Tevreden patiënten
klagen niet
Marcos stuurt
aan op botsing
met oppositie
'Kerk en
Wereld'
toe aan
grondige
revisie
Reportage
Groeiend aantal beunhazen onder alternatieve genezers
DINSDAG 14 AUGUSTUS 1984
PAGINA II
De in opspraak geraakte en in processen verwikkelde omstre
den Ermelose natuurgenezer A. Lodewijkx houden de ge
moederen binnen onze gezondheidszorg weer danig bezig.
Voor- en tegenstanders van alternatieve geneeswijzen probe
ren elkaar van hun gelijk te overtuigen.
Het blijft een feit dat menig heelmeester in het alternatieve
circuit de geneeskunde uitoefent, zonder enige medische ach
tergrond. Zolang dat zonder brokken gebeurt, grijpt justitie
niet in, hoewel dit strijdig is met de wet.
De Ermelose natuurgenezer wordt ervan verdacht een sui
kerpatiënt aan de rand van de dood te hebben gebracht, door
hem te bewegen het gebruik van insuline te staken. Volgens
internisten van het Rotterdamse Dijkzigtziekenhuis een le
vensgevaarlijke man, die achter slot en grendel behoort te
zitten.
Maar de affaire rond de natuurgenezer staat niet op zichzelf.
Een paar jaar geleden adviseerde een zich in acupunctuur
gespecialiseerde sportmasseur annex markiezenverkoper uit
Wychen een bij hem onder behandeling zijnde suikerpatiënte
hetzelfde. De vrouw raakte in coma en kon op het nippertje
worden gered. De Wychenaar werd vervolgd en veroordeeld
wegens het onbevoegd uitoefenen der geneeskunst en het
toebrengen van zwaar lichamelijk letsel.
Zes jaar geleden behandelde een chef-monteur samen met
een medisch secretaresse, zich beroepend op hun paranorma
le begaafdheden, een vrouw bij wie ze kanker hadden ont
dekt. De vrouw betaalde 3400 gulden voor de behandeling.
Later bleek, dat ze geen kanker had.
En tien jaar geleden belandden tal van patiënten van een
zich als wonderdokter uitgevende man uit het Overijsselse
Nieuw-Leusen met mysterieuze klachten in een Zwols zie
kenhuis, nadat zij schadelijke geneesmiddelen voorgeschre
ven hadden gekregen.
Wanneer de re
guliere genees
kunst geen uit
komst biedt wen
den vele patiën
ten zich tot alter
natieve genezers.
Deze vrouw on
dergaat een acu
punctuurbehan
deling (Archieffoto)
De beunhazerij in de alternatieve
geneeskunst neemt hand over
hand toe. Dat kan gebeuren, om
dat justitie het onbevoegd uitoe
fenen van deze vorm van genees
kunde oogluikend toestaat, zo
lang maar geen lichamelijk letsel
wordt toegebracht. Dit ondanks
het feit dat volgens de letter van
de wet alleen het Nederlandse
artsendipoma de bevoegdheid
geeft tot „genees-, heel- en ver
loskunde in volle omvang".
Deze opstelling van justitie, in
samenspraak met het ministerie
van WVC, heeft de laatste jaren
voor een wildgroei gezorgd in
onder andere opleidingsinstitu
ten voor natuurgenezers. Niet al
leen in theorie, maar zeker ook in
de praktijk komt het erop neer,
dat iedereen de alternatieve ge
neeskunst als bedrijf kan uitoe
fenen. Zonder dus in het bezit te
zijn van het wettelijk erkende
artsendiploma.
Hoewel steeds meer geroepe
nen één of meerdere disciplines
van de alternatieve geneeskunst
in het openbaar bedrijven, zon
der terug te kunnen vallen op
een medische achtergrond, wor
den slechts weinig klachten uit
die hoek vernomen. Maar dat is
ook niet zo verwonderlijk. Want
de Griekse arts Hippocrates, „de
vader van de geneeskunde", zei
het al: „Wie geneest, heeft ge
lijk". En tevreden patiënten kla
gen niet.
Tevredenheid dus in plaats
van slachtoffers. „Dat komt",
zegt de in Oosterbeek wonende
voorzitter Cor Deurman van de
Vereniging tegen de Kwakzalve
rij en oud-inspecteur van volks
gezondheid in Gelderland, „om
dat er een zekere zelf-selectie on
der patiënten plaatsheeft. Ie
mand met een acute blindedarm
weet echt wel dat operatief moet
worden ingegrepen. Die zal zich
zeker niet wenden tot één of an
der boertje. Maar vooral mensen
met chronische, vage kwalen, zo
als hoofdpijn en rugpijn, zoeken
hun heil bij de niet-reguliere art
sen. Vaak bij de goeden niet te
na gesproken - minder-bonafide
heelmeesters".
Er zit in het circuit der alterna
tieve geneeskunst veel kaf tus
sen het ontegenzeggelijk ook
aanwezige koren. „Helaas is dat
maar al te waar", bevestigt voor
zitter Ad van Heertum van de
Nederlandse Organisatie van
door
Rob Hirdes
Verenigingen voor Alternatieve
Genezers (NOVAG) en praktise
rend psychotherapeut in het Be-
tuwse Gendt. „Om het minder
diplomatiek uit te drukken; het
stikt er de moord van".
Die NOVAG beijvert zich voor
een wettelijke erkenning van ge
selecteerde opleidingsinstituten
en van bonafide alternatieve ge
nezers. Dit ter bescherming van
hen en als waarborg voor de pa
tiënt. Ook streeft de organisatie
naar landelijke tarieven.
Van Heertum, zitting hebbend
in de sectie alternatieve genees
wijzen van de Nationale Raad
voor de Volksgezondheid: „Wij
willen dan ook niet naast, maar
in het verlengde van de officiële
geneeskunde, handelen. De uni
versitair ontwikkelde genees
kunde beschikt over een onuit
puttelijke hoeveelheid kennis en
ervaring. Zij dient daarom uit
gangspunt te blijven van ons al
ternatief denken en doen. Een
door de reguliere geneeskunde
teleurgestelde patiënt, die zich
wendt tot een alternatieve thera
pie, mag niet vergeten dat de of
ficiële geneeskunde in vele ande
re gevallen levensreddend of ge
nezing brengend is gebleken".
Strohalm
Hoezeer de medische kennis
en technieken de laatste decen
nia ook zijn voortgeschreden, de
reguliere geneeskunde heeft
haar begrenzingen. En juist die
begrenzingen spelen met name
de kwakzalvers in de kaart. „Zij
houden bij wijze van spreken
een drenkeling een strohalm
voor", zegt Deurman. „De offi
ciële geneeskunst heeft haar be
perkingen, moet zelfs mensen
dood laten gaan. Medici moeten
vaak tot hun spijt concluderen,
dat de „kunst" ergens ophoudt".
Deurman vervolgend: „Soms
moet de medische wetenschap
ook tot de slotsom komen geen
antwoord te weten op ziektes.
Bruut gezegd: de patiënt moet
daar maar mee leren leven. Want
ergens houdt de wetenschap op.
Maar de mensen willen nu een
maal niet dood. Leggen zich niet
bij een bepaald oordeel neer.
Mensen nemen ook niet meer dat
ze „iets" hebben. Vroeger lag dat
anders. Werd dat met de religie
in de hand - veelal gezien als de
straf op de zonde. Maar tegen
woordig heeft iedereen wel een
ver achternichtje Agatha, die ook
een dergelijke onbehandelbare
kwaal had en in het alternatieve
circuit er toch baat bij heeft ge
vonden".
„Het zijn vooral de malafide
genezers", zegt Van Heertum,
„die de universitair ontwikkelde
geneeskunde bijna per definitie
verwerpen. Maar bedenk wel,
dat wanneer bijvoorbeeld de chi
rurgie als medische techniek zou
uitvallen, daarvoor in de alterna
tieve sfeer nauwelijks een ver
vanging aanwezig is. Hetzelfde
geldt voor vele ziekten, die met
medicijnen worden behandeld.
Iedere weldenkende homeopa
thische arts kent ziektebeelden
waarbij hij een operatie zal advi
seren of bijvoorbeeld een anti
bioticum".
Van Heertum geeft toe, dat de
affaire rond de omstreden Erme
lose natuurgenezer A. Lode
wijkx, die een insuline-afhanke-
lijke suikerpatiënt bepraatte zijn
medicijngebruik te staken tot
bijna de dood erop volgde, de al
ternatieve geneeskunde bepaald
geen goed doet. Hij onderschrijft
het gevaar, dat iedereen zich
maar kan vestigen als alternatief
genezer. „Om het even welke op
leiding hij heeft gevolgd".
Er zijn in ons land legio oplei
dingen op dit gebied. Variërend
van goed tot dubieus. Volgens de
NOVAG-voorzitter komen de op
leidingen in Arnhem, Zutphen,
Meppel, Hilversum en Bloemen-
daal in elk geval in aanmerking
officieel te worden erkend.
"Daar schuilt het grote gevaar
in", aldus voorzitter Deurman
van de Vereniging tegen de
Kwakzalverij. Die therapeuten
weten hun grenzen niet. Die kun
nen ze ook niet weten. Boven
dien missen ze een diagnostieke
achtergrond. Hebben geen uitge
breide medische kennis om op
terug te kunnen vallen. Hebben
ook niet de stelregel „watje moet
doen, leer je snel. Maar wat je
moet laten, leer je pas gaande
weg".
Bedrog
Nu geeft het uiteraard geen pas
met onze westerse arrogantie de
alternatieve geneeskunst, die
vaak kan bogen op een traditie
van 5000 jaar per definitie te ver
werpen. Per jaar worden in ons
land vijf miljoen bezoeken aan
niet-reguliere genezers gebracht,
maar zowel volgens Van Heer
tum als volgens Deurman kan
het geen kwaad je als patiënt te
voren terdege te oriënteren „om
niet in handen te vallen van een
of andere joker".
Met name de malafide natuur
genezers hebben handig inge
speeld op het gat in de markt.
Een gat, dat mede is ontstaan
door de overvolle praktijken der
huisartsen, die weinig tijd kun
nen uittrekken voor individuele
patiënten, maar doorgaans recht
op de man af gaan bij het stellen
van de diagnose. „Dat is ook een
van de zwaktes in de eerstelijns
gezondheidszorg", beaamt Deur-
man.
Die aandacht krijgen de pa
tiënten ontegenzeggelijk wel bij
de alternatieve genezers. Deur-
man daarover: „Je krijgt er de
tijd uit te praten en er wordt veel
tijd aan je besteedt. Of dat altijd
op de meest verantwoorde wijze
geschiedt, is vers twee. Niet te
ontkennen valt echter, dat met
name natuurgenezers, die onder
te brengen zijn in de categorie
kwakzalvers, kijk op mensen
hebben. Zoals marktkooplieden
die ook hebben. En met een goed
geolied verhaal zijn de mensen al
gauw geneigd erin te vliegen.
Omdat verwachtingen worden
gekoesterd en omdat mensen nu
eenmaal goedgelovig zijn".
Een jaar na de moord op Aquino
De Filippijnse filmregisseur Lino
Brocka neemt tegenwoordig een
plastic trechter met houtskool mee
naar demonstraties in Manilla. De
chique van de stad wisselt met stu
denten ervaringen uit over de voor
delen van citroensap onder de
ogen. Want de Filippijnse politie
gebruikt sinds kort traangas bij de
monstraties zonder vergunning.
En een vergunning is dezer dagen
zo goed als niet te krijgen.
De spanningen op de Filippijnen
lopen op. Waarnemers in Manilla
zeggen dat in de stad een crisis-
sfeer heerst. De confrontaties tus
sen politie en demonstranten wor
den steeds grimmiger. En dan is
het nog één weken voor de moord
op de Filippijnse oppositieleider
wordt herdacht. Benigno Aquino
werd 21 augustus vorig jaar bij aan
komst op het vliegveld van Manilla
doodgeschoten.
President Ferdinand Marcos
houdt zijn poot stijf. Volgens hem
zijn „subversieve communistische
elementen" de rijen van de opstan
delingen binnengedrongen. „Als
onze republiek valt, valt ze in han
den van hen die macht zoeken met
de loop van een geweer", zo ver
klaarde hij in een onverzoenlijke
toespraak bij de opening van het
parlement op 23 juli. Twee uur
daarvoor had de politie 15.000 de
monstranten uiteengejaagd. Zij be
toogden bij het hoofdpostkantoor
van Manilla tegen de eerste man
van het land.
In het in mei gekozen parlement
van 200 zetels bezet de oppositie
ruim 60 zetels. In de verkiezingen
leek het er bij het binnenkomen
van de uitslagen aanvankelijk op
dat de oppositie meer zetels in de
wacht zou slepen. Toen dit uitein
delijk niet het geval bleek, waren
de aantijgingen over fraude niet
van de lucht.
Politieke waarnemers in Manilla
geloven dat de strategie van de re
gering erop gericht is de aanhang
die ze heeft in ieder geval te behou
den. Ze wekt de schijn het „parle
ment van de straat", dat bestaat uit
studenten, arbeiders en zelfs za-
kenleiden, te negeren.
Traangas
Onder degenen die te maken kre
gen met het traangas, bevond zich
het gematigde parlementslid Orly
Mercado. „Als ze dit ons al aan
doen, welke hoop houden anderen
dan nog op hun rechten", verklaar
de de woedende Mercado. De
grootste oppositiepartij, de Ver
enigde Nationalistische Democra
tische Oppositie (Unido), heeft het
geweld van de politie veroordeeld
en geëist dat de regering de rech
ten van demonstranten eerbiedigt.
Vorige week slaagde Unido erin
met buitenparlementaire groepe
ringen een betoging te houden in
Makati, de zakenwijk van Manilla.
In enkele van deze buitenparle
mentaire groepen zijn leden actief
van de snel groeiende communisti
sche beweging op de Filippijnen.
De manifestatie ging gepaard met
de roep om meer eenheid tussen
links en de gematigde oppositie.
Genoemde waarnemers zien hierin
een aanwijzing dat de breuk tussen
de groepen die de verkiezingen in
mei geboycot hebben en de partij
en die deelnamen aan de verkiezin
gen, aan het helen is.
Er zijn andere tekenen dat het
verzet tegen Marcos toeneemt. Le
den van de organisatiecommissie
van de laatste betoging hebben ge
waarschuwd dat de demonstanten
niet bereid zijn traangas te blijven
slikken. Een lid van de commissie
verklaarde: „Ons nieuwe beleid is
actieve verdediging met een maxi
mum aan tolerantie".
Gevraagd wat dit betekende, leg
de hij uit: „Van nu af aan zullen
demonstranten bijgestaan worden
door bewakers met katapulten.
Onder rellenbestrijdingsvoertui-
gen zullen kraaiepoten worden ge
gooid en misschien wel molotow-
cocktails". „We komen niet in actie
ACHTERGROND
tenzij we getart worden, maar we
moeten ons nu eenmaal verdedi
gen". zei hij.
Werd deze tactiek tot voor kort
alleen door extreem- links gepro
pageerd, ook van gematigde zijde
hoort men nu radicale geluiden.
Een zakenman: „Ik heb maar één
doel en dat is het wegwerken van
Marcos. Als dat eenmaal gebeurd
is, kan het me niet schelen of de
communisten de zaak overnemen.
Het is een erekwestie".
Op de openingsdag van het par
lement sloot de grootste spaarbank
van het land alle deuren. Paniek
brak uit en er ontstond een run op
de banken. De onrust kon slechts
worden beteugeld toen de Centrale
Bank de particuliere banken vori
ge week met meer dan een half mij-
ard gulden te hulp kwam.
De afgelopen weken is gebleken
dat het steeds moeilijker wordt een
overbruggingslening van het Inter
nationaal Monetair Fonds (IMF)
van 650 miljoen dollar (2 miljard
gulden) los te krijgen. Het geld had
er al moeten zijn, maar het fonds is
niet tevreden over de economische
prestaties van de regering. De bui
tenlandse schuld van de Filippij
nen is 26 miljard dollar
Kerk
Ook de betrekkingen met de ka
tholieke kerk zijn weinig rooskleu
rig. Twee herderlijke brieven, van
kardinaal Jaime Sin en van de ge-
zamelijke bisschoppen, vielen
Marcos aan op zijn voortdurend re
geren per decreet en het gebruik
van militairen tegen demonstran
ten. „Het lijkt of het leger de moei
lijkheden veroorzaakt bij de beto
gingen", aldus de kardinaal vorige
week.
Of het nu weer in ere herstelde
parlement de democratie kan her
stellen, betwijfelen velen, ondanks
de aanwezigheid van de oppositie.
Een vooraanstaande industrieel en
bankier, een van de rijkste mensen
van het land, verklaarde onlangs:
„Het parlement? Ze stellen zich
aan als gekken. Politici kun je niet
vertrouwen. Bovendien heeft Mar
cos alle kaarten in handen".
Oudere waarnemers vergelijken
de gespannen situatie met die in
1972. Toen riep Marcos de noodtoe
stand uit na een dergelijke crisis.
Door demonstranten in de richting
van het geweld te duwen, zou hij
dezelfde confrontatiesfeer kunnen
scheppen die hij toen nodig had
om het uitroepen van de noodtoe
stand te kunnen rechtvaardigen.
Alle ogen zijn nu gericht op 21
augustus, als de moord op Aquino
moet worden herdacht. De opposi
tieleider werd doodgeschoten op
het internationale vliegveld van
Manilla toen hij tehigkeerde uit
zelf gekozen ballingschap in de
Verenigde Staten. De organisato
ren van de herdenkingsbetoging
voorspellen dat minstens een half
miljoen mensen door de straten
van Manilla zullen trekken. Dit zou
de stad moeten verlammen en in
feite een algemene staking met
zich mee moeten brengen.
(IPS)
"Het jaar 1983 zal voor iedereen
die op 'Kerk en Wereld' werkt
een donkere kleur hebben". Zo
begint het jaarverslag van deze
hervormde stichting voor vor
mingswerk in Driebergen.
De subsidie voor het vor
mingswerk in internaatsverband
werd met 25 procent vermin
derd. Dat dwong tot opheffing
van 12 arbeidsplaatsen en ingrij
pende reorganisaties.
Ook de accommodaties moes
ten worden bekeken, omdat de
cursussen met 25 procent moes
ten verminderen. Eén van de ge
bouwen, het hoofdgebouw 'De
Horst', is afgestoten. Daardoor
moesten andere gebouwen in
verband met huisvesting van
kantoren en groepen - worden
verbouwd.
De reorganisatie heeft ook an
dere problemen aan het licht ge
bracht, zegt de directie van 'Kerk
en Wereld' in het jaarverslag.
In de 38 jaar van zijn bestaan
maakte het instituut vele veran
deringen mee. Aanvankelijk was
het vooral een opleidingsinsti
tuut. Later kreeg het cursus- en
conferentie werk een eerste
plaats. Initiatieven kregen vorm
in zelfstandige instellingen en in
stituten, waarvan sommige al
weer zijn verdwenen.
"De huidige situatie vereist
een herbezinning op inhoud en
vorm van het apostolaat van de
kerk, niet alleen gezien de veran
deringen in de samenleving en
de belevingswereld van mensen,
maar ook vanwege de verschui
vingen in de theologie". De di
rectie van 'Kerk en Wereld'
vindt, dat dit jaar beslissingen
moeten vallen over de vraag
waar de kerk in de komende ja
ren met dit instituut heen wil.
Overwogen wordt, een werk
groep van externe en interne
deskundigen te vormen om te
proberen beleidslijnen voor de
toekomst uit te stippelen.
"Steeds duidelijker wordt het,
dat de organisatie van het insti
tuut en de functie en het taken
pakket van de twee directeuren
aan grondige revisie toe zijn". De
omvang van hun verantwoorde
lijkheid en hun werk 'over
schrijdt de grenzen van het toe
laatbare'.
Toch zijn de vooruitzichten
voor 1984 ondanks alle zorgen
'moedgevend'.
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen
te Sint Annaland J. Harteman
Moerkapelle, te Colijnsplaat kan
didaat L. F. de Graaff Nijbroek;
aangenomen naar Usselo kandi
daat mevrouw G. S. Bunjes-van
der Lee Borne.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Onstwedde (Gr.)
M. Spriensma Zoetermeer.
Overleden. In Nunspeet is,
78 jaar oud, de hervormde predi
kant H. A. Jellema overleden.
Van 1946 tot 1949 heeft hij in Kat
wijk aan Zee gewerkt.
Orgelconcours. Op zaterdag
25 augustus zal voor de elfde
keer in de Grote Kerk van El-
burg (twee orgels) een nationaal
concours voor amateur-organis
ten worden gehouden. Dit jaar
doen weer 17 organisten mee.
Jan Jongepier van de Grote Kerk
in Leeuwarden, George Stam;
oud-directeur van het Rotter
damse conservatorium, en Jan
van den Berg van de Nieuwe
Kerk in Delft zullen de prestaties
beoordelen. De kerk is de hele
dag open. Het concours begint
om half 11 en eindigt om 4 uur. 's
Avonds om 8 uur geven de jury
leden een slotconcert met mede
werking van het Noordveluws
Kamerkoor onder leiding van
Maarten Seijbel.
Godsdienstvrijheid
In Rome begint op 3 septem
ber een wereldcongres over
godsdienstvrijheid, georgani
seerd door een in Washtington
zetelende internationale vereni
ging. Het congres, dat tot 6 sep
tember duurt, zal zich voorname
lijk bezighouden met de vraag
wat er terecht is gekomen van de
in 1981 door de Verenigde Naties
aanvaarde resolutie tegen reli
gieuze onverdraagzaamheid.
Ook zullen de grenzen van de
staatsmacht met betrekking tot
de godsdienst worden bespro
ken.
Deelnemers aan het congres
zijn onder anderen de tweede
voorzitter van de pauselijke com
missie 'Justitia et Pax' (gerech
tigheid en vrede), curiebisschop
Jan Schotte, en de secretaris-ge
neraal van de Wereldfederatie
van Baptisten, dr. Gerhard Class
uit de Duitse Bondsrepubliek.
Bevrijdingstheologie. Uit
Brazilië is vernomen, dat het Va-
ticaan (in het bijzonder de con
gregatie voor de geloofsleer) vol
gende maand een document wil
publiceren met de officiële op
vatting van de kerk over de zoge
naamde 'bevrijdingstheologie'.
De grondlegger van deze theolo
gie, de Braziliaanse hoogleraar
Leonardo Boff, zal zich op 7 sep
tember bij deze congregatie moe
ten verantwoorden voor bepaal
de opvattingen die in strijd zou
den zijn met de officiële kerk
leer.
De voorzitter van de congrega
tie, de Duitse kardinaal Joseph
Ratzinger, verklaarde onlangs op
een persconferentie in Rome, dat
de bevrijdingstheologie naast
volkomen legitieme ook onaan
vaardbare opvattingen en stro
mingen kent. Hij sprak zich dui
delijk uit tegen een versmalling
van het geloof door marxistische
interpretaties.
Kermis
Tot nu toe hebben de Cana
dese bisschoppen, met het oog
op het pausbezoek volgende
maand. 130 verklaringen van
'geen bezwaar' afgegeven aan in
totaal 50 ondernemers die ter ge
legenheid van dit bezoek souve
nirs op de markt brengen. "Als ik
mijn oren had laten hangen naar
de wensen van het organisatieco
mité in ons bisdom, was ik nu be
heerder geweest van een stalletje
waar petjes en truitjes met af
beeldingen van de paus worden
verkocht", zei een verontwaar
digde zuster Claire Richer, die
sedert 1975 werkt in een paro
chie in Quebec.
Tien procent van de opbrengst
van de souvenirs vloeit in de cen
trale kas om de kosten van het
bezoek te dekken. De voorzitter
van de stichting 'Pausbezoek Ca
nada', Richard Gareau, vreest,
dat het bezoek zal ontaarden in
een 'commerciële kermis', "die
het aanzien van de paus en de
kerk naar beneden zal halen".
Hij is boos omdat de economen
van de betrokken bisdommen el
ke poging om de commercie in
redelijke banen te leiden hebben
belemmerd.
