Brengt een nieuwe generatie
Compact Discs de doorbraak?
Huiscomputer is
opmars begonnen
Wie was nu de eerste...?
■VOENSDAG 29 AUGUSTUS 1984
PAGINA 17
AMSTERDAM,
deze P ioneer-CD-speler.
Tenminste drie fabrikanten roepen aan de vooravond van de Firato om
het hardst dat zij de eersten zijn die een Compact Disc-speler voor in de
auto op de markt brengen. Wie werkelijk de eerste is laten we maar in het
midden: feit is dat in de RAI verschillende types te zien zijn.
Sony brengt twee typen. Een voor automobilisten die al een autoradio
bezitten en dus alleen een CD-speler nodig hebben (CDX-5) en een duurde
re waarbij in de autoradio een CD-speler is ingebouwd (CDX-7). Beide
uitvoeringen komen volgende maand in de handel.
Voor de eerste auto CD-speler van Pioneer zullen we nog tot het volgen
de voorjaar moeten wachten. Het apparaat dat op de Firato wordt ge
toond bestaat uit twee delen: een afspeelgedeelte dat past in het dash
board of de console en een tweede kastje waarin onder meer de servostu-
ring en de voedingseenheid zijn verpakt. Dat laatste kastje kan achter het
dashbord of onder een van de voorstoelen worden gemonteerd. Alles is
beschermd tegen te grote temperatuurschommelingen en vocht.
Panasonic komt met de CX-X auto-C D-speler op de proppen. De speler
is met één hand te bedienen en volgens de producent ongevoelig voor
schokken en trillingen tijdens het rijden. Het afspelen begint automatisch
als de compact-disc is ingelegd. Het chassis van het apparaatje is vijf
centimeter hoog en past in ieder dashboard. Levering via de handel even
als die van Pioneer voorjaar 1985.
r automobilisten die al een autoradio
Dat de Compact-Discspeler op dit
ogenblik nog geen gemeengoed is
ligt voor de hand. Toen het appa
raat twee jaar geleden werd geïn
troduceerd, kostte de speler af
hankelijk van de uitvoering f
2000,- tot f 3000,-. Prijzen die al
leen kapitaalkrachtige geluidsfa
naten deden besluiten om zo'n ap
paraat aan te schaffen.
Inmiddels is die prijs flink ge
zakt. En ziet het er naar uit dat de
optimistische voorspellingen van
Philips toch uitkomen. Twee jaar
geleden - bij de vorige Firato - zei
men immers, dat een Compact-
Discspeler in prijs niet veel zou
verschillen van een erg goede pla
tenspeler.
In die tussentijd zijn de topklas
se-platenspelers nog iets in prijs
gezakt. Eentje die kan wedijveren
met een studiopickup kost rond de
750 gulden. En voor de goedkoop
ste Compact-Discspelers betaal je
nu zo'n 900 gulden.
Nog niet echt goedkoop, maar
voor een 'huzarenstukje' techniek
toch een wat aantrekkelijker prijs
je.
Kleinste tv-tje
De kleinste draagbare kleuren
televisie is te zien in de stand
van Panasonic. Het heeft een
beeldschermpje van slechts 2
bij 3 centimeter, zodat de bezit
ter wel over een stel uitsteken
de ogen moet beschikken om
alle details te kunnen onder"
scheiden. Ondanks de vergro
tingslens die er wordt bijgele
verd.
Het mini-tv-tje kan zowel op
accu, batterijen als lichtnet
worden aangesloten en weegt
zes ons. Hij wordt vooral aan
bevolen als 'hulpstuk' bij een
portable videoset. Het appa
raatje komt volgend jaar in de
handel. De prijs is nog niet be
kend.
De reden dat de Compact Disc
ondanks die forse prijsverlaging
toch nog niet in grote kring geac
cepteerd is zit hem voornamelijk in
de prijs van de plaatjes. Sommige
merken houden die schreeuwend
hoog.
Een frappant voorbeeld: de be
kende LP 'Thriller' van Michael
Jackson kostte in de winkel vlak
na de introductie f 21,50 of f22,50.
De Compact Disc, vrijwel gelijk
verschenen, f 68,50 tot f72,50! Voor
die prijs kan men dus drie gewone
langspeelplaten aanschaffen, er
twee apart leggen voor als er tik
ken in het eerste exemplaar ko-
Een regelrechte hinderpaal die
een popularisering van de Com
pact-Discspeler in de weg staat.
Het merkwaardige is, dat beeldpla
ten die vele malen moeilijker te
persen zijn tussen de f70,- en f 110,-
kosten. Deze platen zijn dubbelzij
dig en bevatten in feite (ook beeld)
veel meer informatie.
Optimisme
Toch zijn de toekomstverwach
ting als het om CD gaat nog steeds
zeer optimistisch. Firato-voorzitter
A. J. K. Peiger verwacht dat er eind
van dit jaar 2000 titels uitgebracht
zullen zijn. Op de Firato zullen
tweede generatie Disc-spelers wor
den geintroduceerd. Het zijn appa
raten met een Search-schakeling.
de drie nieuwe CD-spelers waarmee Philips op de markt komt.
Daarmee kan men op drie snelhe
den fragmenten opsnorren in de
muziek op het plaatje. Vanuit de
pauzestand kan elk muziekdeel
worden gestart, wat belangrijk kan
zijn voor bijvoorbeeld discothe
ken.
Er is inmiddels ook voorzien in
een hoofdtelefoonaansluiting, voor
het zogenaamde voor-afluisteren.
In het display van de nieuwe gene
ratie CD-spelers kan men nu het
aantal tracks (muziekstukken) op
een plaatje aflezen, de totaal speel-
duur, de verstreken tijd per track
en het nummer van de track die
men afspeelt. Binnen de tracks
kunnen door de platenfabrikant
ook indexnummers aangegeven
worden: een verdere onderverde
ling. Bijvoorveeld bepaalde the
ma's binnen een klassieke symfo
nie, of de verschillende delen er-
Helemaal bont maakt Technics
het met zijn Compact-Discspelers.
Een van de vele typen die men
brengt, de SL-P15, is in staat om
maar liefst 51 plaatjes achter elkaar
af te spelen. Het apparaat kan nog
worden uitgebouwd en kan dan
251 plaatjes bergen, die in wille
keurige volgorde kunnen worden
afgespeeld wat zo'n 250 uur mu
ziek oplevert!
Eindeloos
Het apparaat geeft dan eindeloos
achtergrondmuziek in winkels,
restaurants en hotels. Het wisselen
van een plaat duurt 10 seconden.
De Disc-magazijnen zijn stofdicht
afgesloten en dus heel geschikt
voor continu-gebruik.
Verder wordt aangegeven welke
plaat speelt en hoeveel tijd er nog
zal verstrijken voordat het gekozen
programma eindigt. Ook welk
nummer speelt, welk volgt en wel
ke zojuist is afgespeeld. Natuurlijk
is er ook een afstandbediening be
schikbaar (infrarood) en tal van an
dere snufjes voor het programme
ren van de muziek en het opzoeken
van muziekgedeelten.
En dan zijn er de mogelijkheden
om behalve geluid ook beeld
(waarom niet) uit de CD-speler te
halen. Van het begin af aan is reke
ning gehouden met het feit dat de
Compact Disc zo'n 10 tot 15 pro
cent andere informatie zou kunnen
bevatten. Dat kan tekst zijn, bij
voorbeeld die van een opera of ora
torium dat op de plaat staat, of een
tekening, al of niet in kleur, van de
componist. Sommige fabrikanten
hebben al kleurige beelden op hun
schijfjes verwerkt. Soms onder
steunen ze de muziek, soms zorgen
ze alleen maar voor afleiding.
Op dit moment zou daarvoor een
speciale decoder nodig zijn en na
tuurlijk een (kleuren)tv. Het is heel
goed denkbaar dat een CD-speler
op den duur standaard met zo'n ex
tra tv-aansluiting zou worden uit
gerust.
Tekst
Een aantal ingenieurs - met na
me bij Philips en Sony, waar veel
ontwikkeling aan de Compact Disc
gedaan is wil overigens de zaken
helemaal op hun kop zetten. Zij
zien liever alleen maar tekst (de ge
bruikte computertaal is daar heel
geschikt voor) op de CD opgete
kend. Dan is er sprake van een CD-
ROM.
ROM staat voor Read Only Me
mory, zeg maar een stukje onuit
wisbaar geheugen. Maar wat voor
stukje: op de Compact Disc kun
nen circa 150.000 tekstpagina's
(een encyclopedie bijvoorbeeld)
worden opgeslagen. De disc is
makkelijk te versturen ondanks
zijn enorme inhoud. Daarmee
wordt het verspreiden van ontzet
tend veel kennis op een heel goed
kope manier mogelijk.
Heel handig zou het zijn als de
PTT alle telefoonaansluitingen van
Nederland per CD zou kunnen ver
sturen. Een forse besparing voor
het staatsbedrijf en handig voor de
abonnee die op het beeldscherm
snel de gewenste abonnee kan op
zoeken en daarvoor niet langer een
stapel dikke boeken nodig heeft.
De CD-ROM is verder heel ge
schikt als computergeheugen. En
denkbaar is dat de 'CD' van de
PTT, met al die telefoonaansluitin
gen, afspeelbaar gemaakt zou wor
den op de huiscomputer die bin
nenkort toch alle huiskamers bin
nendringt.
Een feit is dat op CD veel waar
devolle informatie goed kan wor
den bewaard. Het plastic 'biervil
tje' (12 cm) is flink krasbestendig.
in tegenstelling tot bijvoorbeeld de
opslag van gegevens op magneti
sche computerschijven en -ban
den. die kapot kunnen gaan door
kreuken of door scherpe voorwer
pen en erg gevoelig zijn voor mag
netische velden. Bovendien is de
capaciteit groter.
Praten met radio
Praat u in uw auto wel eens te
gen uw radio? Dat kan binnen
kort want het Japanse concern
Matsushita heeft een zoge
naamd 'stemherkenningsys-
teem' ontworpen waarop een
speciale radio of cassetterecor
der in de auto reageert.
De automobiüst hoeft wan
neer hij wil overschakelen op
Hilversum 1,2 of 3 zijn stuur
niet meer los te laten om een of
andere knopje in te drukken
maar kan simpel via het stem
geluid de wensen kenbaar ma
ken.
Bedieningsgemak: dat is het tref
woord dat de bezoeker van de Fi
rato in vele stands zal horen.
Want nu er na de beeldplaat en de
compact disc geen volledig nieu
we produkten meer op de audio-
en videomarkt verschijnen heb
ben de fabrikanten hun heil ge
zocht in een nog simpeler bedie
ning.
In de audiosfeer was dat eigen
lijk een beetje achtergbleven ge
bied. De meeste merken stopten
hun vindingrijkheid op dit punt in
de videosector.
Uitzonderingen waren Tand berg
en het Deense B O. Bang en
Olufsen maakte de afgelopen jaren
naam door fraai gestyleerde en ex
clusieve apparatuur, waarvan de
prijs echter een belemmering bleef
voor het grote publiek.
In de combinatieapparatuur
Beolab 8000 en de opvolger 9000
werden bijvoorbeeld noviteiten
verwerkt als afstandsbediening en
interactie. Dat laatste houdt in dat
als de bezitter zijn platenspeler
aanzet, het radiogedeelte direct
wordt uitgeschakeld.
Ook grappen als het automatisch
inregelen op elk soort cassette
bandje waar ontzettend veel ty
pen van zijn) en het opzoeken en
onthouden van zenders in een ge
heugen zaten daar al in. B O
heeft die lijn de laatste tijd nog
verfijnd met afstandsbediening
door het hele huis.
De laatste tijd is merkbaar dat
vooral de Japanse merken be
zig zijn om op dit punt de achter
stand in te halen. Het toverwoord
daarbij is digitalisering. Draai -
knoppen zijn voortaan uit den bo
ze. Alles is met microprocessoren
aan elkaar geknoopt, waarbij het
'mechaniek' geen roet meer in het
eten kan gooien.
De tuner-versterker van JVC, de
R-X500B is daar een voorbeeld
van. Het apparaat kost zo'n f 2000,-
en heeft een geheugen om 30 sta
tions op middengolf en FM op te
slaan, dus zeker voldoende voor
het meest uitgebreide kabelnet. Al
le functies zoals de toonregeling
(hier zeer uitgebreid uitgevoerd in
een octaven filter, een zogenaamd
graphic equalizer) volume, geko
zen station en dergelijke zijn door
middel van gekleurde balkjes of
nummers op het toestel af te lezen.
Natuurlijk onthoudt de tuner-
versterker, als men hem uitzet, het
laatst gebruikte station, volume en
toonregeling. Er kunnen twee ta
pe- of cassetterecorders worden
aangesloten, twee (soorten) pic
kups, een Compact Disc-speler en
dan is er nog een ingang over voor
bijvoorbeeld stereo-tv-geluid. Het
geheel is op afstand bedienbaar.
De versterkers produceren elk
ruim 100 Watt per kanaal. Oorlogs
sterkte dus.
Een ander voorbeeld van vernuft
en bedieningsgemak is de Mitsu
bishi L-70. Een tuner-versterker,
pickup en cassette-automaat. Het
geheel gaat de (winkel)deur uit
voor zo'n f 1600 (zonder luidspre
kers). De versterker schakelt ook
Boxen zo groot als platenhoezen en bijna zo plat aan de
automatisch om naar de geluids
bron die wordt ingeschakeld. De
platenspeler die erbij hoort is van
het tangentiale type (rechte arm
die meeloopt met de plaat) en het
cassette-deel kan automatisch ze
ven cassettes afspelen. Bij gebruik
van C-90 cassettes levert dat 10,5
uur muziek op. De gewenste volg
orde van nummers kan ook wor
den 'geprogrammeerd', in een wil
lekeurige volgorde op alle bandjes,
beide zijden.
Pioneer brengt op de Firato een
audio-visueel aanbouwsysteem.
Het hart daarvan is een kleurenmo-
nitor met een beeldbuis van 63 cen
timeter. Daaraan kan van alles
worden vastgekoppeld. Een tv-tu-
ner en een spelcomputer, maar ook
een heel audio-systeem, een video
recorder of een beeldplatenspeler.
Begin volgend jaar komt men
ook met een huiscomputer met
toetsenbord die kan worden aange
sloten. Deze kan niet alleen reke
nen en spelen, maar ook beelden
over elkaar projecteren, bijvoor
beeld ondertitels of de tijdmelding.
Verder is het mogelijk het hele sys
teem voor te programmeren.
Zoals bij elke Firato blijkt, kan
het kennelijk altijd nog kleiner en
compacter. Technics komt bijvoor
beeld met een nieuw luidspreker
systeem, waarvan de boxen zeer
plat zijn. Ze kunnen als het ware
als schilderijtjes aan de muur wor
den gehangen omdat ze niet groter
zijn dan een platenhoes en 6,5 of
8.5 centimeter dun ziin.
De goedkoopste kost ruim 500
gulden per stuk, de duurste het
dubbele. Trouwens men heeft te
gelijkertijd een versterker, tuner,
cassettedeck ontworpen die even
dik is en aan de muur kan worden
bevestigd. Alle functies zijn op af
stand te bedienen. Prijs ruim drie
mille.
En nu we het toch over plat heb
ben: Sony claimt de platste video
recorder ter wereld te hebben. Het
apparaat is maar acht centimeter
hoog. En Panasonic komt met een
stereoradio die zo plat als een dub
beltje is en de afmeting heeft van
een creditcard. Het apparaatje past
in de borstzak van een overhemd
en kan met hoofdtelefoon op wor
den beluisterd. Voor het 38 gram
wegende technische wondertje be
taalt u wel ruim 600 gulden.
Hetzelfde merk brengt ook een
58 gram wegende hoofdtelefoon
waarin een fm-stereoradiootje is
Elektronisch orgel waarin veel meer instrumenten verborgen zitten. Bo
xen zo groot als platenhoezen en bijna zo plat aan de muur. De nieuwe
JVC-tuner-versterker R-X500B.
verstopt. Prijs circa 420 gulden.
Voor ongeveer diezelfde prijs
brengt Toshiba een 'stereo walky'
geschikt voor metaltape en met au-
toreverse die kleiner is dan een
normale audio-cassette.
Een aardig 'grapje' is ook de tv-
printer van Mitsubishi. Het appa
raat maakt het mogelijk om recht
streeks zwart-witafbeeldingen te
maken van de televisie op een for
maat van 10 bij 8,5 centimeter. Het
afdrukken duurt 15 seconden en
kan eindeloos worden herhaald.
Bij de muziekinstrumenten zul
len het vooral de elektronische or
gels zijn die de aandacht trekken.
Technics komt met twee nieuwe
typen die eigenlijk geen orgel meer
genoemd kunnen worden. Om de
simpele reden dat diegene die
thuis is op het omvangrijke bedie
ningpaneel met de dubbele rij toet
sen de klanken van vrijwel alle in
strumenten tevoorschijn kan tove
ren. Of dat nu een banjo, een jazzgi-
taar, een viool, een tuba of een
steeldrum is. Dat alles is voorzien
van een assortiment van 23 ritmes.
Maar daarvoor moet u wel een klei
ne 25 mille neertellen. Of zelfs 37
mille voor een nog luxere uitgave.
De komst van de satellieten is
overigens ook duidelijk merkbaar.
Philips demonstreert twee schotel
atennes die zogenaamde Direct
Broadcast-satellieten kunnen ont
vangen. Frankrijk en Duitsland
willen volgend jaar dergelijke sa
tellieten in omloop brengen en als
het goed gaat volgen Engeland,
Zwitserland, Zweden en Noorwe
gen in 1986. De schotels hebben
een diameter van 90 en 160 centi
meter.
Voor de ontvangst van satelliet-
programma's als bijvoorbeeld Sky
Channel zijn schotelantennes no
dig met een diameter van drie me
ter of meer. Bovendien moeten de
beelden dan ook nog via dure ap
paratuur worden vertaald.
Telefunken speelt in op de
komst van de Duitse satelliet met
een speciale satelliet PCM-tuner
die in staat is de 16 stereokanalen
weer te geven met een kwaliteit die
vergelijkbaar moet zijn met een di
gitale grammofoonplaat.
Ten slotte nog iets voor de sport-
fanaten. Sinds maart van dit jaar is
in Engeland Screen Sport actief. In
meer dan 20 steden wordt via de
kabel elke avond 6 uur lang sport
uitgezonden. De eigenaar, waaron
der dc Amerikaanse televisiegi
gant ABC, wil het programmapak
ket volgend jaar ook aanbieden in
landen op het vaste land van Euro
pa.
De Firato zal dit jaar in het teken
staan van de 'huiscomputer'. Dit
toestel heeft in recordtijd een
vooraanstaande plaats veroverd
tussen de beeld- en geluidsappa
ratuur op de Amsterdamse ten
toonstelling. De tijd dat alleen
spelcomputers iets betekenden
vooral voor jongeren is voor
bij. De spelcomputer, waarvan
enkele importeurs de invoer al
hebben stilgezet, is verdrongen
door de huiscomputer met veel
grotere mogelijkheden.
Met een beetje kennis van pro
grammeren kunnen met de huis
computer namelijk zelf spelletjes
worden gemaakt.
Volgens een schatting van de
verschillende computerclubs die
als paddestoelen uit de grond rij
zen zijn er op het ogenbük al zo'n
100.000 computers onder de
mensen. De PTT, die met de Vi-
ditel-dienst die clubs wil aanbo
ren, denkt dat het er meer zijn:
150.000 tot 200.000, maar dat ge
geven lijkt te optimistisch.
Feit is dat het aantal de laatste
jaren sterk is toegenomen. Alle
grote fabrikanten komen op de
Firato met zo'n huiscomputer.
Panasonic bijvoorbeeld, maar
ook Sony en Philips. De meeste
geven een kleurenbeeld op het
scherm van de tv thuis. Uiter
aard staan in de RAI ook de be
kende leveranciers van compu
ters, zoals bijvoorbeed Atari,
Commodore en Sharp. Boven
dien heeft de NOS een compu
terstand, met verschillende mer
ken machines. Daar wordt de
hobbyscoop-standaard voor
thuiscomputers gedemon
streerd.
Nu de markt zo gewillig is voor
de huiscomputer, blijken de gro
te elektronica-fabrikanten uit het
Verre-Oosten en Europa in een
handomdraai computers op de
markt te kunnen brengen voor
een billijke prijs. In Japan
waar die ontwikkelingen sneller
dan hier gaan - heeft elke grote
radio- en televisiezaak al een ei
gen verdieping of afdeling voor
computers. Dat zal ook hier niet
lang meer uitblijven.
Standaard
Zowel Sony als Panasonic
(maar misschien Philips ook wel)
komen met een zogenaamde
MSX-computer. 'MSX' is een
standaard bij Japanse compu
ters, die de uitwisselbaarheid tot
op zekere hoogte waarborgt. Een
harde noodzaak in een wereld
waarbij - net als bij video - erg
weinig gestandaardiseerd is.
PTT-Viditel denkt dat het aan
tal huiscomputers zich in het ko
mend jaar zal verdubbelen. De
kans dat hun voorspelling uit
komt is groot. Er zijn in korte tijd
zeker zo'n tien Nederlandse bla
den verschenen op het gebied
van hobby-computers. De Hob
by Computer Club (HCC) bij
voorbeeld heeft zijn ledental van
een tiental mensen enkele jaren
terug zien groeien tot ruim
20.000.
Dr. D. Kroon van het Philips
Natuurkundig Laboratorium in
Eindhoven, tevens bestuurslid
van de Philips-computerclub,
heeft enige tijd geleden onder
zoek gedaan naar de 'huiscomp-
teraar'. Hij-kwam tot de conclu
sie dat de kleine computer vooral
populair is bij wat beter opgelei
de mannen tussen de 30 en 40
jaar.
Daarnaast bij jongens tussen
de 10 en 20 jaar, die geen enkele
vorm van drempelvrees ten op
zichte van het nieuwe medium
blijken te kennen. En ten slotte
nog bij een groep gepensioneer
den. die de tijd neemt om ook
eens kennis te maken met de
nieuwe verschijning in de tech
niek. De belangstelling bij vrou
wen is over het algemeen gering.
Dr. Kroon informeerde ook
naar de toepassingen van de
computer. Afgezien van de vele
spelletjes die men op de compu
ter pleegt te spelen lag de hoog
ste score rond het bijhouden van
bestanden en verzamelingen en
tekstverwerking. Dan hulp bij
sporten voor het berekenen van
uitslagen van bijv. bowlen, ten
nis. zwemmen en bridge. Vervol
gens voor de administratie van
verenigingen en educatieve doel
einden (leren en overhoren). Ver
der voor algemene administratie,
wiskundige berekeningen, hulp
bij het invullen van het belas
tingbiljet, het berekenen van hy
potheken en tenslotte eenvoudig
planning. Het zelf schrijven van
programma's werd wel ge
noemd, maar bleek minder po
pulair dan dr. Kroon verwacht
had.
