Bisschop Bekkers als hobby
KERKDIENSTEN
Verzamelaar Peter Steffen: Ik ben een fanaat, maar ik ben er nog lang niet
ZATERDAG 19 MEI 1984
Geestelijk leven
PAGINA 11
HATTEM - Hoe kwam het nou, dat Wil
helmus Marinus Bekkers, toen bij bis
schop van Den Bosch was, alom in het
land, bij rooms en niet-rooms, zo gewel
dig populair was?
Goed, zijn medewerking in de jaren '61
tot '65 aan wel veertig Brandpunt-uit
zendingen had hem algemeen bekend
gemaakt, maar dat verklaart nog niet
zijn weergaloze invloed, verkregen
niet zelf opgebouwd - in slechts zes ja
ren episcopaat. In 1960 volgde Bekkers
sinds 1956 coadjutor met het recht
van opvolging monseigneur W. Mut-
saerts op, die na 17 dienstjaren met pen
sioen was gegaan, en op 9 mei 1966 over
leed hij, nog maar 58 jaar oud, na een
hersenoperatie in een Tilburgs zieken
huis. Het volk was geschokt.
Peter Steffen (40), die een aparte kamer
van zijn vrijstaande woning nodig heeft
om zijn duizenden documenten van en
over bisschop Bekkers overzichtelijk
op te bergen, hoeft niet te raden naar
het geheim, dat deze boerenzoon tot een
geliefd leidsman maakte.
'Bekkers' kracht was zijn oprechte aan
dacht en zorg voor mensen en hun situa
tie. Geen vraag die hen bezig hield ging
hij uit de weg. Niet de kerk als instituut
interesseerde hem ten diepste, maar
hoe de mensen daarin tot zichzelf en tot
groei konden komen. De kerk is er voor
hén. De leken en hun eigen verantwoor
delijkheid voor hun leven nam hij Vol
ledig serieus, ook als het ging over toen
nog moeilijk bespreekbare onderwer
pen als sexualiteit. Nog nooit had een
bisschop daar zo openlijk en zo open
hartig over gesprofcen. Dat was
werkelijk ongehoord".
Als bisschop Bekkers kwam, bleef Neder
land aan de buis. Het was geen geeste
lijk praatje voor de vaak, nee, er ge
beurde wat.
Het is waar, dat zijn sterven algemeen als
een groot verlies werd gevoeld. Zijn
uitvaart was daarvan een indrukwek
kend getuigenis.
Peter Steffen geeft het toe: "Als
verzamelaar ben ik een fa
naat".
Zeventien jaar lang heeft hij alles
van en over Bekkers wat hij
maar kon achterhalen onver
moeibaar naar zich toegeharkt,
en geen archief, ook kerkelijke
niet, kan nog met hem wedij
veren. Hij is ze allemaal glans
rijk voorbij gestruind. Zijn al
bums, ordners en mappen be
vatten tal van foto's en corres
pondentiestukken, waarvan
zelfs de familie het bestaan
niet kent.
Indruk
Met vrouw en kinderen woont
Steffen in een stille buitenwijk
van het ommuurde IJsselstad-
je Hattem, onder de rook van
Zwolle. Hij is directeur van het
bureau Alcohol en Drugs in
Overijssels hoofdstad.
Uiteindelijk kwam Peter toch in
het maatschappelijk werk te
recht, hoewel hij in Nijmegen
theologie had gestudeerd.
Kerkgeschiedenis was zijn lie
velingsvak. En daarin als per
soonlijke specialiteit de ge
schiedenis van de Nederlandse
kerkprovincie na het herstel
van de bisschoppelijke hiërar
chie in 1853.
Wat hij daarover vond bewaarde
hij zorgvuldig, zoals zijn broer
zich in de geschiedenis van het
Concertgebouworkest had ge
nesteld. Maar het groeide hem
met al die bisschoppen al gauw
boven het hoofd, want Peter
wil van een onderwerp waarin
hij zich heeft vastgebeten liefst
élles weten. Toen bisschop
Bekkers in 1966 was overle
den, is hij alleen met hém door-
Waarom juist met hem?
Op oudejaarsavond 1965 om half
7 - Peter was toen 22 - had
monseigneur Bekkers hem in
zijn woning ontvangen. De bis
schop wilde wel wat meer we
ten over een verzoek van de
school voor late roepingen in
Den Haag om een lezing over
het concilie te houden. En dat
moest niet per brief. Het werd
een uitvoerig gesprek met de
student. De bisschop maakte
er pas een eind aan, toen hij no
dig weg moest om nog oude
jaarsavond bij moeders in Sint
Oedenrode te kunnen vieren.
De herinnering aan dót gesprek
is voor Peter Steffen de prikkel
geweest om zich in de mens
Bekkers, als persoon en als bis
schop, meer te verdiepen. "Die
innemenendheid, die voelbare
menselijkheid, z'n hartelijke
belangstelling als pastor, z'n
inspirerende ideeën, dat alles
had diepe indruk op mij ge
maakt".
Duizenden
De hobby, die werkelijk met
niets is begonnen, heeft gaan
deweg zo'n omvang aangeno
men, dat ze met alle kasten,
rekken, dozen, beeltenissen en
attributen een kamer vult. Vol
doende om voorzichtig aan het
samenstellen van een histori
sche biografie te gaan denken.
Vele jaargangen van zes dagbla
den heeft Steffen van dag tot
dag nageplozen om te zien wat
ze over Bekkers en zijn optre
den als priester en bisschop
hadden geschreven. En er
staan nog meer kranten op zijn
lijstje. Het aantal documenten
- brieven, briefkaarten, ge
schriften en artikelen van de
bisschop - is tot boven de 3000
gestegen. Meer dan 2000 foto's
geven een vrijwel doorlopend
beeldverhaal over zijn leven,
van het vierde jaar af.
Daarbij zijn schitterende exclu
sieve kleurenfoto's van de staf,
de ring, het kruis, de kelk en de
mijter, waarmee Bekkers als
bisschop door het leven ging.
Die voorwerpen worden veilig
bewaard in de kerk van Sint
Oedenrode, het dorp waar Wil
helmus Bekkers is geboren en
begraven. Steffen mocht ze bij
hoge uitzondering in zijn auto
meenemen naar de studio van
de fotograaf.
Uit 500 artikelen uit binnen- en
buitenlandse bladen blijkt, hoe
groot Bekkers' invloed in de
Nederlandse kerkprovincie én
in de wereldkerk (concilie!) is
geweest. Zelf voerde Steffen
zo'n 60 lange gesprekken met
mensen die de bisschop op een
of andere manier hebben mee
gemaakt, zoals kardinaal Al-
frink na vijftien jaar lukte
dat eindelijk professor
Schillebeeckx, de Bossche
hervormde predikant Van den
Akker, pater Van Kilsdonk,
Bisschop Bekkers op
de preekstoel van de
Pieterskerk in
LEIDEN. Op 25
januari 1966, drie en
een halve maand
voor zijn dood. Op
uitnodiging van de
studenten van Gent
en Leuven en van het
Studium Generale
van de Leidse
universiteit sprak
hij daar over het
concilie in Rome.
De bisschop
gebruikte voor die
lezingen een
basistekst, die hij al
naar gelang de
beschikbare tijd en
de speciale wensen
van zijn gehoor
steeds aanpaste. Een
sterk verkorte en
vereenvoudigde
samenvatting
maakte hij voor de
inwoners van Sint
Oedenrode, zijn
geboorteplaats. Dat
is zijn allerlaatste
toespraak geweest.
professor De Quay en naaste
familieleden.
"En dan ging het niet alleen
maar over aardige voorval
letjes, maar vooral over de
vraag hoe Bekkers heeft ge
dacht, gewerkt en geleefd.
Heel fundamenteel. Ik heb
langs al die mensen maar één
echte tegenstander van hem
ontmoet. En dat was een zeer
conservatief priester
Alle interviews gingen volledig
op de band, en die tikte Steffen
thuis dan helemaal uit. Ook
heeft hij 45 toespraken van de
bisschop zélf op de band, de
oudste uit 1953 ter gelegenheid
van het zilveren priesterfeest
van een vriend.
Monnikenwerk
Toch heeft Peter Steffen het ge
voel, nog lang niet aan het eind
te zijn. Zo mist hij nog een 300
toespraken, waarvan hij uit al
lerlei agenda's alleen kon ach
terhalen wóór en wannéér ze
zijn gehouden.
door
S. J. de Groot
"Het is puur monnikenwerk om
dat allemaal nog te vinden. Ik
zou me, liefst samen met een
ander, best aan een historische
biografie willen wagen, maar
eerst ben ik nog wel een jaar of
tien met verzamelen bezig. Het
beeld is nog niet compleet. Het
is zoeken, zoeken en nog eens
zoeken. Óveral ogen en oren
open. Je moet speurzin hebben
en ook de nodige brutaliteit. Je
praat die spullen niet zomaar
van de mensen los. Als ik nü
zou horen, dat iemand in Veg-
hel een bidprentje van Bek
kers heeft, dan pak ik vandaag
nog de auto. Soms zwerf ik een
week lang door het Brabantse.
Want dóór moetje vooral zijn".
Peter Steffen - Gasthuiskamp 2,
8051 ZK Hattem overdrijft
niet, als hij zijn verzameling
'uniek' noemt. "Als er meer
waren, had ik dat allang moe
ten merken. Ik heb twaalf volle
ordners alleen met eigen cor
respondentie, en uit niets
blijkt dat er nog een tweede
zou zijn".
Zijn collectie is niet toegankelijk
voor anderen, al zal hij iemand
die over een of andere gebeur
tenis inlichtingen vraagt niet
afwijzen. "Er zijn nogal wat
stukken die ik alleen heb ge
kregen onder de uitdrukkelij
ke voorwaarde, dat ik de ver
trouwelijkheid niet zou scha
den. Is iemand 100 jaar geleden
overleden, dan geeft dat nauwe
lijks problemen. Maar heel
veel mensen die met Bekkers
contact hebben gehad leven
nog. Dan moet je extra voor
zichtig zijn".
Over de latere bestemming van
zijn verzameling maakt Steffen
zich geen zorgen. Het archief
van het bisdom zal er blij mee
zijn. "De radicale modernise
ringen in de kerk hebben de ar
chieven geen goed gedaan. Uit
parochiële en regionale archie
ven is veel waardevols verdwe
nen. Als er niet een beetje his
torisch besef aanwezig is, zeg
gen ze al gauw: weg met die
rommel. Veel archieven zijn
ook niet bijgehouden".
Moeders
Het kost Peter Steffen weinig
moeite, een korte karakteris
tiek van de vermaarde bis
schop te geven.
PETER STEFFEN
nog wel tien jaar bezig
"Die man voelde nou zuiver aan,
wat er onder de mensen leefde.
Bracht onder woorden, wat ze
bezig hield. Zijn toespraken -
voor de Katholieke Actie of de
Boerenbond soms twee tot
drie op één dag - gingen door
gaans over zeer praktische din
gen: over de rol van de boer in
het Brabant van toen, indus
trialisatie, emigratie. Hij kon
zich druk maken over de aard
appelprijs. En elke toespraak
voor de Boerenbond - zo'n
echte mannenclub eindigde
hij met de groeten voor moe
ders en de kinderen, want hij
wist uit eigen ervaring, hoe het
hele boerengezin betrokken
was bij de strijd om het be
staan, de moeders niet het
minst".
"Bekkers twijfelde niet aan zich
zelf als hij optrad. Manifesteer
de zich als bisschop niet an
ders dan toen hij priester was.
Een zekere ijdelheid was hem
niet vreemd. Hij zag er altijd
correct uit, was niet tegen mo
derne ambtskleding, maar kon
wel te keer gaan als hij op een
begrafenis een priester in col
trui had gezien".
Ook naar andere kerken toe was
hij praktisch ingesteld. "Domi
nee Van den Akker was zijn
grote vriend. Hij was lid van de
Bossche kring van pastores.
Een van zijn initiatieven waren
de oecumenische adventsdien-
sten in de Sint Jan. Theologi
sche diepzinnigheden, zoals bij
Alfrink, moest je niet bij hem
zoeken, al luisterde hij wel
naar de theologen, maar hij
pakte van ze op wat hij nodig
had in de praktijk van zijn
ambt".
Een heel belangrijk gegeven in
de waardering van deze bis
schop was zijn zelfexpressie.
"Zijn stem en gezicht werkten
helemaal mee aan zijn geloof
waardigheid. Ze gaven zijn
woorden ingang bij hoorders
en kijkers".
Johannes
Bisschop Bekkers heeft alle zit
tingen van het concilie in Ro
me bijgewoond. Zijn invloed
onder de vele honderden bis
schoppen die daar bijeen wa
ren is niet gering geweest. Elke
gelegenheid nam de voortva
rende concilievader uit Neder
land te baat om hen deelgenoot
te maken van zijn ideeën. Hij
kon ook relativeren. Als ande
ren zich verdiepten in officiële
conciliestukken, zette hij zich
aan zijn correspondentie. Mi
chel van der Plas beschreef
hem eens als behorend tot de
'school van paus Johannes'.
Met dat concilie begon een
stormachtige ontwikkeling in
de kerk van Rome, vooral in
Nederland, waar de grote op
ruiming conflict op conflict
veroorzaakte en zelfs een bis
schoppensynode niet bij
machte was de crisis te bezwe
ren. Hoe zou bisschop Bekkers
daarop hebben gereageerd?
Steffen: "Na zijn dood is die
stroomversnelling nog veel
harder gegaan. Ik vermoed
maar ik zeg het in alle beschei
denheid -, dat hij die revolutie
tot een evolutie zou hebben
omgebogen. Wat wij nü zi
lijkt een teruggang tot vóór het
concilie. Het is de vrucht
Bekkers, dat de gelovigen dat
niet meer nemen. Zijn
boeiendste punt was, dat hij de
leek serieus nam. Op een
zonderlijke manier heeft hij de
conciliegedachte van het
Godsvolk-onderweg uitgedra
gen. Veel daarvan is nóg accep
tabel en bruikbaar, al zou de
presentatie in onze tijd en si
tuatie wel anders moeten".
Bewondering
Bekkers als hobby.
Wat bij Peter Steffen in die ze
ventien jaar is gebleven, dat i
zijn bewondering voor deze
man. Die bewondering was
eerst duidelijk emotioneel.
Maar de tijd heeft er rationele
elementen en begrippen
toegevoegd. En dat moet ook,
zeker als je nog eens met
leesbaar boek wilt komen.
Bekkers was geen heilige. Wie
hem bestudeert en in zijn geest
wil doordringen, komt met
dweperij geen stap vooruit.
Maar zonder gevoel zal het ook
niet gaan. De mens Bekkers,
die het dienstkarakter van het
kerkelijk ambt in alles pro
beerde voor te leven, is aller
minst vergeten. In het levens
gevoel van velen heeft hij
onuitwisbaar spoor getrokken,
waarop het goed is te gaan.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Pannekoek, 11.45 oecum. dienst stu-
dentenekklesia;
Marekerk 10 en 5 dr. Meijers;
Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds. Kra-
Oecumenische geloofsgemeenschap De
Regenboog (Merenvyijk) 10 afscheids-
dienst ds. H. J. v. Leeuwen;
Bethlehemk,(Driftstr.) 10 ds. De Jong;
Bevrijdingsk.(Montgomerystr.) 10 ds.
Jansen en ds. Rietveld, openb. belij
denis, 5 ds. Rietveld;
Vredesk.(Burggravenl.) 10 kand. mevr.
A. E. Bosch (Leiden);
Waalse kerk (Breestr.) 10.30 ds. Ribs;
jeugdkapel Vredeskerk 10;
jeugdkapel Bevrijdingskerk 10.30 hr. J.
P. Karstens.
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15 ds.
Hemmes;
Diakonessenhuis 10.30 dienst, elke zat.
10.30 rk. dienst.
Endegeest: zie Oegstgeest.
Geref. Kerk: Zuiderk. (Lammen-
schansw.) 4 leerhuis, J. ter Laak over
'bijbel en kruisraketten', 5 avondge
bed, zie ook Vredeskerk;
Petrak. (Surinamestr.) 10 ds. Keijser,
Utrecht;
Oude Vest 10 ds. Brederveld, Soest;
Maranathak.(L. Morsw.) zie herv. gem.;
Bevrijdingsk.(Montgomerystr.) zie herv.
bejaardenhuis Groenhoven 10 ds. Ver-
Merenwijk: zie herv. gem.
Wijk Stevenshof, gebouwtje 'Dijkhof
(Rijndijk): 10 kand. H. de Roest.
Geref. K. Vrijg. (Herengr.): 10 ds. Grut
ter, 5 ds. Houtman.
Chr. Geref. K. (Steenschuur): 9.30 en 5
ds. Den Hertog.
Geref. Gem. (N. Rijn): 10 en 4.30 ds.
Boogaard.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.):
10.15 ds. Mostert.
Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.): 10 ds. Koek.
Baptistengem. (O. Rijn 3): 10 ds. Bos
veld, 6.30 evang.dienst L. Morsweg
14a.
Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3):
10 br. Dikkes.
Zendingswerk Middernachtsroep (Zoe-
terw.singel 21): 5 hr. Roos.
Evangeliecentrum (Zijlsingel 2): zo. 10
en di. 8 hr. Zijlstra.
Pinkstergem. (O. Vest 13): 10.
Leger des Heils (Hooigr.): 10 heiligings-
samenk., 7.30 verlossingssam.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
Zevendedagadventisten (Ontmoetings-
kerk Voorschoten): elke zat. 9.45 bij
belstudie, 10.45 predikdienst.
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl.): 9.30, 10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel): 10.
Rooms-Kath. K.: Haagweg zat. 7, zo. 9
en 10.45;
Herensingel zat. 7. zo. 9.30 en 11;
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7, zo.
9.30 en 11.30;
Steenschuur zat. 7, zo. 8.30, 10, 11.30, 6
en 7 (lof);
Boshuizerkade zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Lammenschansweg zat. 7, zo. 9 en 10.30;
Haarl.straat zat. 7, zo. 9.30, 10.45 en
12.15;
Merenwijk: zie herv. gem.;
H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 ds. Rang.
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. v. Waarde, Hoofddorp, 7 ds. v.
Achterberg, Leiden.
Geref. Kerk: 10 ds. Stolk, 6.30 ds. Bol,
Vijfhuizen.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 4 kand. Sterk.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 9.30 ds. Lefeber, Dor
drecht; Kruiskerk 9.30 ds. De Jonge;
Opst.kerk 9.30 ds. v.d. Heiden, 6.30
ds. De Jonge; Nabij 9.30 ds. Bogers;
Mar.kerk 6.30 dr. Haitsma, Boskoop,
opendeurdienst; G. Herderkerk 10
drs. Brombacher, 6.30 ds. Nieuwen-
huis; De Bron 9.30 ds. Nieuwenhuis,
10.15 ds. Moll, 6.30 ds. Mulder; Ash-
ram (Marsdiep) 10 ds. Mulder; Oudsh-
.kerk 10 ds. Noorman, Bussum;
Sionskerk (Planetensingel) 9.30 en
6.30 ds. Ouwendijk, ha.
Geref. Kerk: Mar.kerk 9.30 ds. Wilschut
(oecum. dienst), 6.30 dr. Haitsma,
Boskoop, opendeurdienst; Salv.kerk
9.30 hr. Schoenmaker, Oude Wete
ring, 6.30 ds. Korteweg, Haarlem. Zie
ook herv. gem.
Geref. K. Vrijg. (aula chr. techn. school):
9.30 dienst, 6.30 ds. Mouissie.
Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.):
9.30 br. Mollema, 4.30 ds. De Jong, ha.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 dienst, 2.30 ds.
Blom.
Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240): 9.30 en
4 leesdienst, dond. 24 mei 7.15 ds. A.
P. v.d. Meer.
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1): 10 evang.
R. Harland, 6.30 ds. Lourens.
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62): 10 ds. W. Veenstra, 6.30 hr. Striet-
Volle-evang.gem. ('De Ark', Pr. Hen-
drikstr. 54): 10 hr. v.d. Hoorn.
Pinkstergem, (school Batenstein 16): 10
en 7.
Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36): 10 dr. Meijering.
Rk Kerk: Bonifaciusk. zat. 7, zo. 9.45 en
11.30;
Piusk. zat. 7, zo. 9 en 10.30;
De Bron zat. 7, zo. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 kand.
Schreuders, 6 ds. Exalto.
Geref. Gem. 9.30 en 6 ds. Vogelaar.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 9.30 ds. Richter, 6.30 ds. Wie-
Salv.kèrk 9.30 ds. v.d. Hoef, 6.30 ds.
Richter;
Bethl.kerk 9.30 ds. Jonker, Nijkerker-
veen, 6.30 ds. v.d. Hoef.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Elderman, 6.30
jeugddienst.
Evang.-Luth. Gem.: 9 hr. v. Es, Alphen.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. Vlasblom, 6.30 ds. De Graaf,
H.woude;
De Stek 9.30 ds. De Graaf.
Geref. Kerk: 9.30 hr. Cornelisse, Nieu-
werkerk a.d. IJssel, 5 ds. Davidse, Ze
venhuizen.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. Ribbers.
Geref. Gem.: 9.30 en 4 hr. A. J. Gunst, 23
mei 7.30 nam. ds. Tanis.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 ds.
Dekker, R.dam, 6.30 ds. Christ, Eek
en Wiel.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Welbedacht, 5 ds.
Snel.
Rk Kerk: dorp zat. 7, zo. 9.30 en 11.30;
Anker zat. 7, zo. 8.45 en 11.15,
Rijndijk zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 ds. Roth-
fusz, jeugddienst, 7 ds. Krispijn.
Geref. Kerk: 10 kand. v. Wallinga,
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 kand. Aar-
noudse.
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. Boon-
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.
DE KAAG: Herv. Gem. 10 hr. Hoffe-
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv
Gem. Dorpsk. 9.30 ds. Aarents, 6 ds.
Gebraad;
Ontm.kerk 10 ds. Gebraad, 6.30 ds. Aar-
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk
(aula P. Groen-college); zie Katwijk
aan Zee.
Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. Koster.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N
Kerk 10 ds. Visser, 6 ds. Schuurman;
O. Kerk 10 ds. v. Roon, 6 ds. De Jong;
Ichthusk. 10 ds. Driebergen, 5 ds. v.
Sliedregt;
Pniëlk. 9.30 ds. De Jong, 5.45 ds. Sma
ling, Rijnsburg, jeugddienst;
aula Bestevaer-mavo (Rijnsoever) 10 ds
Schuurman;
Overduin 2.15 ds. v.d. Beid; wijkgeb.
Hoeksteen (Burgersdijkstr.) 10 do-
vendienst, hr. P. C. v.d Bos.
Ver. ter voorbereiding van een herv
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk
(aula P. Groen-college): 10 ds. J. E. v.
Veen, Wassenaar.
Geref. Kerk: Vr.kerk 9.30 en 5 ds. v.
Breevoort;
Triumfatork. 9.30 en 4 ds. v.d. Horst. Ge
meentezondag.
Geref. K. Vrijg.: 10.15 en 3.30 ds. Heida.
Ned. Geref. Kerk: 8.45 en 7 ds. Janse.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 ds. Slagboom.
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal): 10 en 5
ds. v.d. Belt.
Geref. Gem. (Remisestr.): 10 en 5 lees
dienst.
Geref. Gem. in Ned. (Louwestr.): 10 en 5
leesdienst.
Volle-evang.gem. ('Tripodia'): 9.45.
Onafh. baptistengem. (Sluisweg 16): 10
hr. A. Driesprong, Middelburg.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. 10 kand. Taselaar, Alphen, 7 dr.
Bade.
Geref. Kerk: 10 dr. Bade, 7 zie herv.
gem.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref
Kerk Dorpsk. 10 ds. Stegeman, 6.30
mevr. ds. Westera;
Hoofdstr. 10 ds. v.d. Born;
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. Knorth.
Leythenrode 10 ds. De Leeuw.
Elis ziekenhuis 9.30 rector Vijftigschild,
10.45 ds. Brommet.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.): 10 hr. De
Vries.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9, 10.30 en 12.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Wa
penaar. Tiel.
Geref. Kerk: 9.30 hr. Voogd. H. Rading,
7 ds. Holtrop, A.dam.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds. 't
Hooft;
Pauluskerk 10 ds. De Gelder, 7 ds. 't
Hooft,
Geref. Kerk: 10 ds. v. Loenen, Leider
dorp, 7 ds. Rang.
Geref. K. Vrijg.: 10.30 en 4.30 ds. De Put-
Ned. Geref. Kerk (Salvatori): 10.45 ds.
De Lange, 7 ds. De Jong, Alphen.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 4.30 ds. v. Dij-
Geref. Gem.: 10 en 4 ds. Hakkenberg.
Rk Kerk: Agathakerk zat. 7, zo. 10 en
11.30;
Poelpolder zat. 7, zo. 9 en 11.30;
Mariakerk zat. 7. zo. 8.30. 10 en 11.45;
Engelbew zat. 7, zo. 9.30. 10.30 cn 5.45.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 dienst,
6.30 ds. Schalk.
Geref. Kerk 9.30 ds. Veenstra, Leiden, 5
avondgebed.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds. v. Zon
neveld, Doornspijk, ha.
Remonstr. Gem.: 10 ds. Duinker.
Evang. gemeente (Kruispunt, Kennedy-
laan): 9.30.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 kand.
Boer, 6.30 ds. De Korte.
Geref Kerk: 9,30 hr. De Bruin, gezins-
dienst, 7 ds. Elderman.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 en 7
ds. Goverts.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Bergsma, 6.30 ds.
Wijngaarden.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 4.30 ds. Visser.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10 en 11.15.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Geuze,
7 kand. Hulsman, Zeist.
Geref. Kerk (W. Verlaat): 9.30 en 7 ds.
Den Braber, Vries.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Voorstr-
.(Binnen) 10 ds. v.d. Lee, ha, 5 ds. De
Jong, Leiden, 7 ds. Korenhoff;
Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Keuning; Buurt
kerk (geref.) 7 ds. Keuning; Sole Mio 9
ds. v.d. Lee;
De Rank (Golfbaan) 10 hr. Visser
Geref. Kerk. Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Ko
renhoff, gez. jeugddienst, 7 ds. Keu
ning;
Vinkenl. (Binnen) 9.30 ds. Kuiper;
Stichtingskerk 11 ds. Kuiper. Zie ook
herv. gem.
Rk Kerk: Zee zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Binnen zat. 7, zo. 8, 10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10 ds.
v. Niel;
De Zilk 10 hr. De Vries, Heemstede.
Rk Kerk: Victork. zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Jozefk. zat. 7, zo. 9 en 10.30;
De Zilk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
OEGSTGEEST: Herv Gem. Groene of
Will.kerk 10 ds. Kooman, oecum.
Pauluskerk 10 ds. Da Costa;
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds.
Sterringa, 7 ds. Kooman.
Geref. Kerk 10 dr. D. Bakker, zie ook
herv. gem.
Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr. Schilder
school): 8.45 ds. De Putter, 4.30 ds. v.
Breemen, Balkbrug.
Ned. Geref. Kerk (Gcm.centrum): 8.45
en 4 ds. De Lange, 8 zondagavondge
sprek ('Als christen de dienst in').
Van Wijckerslooth: 4 ds. Kuiper, Noord-
wyk.
Endegeest: 10 pater Boshouwers
Volle-cvangeliegem. (Gem.centrum): 4.
Rk Kerk: Will.kerk zat. 7, zo. 9 en 10.30
OUD-ADE: Rk Kerk zat. 7. zo. 8.30 en
10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 hr. Krispijn, Scheve-
ningen. Zie ook geref. kerk.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Jaspers Focks, 6.30
ds. Moll, Alphen, jeugddienst.
Remonstr. Gem.: geen dienst.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 en 11;
Petrus-B. zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE Herv. Gem. 9.30
mevr. ds. Terlouw-Sterk, 7 ds. v.d.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 leesdienst, 2.15
ds. Bouw.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentius-
kerk 9.30 ds. Smaling, 5 ds. Holst,
Naaldwijk;
Bethelkerk 9.30 ds. v.d. Velden, Woer-
Geref. Kerk: Petrak. 9.30 ds. Snel, 5 ds.
Baayen;
Imm.kerk 9 en 10.30 ds. Cziria, 5 ds. Wel
bedacht;
Mar.kerk 9.30 ds. Baayen, 5 ds. Cziria.
Geref. Kerk Vrijg.: 10 ds. Houtman, 5.15
ds. Grutter.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. v. Sorge.
Evang. Christengem. (aula mavo): 10.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.30.
RIJPWETERING; Rk Kerk zat. 7. zo. 9
en 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem 9 en 10.30
ds. Germans, zie ook geref kerk.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Baas, 7 ds. Ferwer-
da.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 ds. Biesma,
H.gom, wo. 23 mei 7.30 bevestiging en
intrede kand. Aarnoudse in geref.
Ned. Prot. Bond (Jul.laan 17): 10.30
mevr. Broström.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9.30 en 11.
TER AAR: Herv Gem 9.30 ds. Klein
Kranenburg, 6.30 ds. Streefland, Nij-
kerk.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Broer, 6.30 ds. Aal-
ders.
Rk Kerk: Aardam zo. 9 en 12;
kerk Langeraar zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 prof.
dr. v.d. Beek, 6.30 kand. Middelkoop,
Dordrecht.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Elgersma, Noord-
wijk, 6.30 ds. De Zwart, V.schoten.
Geref. K Vryg 8.45 ds Heida, 3 ds
Geelhoed.
VOORHOUT: Herv. Gem. 10 ds. C. J. de
Jong.
Rk Kerk zat 7. zo. 9. 10.30 en 11.45
VOORSCHOTEN Herv Gem. Dorps
kerk 10 ds. v.d. Schoot;
De Ontmoeting (Noordhofland) 9.30 ds.
De Zwart,
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 ds. Ver-
heule. Zie ook geref. kerk.
•Herv. evang, op geref. grondslag (aula
Lucas-college, Beeth.laan): 9.30 ds.
Kunz, Dordrecht, 7 ds. Vroeginde-
wey, Eemnes.
Geref. Kerk: 9.30 ds. De Zeeuw, 7 ds.
v.d. Schoot.
Geref K. Vrijg. (Bachlaan): 10.15 en 3.30
ds. Boxman.
Rk Kerk: Laur.kerk zat. 7. zo. 11.30;
M. Godskerk zat. 7, zo. 10.
WADDINXVEEN Herv. Gem. Brugk.
9.30 ds. Maasland, 5 ds. Roetman;
Hoeksteen 9.30 ds. Roetman, 6.30 ds.
Goossen;
Bethelk. 9.30 ds. Goossen, 5 ds. Maas
land;
Imm.kerk 9.30 en 7 ds. Hulst
Geref. Kerk: Kruisk. 9.30 en 5 ds. De
Ontm.kerk 10 prof. mr. Reugebrink,
Remonstr. Gem. 10 mevr. ds. Thieme,
Boskoop.
WARMOND: Herv. Gem. 10 ds. Muis.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 8.30, 10 en 11.30.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10
ds. v. Waasbergen. 4.30 ds. De Graaf,
H.woude, 7 muziekdienst;
Kievietk. 10 ds. Steenstra;
Messiask. 10 dr. v. Bruggen;
Dorpscentrum 9.30 ds. De Reuver. Ca-
pelle a.d. IJssel.
Geref. Kerk: Zijllaan 10 ds. Vos, Eem
nes, 7 ds. Koole, 's Gravenzandc;
Zuid (Bloemcamplaan) 10 dr. v.d.
Kamp.
Ned. Prot. Bond (Kerkdam): 10.30 ds.
Friederich.
WOUBRUGGE: Herv Gem. 9 30 dr. v.d
Velden, Utrecht, 6.30 ds. Driebergen,
Katwijk aan Zee.
Geref. Kerk; 9.30 ds. Aalders, 6.30 ds.
Buikema.
Ned Prot. Bond (De Wijk): buitendag.
Rk Kerk: zat. 7, zo 10.
ZEVENHOVEN. Herv Gem. 9 30 ds
Nicolai, Nieuwendyk, ha, 7 ds. Geuze,
Noorden, ha.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Jeroense, Hoofd
dorp, 7 ds. Veltrop, Vianen.
ZOETERWOUDE Herv. Gem. 10 ds.
Wolthaus
Rk Kerk: St. Jan zat. 7.30. zo. 9.30;
Chr. Dienaark. zat. 7, zo. 10;
H. Rijndijk zat. 7, zo. 9 30 cn 11.
ZWAMMERDAM Herv. Gem 9 30 ds
Pettinga, Utrecht. 6 30 ds. Bogers
Geref, Kerk: 9.30 ds. Buikema, 6.30 ds
Broer.
Remonstr. Gem 10 drs. J. F. Goud.
