Geluids- en
beeldcircus
vult de RAI
Nieuw: 8imn-video
In ons land al
bijna 1 miljoen
videorecorders
Volgend jaar ook
stereogeluid bij
televisiebeelden
Iedereen kan
'hits' zingen
met karaoke
Primeur op de Firato *84
i Woensdag 29 augustus 1384
PAGINA 15
Internationale tentoonstelling v
geluid, beeld en muziek
Ooit gehoord van 'karaoke'?.
Het is een Japans woord wat
zoveel betekent als 'leeg or
kest'. Het is ook een nieuw fe
nomeen in de audiowereld. Met
de nieuwe karaoke-sets en dito
cassettebandjes is het voor ie
dereen mogelijk de favoriete
hits zelf te zingen.
De sets zijn uitgerust met
aansluitingen voor microfoons,
muziekinstrumenten en hoofd
telefoons en hebben twee inge
bouwde cassetterecorders. In
de een kan een voorbespeeld
begeleidingsbandje worden ge
stopt, waarop de hit instrumen
taal is opgenomen compleet
met achtergrondkoortje. De
amateur kan de hit meezingen
en desgewenst samen met de
muziek vastleggen op het
bandje in de tweede recorder.
Zowel Sony, Philips, Panaso
nic als Technics brengen karao-
ke-sets in de handel en inmid
dels zijn er al zestien bandjes
met nummers van ondere an
dere André Hazes, Abba, Elvis
Presley en The Beatles.
Eind van deze week barst in het Amsterdamse RAI-com-
plex weer het tweejaarlijkse beeld en geluidsfestival los.
Vanaf vrijdag 31 augustus tot en met zondag 9 september
zijn op de Firato 84 de laatste vindingen, snufjes en uit
voeringen op audio, video-, en computergebied samenge
bracht. Meer dan 160 exposanten afkomstig uit 20 landen
die met elkaar meer dan 400 merken vertegenwoordigen
bezetten ruim 24.000 m2 expositieruimte.
Dagelijks van 10 tot 17 en 19 tot 22
uur (alleen in het weekeinde is de
Firato 's avonds gesloten) krijgt de
bezoeker voor zijn tientje entree
geld alles voorgeschoteld wat de
fabrikanten van radio's, tv's, video-
tape- en cassetterecorders, huis-,
hobby- en spelcomputers, mu
ziekinstrumenten en allerhande
randapparatuur op elektronisch
gebied aan nieuws hebben bedacht
en geproduceerd.
Philips bijvoorbeeld neemt de
complete Westhal met een opper
vlakte van 5000 m2 in beslag om
het hele scala van produkten onder
de aandacht te brengen. Als omlijs
ting is er voor deze gelegenheid
een theater gebouwd waarin Pim
Jacobs een show-spelprogramma
presenteert tegen de achtergrond
van een zogenaamde Vidiwall, een
electronische muur bestaande uit
108 beeldschermen die tesamen
één beeld kunnen projecteren,
maar ook kan worden onderver
deeld in een reeks kleinere beel
den.
Twee andere grote jongens, Pa
nasonic en Technics, brengen op
2200 m2 in Oosthal in een futuristi
sche stand hun nieuwe apparatuur
onder de aandacht. Dagelijks tre
den daar ook artiesten op als de
Guys and Dolls, Trammps, Albert
West, Mai-Tai en de Star Sisters.
Omroepen
De omroepen /.uilen zich tijdens
de Firato presenteren in het Om
roep Wonderland. Wie zelf wil mee
werken een een programma kan
hier terecht. Dagelijks zijn er wed
strijden voor playbackers, aanko
mende tv-presentatoren en disc-
jockeys. Op een grote videowand
worden dagelijks de videoclips ge
toond van platen die in de Top
Tien staan.
Het heeft er trouwens veel van
weg dat de Hilversumse studio's
tijdens de Firato naar de RAI zijn
verplaatst. Dagelijks zal een live-tv
programma van een half uur wor
den uitgezonden vanaf drie uur 's
middags. De uitzendingen via Hil
versum 3 komen vrijwel geheel uit
Amsterdam en dat geldt ook voor
een deel van de uitzendingen via
Hilversum 1 en 2 en de Wereldom
roep.
Teletekst demonstreert hoe live-
programma's voor gehoorgestoor
den worden ondertiteld, de NOS-
afdeling Kap en Grime 'maakt
mensen geschikt voor de camera'
en geïnteresseerden kunnen kij
ken hoe een weersatelliet werkt..
En terwijl de STER toont hoe de
bekende Loekie-filmpjes tot stand
komen, mogen bezoekers samen
met reclamejongens proberen zelf
een tv-spot te maken.
Zenders
Sinds de vorige editie staan er
ook zenders op de Firato. Het gaat
om PTT-goedgekeurde 27 MC-zen-
ders (MARC). Uiteraard horen daar
antennes bij en gebruikers daarvan
zoals Nederlands grootste kabel
net, dat van Amsterdam, dat zorgt
voor de doorgifte van diverse satel
lietkanalen. Vaktijdschriften op
elektronisch- en consumenten-ge
bied zijn in ruime sortering aanwe
zig.
Een aparte plaats heeft altijd de
voorlichtingsmanifestatie 'Het
Elektron'. Hier kan de jeugd zich
oriënteren op de opleiding en het
werk in de elektronica. Het centra
le thema is ditmaal 'digitalisering',
waarmee wordt ingehaakt op het
Informatica Stimuleringsplan, dat
in januari van dit jaar is gelanceerd
door een drietal ministeries.
Doel van dit plan is de technolo
gische kennis in Nederland in rap
tempo op hetzelfde niveau te bren
gen als in de Verenigde Staten, Ja
pan, Frankrijk en Engeland.
Symposium
Het Elektron wordt geopend met
een symposium voor het technisch
onderwijs op 30 augustus onder de
titel: 'Onderwijs en Automatise
ring de komende 5 jaar'.
Minister Deetman (onderwijs)
zal het congres bijwonen. Zijn
ambtgenoot voor cultuur, Brink-
Een overzicht van de Firato in het
RAI-complex. In tien dagen trek
ken meer dan 300.000 bezoekers
lanas de stands.
man, opent de Firato 84, terwijl mi
nister van Aardenne van economi
sche zaken nog even langs komt
om een prijs uit te reiken.
Twee jaar geleden trok de Firato
meer dan 320.000 bezoekers. Op de
23ste editie verwachten de organi
satoren er minstens evenveel. Ge
zien die grote toeloop wordt bezoe
kers geadvisserd om met trein,
tram of bus te komen, omdat voor
de automobilist grote parkeerpro
blemen dreigen.
In 98 procent van de gezinnen is
op het ogenblik een televisietoe
stel aanwezig en bij het meren
deel is dat een kleuren-tv. Dat
blijkt uit een recent verschenen
peiling van de dienst Kijk- en
Luisteronderzoek van de nos.
Vanaf 1977 tot en met 1983 liep het
bezit van kleuren-tv's respectie
velijk op van 55 tot 65, 70, 76, 79,
83 en ten slotte 86 procent. Vier
procent heeft er inmiddels al
twee.
In dezelfde periode nam het per
centage zwart-wittoestellen met 25
procent af. Toch is 28 procent van
de gezinnen nog in hét bezit van
een of meer zwart-wit tv's. Waar
schijnlijk worden die meestal ge
bruikt op de slaapkamer of in
vakantiehuisjes en caravans.
Interessant is ook te zien dat
nieuwe technieken als bijvoor
beeld de ontvangst van Teletekst
ingang hebben gevonden. In 1981
kwam Teletekst slechts voor op 1
procent van de toestellen, in '82 op
3 procent en bij het afsluiten van
de NOS-peiling in '83 was dat al ge
stegen tot 5 procent van de appara
ten.
Een andere extra voor tv's is af
standbediening. In '79 had 13 pro
cent van de toestellen zo'n infra-
rood-toetsenbordje, in '81 18 pro
cent en in de twee volgende jaren
werd dat respectievelijk 23 en 27
procent. Bijna een derde van de
toestellen is nu met zo'n instru
ment uitgerust. In een aantal gezin
nen is de verwarring al groot, om
dat er drie afstandsbedieningen
zijn: voor de tv, de radio en de vi
deorecorder.
Opmars
De opmars van de videorecorder
wordt ook aardig geillustreerd
door het onderzoek. Vorig jaar be
schikte 12 procent van de gezinnen
over een videorecorder. De meest
recente peiling van de NOS geeft
rond februari maart een aanwezig
heid in rond 17 procent van de ge
zinnen aan. Cijfers uit de elektroni-
cabranche wijzen erop dat eind
van dit jaar waarschijnlijk de magi
sche grens van 1 miljoen video
recorders bereikt wordt. Optimisti
sche schattingen (van de handel)
rekenen voor eind 1985 op de aan
wezigheid van een videorecorder
in zo'n 30 procent van de Neder
landse gezinnen.
Wat door de NOS niet is bekeken
is een onderverdeling in de ver
schillende systemen. Dat heeft de
elektronicabranche wel gedaan.
Het grootste aandeel voor video
recorders is voor het Zogenaamde
Japanse VHS-systeem weggelegd
(waar ook de meeste voorbespeel-
de banden voor beschikbaar zijn),
namelijk 50 procent. Dan volgt het
Europese V-2000 systeem, dat in
Duitsland en Nederland sterk ver
tegenwoordigd is door de krachti
ge marktpositie van onder andere
Philips en Grundig. Het aandeel
bedraagt 27 procent/Minder dan
een kwart (namelijk 23 pet) is weg
gelegd voor Betamax, het systeem
van Sony en een aantal andere Ja
panse bedrijven.
Het radiobezit ligt al sinds 1979
constant op 99 pet. Opmerkelijk is
dat slechts een kwart van de door
de NOS ondervraagden maar één
radio bezit. Dertig procent be
schikt over twee radio's en 45 pro
cent van de ondervraagden zegt 3
of meer geluidsknoppendozen in
huis te hebben. Een flink gedeelte
van die radio's is draagbaar. De
portable scoort 41 procent, terwijl
17 procent van de mensen 2 of
meer portables heeft.
Wat binnen het bezit van radio
toestellen wel toenam als gevolg
van vervanging van apparatuur
was het aantal radio-cassette-com-
binaties. Sinds 1979 was de stijging
25 procent. De dekking per gezin
lag vorig jaar op 41 procent. Zes
tien procent had twee combinaties,
8 procent zelfs 3 of meer.
Walkman
Het verschijnsel 'Walkman' (met
of zonder extra ingebouwde radio),
voor het eerst waargenomen in
1982, scoorde 5 procent. Andere af
speelapparatuur (met name het
cassetterecorderbezit) nam ook
nog toe: met circa 5 procent; 61
procent van de gezinnen had er een
thuis. Bij 16 procent waren er twee
aanwezig; bij 10 procent zelfs drie
of meer.
Het bezit en gebruik van platen
spelers is nog verder toegenomen;
in de afgelopen jaar met nog onge
veer 5 procent. Opmerkelijk is ech
ter dat dit stijgingspercentage ge
heel voor rekening van de derde af-
speler komt. Het bezit van een spe
ler is vrijwel constant gebleven: in
rond de 60 procent van de gezin
nen komt dat voor. Bij 16 pet (ook
vrijwel constant) komt een tweede
speler voor. Maar in de afgelopen
jaren zijn kennenlijk steeds meer
derde of zelfs vierde spelers aange
schaft, want dat aantal groeide nog
tot circa 10 procent. Het bezit van
Compact Discspelers heeft de NOS
(nog) niet onderzocht.
Wie naar het bezit en gebruik van
autoradio's kijkt moet allereerst
weten hoeveel mensen eigenlijk
een auto hebben. Dat blijkt 76 pro
cent te zijn: driekwart van de-ge
zinnen dus. Bij 11 procent komen
twee personenauto's voor, bij 2
procent 3 of meer auto's. In het
overgrote deel van de gevallen (90
pet) is er een radio in een van die
auto's aanwezig. Zeker in de eerste
of belangrijkste auto van het gezin;
in veel mindere mate bij de twee
de. Autoradio's die ook
zijn van een cassetterecorder
men ongeveer een derde van
groep.
handig opgeboren m de tuner
De 8mm-video-apparatuur waarmee Kodak op de markt komt. De
maakt er een complete videorecorden van.
Een van de nieuwtjes die de bezoe
kers van de Firato 84 krijgen voor
geschoteld is een nieuw videocas
sette-systeem, namelijk 8 mm vi
deo. Belangrijkste voordeel van dit
nieuwe systeem is dat het opname
gedeelte weliswaar onderdeel uit
maakt van de camera maar dat het
totaal gewicht toch niet ver boven
de twee kilo komt. En dat laatste is
een aanzienlijke verbetering ten
opzichte van de huidige kleurenca-
mera's waarmee bij het maken van
opnamen altijd de flink wat zwaar
dere draagbare videobandopne
mer moet worden meegezeuld.
De bedrijven die zich met de ont
wikkeling hebben bezig gehouden,
en dat zijn tot duver voornamelijk
Philips en Matsushita, het moeder
bedrijf van Panasonic en Technics,
verwachten dat door het lichte ge
wicht en het bedieningsgemak van
de camera het zogenaamde elek
tronische filmen even simpel
wordt als het chemische filmen.
Standaard
Het grote voordeel van het nieu
we systeem is ook dat internatio
naal afspraken zijn gemaakt over
standaardisering. In tegenstelling
tot de bestaande videorecorders
die in drie verschillende systemen
(VHS, V2000 en Betamax) verkrijg
baar zijn zitten hier alle fabrikan
ten op één lijn.
In maart vorig jaar besloten 122
firma's afspraken op het punt van
afmetingen van cassette (92 bij 62,5
bij 15 millimeter), de breedte van
de band (8mm, andaar de naam).
de bandsnelheid (20.051mm per
sec.) en nog een aantal andere za
ken te maken.
De speelduur van de videocas
settes bedraagt op het ogenblik 60
minuten. Dat zal in de nabije toe
komst waarschijnlijk wel iets meer
worden, maar een maximale speel
duur van 4 of 8 uur zoals tegen
woordig gebruikelijk is bij huiska
merrecorders is niet te verwach
ten.
Want zelfs als dat technisch mo
gelijk zou zijn is de capaciteit van
de ingebouwde accu niet toerei
kend. Om toch een redelijk lange
speelduur te krijgen zijn twee ge
heel nieuwe bandsoorten ontwik
keld: metaalpoederband en opge-
dampte metaalband. Bij de huidige
videobanden wordt nog steeds ge
bruik gemaakt van diverse metaal-
oxydes, zoals chroomdioxyde.
Kodak komt op de Firato met de
ze videoprimeur. Men presenteert
er twee zogenaamde Kodavision
camcorders. De duurste heeft een
aantal extra's zoals automatisch
scherpstellen en fade-in/fade-out.
De apparatuur is ontwikkeld bij
Matsushita.
Beeldsensor
Philips showt op de Firato een
prototype waarvan het waarschijn
lijk nog wel even zal duren voor
het op de markt komt. De 8 mm-
videocamera is uitgerust met een
newviconbuis die het volgens de
producent mogelijk maakt bij nor
male huiskamerverlichting goede
opnamen te maken. Verder heeft
het apparaat een motorzoomlens,
automatische wit- en niveaurege
laar., kunstlichtfilter, terwijl als ex
tra voorzieningen de mogelijkheid
tot monteren, automatisch faden,
het inbrengen van datum en terug
spoelen op basis van geheugen zijn
opgenomen.
Inmiddels is Philips al ver gevor
derd met een nieuwe ontwikkeling
op videogebied. Dat is de zoge
naamde beeldsensor, een chip met
een oppervlakte van 66 mm2 die de
complete functie van een camera-
opneembuis kan vervullen. De
chip is een soort elektronisch net
vlies en heeft als voordelen een ge
ringere omvang en gewicht, een la
ger stroomverbruik, terwijl ook het
risico van het zogenaamde 'inbran
den' tot het verleden behoort.
Verder heeft de beeldsensor
geen traagheid of nalicht-effect.
Het zal echter nog zeker tot eind
volgend jaar duren voordat deze
sensors worden toegepast in con
sumentencamera's in plaats van de
nu gebruikte opneembuizen.
Een nieuwe ontwikkeling is te
vens de ingebouwde titelgenerator
die men nu al bij verschillende
merken aantreft. Daarmee kan
men tijdens het maken van de op
namen begin-, tussen- en eindtitels
maken. Er zijn ook kleine titelge
nerators die op de camera worden
gemonteerd en waarmee letters
nog vergroot, verkleind, gekleurd
of gepositioneerd kunnen worden.
De fabrikanten van tv-apparaten
zaten al geruime tijd met smart
te wachten op die hopenlijk
nieuwe verkoopimpuls. Maar
binnen afzienbare tijd gaat het
gebeuren: ook het televisiege
luid zal in stereo worden uitge
zonden. De primeur krijgt nog
dit jaar de zender Smilde die het
geluid van Nederland 2 in stereo
gaat uitzenden. De zender Lopik,
waarvan het centrum van ons
land en vrijwel de hele Randstad
het signaal betrekken, volgt in
1985 met zowel Nederland 1 als 2.
De totale kosten van de aan
passing van de zenders bedragen
1,6 miljoen gulden, een investe
ring waarvoor minister Brink
man van wvc onlangs het licht
op groen heeft gezet. Er is geko
zen voor eenzelfde systeem als
ook wordt toegepast door het
Duitse tweede net ZDF. Op korte
termijn was er geen alternatief
systeem voorhanden, ook al om
dat er voorkeur bestond voor een
systeem waarmee al ervaring is
opgedaan. Overigens zal het nog
tot 1990 duren alvorens het hele
land het televisiegeluid in stereo
kan ontvangen.
Met deze aanpassing loopt de
PTT achterop bij de ontwikke
ling die de tv-toestellen inmid
dels hebben doorgemaakt. Tv's
die geschikt zijn voor stereo-ont
vangst zijn al enkele jaren in de
handel.
De ontwikkeling staat trou
wens niet stil. Sinds het eerste
beeldscherm de Nederlandse
huiskamer binnendrong is het
gemiddelde stroomverbruik van
een toestel teruggebracht van
300 tot ongeveer 100 watt of zelfs
minder. Omdat de apparaten
veel minder warm worden dan
vroeger toen ze nog vrijwel ge
heel met elektronenbuizen wa
ren uitgerust is ook de levens
duur een flink stuk langer ge
worden.
In de loop der jaren zijn de
beeldbuizen steeds smaller ge
worden waardoor de kast minder
diep werd en een kleinere plaats
innam. Op het punt van de kleu
renbeeldbuizen staan we nu aan
het begin van een nieuwe gene
ratie, namelijk de echt rechthoe
kige beeldbuizen.
De buizen zijn vrijwel vlak
waardoor het beeld scherper kan
worden en de kijker minder last
van weerkaatsing in de beeld
buis heeft. Verwacht wordt dat
de nieuwe beeldbuis niet alleen
tot nieuwe beeldafmetingen zal
leiden maar ontwerpers ook zal
inspireren tot een nieuwe vorm
geving.
Voor de wat verdere toekomst
zit er een nog grotere verbetering
van de beeldkwaliteit in het vat,
dankzij digitalisering. Door in
bouw van een zogenaamd beeld
geheugen is het mogelijk om di
verse soorten storing te onder
vangen. Bijvoorbeeld de soms
hinderlijke 'kriebeltjes' die we
nu nog vaak in grote vlakken
zien.
Tot dusver beperkt de digitali
sering in tv's zich voornamelijk
tot de stabilisatie van beeld-
breedte, -hoogte en de kleur. Die
worden nu eenmaal ingesteld en
blijven intact tot het toestel
wordt afgedankt.
Philips komt ook nog met een
nieuwtje voor de Teletekst-ont-
vangst. Er is een apparaatje ont
wikkeld waarbij het wachten tot
een minimum wordt beperkt. Al
le tekstpagina's worden namelijk
in het geheugen van deze vin
ding opgeslagen en zijn direct
beschikbaar.
De capaciteit is voldoende om
alle pagina's die op een dag wor
den uitgezonden te herbergen.
Bij een verdere uitbreiding ver
dringt nieuwe informatie de ou
de en blijft het geheugen auto
matisch 'bij de tijd'.
