^Geen anarchie
meer in Polen'
Identiteitscrisis vredesbeweging
C
Chirac eist verkiezingen
Waarschuwing bij amnestieverlening
Verkiezingen
'Frans kabinet heeft onvoldoende steun'
Durate snel
uit Portugal
na 'blunder'
Oppositie in Nicaragua
wil stembus boycotten
Havenwerkers
aan de slag
Gewonden bij gevechten
in heuvels bij Beiroet
Conflict rond truck
Sowjet-Unie opgelost
MAANDAG 23 JULI 1984
WARSCHAU (AFP/DPA/Rtr.) - "De anarchie kan en zal niet terugkeren" zo heeft de
Poolse leider Wojciech Jaruzelski zaterdag verklaard in het parlement in Warschau ter
gelegenheid van de 40ste veijaardag van de Poolse Volksrepubliek en de afkondiging van
een algemene amnestie voor politieke gevangenen. Het parlement ging akkoord met de
amnestiewet die voorziet in de vrijlating van alle officieel geregistreerde politieke gevan-
genen.
Buitenland
PAGINA 7
Jaruzelski waarschuwde dat nog
steeds hard zal worden opgetreden
tegen degenen die "tweedracht
willen zaaien of de wetten van de
socialistische staat willen overtre
den". Hij wees er in een zaterdag
verschenen gesprek met het Russi
sche partijblad Prawda op dat Po
len nog steeds te lijden heeft van
politieke hetzes, economische
sancties en psychologische agres
sie vanuit het Westen.De vice-voor
zitter van Solidariteit, Andrzej
Gwiazda, is al uit de gevangenis
ontslagen. De autoriteiten lieten
Gwiazda (49) zaterdag vrij om hem
in de gelegenheid te stellen zijn
vrouw in het ziekenhuis van
Gdansk te bezoeken. Gwiazda, die
gevangen zat sinds de staat van be
leg in december 1981 werd afge
kondigd, is de eerste van de leiders
van Solidariteit die na de manestie
is vrijgelaten.
Solidariteit
De onvoorwaardelijke amnestie,
die ook geldt voor de leden van de
verboden vakbond Solidariteit, is
aangenomen als een gebaar van na
tionale verzoening op de 40-ste ver
jaardag van de Poolse Volksrepu
bliek. In het parlement stemden
365 afgevaardigden voor, vier te
gen en er waren acht onthoudin
gen.
De maatregel houdt de vrijlating
in van circa 360 politieke gevange
nen die na de afkondiging van de
staat van beleg werden gearres
teerd en de intrekking van de aan
klacht tegen prominente critici van
het bewind van premier Wojciech
Jaruzelski. Ook zouden nu „bin
nen dertig dagen" de vier voorma
lige KOR-leiders, Adam Michnik,
Jacek Kuron, Henryk Wujek en
Zbigniew Romaszevski, vrijgela
ten moeten worden.
Tijdens een plechtige zitting van
het parlement na de afkondiging
van de amnestie en in aanwezig
heid van de Sowjet-premier Niko
lai Tichonov en andere afgezanten
van Poolse bondgenoten plaatste
Jaruzelski de amnestie in de con
text van de "stabilisering" van zijn
land. "De situatie heeft een derge
lijke maatregel mogelijk gemaakt,
een bewijs van goede wil die al die
genen die zich hebben laten mee
slepen door slechte activiteit van
ondermijnende centra, een moge
lijkheid geeft tot het normale leven
terug te keren".
Vooruitgang
e- In de voorbeschouwing die afgelo-
te pen zaterdag in 'Extra' verscheen
n is ten onrechte gemeld dat de ver-
kiezingen in Israël zondag (giste-
r- ren) zouden worden gehouden. Dat
is onjuist. De stembussen gaan pas
i- vandaag open. Onze excuses.
De Poolse leider kondigde aan
dat de vooruitgang met de econo
mische en politieke stabilisatie het
mogelijk heeft gemaakt "in 1985"
parlementsverkiezingen te hou
den. Deze verkiezingen, de eerste
sinds 1980, zouden het afgelopen
voorjaar plaats hebben, maar wer
den in 1983 door het parlement
voor onbepaalde tijd uitgesteld.
Alle politieke gevangenen wor-
Parijs (Rtr/DPA/AFP/UPI) - De lei-
der van de rechtse oppositie in
Frankrijk, Jacques Chirac, heeft
gisteren gevraagd om nieuwe par
lementsverkiezingen. Chirac sprak
voor een spoedzitting van het cen
trale comité van zijn gaullistische
partij RPR na een week, waarin de
socialistische president Mitterrand
zijn kabinet wijzigde en de com
munisten weigerden toe te treden
tot het nieuwe kabinet.
Tegenover de pers sprak Chirac
zich ook uit tegen het door presi
dent Mitterrand voorgestelde refe
rendum over een grondwetswijzi
ging, die het uitschrijven van een
referendum in meer gevallen,
waaronder bedreiging van burger
lijke vrijheden, mogelijk moet ma
ken. Met de uitlatingen van Chirac
reageert de gaullistische oppositie
voor het eerst op de gebeurtenis
sen van afgelopen week.
Chirac zei dat nieuwe verkiezin
gen nodig zijn, omdat de socialis
ten nu nog maar op een kwart van
de Franse kiesgerechtigden zou
den kunnen rekenen. De regering
beschikt volgens Chirac daarom
niet over een politieke basis voor
de oplossing van moeilijke politie
ke problemen. Een referendum is
daarvoor een vals middel, aldus
Chirac. „Het land moet zich duide
lijk uitspreken over belangrijke
Chirac: tegen referendum (foto: api
politieke zaken en over het team
dat deze moet uitvoeren", aldus de
oppositieleider.
Met de afwijzing van „het refe
rendum over het referendum"
door de partij van Chirac lijkt aan
vaarding van het voorstel van Mit
terrand twijfelachtig. Waarnemers
gaan ervan uit dat de door de oppo
sitie beheerste Senaat het voorstel
van Mitterrand zal afwijzen. Een
referendum kan volgens de Franse
grondwet slechts plaatshebben na
toestemming van beide kamers.
Voor de vergadering van het cen
traal comité van de RPR pleegde
Chirac overleg met ex-president
Giscard dÉstaing.
De eerstvolgende Franse parle
mentsverkiezingen worden pas in
1986 gehouden. Zij kunnen door de
president worden vervroegd. Ook
zonder de communisten beschik
ken de socialisten in de Nationale
Assemblee (Tweede Kamer) over
een comfortabele meerderheid,
terwijl de oppositie de meerder
heid heeft in de minder machtige
Senaat. Chirac heeft met zijn optre
den kennelijk het initiatief willen
herwinnen, dat de oppositie door
de gebeurtenissen van de laatste
week juist had verloren. De Senaat
kan wijzigingen aanbrengen in het
voorstel over het referendum.
Daarmee is aanvaarding onmoge
lijk geworden, omdat de twee
Franse kamers volgens de grond
wet het voorstel in „gelijke ter
men" moeten aanvaarden.
WASHINGTON (AFP/DPA) - De
strijdkrachten van de Verenigde
Staten zouden een gewapend con
flict van langere duur niet kunnen
winnen als hierbij alleen conven
tionale wapens gebruikt zouden
worden. Dit is de conclusie van een
bijna 400 bladzijden omvattend
rapport van een commissie van het
Amerikaanse Huis van Afgevaar
digden. De commissie heeft een 18
maanden durend onderzoek inge
steld naar de conventionele ge
vechtskracht van de strijdkrach
ten.
De commissie trekt in haar rap
port met name de gevechtskracht
van de marine in twijfel. Ze gelooft
niet dat deze „langer dan een week
weerstand zou kunnen bieden".
'VS kunnen geen
conventionele
oorlog winnen'
Ook de luchtmacht is volgens de
commissie niet in staat in een con
ventionele oorlog tegen de Sowjet-
Unie overeind te blijven.
De voorzitter van de commissie,
de democratische afgevaardigde
Joseph Addabbo, verwijt het mi
nisterie van defensie dat deze zich
uitsluitend op modernisering van
strategische kernwapens heeft ge
concentreerd en dat het niet ge
noeg heeft gedaan om de conven
tionele defensie te versterken. De
commissie heeft vastgesteld dat te
krap is omgesprongen met het
voorzien van de strijdkrachten met
vliegtuigen, reserve-onderdelen,
personeel, munitie, medische voor
zieningen en verbindingsfacilitei
ten.
Het ministerie heeft een plaats in
het rapport gekregen om zich te
gen de beschuldigingen te verwe
ren. Het acht de conclusies van de
commissie gedeeltelijk juist, maar
zegt dat deze reeds lang bekende
feiten naar voren brengt, die de re-
gering-Reagan van haar voorgan
gers heeft geërfd.
den binnen 30 dagen vrijgelaten.
Leden van de clandestiene bewe
ging krijgen krachtens de nieuwe
wet tot het einde van het jaar de
mogelijkheid om zich over te ge
ven. Ook politieke vluchtelingen in
het buitenland hebben toestem
ming om zich te melden bij Poolse
ambassades.
De verlening van amnestie is
voorts uitgebreid tot mensen die
van niet-politieke misdrijven wor
den beschuldigd. Uitzondering
wordt echter gemaakt voor gevan
genen die schuldig zijn bevonden
aan hoogverraad, sabotage en het
plegen van grof geweld, alsmede
voor „profiteurs" en gewone crimi
nelen.
Volgens de amnestiewet kunnen
degenen die zijn vrijgelaten in de
periode tot 31 december 1986 ech
ter weer worden opgepakt als zij
hun politieke activiteit voortzet
ten. Het exacte cijfer van gevange
nen die onder de amnestiewet val
len is niet bekendgemaakt. Vol
gens de regering gaat het om 660
politieke gevangenen maar kerke
lijke bronnen schatten het aantal
begunstigden op 950 als ook niet-
poltitieke gevangenen amnestie
krijgen.
De voormalige leider van Solida
riteit Lech Walesa zei in een tele
foongesprek uit Gdansk dat de am
nestie een „grote stap in de rich
ting van verzoening" betekent
maar waarschuwde dat degenen
die vrij worden gelaten de vrijheid
moeten hebben voor politieke acti
viteit. „Anders zijn onze gevange
nissen binnen een maand weer
vol". Hij zei meer tijd nodig te heb
ben om de details van de amnestie
te bestuderen.
De Russische premier Tichonov hield zatedag in het Poolse parlement een rede ter gelegenheid van de viering
van de veertigste verjaardag van de republiek. Generaal Jaruzelski (eerste van links op de voorste rijmaakte
tijdens deze zitting de amnestiewet bekend. (foto: api
LISSABON (UPI) - De Salva
doraanse president, José Napo
leon Duarte, is gisterochtend
vroeg aan het eind van een reis
door 5 Europese landen ver
trokken naar de Verenigde Sta
ten na een bezoek aan Portugal
dat werd overschaduwd door
een blunder.
Duarte vertrok uit Lissabon
zonder officiële aankondiging
dat hij zijn schema voor zon
dag, waarop een ontmoeting en
lunch met de Portugese presi
dent Antonio Eanes stond, was
gewijzigd. Bij aankomst maak
te Duarte zaterdag een blunder
die het korte bezoek aan Portu
gal overschaduwde. De Salva
doraanse president, die op het
vliegveld werd ontvangen door
premier Soares en president
Eanes, roemde Soares en sprak
over hem als „president". Ea
nes noemde hij in het geheel
niet.
Eanes liep kwaad weg van de
gast en ging achteraf staan, ter
wijl een in de war gebrachte
Duarte met verslaggevers
sprak. Eanes en Soares zijn bit
tere politieke rivalen. Het kan
toor van het Portugese staats
hoofd gaf zondag een verkla
ring uit waarin stond dat Duar-
te's onverwachte vertrek en af
zegging van de lunch waren on
dernomen op initiatief van de
Centraalamerikaanse leider.
Duarte vertrok naar de Ver
enigde Staten, zijn tweede be
zoek sinds hij in mei werd ge
kozen.
MEXICO-STAD - De belangrijk
ste oppositiepartijen in Nicaragua,
verenigd in het Democratisch
Coör-dinatiebureau van Nicara
gua, lijken af te stevenen op een
boycot van de presidentsverkiezin
gen die de sandinisten hebben uit
geschreven voor 4 november.
Dinsdag sluit de inschrijvingster
mijn voor kandidaten. De opposi
tie eist echter, voordat men tot in
schrijving wil overgaan, de tot
standkoming van een „nationale
dialoog".
door
Rob Sprenkels
Ondanks de bijna zekere boycot
wezen de leden van het Democrati
sche cöordinatiebureau dit week
einde toch een gezamenlijke presi
dentskandidaat aan: Arturo Cruz,
een bankdirecteur die in het begin
van de jaren '80 deel uitmaakte van
de sandinistiche junta. Cruz keer
de de sandinisten in 1982 de rug
toe, nadat hij enkele maanden had
gefungeerd als hun ambassadeur
in Washington.
Momenteel woont Cruz nog al
tijd in de Verenigde Staten, maar
dinsdag zal hij naar Nicaragua te
rugkeren. Naar de oppositie zegt
niet om zijn kandidatuur nog net
op tijd voor de autoriteiten te for
maliseren, maar juist ter onder
steuning van de roep om een natio
nale dialoog. „Ik zal niet deelne
men aan een verkiezingsfraude die
slechts is bedoeld om de sandinis
ten te legitimeren", aldus de uitleg
die Cruz dit weekeinde zelf gaf. Be
halve over een nationale dialoog
had hij het ook over een noodzake
lijk uitstel van de verkiezingen.
Over het algemeen wordt niet
verwacht dat de sandinisten in zul
len gaan op dergelijke eisen. Naar
het heet wil de oppositie bij de zo
genoemde 'nationale dialoog' ook
de door de Amerikaanse CLA ge
coördineerde en gefinancierde so-
mozistische contrarevolutionairen
betrekken. En zoiets is voor de san
dinisten zonder meer onaanvaard
baar.
Het lijkt er trouwens op dat de
sandinisten de deelname van de
oppositie niet meer zo belangrijk
vinden. Oorspronkelijk hadden de
verkiezingen een wapen moeten
zijn tegen een eventuele Ameri
kaanse invasie, die werd gevreesd
in het geval dat Ronald Reagan in
november zou worden herkozen.
Nu vrezen de sandinisten echter al
een invasie in het kader van Rea-
gans verkiezingscampagne. Het is
waarschijnlijk die angst die voor
hen het aanzien van de eigen ver
kiezingen minder belangrijk heeft
gemaakt.
Wat dat betreft is het in ieder ge
val opvallend dat het handjevol
met de sandinisten sympathiseren
de partijen dit weekeinde heeft be
sloten om elk met eigen presi
dentskandidaten te komen en dus
niet, zoals oorspronkelijk wel de
bedoeling was, de sandinistische
kandidatuur te steunen.
Genscher terug
uit Iran, beide
partijen blij
BONN/TEHERAN - (DPA/AFP) -
De Westduitse minister van bui
tenlandse zaken, Hans-Dietrich
Genscher, is gisteren na een drie
daags bezoek aan Iran naar Bonn
teruggekeerd. Genscher was de
eerste minister van buitenlandse
zaken van een EG-land die Iran
een officieel bezoek bracht sinds
de islamitische revolutie van 1979.
Naast de politieke en economische
betrekkingen waren ook de Golf
oorlog en de mensenrechten on
derwerp van gesprek.
Van Iraanse zijde heeft men zich
tevreden getoond ten aanzien van
de toekomstige betrekkingen met
de Bondsrepubliek. „De bespre
kingen kunnen het vertrekpunt
vormen voor een versterking van
de bilaterale betrekkingen", aldus
de voorzitter van het Iraanse parle
ment, Hodjatoleslam Hachemi
Rafsanjani. In Westduitse diploma
tieke kringen toonde men zich
„zeer tevreden" over de gelegen
heid de „dialoog weer op te vat
ten". Genscher heeft zijn ambtge
noot Velayati uitgenodigd voor een
bezoek aan Bonn en deze heeft de
uitnodiging aanvaard.
Schuldenregeling
Nigeria los van
ontvoeringszaak
LONDEN (Rtr) - Engeland heeft
vandaag het krantebericht tegen
gesproken dat Nigeria weigert een
regeling te treffen voor zijn inter
nationale schulden totdat de voor
malige Nigeriaanse minister van
transport, Umaru Dikko, aan Nige
ria is overgedragen om terecht te
staan.
De „Daily Mail" had op de voor
pagina gemeld dat de militaire lei
ders in Nigeria Dikko persoonlijk
verantwoordelijk stellen voor het
oplopen van de Nigeriaanse schuld
en dat zij geen schuldenregeling
wilden treffen voor hij terugge
bracht is naar Nigeria. Een woord
voerder van het Britse ministerie
van buitenlandse zaken verklaarde
naar aanleiding hiervan dat het al
gemeen bekend is dat Nigeria Dik-
ko's terugkeer wenst, maar dat zijn
naam niet is gevallen in de bespre
kingen over de terugbetaling van
de schuld.
Eerder deze maand werd Dikko
in Londen ontvoerd. Hij werd ver
doofd teruggevonden in een kist
met het opschrift „diplomatieke
bagage" die klaar stond om ingela
den te worden in een vliegtuig met
bestemming Lagos. De oud-minis
ter heeft nu politiebescherming en
vier mannen zitten in arrest op be
schuldiging van ontvoering.
LONDEN (DPA/AFP) - De Britse
havenstaking die de afgelopen
twaalf dagen het verkeer in alle ha
vens van land stillegde, is officieel
beëindigd. Tijdens een conferentie
van vakbondsafgevaardigden van
de havenarbeiders zaterdag in
Londen werd besloten om midder
nacht het werk te hervatten.
Het akkoord dat vrijdag was be
reikt tussen de transportbond
TGWU en de havenwerkgevers,
werd met een zeer grote meerder
heid aangenomen. In verschillende
Britse havens als Dover en Felix
stowe was men al aan het werk ge
gaan zonder de uitkomst van de
langdurige onderhandelingen af te
wachten.
BEIROET (UPI) - Christelijke en ten minste vier mensen gewond,
islamitische milities zijn gisteren In het centrum van Beiroet was
slaags geraakt in de heuvels nabij het rustig. De gevechten onderstre-
het vliegvel van Beiroet. Daarmee pen de problemen van de Libanese
is de uitvoering van het veilig- regering van 'nationale eenheid'
heidsplan onder spanning komen om een einde te maken aan negen
te staan. Bij de gevechten raakten jaar chaos en geweld.
PERUGIA (Rtr) - De Westeurope-
se vredesbeweging kampt met een
identiteitscrisis, omdat zij er niet in
is geslaagd de plaatsing tegen te
houden van de eerste nieuwe Ame
rikaanse kernraketten. Dat is ge
bleken tijdens een vierdaagse bij
eenkomst van Westeuropese vre
desbewegingen in het Italiaanse
Perugia.
Verscheidene afgevaardigden op
dit Europese Congres voor Nu
cleaire Ontwapening geloven ech
ter dat de vredesbeweging sterker
is geworden en een grotere steun
van de publieke opinie heeft.
De topbijeenkomst is de eerste
bezinningsconferentie sinds
Groot-Brittannië, West-Duitsland
en Italië Pershing II- en kruisraket
ten hebben geplaatst in december
en maart als uitvloeisel van het
NAVO-dubbelbesluit. Onder de
1200 aanwezigen op het congres,
dat zaterdag is beëindigd, waren
ook officieel door regeringen goe-
gekeurde afvaardigingen uit de
Sowjet-Unie en enkele van haar
Warschau-pact bondgenoten
'Tot op zekere hoogte is er spra
ke van een identiteitscrisis in de
Europese vredesbeweging', zo zei
Mient-Jan Faber, secretaris van het
Inter Kerkelijk Vredesberaad
(IKVj en coördinator buitenland
van de Europese Ontwapeningsbe
weging. 'Is het alleen een verzets
beweging, of moeten we wat meer
doen?', zo voegde hij er aan toe.
Het IKV werd op het congres ge
zien als de beslissende kracht in de
campagne van de Nederlandse vre
desbeweging die er in is geslaagd
het definitieve besluit van de Ne
derlandse regering over de plaat
sing van alle 48 kruisraketten uit te
stellen tot november 1985. Dit uit
stel werd door de vredesactivisten
gezien als een van de drie tegensla
gen voor de eenheid van de NAVO.
Denemarken, ofschoon niet een
van de NAVO-lidstaten die kernra
ketten zou moeten plaatsen, heeft
zijn bijdrage voor de kosten voor
het plaatsen en onderhouden van
de raketten bevroren. En Andreas
Papandreou, de socialistische pre
mier van NAVO-bondgenoot Grie
kenland, heeft zich uitgesproken
voor een kernwapenvrije zone in
het gebied van de Balkan.
Het plaatsen van raketten in
Mient Jan Faber
foto GPD)
West-Europa is niet zo verlopen als
de NAVO had gehoopt, zo zei bis
schop Bruce Kent, secretaris-gene
raal van de Britse vredesbeweging
CND. Maar voor veel afgevaardig
den naar het congres worden deze
successen toch overschaduwd
door het feit dat zij de komst van
de raketten niet hebben kunnen
verhinderen en door de beslissing
van het Warschau-pact om ook
nieuwe kernraketten te stationeren
in Tsjechoslowakije en Oost-Duits-
land.
'Wij hebben niet alleen gefaald in
het verhinderen van plaatsing in
het Westen. Sommigen beschuldi
gen ons er tevens van te hebben
bijgedragen aan het bevorderen
van de 'koude oorlog', zo zei Mient-
Jan Faber.Maar dat is niet het he
le verhaal. Veel mensen binnen en
buiten de vredesbeweging zeggen
dat de beweging op haar retour is'.
Mary Kaldor, hoofdredacteur
van het orgaan van de Europese
beweging voor Kernontwapening
(END), voegde er aan toe: 'Onze be
zorgdheid van de laatste paar jaar
over de gevaren van een kernoor
log is misschien contra-produktief
geweest. Het kan de Sowjet-Unie
een excuus hebben gegeven voor
het uitbreiden van haar eigen wa
penarsenaal'.
Zowel Faber als Kaldor waren
van mening dat de Europese vre
desbeweging zich nu moet bezin
nen op een nieuwe strategie die
aansluit bij de nationale defensie-
strategieën, niet alleen de bewape
ningswedloop, en die presenteren
in de publieke discussie.
De Italiaanse organisatoren van
het congres zeiden dat 59 Oosteu
ropeanen die geen lid zijn van offi
ciële vredescomit's een uitnodi
ging hadden ontvangen om naar de
Italiaanse universiteitsstad Peru
gia te komen. Geen van hen had
echter van de autoriteiten een vi
sum gekregen.
Gregori Lokshin, secretaris van
de sectie internationale betrekkin
gen van het Sowjet-vredescomité.
verwierp de lezing van de organisa
toren over de afwezigheid van de
Oosteuropese delegaties. 'Ik ken
niemand die was uitgenodigd en
hier niet is', zo zei hij.
Peter Jarman, lid van de Quaker-
vredesgroep uit Londen, opperde
dat contacten tussen westerse vre
desgroepen en de niet-officiële
Oosteuropese pacifisten discreet
en zonder publiciteit moesten wor
den gelegd om de officiële vredes-
comité's niet voor het hoofd te sto
ten.
BONN - Het diplomatieke conflict rond de Russische vrachtwagen die
sinds donderdag bij de grensovergang Helmstedt door de Duitse douane
werd vastgehouden, is opgelost. De auto mag de Bondsrepubliek Duits
land verlaten nadat de Russen op het terrein van de ambassade in Bonn
de deuren van de auto hadden geopend en verteld hadden wat de inhoud
van de kisten was. Het zou gaan om delen van een radiostation en deco
ders voor de missie van de Sowjet-Unie bij de Verenigde Naties in Genè-
ve.
De vrachtauto was eerder Zwitserland uitgewezen, omdat werd ver
moed dat het om een illegaal transport van technologie ging. De Sowjet-
Unie had echter beweerd dat de vrachtauto diplomatieke bagage bevatte.
Dit geloofde men niet en daarom werd de wagen ook in Helmstedt vast
gehouden.
Overigens hebben de autoriteiten van de Bondsrepubliek niet zelf naar
de inhoud van de kisten gekeken. Zij hebben genoegen genomen met de
opgaven van de Russen. Op die manier hebben beide partijen hun gezicht
in het conflict niet verloren. Immers, de deuren van de vrachtauto zijn
wel geopend, dat was de Duitse eis, aan de andere kant hebben de Russen
de Duitsers niet in de kisten hoeven te laten kijken. Niettemin noemde
een vertegenwoordiger van de Russische ambassade in Bonn het gedrag
van de Bondsrepubliek Duitsland „ongehoord".
