn sprok
kelhout direct van de bosbe-
heerder. Toch is er nog kaf
onder het koren, weet de
Nieuwvennepse houtmotfa-
brikant Gorter te melden.
Een kijkje in het wereldje
van de rokers.
door
Jan Westerlaken
Een palingrokerij.
(foto Wim Dijkman)
,v
Het roken van vis- en vleeswa
ren. De Keuringsdienst van Wa
ren in Haarlem heeft er zo zijn
bedenkingen tegen. Wie nu - an
no 1984 - levensmiddelen in de
handel zou willen brengen die op
de een of andere manier met
rook in aanraking zijn geweest,
krijgt geen kans meer om die te
slijten. De keuringsdienst ver
biedt het gewoon.
Het roken van etenswaren he
lemaal uitbannen zal moeilijk
gaan. In deze bedrijfstak verdie
nen behoorlijk wat mensen hun
boterham. Bovendien - dat speelt
vooral op de achtergrond - den
ken we wel dat gerookt voedsel
ongezond is, maar het waterdich
te bewijs daarvoor moet nog al
tijd worden geleverd.
Wat wél verboden is (de Wa
renwet bepaalt dat), is het ge
bruik van houtslij psel of hout
mot - blokjes, krullen en zaagsel -
dat een behandeling met pen-
tachloorfenol heeft ondergaan.
Met dat goedje wordt timmer
hout ingesmeerd om schimmels
tegen te gaan. Als nu dat hout in
rookovens wordt gestookt, kun
nen zich uit het chloor dioxinen
vormen. Die dioxinen kunnen in
het menselijk lichaam kankerge
zwellen veroorzaken. Waakzaam
zijn dus.
Omdat de Volendamse palin
grokers de voorschriften aan hun
laars lapten, heeft het ministerie
van volksgezondheid er bij de
keuringsdiensten op aangedron
gen om de controleurs wat meer
op pad te sturen. Gecontroleerd
wordt er al jaren. Alleen zullen
de controleurs nu hun gezicht
nóg wat vaker in de rokerijen la
ten zien.
Gevaar
Controleren moet. Het kan niet
anders. Er lopen nu eenmaal ro
kers rond die het niet zo nauw
nemen. Zij brengen wel de volks
gezondheid in gevaar. Ernstig in
gevaar? Treedt de keurings
dienst streng genoeg op tegen
deze wetsovertreders?
Luister naar de heer Van der
Velden, hoofd van het laborato
rium van de keuringsdienst in
Haarlem: "Als wij houtmonsters
onderzoeken en we vinden stof
fen die er niet in thuis horen, dan
tikken we zo'n rokerij vanzelf-:
sprekend op de vingers. We
staan niet gelijk met het boekje
in de hand om een proces-ver-
baal op te maken. Eerst waar
schuwen we. De roker krijgt de
kans om op zoek te gaan naar een
andere leverancier van houtmot.
De keuringsdienst houdt die ro
ker wel extra in de gaten en zal
juist bij hem meer op bezoek
gaan, dan bij zijn collega's. Blijft
hij rommelen, ja, dan zal er op
den duur een klacht tegen hem
worden ingediend."
Over het in gevaar brengen van
de volksgezondheid zegt Van der
Velden: "Ik geloof dat het zó ern
stig niet mag worden opgevat.
Geregeld barbecuen is, volgens
mij, een stuk gevaarlijker dan af
en toe eens een gerookt stukje
vis of worst eten. Wanneer je elke
dag gerookte paling, vlees van de
grill en zo zou eten, dan .zouden
er best wel eens lichamelijke
klachten kunnen optreden. Het
gaat mij te ver om direct in pa
niek te raken. Dat is toch ner
gens voor nodig? Je kunt ook
niet klakkeloos stellen dat alles
puur slecht is. Er is voldoende
voedsel dat je zonder zorgen
kunt eten."
Incidenten
De Keuringsdienst van Waren
in Haarlem - die als werkterrein
onder meer Leiden en wijde om
geving heeft - onderkende het
probleem van roken met hout
dat met pentachloorfenol was
behandeld, al jaren geleden.
Toen werd er heel wat mot ge
bruikt (ongeveer 67 procent) dat
hiermee was 'besmet'. Met
kracht is de dienst aan de slag ge
gaan om de rokerijen op de geva
ren te wijzen. Heeft dat tot het
gewenste resultaat geleid?
Van der Velden: "Ik heb de in
druk dat het ons inmiddels aar
dig is gelukt om de situatie terug-
te dringen. Als je naar vorig jaar
kijkt, dan kan ik niet anders zeg
gen dan dat de rokerijen hun
best doen om vers hout te vin-,
den. Af en toe stuiten we nog wel
eens op een geval, maar dat is in
cidenteel. Je moet daarbij wel
bedenken dat het om de drom-
"Nee", zegt Luc Ouwehand. "Als
wij een slecht produkt op de
markt zouden brengen, dan zou
dat ten koste gaan van onze
naam. Dat kunnen we niet heb
ben. Er werken zo'n zeshonderd
mensen in ons bedrijf. Je kunt
hun boterham niet in gevaar
brengen."
Hobbyisten
mei niet meevalt om in Neder
land aan onbewerkt hout te ko
men."
Niemand kan dat beter bea
men dan de houtmotfabrikant
zelf. De firma Gorter in Nieuw-
Vennep produceert uitsluitend
mot. Waar haalt het bedrijf
schoon hout vandaan?
Een woordvoerster van de fa
brikant: "We hebben verschillen
de adressen waar we hout inko
pen. Het klopt wel wat de keu
ringsdienst zegt. In Nederland is
er niet of nauwelijks hout te krij
gen dat in een rookoven mag
worden gestookt. Wij importeren
bomen uit Zweden, Duitsland en
Frankrijk. Elke keer opnieuw is
het zoeken geblazen om aan de
vraag naar houtmot te kunnen
voldoen. Tot nog toe is het ons
aardig gelukt en hebben we de
klanten die hoeveelheid kunnen
leveren waarop ze zaten te wach
ten."
Rommelen
Een ding is zeker: hout dat van
ver komt is duur. "Ja", zegt de
woordvoerster van Gorter. "Dus
maak je wel eens mee dat rokerij
en aan het rommelen slaan. Hoe?
Bedrijven komen een paar keer
bij ons mot kopen. De zakken -
waarop onze naam staat - bewa
ren ze. Met die lege zakken gaan
ze later naar de timmerman op
de hoek, vullen ze met krullen of
zaagsel en roken daarmee. Dat is
lekker goedkoop, in elk geval
kost het een stuk minder dan wat
ze bij ons moeten betalen. Maar
wat doen ze als ze controle krij
gen? Inderdaad, ze wijzen op de
zak en beweren glashard dat wij
hun die rommel hebben ver
kocht. Je houdt het niet voor mo
gelijk, maar op die manier wordt
er geknoeid."
Gorter heeft op deze praktij
ken inmiddels wat gevonden. De
woordvoerster: "Wij hebben met
de keuringsdienst de afspraak
gemaakt dat er voortaan alleen
monsters uit gesloten zakken
worden genomen. Dan kan die
zien dat de fout niet bij ons ligt."
Een niet geringe beschuldi
ging aan het adres van rokerijen.
Kan een visverwerker en roker
als Ouwehand in Katwijk, die
jaarlijks vier- tot vijfduizend ton
haring rookt en daarnaast nog
eens grote hoeveelheden ma
kreel, het zich veroorloven hout
te gebruiken dat niet geschikt is
voor het roken?
Het antwoord is duidelijk:
Ouwehand zegt geen mannetje
naar de timmerman op de hoek
van de straat te sturen voor goed
koop houtafval. "De inkoop
daarvan is bij ons heel streng ge
regeld. Wij gebruiken sprokkel
hout. Al jaren. Maar als je eens
goed om je heen kijkt, dan zie je
dat er links en rechts nogal eens
bedrijfjes hobbyïstisch bezig
zijn. Dat is verkeerd. Toch mag je
aan wat zij doen niet het hele ro
kerswereldje ophangen. Want
dan jaag je de mensen de stuipen
op het lijf. Ik dacht niet dat daar
enige aanleiding toe is."
Luc Ouwehand vertelt dat zijn
onderneming zich heeft ingedekt
als er onverhoopt een hoeveel
heid houtmot zou worden gele
verd die niet aan de eisen van de
wet voldoet.
Hoe? "Indien de leverancier
mij voor de gek zou houden, dan
kan ik hem aansprakelijk stellen
voor de gevolgen. We hebben
een contract laten opstellen
waarin een en ander is geregeld.
Bovendien, we weten met wie
we samenwerken. Tot nu toe is
er geen reden tot achterdocht ge
weest. Daarom hebben we het
volste vertrouwen in de fabri
kant die ons houtmot levert. Ons
bedrijf houdt zich nauwgezet aan
de voorschriften. Dat verwach
ten we ook van de houtleveran
cier. Die man is er van doordron
gen dat ik als producent van een
bepaald artikel verantwoordelijk
ben voor de kwaliteit. Niet hij.
Achteraf - dan is het kwaad wel
geschied - kan ik hem aanspre
ken, daar heb ik voor gezorgd.
De keuringsdienst komt bij mij,
die heeft niets met het bedrijf te
maken waarvan ik hout koop."
Woorden van gelijke strekking
komen van de heer Overdijk van
de Vleeschmeesters in Leiden.
Wekelijks rookt de slager rond
de vijfentwintigduizend kilo
vlees. Met gebruikmaking van
zuiver hout, benadrukt Overdijk.
Ook zijn bedrijf heeft een con
tract met een mot-fabrikant
waarin de puntjes op de 'i' zijn
gezet.
Stom
Overdijk: "Het is natuurlijk
stom als je hout gebruikt dat ver
boden is. Je kunt dat zien en rui
ken. Neem spaanplaat. Daar
komt een hele vieze, dikke rook
af als je het stookt. Wanneer je
dat ziet, dan gaat er toch een
lampje branden? De lijm ver
spreidt een vies luchtje. Rommel
je maar wat aan met hout, dan
proef je dat direct aan de vlees
waren. Wij kunnen niet anders
roken dan met eiken- of beuken
hout. Andere soorten zijn niet ge
schikt."
Voor palingroker Eveleens uit
Leimuiden geldt eigenlijk pre
cies hetzelfde. Eigenlijk is hij
nog beperkter in de keuze van
hout. Alleen eikenhout kan hij in
zijn rookkasten stoken. En daar
is niet zo gemakkelijk aan te ko-
Eveleens: "Mijn eikenhout
komt rechtstreeks uit de bossen
van Amsterdam, Lisse (Keuken
hof) of ergens anders. De ge
meente Amsterdam heeft zelfs
een aparte afdeling in het leven
geroepen die dat eikenhout ver
handelt. Dikwijls gebeurt het dat
jezelf op pad moet om een partij
te bemachtigen. Ik heb niks met
tussenpersonen te maken. Het
hout dat ik koop komt recht
streeks van de eigenaar van een
bos. Kortom, houtmot kan ik
niet gebruiken. Dus hoef ik me
ook geen zorgen te maken over
verdachte stoffen die in het hout
aanwezig kunnen zijn. Iedereen
die bij mij komt kan het eiken
hout zo zien liggen en bekijken.
Ik hoef daar niet geheimzinnig
mee te doen. Het is een eerlijke
zaak. Die hoef je niet te verber
gen."
Het begon met een rapport van de
particuliere hulporganisatie Se-
cours Catholique; kort daarop
kwamen de Franse bisschoppen
met een sterk onderbouwde ver
klaring over hetzelfde onderwerp
en schreef pater Joseph Wrésins-
ky, secretaris-generaal van de
hulporganisaktie ATD-Vierde We
reld in Le Monde een artikel, dat al
nergens anders over ging; premier
Laurent Fabius ontving in een paar
dagen tijd Wrésinsky, Abbé Pierre
(van de Emmaus-stichting) en de
opperrabbijn René-Samuel Sirat
om over 'het' te praten; de vakbon
den, de werkgevers en de burge
meesters van de 51 Franse steden
met meer dan 100.000 inwoners ga
ven verklaringen uit, stelden plan
nen op; een grootgrutter besloot er
wat aan te doen, daar het reclame
scheen op te leveren; want de me
dia hebben het al ruim een week
over niets anders meer: de nieuwe
armoede.
Frankrijk merkt op slag te heb
ben ontdekt dat de doorvretende
crisis verpauperingsverschijnselen
met zich meebrengt, die al een tot
twee miljoen Fransen onder de
grens van het bestaansminimum
hebben gebracht. De bisschoppen
zeiden het in de meest krachtige
bewoordingen: „Er wordt vandaag
de dag in Frankrijk honger gele
den".
De nood is kennelijk hoog en
vooral schrijnend. Want temidden
van al deze alarmerende berichten
in kranten en televisiejournaals,
valt ook als vanzelfsprekend de
mededeling dat de Parijse Salon
d'Automobile dit jaar alle bezoe
kersrecords gaan breken. Daar
staan de schattingen tegenover dat
er in Frankrijk tussen de drie- en
zeshonderdduizend werklozen
zijn, die geen enkele uitkering
meer krijgen en moeten leven van
een zeer onzekere steun (van ge
meentelijke steunbureaus, van
particuliere hulpinstellingen),
want zoiets als een bijstandswet
kent men in Frankrijk niet.
Bedelaars
En dat contrasteert dan weer met
het feit dat de armoede in een stad
als Parijs nauwelijks zichtbaar is:
de bedelaars in de metro, de clo
chards, hun aantal is nauwelijks
toegenomen, al valt het wel op dat
zich onder de metro-bedelaars hoe
langer hoe meer jonge mannen en
vrouwen gaan voegen.
Het rapport van de Secours Ca
tholique spreekt boekdelen. Eigen
lijk vroeg deze grootste Franse
hulporganisatie alleen maar aan
dacht voor één aspect van de
groeiende armoede: de woning
nood onder de minst bevoorrech
ten. Van de 100.000 woningzoeken
den die zich in arren moede vorig
jaar tot de Secours Catholique
wendden, had tweederde geen of
onvoldoende inkomen. 35 procent
had helemaal niets of had niets
meer over nadat men de huur had
betaald. 29 procent had dan nog
per persoon per dag 20 francs over
(7,30 gulden) voor voeding, kle
ding, gas en elektriciteit en de rest.
„Wanneer men arm is, als men
niet kredietwaardig is, als men niet
voldoende garanties kan overleg
gen, als het onvoorzienbare ge
beurt, of als men ongewenst is,
vindt men in Frankrijk geen onder
komen", concludeerde Secours
Catholique, met de kanttekening
dat Frankrijk weliswaar lijdt onder
de economische crisis, maar dat
men toch ook een periode van 25
jaar economische groei achter de
rug heeft.
Slachtoffers
De bisschoppen wisten ook de
voornaamste slachtoffers van de
nieuwe armoede aan te wijzen: al
leenstaande vrouwen met kinde
ren (die het, bij het ontbreken van
een bijstandsuitkering maar moe
ten zien te rooien en die hooguit
enige hoop kunnen putten uit de
nieuwe alimentatiewet die vorige
week door het parlement werd
aangenomen), de langdurig werk
lozen, de gehandicapten die niet
als zodanig zijn erkend (de WAO is
in Frankrijk een zeer rudimentair
begrip), en de gezinnen met zeer la
ge inkomens.
Het Franse episcopaat wees een
jaar geleden al op de deugdzaam
heid van versobering, hetgeen toen
werd uitgelegd als een onder-
shandse steun aan de bezuini-
gingspolitiek van de socialistische
regering. Ditmaal lieten de bis
schoppen niet na te wijzen op de
maatschappelijke kwalen die aan
de groeiende armoede ten grond
slag liggen. Die moeten volgens
hen niet gezocht worden in het
economische beleid van welke re
gering dan ook, maar vooral „in de
mentaliteit van tomeloze produkti-
visme, die steed meer plaats opeist
voor het geld en steeds minder
ruimte geeft aan menselijke ver
houdingen. Het hele opvoedings
systeem en de manier waarop on
dernemingen werken, bevoordelen
vrijwel uitsluitend het persoonlijk
welslagen en de competitie-zin. De
huidige en tweeslachtige herwaar
dering van het individualisme als
levenswaarde speelt de hoofdrol,
terwijl gemeenschapszin en iets
ondernemen in collectief verband
zijn gedevalueerd".
Het is overigens opvallend, dat
door niemand de schuld van de
'nieuwe armoede' wordt gelegd bij
de huidige regering. Die treft dan
ook slechts een deel van de blaam.
De regering is er in de eerste twee
jaar in geslaagd met allerlei maat
regelen het werkloosheidspeil te
houden op 7,5 procent van de be
roepsbevolking (rond 2 miljoen
werklozen). Maar sinds het bezui
nigingsbeleid dat nu anderhalfjaar
wordt gehanteerd, loopt dat aantal
gestadig op en zal waarschijnlijk
aan het einde van dit jaar tegen de
2,5 miljoen aan zitten. Maar daar
naast verhoogde de regering wel
fors het minimumloon, de kinder
toelagen (mede bedoeld als een ge-
boortebevorderende maatregel) en
de minimumuitkering aan gepen
sioneerden.
Paupers
Dat heeft echter geen dam kun
nen opwerpen tegen de wassende
armoede. Daarom kunnen vakbon
den en werkgevers iets meer te
recht de hand in eigen boezem ste
ken. Zij beheren gezamenlijk het
werkloosheidsfonds in Frankrijk
en om de werkloosheidspremies
net te ver te laten oplopen, stelden
ze in gezamenlijk overleg vorig jaar
nieuwe criteria vast, waardoor in
één klap enkele honderdduizen
den werklozen buiten de uitkerin
gen vielen. Deze mensen kregen
dan wel een overgangsregeling
aangeboden, maar die kwam neer
op een uitkering van 40 francs per
dag (14,60 gulden), gedurende een
jaar.
Fabius: geen schuld.
door
Lambiek Berends
Het armoedeprobleem, zo zei
ook Abbé Pierre, is niet via de poli
tiek op te lossen. Deze hele maat
schappij moet er zich van bewust
worden, dat we twee standen aan
het scheppen zijn: degenen die
hebben en de paupers. De commu
nistische vakbond trok daar on
middellijk een conclusie uit: er
moet een armoedefonds worden
gesticht, dat dient te worden ge
vuld door de echt rijken. Een naief
thema overigens van de Franse
communistische partij, die in
koortsige dromen nog altijd ve-
moedt dat '200 families' in Frank
rijk 'de werkende massa's' uitzui
gen. De economische realiteit is
minder eenvoudig.
Realistischer zijn de voorstellen
van de burgemeesters van de 51
grote Franse gemeenten. Ze willen
een soort betalingspauze inlassen
voor de meest behoeftigen: die
zouden dan tot volgend jaar maart
(om de winter te overbruggen) hun
energierekening, hun huur en hun
telefoonrekeing niet hoeven te be
talen. De overheidsbedrijven zou
den dan afzien van het innen van
de abonnementskosten, de plaatse
lijke overheid zou de strikte ver-
bruikskosten voor zijn rekening
nemen en de staat het verschuldig
de bedrag aan btw over de reke
ning. De huren zouden betaald die
nen te worden door het verruimen
van de huursubsidies.
Frankrijk zit werkelijk in een ar-
moedekoorts. Eduard Leclerc, ei
genaar van een kleine 500 zeer gro
te supermarkten in Frankrijk, lan
ceerde eergisteren het plan om de
hongerigen gratis te voeden in zijn
winkels. De volgende dag bracht
hij een kleine nuance aan: de hon
gerigen zouden op vertoon van de
nodige bescheiden in zijn winkels
een voedselpakket tegen uiterst
gereduceerde prijs kunnen kopen.
Leclerc had uiteraard gezien dat
het armoedevraagstuk zeer in de
publiciteit was.
Reële nood
Afgezien van de reële nood, die
ongetwijfeld zeer groot is (hoewel
niemand die in dit bureaucratische
land ook maar bij benadering kan
kwalificeren) is het uitermate
vreemd dat het probleem iedereen
kennelijk bij verrassing neemt. In
1980 al onder de vroegere presi
dent Giscard, nog voor de socialis
ten aan de macht kwamen ver
scheen er een verontrustend rap
port over de stijgende armoede in
Frankrijk. Dat rapport was ge
maakt op verzoek van de toenmali
ge regering en droeg als oplossing
aan het stichten van een armoede
fonds, te bekostigen uit de toeslag
op de kansspelen (de lotto, de paar-
derennen, die in Frankrijk een
volksvermaak vormen, en de casi
no's). Niemand besteedde er aan
dacht aan.
Nu weer wordt een dergelijk
fonds bepleit. Maar afgezien van de
simplificeerde theorie van de com
munistische partij, zegt nog nie
mand hardop hoe dat fonds gevuld
moet worden. Zou men alleen al de
langdurig werklozen zonder uitke
ring 40 francs per dag willen geven,
dan is daar - naar gelang men het
aantal uitkeringsongerechtigden
berekent - tussen de 10 en de 17
miljard francs per jaar voor nodig.
Terwijl de Franse regering met
pijn en moeite net een gat in de be
groting van het volgend jaar voor
eenzelfde bedrag heeft weten te
dichten. De oplossing zal dus wel
weer uitermate Frans zijn: de
groeiende armoede zal nog wel
even de groeiende armoede blij
ven. Of zoals het episcopaat ver
moedt: „Het meest verontrustende
aan de situatie is, dat nu ook groe
pen met de armoede worden ge
confronteerd die voorheen daar
van leken te zijn gevrijwaard".
De groep 'geloof en levensbe
schouwing' van de Nederlandse
vereniging voor homofielen COC
wil met aartsbisschop Simonis
praten over het pausbezoek aan
Nederland volgend jaar mei. De
paus zal dan met verschillende
groeperingen uit de samenleving
contact hebben, en het COC wil
daar ook bij zijn. Simonis heeft
inmiddels laten weten, dat hij de
groep zal ontvangen. Dat gebeurt
op een - nog nader te bepalen -
zaterdag in september.
Uitverkocht. De stichting
'Pausbezoek' merkt goed, dat
met het dichterbij komen van dit
bezoek de belangstelling groter
'wordt. De directie van de Jaar
beurs in Utrecht, waar de paus
met mensen van vele groeperin
gen zal spreken, en van de Hou-
trusthallen in Den Haag, waar hij
in een mis zal voorgaan, krijgt nu
al vragen van belangstellenden
waar ze kaartjes kunnen kopen.
Ook bij de stichting 'Pausbe
zoek' wordt daarom gevraagd.
"Er zal geen sprake zijn van
kaartverkoop voor enig evene
ment waarbij de paus is betrok
ken", zo deelde het stichtingsse
cretariaat mee. "De financiering
van het bezoek loopt langs heel
andere wegen".
De pas verschenen 'Pauskrant'
- oplage 975.000 exemplaren -
is na een week al uitverkocht. De
krant is in de parochies ver
spreid. Daar is de voorraad nu
op. De stichting 'Pausbezoek'
gaat op het ogenblik na, hoe
groot de volgende editie moet
worden. Waarschijnlijk 15.000
exemplaren meer.
Brieven. De Nederlandse
bisschoppen willen volgend
vooijaar met twee 'pastorale
brieven' komen, een over werk
loosheid en een over 'lijden en
sterven'. In de tweede brief komt
ook de euthanasie aan de orde.
Deze week hebben de bisschop
pen op hun vergadering in
Amersfoort het concept van de
brieven besproken.
Naar Java
De voorzitter van de her
vormde synode, ds. C. B. Roos, is
gisteren naar Indonesië vertrok
ken voor een bezoek aan de pro
testantse kerken van Oost-Java.
Hij zal zich op de hoogte stellen
van de ervaringen en problemen
met het pastoraat in een grote
stad.
Op uitnodiging van de Indone
sische Raad van Kerken gaat hij
naar Ambon om de algemene
vergadering van deze raad bij te
wonen. Daar zijn dan ook drs. G.
Boer van het hervormde Wereld-
diakonaat, prof. dr. D. C. Mulder,
voorzitter van de Raad van Ker
ken in Nederland, en ds. W. B.
van Halsema, secretaris van de
afdeling Oost-Indonesië van het
Indonesië-orgaan van de Gere
formeerde Kerken in Nederland.
Joden en kerk. Op inititatief
van twee werkgroepen van de
Raad van Kerken zijn vandaag in
Leusden theologen in besloten
vergadering bijeen om zo moge
lijk een 'open gesprek' in ons
land op gang te brengen over
vraagstukken rond Joden, Pale-
stijnen, de staat Israel en de ker
ken. Professor dr. H. Berkhof,
oud-voorzitter van de Raad van
Kerken, zit het gesprek voor.
Baptisten. Van 17 tot 19 ok
tober houdt de Unie van Baptis
tengemeenten in Nederland in
Emmen haar algemene vergade
ring. Bij deze Unie zijn 80 ge
meenten aangesloten met in to
taal ongeveer 12.500 leden.
De gemeente Emmen, na de
tweede wereldoorlog ontstaan,
heeft een opmerkelijke groei
doorgemaakt. Zij telt nu ruim
700 belijdende leden, heeft twee
predikanten en is van plan nog
een derde te beroepen.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Drachten
(voor zending in Indonesië) kan
didaat G. J. van Enk Spaken
burg.
Schoolleider
predikant in Leiden - dat hij
twaalf jaar heeft gedaan - beëin
digd. Hij is per 1 september be
noemd tot schoolleider van een
grote scholengemeenschap in
Den Haag.
Voorschoten. De beide
rooms-katholieke parochies in
Voorschoten krijgen deze maand
nieuwe pastores: G. Paardekoop-
er uit Den Haag, die daar in gelij
ke functie al een parochie dien
de, en C. van Vliet, die stage liep
in Dordrecht. Op 27 en 28 okto
ber worden zij in de beide paro
chies, Sint Laurentius en Moeder
Gods, geïnstalleerd.
Steun. De Konferentie van
Nederlandse Religieuzen en de
bisschoppelijke adviescommis
sie voor Latijns-Amerika betui
gen in een brief steun aan de 'be
vrijdingstheoloog' Gustavo Gu
tierrez in Peru, wiens theologi
sche opvattingen op het ogen
blik door het Vaticaan worden
onderzocht.
"Het is bedroevend, hoe be
paalde christenen de christelijke
integriteit en trouw in twijfel
trekken van broeders en zusters,
van wie wij juist zoveel inspiratie
ontvangen".
Dat schrijft pater Wim Sael-
man namens beide organisaties
aan Gutierrez, die als de vader
van de bevrijdingstheologie
wordt beschouwd. "Het lijkt wel,
dat men de wereld wil doen gelo
ven, dat de bevrijdingstheologen
de gevaarlijkste vijanden van het
christelijke geloof zijn gewor
den".
De bisschoppen van Peru den
ken verdeeld over het werk van
Gutierrez. Zij hebben er vorige
week in Rome met kardinaal
Ratzinger van de congregatie
voor de geloofsleer over gespro
ken. Binnenkort komen ze met
een eigen brief over de 'bevrij
dingstheologie'.
Zwart katholicisme. De tien
zwarte rooms-katholieke bis
schoppen in de Verenigde Staten
van Noord-Amerika leggen er in
een 'herderlijk schrijven' aan de
meer dan een miljoen zwarte ge
lovigen de nadruk op, dat het
'zwarte katholicisme' nu zijn ei
gen cultuur binnen de kerk moet
uitdragen. Het is er rijp genoeg
voor. Na bittere woorden over
het racisme binnen de kerk in
verleden en heden doen de bis
schoppen een appèl op de zwarte
gelovigen om niet bij de pakken
neer te zitten, maar in actie te ko-
De geloqfsbeleving van zwarte
kerkleden heeft de parochies
heel wat aan 'warme gemeen
schap' te bieden, zeggen de bis
schoppen. Zij moeten deel heb
ben aan de opbouw van de ge
meente.
