Ziekenhuizen zijn
wachtkamers voor
de verpleeghuizen
Autofabrikanten hekelen
besluit loodvrije bezine
Israëliërs beschuldigd
van moordpartij Sohmor
ZATERDAG 22 SEPTEMBER
Ziekenhuisbedden in Amsterdam liggen
vol patiënten die eigenlijk al uit het zieken
huis ontslagen hadden moeten zijn, maar
die in afwachting van plaatsing in een ver
pleeghuis nergens anders heen kunnen.
Liggen ze er particulier, dan hebben die
zelfde bejaarden grote kans dat hun verze
kering het laat afweten. Meer en meer ver
zekeringen laten de patiënt dan zelf de kos
ten betalen, omdat ze immers medisch ge
sproken ten onrechte nog in dat ziekenhuis
verblijven. Het is in Amsterdam al moeilijk
om de kwalificatie 'urgent' te krijgen voor
opname in een verpleeghuis. En is die ver
klaring er dan te langen leste, dan is het
beeld dat er gemiddeld nog wel zo'n drie
maanden gewacht kan worden op een op
name. Met hetzelfde gemak kan dat trou
wens ook nog wel eens een paar maanden
langer zijn. Voor de bejaarde en zijn of haar
omgeving een verschrikkelijk zware tijd.
Hoe mis is het in de opvang van geestelijk
en lichamelijk gehandicapte bejaarden?
Amsterdam, met relatief een erg hoog aan
tal bejaarden, tobt, wikt en weegt. De
speelruimte voor een doeltreffend beleid
wordt door het spookbeeld van een Haags
bezuinigingsbeleid eerder kleiner dan gro
ter gemaakt. Een crisisverhaal.
AMSTERDAM (GPD) - De feiten
zijn vele malen verteld in Amster
dam. De bejaarde vrouw in haar
woning, waar de stront van de los-
vliegende duiven centimeters dik
op de vloer ligt. Slapen doet ze nog
slechts in een stoel in de hoek van
de kamer. Ze is incontinent. Laat
dus alles lopen in plaats van naar
het toilet te gaan. Het mensje zelf
vindt het allemaal prima, maar de
buren pikken het niet. Die vrouw
moet weg. Daar is in de buurt niet
mee te leven.
De GG GD grijpt nog niet in.
Zelf wil ze niet en tegen haar wil
zal ze niet weggehaald worden.
Wat hulp van de huisarts, de wijk
verpleegster en als het even kan de
buren en familie en ze kan nog wel
even voort. Want tja, laat de oudere
mens zo lang mogelijk in zijn of
haar omgeving, is de politiek. Bo
vendien, er is amper plaats in ver
pleeghuizen.
In Amsterdam wordt het opna-
mebeleid voor de verpleeghuizen
gecoördineerd door de GG GD.
Komt er een aanvraag binnen, dan
wordt zeer uitvoerig bekeken of de
betrokken persoon inderdaad toe
is aan opname in een verpleeghuis.
Gaat het daarbij om een psycho-ge-
riatrische patient, dus om iemand
die vooral geestelijk verward is, de
menterend, dan betekent het in de
regel dat de betrokkene dan voor
enkele weken geplaatst wordt in
een observatiekliniek. Daar moet
beoordeeld worden of er sprake is
van een dementeringsproces of dat
de dementie van tijdelijke aard is,
bijvoorbeeld ten gevolge van een
lichamelijke aandoening. Daar
wordt ook beoordeeld hoe drin
gend opname in een verpleeghuis
gewenst is. En stel nu dat opname
dringend gewepst is. Dan nog zal
er gemiddeld twee en een halve
maand gewacht moeten worden
voordat er kans op plaatsing is in
een van de vijftien verpleeghuizen
waar Amsterdam op kan terugval
len.
Te weinig bedden
Te weinig bedden in de verpleeg
huizen? Dokter Cisca Koning is
hoofd van het opnamebureau Ge
riatrie bij de GG GD. „Het lijkt
eenvoudig om te zeggen: bouw
maar aan met die verpleeghuizen.
Maar zo eenvoudig is het natuur
lijk niet. Volgens de normen is op
dit moment inderdaad een tekort
aan zo'n honderd bedden in Am
sterdam".
De norm voor de grote steden is
een aantal bedden dat anderhalf
procent is van het aantal inwoners
ouder dan 65 jaar. Amsterdam zou
volgens deze berekening moeten
kunnen beschikken over 1659 bed
den. En nog afgezien van het feit
dat er steeds meer stemmen op
gaan die die anderhalf procent te
laag vinden, blijkt Amsterdam bo
vendien maar over 1520 bedden te
beschikken. Met het recht overi
gens om ook nog 45 bedden in Am
stelveen te mogen bezetten. Zo'n
honderd bedden te kort dus. Voor
de volledigheid: landelijk, dus bui
ten de grote steden, ligt de norm op
1,25 procent van het aantal inwo
ners boven de 65.
door
Huub Klompenhouwer
Cisca Koning: „Die norm is ui
teraard arbitrair. Daar kun je lang
over discussieren. Maar we hebben
er wel mee te maken. En we kun
nen vaststellen dat de behoefte aan
bedden voor de psycho-geriatri-
sche patiënten groter blijkt dan er
plaats is. Maar je bent er niet door
eenvoudig dan maar meer plaats in
die verpleeghuizen te creëren of
meer verpleeghuizen te bouwen.
Je kunt ook kijken of er op een an
dere manier wat aan te doen is. In
Amsterdam is daarvoor een werk
groep in het leven geroepen, die
zich bezighoudt met het zoeken
naar andere oplossingen. Zo zijn er
steeds meer dagverblijven voor de
bejaarden, waar ze afhankelijk van
de ernst van hun situatie een of
meerdere dagen in de week terecht
kunnen. En er komt steeds meer
druk te liggen op de eerstelijnsge
zondheidszorg. De wijkverpleging
en de huisarts".
Topje van ijsberg
Schrijnende gevallen, vooral in
Amsterdam. Maar wat kan er aan
gedaan worden? Ciska Koning en
dokter Rinse Merkus, hoofd psy-
chogeriatrie, onderkennen dat de
gevallen die zij zelf tegenkomen
nog maar het topje van de ijsberg
zijn. Rinse Merkus: „Amsterdam
telt ruim 110.000 bejaarden. Alge
meen wordt aangenomen dat van
hen zo'n tien procent dementerend
is. Dat zou betekenen dat we hier
met 11.000 aanvragen zouden moe
ten zitten voor een plaats in een
verpleeghuis. We zien er gemid
deld zo'n tweeduizend. De andere
negenduizend, daar zien we niets
Een zware klus voor de vier art
sen en de acht verpleegkundigen
die regelmatig de bejaarde patiën
ten bezoeken. Afgelopen jaar
bezchten zij de ingeschreven
staande 1800 patiënten zo'n acht
duizend maal. „Ik heb het dan nog
alleen over de patiënten die we
persoonlijk spreken. Niet meegere
kend al de instanties, buren en fa
milie die we ook nog eens moeten
bezoeken". Maar als de mening zou
hebben postgevat dat het werk de
artsen van de GG GD daarmee
boven het hoofd zou groeien, dan
is dat mis. Dokter Merkus: „Na
tuurlijk is het zwaar. Maar het geeft
ook veel voldoening, omdat je ook
resultaat ziet. Als wij erbij gehaald
worden is voor de omgeving
meestal de grens van het mogelijke
bereikt. Ze kunnen het verder niet
meer aan. Dan komen wij en na
wat praten en overleggen zien ze
dan toch weer mogelijkheden. Ook
al omdat we kunnen zeggen dat het
voor niet langer is dan een maand
of twee, drie. Als je die garantie
niet zou kunnen geven, denk ik dat
veel mensen het echt niet zouden
redden".
Mishandelingen
Hoe erg het dan al vaak is, is
soms bijna onbeschrijfelijk. Dat
onderkënt ook de GG GD, maar
er speelt nog iets anders mee. Er is
geen mens die tegen zijn eigen wil
in een verpleeghuis opgenomen zal
worden. Een moeilijk punt soms
voor familie, buren en de buurt.
Door familie nog wel eens omzeild
als moeder met de kinderen een
autoritje mag maken, die dan in
een bejaardenhuis eindigt. Of, wat
erger is, er wordt een ongelukje
uitgelokt, waardoor de bejaarde
opgenomen moet worden in een
ziekenhuis. Maar over dat laatste
zwijgt de GG GD als het graf. Op
geweld tegen ouderen door hun
kinderen of buren, rust nog een
fors taboe. Hoewel, het wordt ook
beslist niet ontkend. Maar verdere
mededelingen blijven uit. Ook de
cijfers.
Bejaardenstad
Amsterdam is, hoe opmerkelijk
ook, een stad vol bejaarden. Ruim
15 procent van de inwoners is ou
der dan 65 jaar en dat is beduidend
meer dan het landelijk gemiddelde
dat op 11,6 procent ligt. Alleen de
provincie Zeeland schiet er uit met
een percentage van 14,2 bewoners,
ouder dan 65 jaar. „Dat niet al
leen", zegt dokter Ciska Koning,
„ook de omstandigheden waarin
bejaarden in Amsterdam soms wo
nen, maken het moeilijk voor de
bejaarden. De verkrotting van een
deel van de stad, de sociale contex
waarbinnen ze in Amsterdam wo
nen. Hun kinderen wonen veelal
elders en zijn dus niet dagelijks be
reikbaar. En dan de bejaarden die
driehoog achter wonen. De een
zaamheid kan soms heel groot
zijn".
Een verpleegkundige: „Ik heb
een keer meegemaakt dat een echt
paar zes jaar heeft moeten wachten
om opgenomen te kunnen worden.
Ondanks hun nadrukkelijke wens,
waren ze telkens niet urgent ge
noeg om boven aan de lijst te ko
men. Ons werk is een voortdurend
worstelen met de mogelijkheden
om die lange wachttijden redelijk
door te komen. Maar de omgeving
van zo'n patiënt is heel dikwijls de
wanhoop nabij".
Wachtkamer
Min of meer stilzwijgend is de si
tuatie gegroeid dat bejaarden, die
in een ziekenhuis terechtkomen,
ook na hun behandeling daar blij
ven. Voor zover het om somatisch
geriatrische patiënten gaat, dus om
bejaarden met lichamelijke gebre
ken, is daar bij de ziekenhuizen al
tijd weinig bezwaar tegen geweest.
Maar anders is dat met de psycho
geriatrische patiënten. Die willen
in een ziekenhuis soms nog wel
eens voor wat onrust zorgen. Voor
de ziekenhuizen betekende het
verblijf van de bejaarden ander
zijds een manier om de bedbezet-
ting op te vijzelen.
Dat laatste argument wordt door
de jongste maatregelen van het mi
nisterie van volksgezondheid ook
ongedaan gemaakt. In de toekomst
zal naast de bedbezetting vooral
het aantal opnamen doorslagge
vend zijn voor de financiële positie
van de ziekenhuizen. Hoe korter de
behandelingsduur, des te meer op
namen 'zijn er mogelijk. Een be
jaarde die dan na zijn behandeling
nog drie maanden een bed bezet
houdt, heeft een ongunstige in
vloed op de exploitatie van een zie
kenhuis.
Particulieren
Nog vervelender is de houding
van sommige particuliere verzeke
ringen. Die zeggen ijskoud dat de
-feitelijke behandeling in het zie
kenhuis afgelopen is en dat de pa
tiënt verder dus maar zelf voor de
kosten van de verpleging op moet
draaien. En wie beseft dat die
wachttijd gemiddeld twee en een
halve maand is en de dagprijs van
bijvoorbeeld het Slotervaartzie-
kenhuis meer dan vijfhonderd gul
den, kan zelf uitrekenen dat het
sommige patiënten financieel kan
ruineren of in de andere gevallen
een kolossale aanslag is op de bij
stand.
Betekent zo'n situatie nu dat die
patiënten voorrang krijgen bij
plaatsing in een verpleeghuis?
Dokter Merkus: „Wij proberen wel
te bemiddelen bij de betreffende
verzekeringsmaatschappij, maar
op het plaatsingsbeleid heeft het
verder geen invloed. Dat mag ook
niet, anders zouden die particulie
re patiënten weer bevoordeeld
worden boven de ziekenfondspa
tiënten. Als de patiënt het zelf niet
kan betalen, springt de bijstand
bij".
Dokter Merkus: „Ik wil ook lie
ver niet praten over de financiële
zaken. Of zo'n dag in een zieken
huis nu duurder of goedkoper is
dan een verpleegdag in een ver
pleeginrichting. Het voornaamste
bezwaar is, dat die patiënt daar ten
onrechte ligt en niet de behande
ling krijgt waar hij of zij recht op
heeft. En dat daardoor de verpleeg
huizen, mede ook door de zware
toelatingsnormen, steeds meer een
eindstation worden voor deze pa
tiënten. Maar we kunnen meestal
niet anders".
Daar komt nog bij dat andere on
derdelen die bepalend zijn voor de
geldstroom van het rijk naar de zie
kenhuizen, zoals een eerste bezoek
aan een polikliniek, ook niet in het
ziekenhuis terecht komen, omdat
voor de geriatrische patiënten de
GG GD in Amsterdam als po-
liklinkiek werkt. Van Mourik pleit
dan ook voor een veel gedifferen
tieerder beleid vanuit Den Haag,
waarbij de eigen aard yan een zie
kenhuis ook mee moet kunnen tel
len.
Kleinschaliger
Verantwoordelijk wethouder
voor de situatie in Amsterdam is
Tineke van den Klinkenberg. Zij
(foto (jta
geeft toe dat de situatie ronc1^
verpleeghuizen voor de bejaai
zorgwekkend is. „Het is ook di|"|
den dat we snel aan het bou
willen in Amsterdam-Noord,
de Loenmermark en in Zuid-CP
waar nieuwe verpleeghuizen n
ten komen. Maar dan wel in eerB
dere aanpak. Veel kleinschalig1
Dan is er ook veel meer aand;"*
voor het heractiveringsproces'*n
Ze heeft de werkgroep in he*f'
ven geroepen die de oplossin"€
moet aandragen om enige verlva
ting te brengen in de enorme ;*r(
terstand bij de behandeling en
zorging van geriatrische patiër
in Amsterdam. Zelf ziet ze wel:rc
ge verlichting in het verschuif
van de beddencapaciteit van so'
tische naar psycho-geriatrische.Wi
tiënten. En het uitbreiden vadsj
dagopname in bestaande obseïst
tieklinieken voor deze patiënte*®
ook al een mogelijkheid. Zo wil^i
huidige ziekenhuis Amsterdj16
Noord een deel van de kindera! 1
ling, waarvoor steeds minderlt-
tiënten zijn, inrichten voor d—
taak. Maar in het totaal blijven
druppels op een gloeiende plaóp
Alle betrokkenen roepen om rn
hardst dat het goed is wanneei zi
zieke bejaarden veel langer in;ic
gen omgeving behandeld kun^n
worden. Dat we met z'n allen bo
wat meer zorg aan de oudere mnj
kunnen besteden en niet te see
moeten proberen om de zorg v;n
de demente bejaarde maar afck
schuiven op de collectieve voorst
ningen. Maar tegelijk is er het .t i
sef dat daarmee de noodsitujD
rond de verpleeghuizen nog nie;
opgelost. En dan is er nog niet een
gesproken over de inrichting er>n
verzorging in die huizen zelf. I
te triester is de constatering dat
overheidsbeleid vanuit Den H^O
meer gestoeld lijkt op econov
sche motieven dan op sociale gr C
den.
BRUSSEL (AFP) - De Eu
ropese autoindustrie heeft
de Europese Commissie ge
vraagd zich te verzetten te
gen het voornemen van de
Westduitse regering per 1
januari alle personenauto's
te verplichten op loodvrije
benzine te rijden.
Kabinet: kamer
verkiezingen
niet vervroegd
DEN HAAG (GPD) - Het kabinet
ziet geen mogelijkheden om de
verkiezingen voor de Tweede Ka
mer te vervroegen van mei 1986
naar maart van dat jaar. Daarmee is
volgens premier Lubbers echter
niet gezegd dat latere kamerverkie
zingen niet voortaan in maart ge
houden zouden kunnen worden.
De staatscommissie relatie kie
zers-beleidsvorming adviseerde
begin dit jaar om de verkiezingsda
tum voortaan te vervroegen van
mei naar maart. Het voordeel daar
van is dat een eventueel nieuw ka
binet nog voor de zomervakantie
kan aantreden en dus ook de op
stelling van de Rijksbegroting voor
het nieuwe jaar voor zijn rekening
kan nemen.
Premier Lubbers zei gisteren na
afloop van de ministerraad dat het
kabinet met zijn standpunt nu dui
delijkheid heeft willen geven over
wat naar zijn mening in 1986 zou
moeten gebeuren. Behalve prakti
sche bezwaren (er ligt al een wets
voorstel bij de Kamer om de ka
merverkiezingen te houden op 21
mei 1986 en de Provinciale Staten
verkiezingen op 19 maart) ligt er
ook een afwijzend advies van de
Kiesraad op tafel, aldus de pre
mier.
In een brief aan de voorzitter van
de Commissie vraagt de autoindus
trie de Westduitse regering er voor
te waarschuwen dat de autoindus
trie uitvoering van dat voornemen
,niet kan dulden.
De Westduitse regering wil dat
alle nieuwe personenauto's die in
de Bondsrepubliek verkocht wor
den met ingang van januari 1989
voorzien zijn van een katalysator,
waardoor zij op loodvrije benzine
kunnen rijden en minder vervui
ling veroorzaken.
De autoproducenten zegggen be
grip te hebben voor de milieupro
blemen. Zij hebben „een aanzien
lijke vermindering van de uitlaat
gassen met ingang van 1989" aan
vaard, aldus de brief aan de Euro
pese Commissie. Maar zij verzetten
zich tegen overhaaste en eenzijdige
acties, die ingaan tegen het verdrag
van de Europese Gemeenschap en
zullen leiden tot handelsbelemme
ringen en concurrentievervalsing.
De vrijstelling van wegenbela-
sing die de Westduitse regering wil
geven om de aanschaf van auto's
Koning Hoessein
met echtgenote
naar Nederland
DEN HAAG (ANP) - Koning Hoes
sein van Jordanië zal met zijn echt
genote, koningin Noor, begin okto
ber een werkbezoek van enkele da
gen aan Nederland brengen. Dit
heeft de rijksvoorlichtingsdienst
meegedeeld".
De koning en de koningin van Jor
danië zijn de gasten van koningin
Beatrix en prins Claus.
Koning Hoessein zal tijdens dit be
zoek ook besprekingen voeren met
minister-president Lubbers en mi
nister Van den Broek van (buiten
landse zaken).
met een katalysator al vóór 1989 te
bevorderen, komt neer op een ver
hulde subsidie, zo wordt gesteld.
„De Europese industrie moet wel
erkennen dat de politieke beslis
singen van één enkel land de ge
meenschappelijke markt verstoren
en het nemen van besluiten door
de Gemeenschap verhinderen".
PTT'er steelt
122.00
wegens schulden
LEEUWARDEN (ANP) - De 47-ja-
rige beheerder A.K. van een klein
postkantoor in het Friese Makkum
heeft het afgelopen jaar 122.000
gulden uit de PTT-kas verduisterd.
Dit is gisteren bekendgemaakt
door de postale recherche Leeu
warden. De man had het geld no
dig om zijn schulden te kunnen af
lossen.
A.K. was al in 1981 begonnen
met het verduisteren van geld. Hij
was toen penningmeester van een
landelijke hobbyvereniging van
houders van kleine dieren en fi
nancierde vakanties en luxe aan
kopen uit de verenigingskas. Aan
vankelijk zuiverde hij de tekorten
aan met persoonlijke leningen, la
ter vanaf 1984 ook met geld uit de
PTT-kas.
Door de tekorten heen en weer te
schuiven tussen de PTT en de ver
eniging wist de man zijn luxe le
ventje vol te houden. Ook leende
hij nog eens 55.000 gulden van een
73-jarige dorpsgenote wier vertrou
wen hij genoot. Bij een routinecon
trole van de PTT begin deze week
liep de kantoorhouder echter tegen
de lamp. Hij is dinsdag aangehou
den en inmiddels ingesloten. Zijn
totale schuld bedraagt ongeveer
175.000 gulden.
het voorval in Sohmor
BEIROET (AFP/UPI) - Een groep
inwoners van Beiroet die afkom
stig zijn uit het Zuidlibanese dorp
Sohmor, waar donderdag 13 bur
gers werden vermoord, beschuldi
gen Israëlische officieren ervan le
den van het Zuidlibanese leger
(SLA) opdracht te hebben gegeven
te schieten.
De oud-inwoners van het sji'iti-
sche dorp Sohmor hebben gisteren
een petitie overhandigd aan de
commandant van de Unifil-troe-
pen van de Verenigde Naties, gene
raal William Callaghan, en hem
verzocht een onderzoekcommissie
naar hun dorp te zenden. Sohmor
was volgens hen gisteren nog door
het Israëlische leger van de buiten
wereld afgesloten. Zij haalden ge
tuigenissen aan van reizigers die
donderdagavond vanuit Sohmor in
Beiroet aankwamen. Deze ver
klaarden dat generaal Antoine La-
had, commandant van het Zuidli
banese leger donderdagochtend
vroeg in Sohmor arriveerde aan
het hoofd van een dertigtal SLA-
troepen, die werden vergezeld
door Israëlische officieren. De
SLA-troepen haalden 500 mannen
uit hun huizen en verzamelden hen
op een schoolplein. Op de trappen
van de school plaatsten zij een zwa
re mitrailleur. Ze openden het vuur
en gooiden handgranaten. Het vu
ren duurde volgens deze getuige
nissen 15 minuten.
Vijftien leden van het Zuidliba
nese leger (SLA) die ervan worden
verdacht te hebben deelgenomen
aan de moordpartij in Sohmor, zijn
door het opperbevel van het SLA
onder arrest gesteld. Dit heeft de
Israëlische radio vrijdag gemeld.
Kauw gedood die
kleuters aanviel
DEN BOSCH (ANP) - De poli-
tie van Den Bosch heeft giste
ren een kauw laten doodschie
ten die kleuters aanviel. De po
litie was door de hoofdleidster
van een kleuterschool te hulp
geroepen omdat de kinderen
geregeld door een grote vogel
werden bedreigd. De vogel
vloog rakelings over de kinde
ren heen en maakte pikkende
bewegingen naar de gezichten.
Toen de politie ter plaatse
kwam trok de vogel zich terug
op het dak van de school. Een
buurtbewoner, die van de poli
tie kogeltjes had gekregen voor
een zware luchtbuks, haalde
het dier met een schot naar be
neden.
School fraudeer?;
voor 168.000
met leerlingen
TIEL (ANP) - Een huishoud-
nijverheidsschool in Tiel he
sinds 1979 in totaal 168.000 gulc*
teveel aan subsidies van het mir°
terie van onderwijs ontvang
door te frauderen bij de opgc t
van het aantal ingeschreven ler
lingen. Hierdoor kon de schi.
werken met kleinere klassen
met meer leerkrachten. Tegen
ven leden van de schoolleiding",'
proces-verbaal opgemaakt, ak|
woordvoerder
politie.
Het onderzoek naar mogelijjfj
fraude bij de school kwam al in
bruari op gang. Al snel bleek dat
schoolleiding veel te hoge leerlir—
aantallen aan het ministerie opg
Daartoe werden namen verzonntK
namen van oud-leerlingen doorj
geven en van leerlingen die zi
aanvankelijk wel voor de schc
hadden aangemeld, maar later tog
van de opleiding afzagen.
VW'er Geertsema u
DELFT (ANP) - Mr. W.J. Geerts
ma is gistermorgen in Delft WL
noemd tot voorzitter van de pin
vinciale VW van Zuid-Hollan
De oud-commissaris van de konioi
gin in Gelderland woont tegetil
woordig weer in zijn vroegeie
woonplaats Wassenaar. Bij de VVlh
volgt hij mr C.A. Bos op, de burgt
meester van Katwijk, die waarnl-
mend voorzitter was en op eigar
verzoek aftreedt.
Correspondent
reuter vrij
BEIROET (DPA) De correspo-^
dent in Beiroet van het persbure;n
Reuter, die 23 dagen geleden we.e
ontvoerd, is weer vrij. De 30-jarire
Jonathan Wright stapte gister^
het kantoor van Reuter in Beiro.
binnen. Gisteravond is hij na'ir
Londen vertrokken.
Wright wilde niet zeggen wj,
hem gevangen had gehouden. fn
verklaarde alleen goed te zijn b
handeld.