Groeiend overschot predikanten
c
Bijbelbeschouwing bepalend voor mening over Iwmojilie
Weinig doorstroming in Hervormde Kerk
ZATERDAG 14 APRIL 1984
Geestelijk leven
(Van een medewerker)
Wanneer de belangstelling om theologie te studeren en
predikant te worden de komende jaren op het huidige
peil blijft, krijgt de Nederlandse Hervormde Kerk van
1986 af te maken met een groeiend overschot aan domi
nees. Op dit moment is deze Kerk namelijk in snel tempo
bezig van haar hardnekkige predikantsvacatures af te
komen. Het probleem is alleen dat de verhouding tussen
vraag en aanbod van geschoolde theologen van regio tot
regio en van modaliteit tot modaliteit sterk verschillend
In de naoorlogse periode is het niet
eerder voorgekomen dat de Her
vormde Kerk zo goed in haar
predikanten zat als op dit mo
ment. Jaarlijks leggen zo'n 75
80 theologiestudenten hun ker
kelijk examen met goed gevolg
af waardoor zij beroepbaar wor
den. Het gemiddelde aantal vaca
tures dat ontstaat door emeritaat
en overlijden schommelt rond de
45 a 50. Er verdwijnen jaarlijks
zo'n dertig moeilijk vervulbare
vacatures. De Hervormde Kerk
had begin '82 zo'n driehonderd
vacatures waarvan er tweehon
derd nooit vervuld zullen wor
den wegens de geringe omvang
van de betrokken gemeente en
het nijpende geldgebrek. Eind
volgend jaar is de kerk dan door
de structurele vacatures heen.
Deze gegevens zijn afkomstig van
ds. G. Pettinga, secretaris van de
hervormde commissie voor het
beroepingswerk. Deze commis
sie heeft berekend dat de Her
vormde Kerk na 1985 nog slechts
ongeveer vijftig nieuwe predi
kanten per jaar nodig heeft.
Daarbij is niet alleen rekening
gehouden met emeritering en
overlijden, maar ook met het feit
dat het aantal predikantsplaat
sen de laatste jaren een geleide
lijk teruggang te zien geeft.
Klopt de prognose van de beroe
pingscommissie en blijft de
stroom nieuwe predikanten in
derdaad rond de 75 per jaar
schommelen, dan zijn in 1986 de
eerste werkloze dominees te ver
wachten. Het probleem doet zich
daarbij voor dat de Hervormde
Kerk met sterke regionale ver
schillen en modaliteitsverschil-
len te kampen heeft. Zo is het
overschot van predikanten in de
sector van de Gereformeerde
Bond nu al te merken.
Wachten
Ir. Jan van der Graaf, secretaris
van de Bond, rekende ons voor
dat er zo'n 425 a 450 predikants
plaatsen zijn die doorgaans door
„Bonders" worden bezet. Jaar
lijks ontstaan daar vijftien tot
twintig vacatures. Het aanbod
van nieuwe predikanten ligt ech
ter al jaren een stuk hoger. „Wan
neer wij een keer per jaar als be
stuur een ontmoetingsdag heb
ben met studenten uit de sector
van de Gereformeerde Bond,
dan komen daar gemiddeld 160
jongeren. Niet alleen uit Utrecht,
maar ook uit Leiden en in minde
re mate uit Groningen. Vroeger
kon een kandidaat uit onze krin
gen nog wel eens kiezen uit twin
tig beroepen. Tegenwoordig zijn
twee beroepen heel bijzonder.
Wie meteen een beroep krijgt,
mag zich in de handen knijpen,
de meesten moeten wachten op
een gemeente".
Vastigheid
Ds. Zuidersma
predikanten zoeken r
heid
r vastig-
Degenen die niet werkloos willen
afwachten, zoeken volgens de
heer Van der Graaf voor een deel
hun toevlucht tot een functie in
het onderwijs of geestelijke ver
zorging in krijgsmacht, gezond
heidszorg en dergelijke. Ook
gaan er wel predikanten naar het
buitenland. Er is echter ook een
categorie die genoegen neemt
met een beroep naar een ge
meente die niet als „Bonds" be
kendstaat.
Doet de Gereformeerde Bond
iets aan het predikantenover
schot?
Van der Graaf: „Je staat er vrij
machteloos tegenover. We heb
ben er wel bij de gemeenten op
aangedrongen om nieuwe predi
kantsplaatsen te scheppen. Er
zijn nogal wat oudere predikan
ten die overbelast zijn. Waarom
zouden we niet proberen om het
werk wat meer te verdelen?
Voorwaarde is natuurlijk wel dat
de gemeenten het geld ervoor
kunnen opbrengen".
De Commissie voor het Beroe
pingswerk stuit iedere keer weer
op het probleem dat er weinig
doorstroming is. „Predikanten
blijven langer in de gemeente
hangen dan vroeger", is de in
druk van ds. Heino Zuidersma,
oud-scriba van de Friese Pro
vinciale Kerkvergadering en nog
altijd lid van de Commissie voor
het Beroepingswerk. „Vroeger
ging je als predikant nog wel
eens verkassen omdat je in een
grotere gemeente in een andere
traktementsklasse kwam. Tegen
woordig zijn de verschillen min
der groot. Ook predikanten zoe
ken meer vastigheid. Echtgenoot
of echtgenote en kinderen stel
len ook hun eisen".
Ds. Pettinga heeft overigens de er
varing dat de doorstroming weer
op gang komt wanneer het aantal
vacatures afneemt.
De Bond van Nederlandse predi
kanten ziet nog geen reden om
alarm te slaan over het dreigende
predikantenoverschot. Secreta
ris ds. C. Blomaard vertelde, dat
de verhouding tussen vraag en
aanbod altijd aan schommeling
onderhevig is geweest. Hij heeft
zelf als jong predikant ook een
periode beleefd waarin je nauwe
lijks aan de bak kwam. „Het is
net als met een file. Voor je het
weet zit de boel verstopt, maar
de file is even plotseling ook
weer opgelost".
Behalve de toenemende belang
stelling voor de studie theologie
zijn er volgens ds. Blomaard an
dere factoren te bedenken die
het dreigende pedikantenover-
schot veroorzaken. Om te begin
nen is de studieduur verkort en
zijn er meer studenten dan vroe
ger die zo snel mogelijk aan het
werk willen. De uitwijkmogelijk
heden naar allerlei bijzondere
vormen van pastoraat worden
minder door de bezuinigingen
van de overheid op geestelijke
verzorging in ziekenhuis, inrich
ting, gevangenis en krijgsmacht.
Vrouwen
Verder speelt de toeneming van
vrouwelijke predikanten een be
langrijke rol. Op dit moment is
nog geen vier procent van de ge
meentepredikanten in de Her
vormde Kerk vrouw. Dat percen
tage zal vermoedelijk de komen
de jaren sterk stijgen, vooral
dank zij het feit dat er meer part
time predikantsplaatsen komen.
Ook het aantal mensen dat op late
re leeftijd of na een andere studie
alsnog aan theologie begint, is
toegenomen. De zaterdagoplei
ding in Utrecht telt maar liefst
210 studenten en ook de cateche-
tenopleidingen en mo—institu
ten zitten aardig vol.
Dat de hervormde synode deson
danks besloot een nieuwe studie
theologie op mo-niveau te lan
ceren, met de mogelijkheid om
door te stromen naar de universi
taire studie, heeft bij een aantal
direct betrokkenen twijfel opge
roepen. De synode kijkt alleen
naar de studiebehoefte en niet
naar de vraagkant, vond met na
me de Commissie Theologische
Wetenschappelijke Opleiding,
een adviesorgaan van de synode.
Het verweer van de voorstanders
van de nieuwe studie, die overi
gens de bestaande catechetenop-
leidingen moet vervangen, is dat
er werk genoeg is in de kerken
voor goed geschoolde theologen.
Weliswaar geen betaald werk,
maar wel op vrijwilligersniveau.
Er is trouwen nog een lichtpuntje.
Over niet al te lange tijd krijgen
hervormde predikanten de mo
gelijkheid om vervroegd uit te
treden. Deze VUT-regeling zal
zonder twijfel enige ruimte
scheppen, hoewel het effect na
tuurlijk slechts van tijdelijke
aard is.
Van der Graafvrij machteloos
Extra inspanningen zijn nodig
voor de opbouw van een Europe
se Gemeenschap, die meer secto
ren omvat dan die van de econo
mie. Tot deze inspanningen heeft
de conferentie van bisschoppen
van EG-landen opgeroepen-
.„Doel moet zijn een Europa van
Kerkelijk onderzoek-in Noord-Nederland
De wijze van bijbelbeschouwing
en bijbelgebruik is bij uitstek be
palend voor de verschillende
standpunten over homofilie.
Vooral de bijbelbeschouwing
waarbij de bijbel het enige
richtsnoer is voor het denken en
handelen, leidt tot een principië
le afwijzing van homofilie. Een
dergelijke beschouwing komt
aanzienlijk meer voor in gerefor
meerde dan in rooms-katholieke
kring, hetgeen zich laat verkla
ren uit de verschillende denktra
dities.
Dit zijn een paar conclusies uit het
rapport "Homofilie, binnen de
kerken bekeken", dat de resulta
ten weergeeft van een enquête
onder pastores en kerkbesturen
in Groningen, Friesland en Dren
te.
De enquête is gehouden door de
interkerkelijke werkgroep Se-
xualiteit en Relatievormen in de
drie noordelijke provincies.
Daarin participeren kerkelijke
instanties als het hervormde, ge
reformeerde en rooms-kathoüe-
ke maatschappelijk activerings-
werk en de diocesane werkgroep
Kerk in de Samenleving van het
bisdom Groningen en niet-ker-
kelijke instanties als de Ouder
werkgroep van het COC en de
werkgroep Ouders van Homofie
le Kinderen Drente.
De enquête werd verzonden aan
1875 hervormde, gereformeerde,
doopsgezinde en rooms-katho-
lieke pastores en kerke- en paro
chieraadsleden. Er werden 491
enquêteformulieren teruggezon
den, waarvan er 33 niet bruik
baar waren.
Homofiele pastor
Pastores blijken minder moeite te
hebben met de aanstelling van
een homofiele collega dan kerke-
en parochieraadsleden. Van de
doopsgezinde pastores bijvoor
beeld was er niet één tegen, van
de doopsgezinde kerkeraden 5
procent. Bij de hervormden was
11 procent van de pastores tegen
en 25 procent van de kerkeraads-
leden, bij de rooms-katholieken
20 procent van de pastores en 27
procent van de parochieraadsle
den en bij de gereformeerden 22
procent van de pastores en maar
liefst 67 procent van de kerke-
raadsleden.
Op de vraag of men homofilie be
schouwde als lichtzinnig, zondig,
als een ziekte of als een verkeer
de gewoonte, antwoordde van de
doopsgezinde pastores er niet
één van de doopsgezinde kerke-
raadsleden 5 procent bevesti
gend. Bij de rooms-katholieken
was 7 procent van de pastores en
7 procent van de parochieraads
leden die mening toegedaan, bij
de hervormden 10 procent van
de pastores en 23 procent van de
kerkeraadsleden, bij de gerefor
meerden 16 procent van de pas
tores en 34 procent van de kerke
raadsleden.
Meningsvorming
Gevraagd werd ook hoe men aan
een bepaalde mening kwam.
Van de rooms-katholieken bleek
geen enkele pastor en geen enkel
parochieraadslid zich te baseren
op kerkelijke uitspraken. Van de
pastores gaat 52 procent af op het
gezonde verstand en 23 procent
op gesprekken met homofielen.
Van de parochieraadsleden is dat
61 en 8 procent.
De doopsgezinde pastores gaan
voor 37 procent af op gesprekken
met homofielen, voor 27 procent
op de bijbel en voor 18 procent
op het gezonde verstand. Van de
kerkeraadsleden daarentegen
gaat er niet één af op gesprekken
met homofielen, 16 procent gaat
af op de bijbel en 72 procent op
het gezonde verstand.
Van de hervormde pastores ba
seert 25 procent zich op gesprek
ken met homofielen (kerkeraads
leden 15 procent), 19 procent op
literatuur, radio en tv (kerkeraad
23 procent), eveneens 19 procent
op de bijbel (kerkeraadsleden 15
procent) en 18 procent op het ge
zonde verstand (kerkeraadsle
den 30 procent).
De gereformeerde pastores base-
i zich voor 26 procent op ge
sprekken met homofielen (ker
keraadsleden 4 procent), voor 24
procent op de bijbel (kerkeraads
leden 41 procent), voor 18 pro
cent op het gezonde verstand
(kerkeraadsleden 27 procent) en
voor 13 procent op literatuur, ra
dio en tv (kerkeraadsleden 15
procent).
Degenen die zich op kerkelijke uit
spraken baseren, zijn verre in de
minderheid. Bij de hervormden
is dat 6 procent van de pastores
en 5 procent van de kerkeraads
leden, bij de gereformeerden 10
procent van de pastores en 9 pro
cent van de kerkeraadsleden.
Bijbelgebruik
Uit het onderzoek is gebleken dat
de wijze van bijbelgebruik bepa
lend is voor het feit of men ho
mofilie al of niet afwijst. Van be
lang is ook of men weieens met
homofielen in aanraking komt.
Van de pastores en kerkeraadsle
den blijkt dat bij 41 procent nim
mer het geval te zijn.
Wie regelmatig contact heeft met
homofielen, heeft minder be
zwaar tegen een homofiele pas
tor en vindt homofilie minder
vaak zondig, een verkeerde ge
woonte of een ziekte. Van dege
nen die deze mening wél zijn toe
gedaan, baseert een groot deel
zich op de bijbel, evenals van de
genen die een homofiele pastor
afwijzen.
In het rapport wordt hierover ge
zegd: "Wil men een verkeerd bij
belgebruik bij de kwestie homo
filie corrigeren, dan zal men het
bijbelgebruik in het algemeen
aan de orde moeten stellen.
Naast een onderzoek over de
toenmalige bedoeling van de au
teur moeten we ons de vraag stel
len hoe we in onze andere cultu
rele situatie met deze bijbelse
zienswijzen en keuzen verder
kunnen. In deze benadering
gaan christenen soms ver uiteen,
naarmate men meer of minder
gewicht hecht aan hedendaagse
verworvenheden van bijbels tek
stonderzoek en moderne theolo
gische interpretatie".
van de volkeren,
een Europa waarin ieder mens
en elk samenlevingsverband in
de eigen waarde worden gela
ten", aldus de bisschoppen in
een herderlijk schrijven onder de
titel: „Europa, waarheen?" Zij
hebben hun verklaring uitgege
ven met het oog op de verkiezin
gen voor het Europese parle
ment, die in juni worden gehou
den. In een Europa, zoals dat de
bisschoppen voor ogen staat, zou
ook plaats moeten zijn voor emi
granten en vluchtelingen, terwijl
zo'n Gemeenschap de Derde We
reld als „echte partner" zou moe
ten beschouwen.
Beroepen. Nederlands hervormde
kerk: beroepen te Bleskensgraaf:
dr. A. van Brummelen, Huizen;
beroepen te Numansdorp: J.
Kortleve, Hellendoorn; beroepen
te Veen: G. Mulder, Hasselt. Be
dankt voor 's-Gravenhage (wijk-
gemeente 6, nieuwe predikants
plaats): A. Alblas, Amsterdam-
Watergraafsmeer. Aangenomen
naar Oosterland en Ouwerkerk:
W. Vijfvinkel, zendingspredikant
Oegstgeest. Beroepbaar per 24
april: M. J. Middelkoop, Hugo de
Grootlaan 19, 3314 AE Dor
drecht. Gereformeerde gemeen
ten: Beroepen te Moerkapelle: D.
Rietdijk, Middelburg. Bedankt
voor Dronten: K. Folkersma,
Rouveen; bedankt voor Gor-
kum: J. J. van Ekkeveld Zeist.
ADVERTENTIE
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Meyers; 11.45 oec. studentendienst.
Marekerk 10 ds. De Jong; 5 dr. Meijers.
Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds. Kra
mer en ds. Koolstra.
Oecumenische geloofsgemeenschap De
Regenboog (Merenwyk) 9.30 ds. Van
Leeuwen; 11.15 ds. Van Leeuwen en
past. Van Well.
Bethlehemk. (Driftstr.) 10 .ds. Panne-
koek.
Bevrijdingsk. (Montgomerystr.) 9 ds.
Jansen; 10.30 ds. Rietveld; 5 ds. Jan-
Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds. De Mey-
Meulendijk.
Waalse kerk (Breestr.) 10.30 past. Ribs,
jeugdkapel Vredeskerk 10 dienst,
jeugdkapel Bevrijdingskerk 10.30 hr.
Faas.
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15 ds.
Hemmes.
Diakonessenhuis elke zat. 10.30 rk.
dienst; zo. 10.30 ds. Damsma.
Endegeest: zie Oegstgeest.
Geref. Kerk: Zuiderk. (Lammen-
schansw.), zie Vredeskerk; 4 leerhuis;
5 avondgebed dr. Vlijm.
Vredeskerk (Burggrav. laan) 10 da. De
Meij.
Petrak. (Surinamestr.) 10 ds. Horten-
Oude Vest 10 ds. v.d. Velden.
Maranathak. (L. Morsw.) zie herv. gem.;
Bevrijdingsk. (Montgomerystr.) 9 ds.
Jansen; 10.30 ds. Bakker; 5 ds. Jan
bejaardenhuis Groenhoven 10 hr. Hak
ker.
Merenwijk: zie herv. gem.
wijk Stevenshof, gebouwtje 'Dijkhof
(Rijndijk): 10 kand. Verwey.
Dovendienst Petrakerk (Surinamestr.)
10.30 hr. Terpstra.
Geref. K. Vrijg. (Aula de Vlietschans,
Apollolaan):
Chr. Geref. K. (Steenschuur): 10 en 5
drs. Den Hartog.
Geref. Gem. (N. Rijn): 10 en 4.30 ds.
belstudie, 10.45 predikdienst ds. Ros- Leger des H. (Com. de Vlamingstr.): 10
Christian Science (Steensch. 6): 10.30.
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl.): 9.30, 10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel): 10
dienst.
Rooms-Kath. K.: Haagweg zat. 7; zo. 9
Geref. Gem. in Ned. (Bethl.kerk
Driftstr.): 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.):
10.15 ds. Mostert.
Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.): 10.30 da. De Clercq
m.m.v. een koor.
Baptistengem. (O. Rijn 3): 10 ds. Bos
veld.
Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3):
v.singel 21): 5 nam. hr. De Leeuw.
Evangeliecentrum (Zijlsingel 2): zondag
10 hr. Zijlstra; dinsdag 17/4 8 nam. ge
bedsdienst.
Pinkstergem. (O. Vest 13): 10 hr. Rie-
kerk.
Leger des Heils (Hooigr.): 10 heiligings-
samenk., 7.30 verlossingssam.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rynd. 24); 9.30
10.45.
Herensingel zat. 7; zo. 9.30 en 11.
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7; zo.
9.30 en 11.30.
Steenschuur zat. 7; zo. 8.30; 10; 11.30; 6
en 7 (lof).
Boshuizerkade zat. 7; zo. 9.30 en 11.
Lammenschansweg zat. 7; zo. 9.30 en 11.
Haarl.straat zat. 7; zo. 9.30; 10.45 en
12.15.
Merenwijk: zie herv. gem.
H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 ds. Berg-
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. Van Driel; 7 hr. Stam (Nieuw
koop).
Geref. Kerk: 10 en 6.30 ds. Modderaar
(H.A.).
Chr. Geref. Kerk: 9.30 dienst; 5 ds. Kok
(Bunschoten).
Rk Kerk: zat. 7; zo. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 10 ds. De Jonge; 6.30 ds.
v.d. Velden (Doom).
Kruiskerk 10 ds. v. Waarde (Hoofddorp).
Opstandingskerk 10 prof. Berkhof (Lei
den); 6.30 ds. Van Driel (Aarlander-
Salvatorikerk zat. 19 uur avondgebed.
Goede Herderkerk (Ten Harmsenstr.) 10
ds. Brombacher; 6.30 ds. Moll (leer-
dienst).
De Bron 9.30 ds. Nieuwenhuis; 10.15 ds.
Moll; 6.30 ds. Nieuwenhuis (leer-
dienst).
Ashram 10 ds. Mulder.
Driehoorne (Uranusstraat) 19 interk.
dienst ds. Mulder.
Oudshoornsekerk 10 ds. Stenfert Kroe-
se (Bilthoven); 10 oppasdienst.
Sionskerk (Planetensingel) 9.30 en 6.30
ds. Ouwendijk.
Geref. Kerk: Maranathakerk 10 ds. Van
Harmeien (Hilversum); 6.30 ds. Stolk.
Salvatorikerk 10 ds. Stolk; 6.30 ds. De
Vries (Ede).
Zie verder herv. gemeente.
Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.):
9.30 ds. De Jong; 4.30 drs. Biewenga
(Zoetermeer).
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 4.30 ds. Van
Leeuwen.
Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240): 9.30 en
4; woensdag 18/4 7.15 ds. Kamp.
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1): 10 en 6.30
ds. Koekkoek.
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62): 10 ds. W. Veenstra; 6.30 ds. A. v.d.
Berg.
Volle-evang.gem. ('De Ark', Pr. Hen-
drikstr. 54): hr. Bronsveld.
Pinkstergem. (school Batenstein 16): 10
1 6.30.
Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36): geen dienst.
Rk Kerk: Bonifaciusk. zat. 19; zo. 9.45
en 11.30.
Piusk. zat. 19; zo. 9 en 10.30.
De Bron zat. 19; zo. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Abma (Gouda); 6 ds. Exalto.
Geref. Gem. 9.30 en 6 ds. Vogelaar.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps-
kerk 10 ds. v.d. Hoef; 6.30 ds. Wieman.
Salv.kerk 10 ds. Richter; 6.30 ds. v.d.
Hoef.
Bethl.kerk 10 dr. Balke (Den Ham); 6.30
dr. Haitsma (Boskoop).
Geref. Kerk: 10 ds. v.d. Berg met ds. El-
derman (belijdenis); 6.30 ds. Bakker
(Amstelveen).
Evang.-Luth. Gem.: 10.30 ds. Tielke-
meijer (Reeuwijk).
Rk Kerk: zat. 7; zo. 9 en 10.30.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. Vlasblom; 6.30 ds. Lapré (Koude
kerk).
De Stek 9.30 ds. Haitsma.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Van 't Hoff; 5 ds.
Meijer (Ouderkerk a.d. IJssel).
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. Ribbers.
Geref. Gem.: 9.30 en 6 ds. v. Eckeveld.
Rk Kerk: zat. 5.30 De Stek; 7 kerk; zo.
9.30 en 11.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 ds.
De Graaf; 6.30 ds. Harteveld (Rotter-
Geref. Kerk: 10 hr. Brouwer (Katwijk); 5
ds. Noordam.
Rk Kerk: dorp zat. 7; zo. 9.30 en 11.30.
Anker zat. 7; zo. 8.45 en 11.15.
Rijndijk zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 ds. Roth-
Geref. Kerk: 10 ds. Lootsma; 5 ds. Kris
pijn.
Hoeksteen 10 ds. Lootsma (gemeensch.
dienst); 5 ds. Krispijn.(kinderdienst).
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 ds. Biesma.
Rk Kerk: Mart. zat. 7; zo. 9 en 11.
Jozefk. zat. 7; zo. 10 en 11.30.
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. Groe
nendijk (Scheveningen).
Rk Kerk: zat. 7; zo. 10.
DE KAAG: Herv. Gem. 10 ds. Muis
(Warmond).
Smaling (Rijnsburg).
Ontm.kerk 10 ds. Gebraad; 6.30 ds. Van
Niel (Rijnsburg).
De Wiek 10 ds. v. Breevoort (interker-
kel. evangelisatiedienst).
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk
(aula P. Groen-college): zie Katwijk
aan Zee.
Geref. Kerk: Open Hofkerk 9.30 ds.
Brouwer (Den Haag); 5 ds. v.d. Horst.
Rk Kerk: zat. 7; zo. 9.30 en 11.15.
Kerk 10 ds. Vroegindeweij; 6 ds.
Schuurman.
O. Kerk 10 ds. Driebergen; 6 ds. van
Sliedregt.
Ichthusk. 10 ds. Van Roon; 5 ds. De
Jong.
Pniëlk. 9.30 ds. De Jong; 6 ds. Drieber
gen.
aula Bestevaer-mavo (Rynsoever) 10 ds.
Schuurman.
Overduin 2.15 ds. v.d. Beid.
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk
(aula P. Groen-college): 10 ds. Achter
berg (Leiden).
Geref. Kerk: Vr.kerk 10 ds. v.d. Horst; 5
ds. v. Breevoort.
Triumfatork. 10 en 5 ds. Koster.
Geref. K. Vrijg.: 10.15 en 3.30 ds. Heida.
Ned. Geref. Kerk: 8.45 ds. Kleingeld (Al
phen a.d. Rijn); 7 ds. Diewenga (Zoe
termeer).
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 ds. Bouw.
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal): 10 en 5
ds. v.d. Belt.
Geref. Gem. (Remisestr.): 10 en 5 lees-
dienst.
Geref. Gem. in Ned. (Louwestr.): 10 en 5
leesdienst.
Volle-evang.gem. ('Tripodia'): 9.45.
Onafh. baptistengemeente (Sluisweg
16): 10 hr. Brussel (Andijk).
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. 10 ds. Lapré; 7 ds. Spanjer
(Voorburg) (in geref. kerk, geza.
dienst).
Geref. Kerk: 10 dr. Bade; 7 ds. Spanjer
(Voorburg). gez. dienst.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpsk. 10 ds. Knorth (H.A.);
6.30 ds. Van Loenen.
Hoofdstr. 10 dr. v.d. Zwaan (Leiden).
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. Van Loe-
Elis.ziekenhuis 9.30 rector Vijftigschild;
Rk Kerk: zat. 7; zo. 9, 10.30 en 12.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Schalk.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Bakker (Amstel
veen); 7 ds. Wattel (Hoofddorp).
Rk Kerk: zat. 7, zo. 7.30; 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds. 't
Hooft.
Pauluskerk 10 en 7 ds. De Gelder.
Geref. Kerk 10 ds. v. Veen (Soest); 7
kand. Van Wallinga (Leiderdorp)
Ned. Geref. Kerk (Salvatori): 10 45 ds.
De Lange (Oegstgeest); 7 ds. v.d. Dus-
sen (Haarlem).
Chr. Geref. Kerk: 10 en 4.30 ds. Van Dij
ken.
Geref. Gem.: 10 en 4 ds. Hakkenberg.
Rk Kerk: Agathakerk zat. 7, zo. 10 en
11.30.
Poelpolder zat. 7; zo. 9 en 11.30.
Mariakerk zat. 7; zo 8.30; 10 en 11.45.
Engelbew. zat. 7; zo. 9.30. 11 en 5.45.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds. v-q.
Kamp (Rijnsaterwoude); 6.30 ds. De
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds. Noteboom.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 dienst; 2.15 ds.
Roos (Utrecht).
Remonstr. Gem.: 10 hr. Pennings.
Evangelische gemeente (Kruispunt,
Kennedylaan 33): 9.30 dienst.
Rk Kerk: zat. 7; zo. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Mo
lenaar; 6.30 ds. De Boo (jeugddienst).
Geref. Kerk: 9.30 ds. Bovenberg (Lei
den); 7 drs. Jaspers Focks (Oude We
tering).
Rk Kerk: zat. 7; zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 en 7
ds. Goverts.
Vesperdiensten 16, 17 en 18 april, 19.30
uur, thema: 'De dienst van het lijden'.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Hoornstra; 6.30 hr.
Vogelaar.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 dienst; 3 ds. Van
Sorge (Rijnsburg).
Rk Kerk: zat. 19; zond. 10 en 11.15.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Geuze;
7 ds. Zoutendijk (Groningen).
Geref. Kerk (W. Verlaat): 9 30 ds. Kat
(Ouderkerk a.d. Amstel); 7 ds. Bloem
kolk (Hilversum).
Rk Kerk: zat. 7; zo. 9 en 10.30.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Voorstr-
.(Binnen) 10 ds. v.d. Lee; 5 ds. Vroe-
gindewey (Katwijk).
Hoofdstr. (Zee) 10 en 5 ds. Keuning
(H.A.).
De Rank (Golfbaan) 10 ds. Van Slie
dregt (Katwijk).
Geref. Kerk: Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Kui
per (H.A.)
Vinkenl. (Binnen) 9.30 ds. Korenhoff; 5
ds. Kuiper (gem. dienst)
Stichtingskerk 11 ds. Slofstra.
Sole Mio 9 hr. Van Herwaarden.
Ned. Prot Bond (aula O.Zeew.) geen
Rk Kerk: Zee zat. 7; zo. 9.30 en 11.
Binnen zat. 7; zo. 8, 10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10 ds.
Kret (Sassenheim).
De Zilk geen dienst.
Rk Kerk: Victork. zat. 7; zo. 9.30 en 11.
Jozefk. zat. 7; zo. 9 en 10.30.
De Zilk zat. 7; zo. 10 en 11.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 10 prof. v.d. Berg.
Pauluskerk 10 ds. Da Costa.
Gemeentecentrum (Lytw.) 10.30 ds.
Bruinsma; 7 ds. Friederich.
Geref. Kerk: 10 ds. Vegter.
Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr. Schilder
school): 8.45 ds. De Putter; 5.15 ds.
Boxman, Ede.
Ned. Geref. Kerk (Gem.centrum): 8.45
ds. De Lange; 4 ds. De Lange met
H.A.
Van Wijckerslooth: 4 ds. Smaling.
Endegeest: 10 pater Boshouwers.
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum): 4.
Rk Kerk: Will.kerk zat. 7; zo. 9 en 10.30.
OUD-ADE: Rk Kerk zat. 7; zo. 8.30 en
10.30.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N. J°nge (Alphen a.d. Ryn).
v.d. Horst (Katwijk) (jeugddienst).
Geref. Kerk: 9.30 Jaspers Focks; 6.30 ds.
v.d. Horst (Katwijk), jeugddienst.
Remonstr. Gem.: 10 dr. Meyering
(Oegstgeest).
Rk Kerk: zat. 7; zo. 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7; zo. 9 en 11..
Petrus-B. zat. 7; zo. 9.30 en 11.30.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 leesdienst; 2.15
ds. Bouw.
(H.A.
Bethelkerk 9.30 ds. Baaven.
Geref. Kerk: Petrak. 9.30 ds. Romein; 5
ds. Snel.
Imm.kerk 9 en 10.30 ds. Cziria; 5 ds.
Baayen.
Mar.kerk 9.30 ds. Snel; 5 ds. Attema-
Roosjen.
Geref. Kerk Vrijg.: 10 en 5.15 ds. Grut-
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. Van Sor
ge.
Evang. Christengem. (aula mavo): 10 ds.
Soer (Drachten).
Rk Kerk: zat. 7; zo. 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en 10.30
ds. Germans; 7 ds Baas (H.A
Geref. Kerk: 9.30 ds. Ferwerda (HA.)., 7
ds. Baas (H.A.).
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 kand. Bos
(Apeldoorn).
Ned. Prot Bond (Jul.laan 17): geen
111.
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 ds. Klein
Kranenburg; 6.30 vic. Kolkert.
Geref Kerk: 9.30 kand. van Wallinga
(Leiderdorp); 6.30 ds. Fernhout (Al
phen a.d. Ryn).
VALKENBURG Herv Gem. 10 ds
Vermeulen; 6.30 ds. Jukema (Berkel
en Roderijs).
Geref. Kerk: 9.30 ds. Oegema; 6.30 ds.
A.J. Damsma (Rijnsburg).
VOORHOUT: Herv. Gem. 10 ds. De
Jong.
Rk Kerk: zat. 7; zo. 9, 10.30 en 11.45.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. Kooman (Oegstgeest).
De Ontmoeting (Noordhofland) 9.30 ds.
v.d. Schoot.
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 ds.
Lentz.
Herv. evang. op geref. grondslag (aula
Lucas-college. Beetn.laan): y.3U ds.
Verwelius (Veenendaal); 4.30 ds.
Trouwborst (Heilouw).
Geref. Kerk: 9.30 ds. De Zwart; 7 ds.
Mackaay (Leiden).
Aulagemeenschap Noordhofland: 10.30
gebeds- en gespreksdienst.
Rk Kerk: Laur.kerk zat. 7; zo. 10.30.
M. Godskerk zat. 7; zo. 10.
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk.
9.30 ds. Maasland; 5 ds. Roetman.
Hoeksteen 9.30 ds. Roetman; 6.30 ds.
Goossen.
Bethelk. 9.30 ds. Goossen; 5 ds. Zouten
dijk (Groningen).
Imm.kerk 9.30 en 7 ds. Hulst.
Geref. Kerk Kruisk. 9.30 ds. De Moor; 5
ds. Bade (Koudekerk a.d. Ryn).
Ontm.kerk 11.45 prof. mr. Reugebrink
(Leiderdorp).
Remonstr. Gem. geen dienst
Rk Kerk: Victork. zat. 19; zo. 9.30.
Ontm.kerk zat 19; zo. 11.45.
WARMOND: Herv. Gem. 10 ds. Blom
(Oegstgeest).
Rk Kerk: zat. 7; zo. 8.30, 10 en 11.30.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10
ds. Steenstra; 4.30 ds. Wolters, 7 mu
ziekdienst
Kievietk. 10 dr. Van Bruggen.
Messiask. 10 ds. Van Waasbergen.
Dorpscentrum 9.30 ds. Van Trigt (Aalst).
Geref. Kerk: Zyllaan 10 mevr. ds. Atte-
ma-Roosjen (Nieuwerbrug) (H.A.);
4.30 ds. Versluys (Maassluis) (H.A.).
Zuid (Bloemcamplaan) 10 dr. v.d.
Kamp.
Ned. Prot Bond (Kerkdam): 10.30 ds.
Wemer (Palmzondag).
Rk Kerk: Will. zat. 7; zo. 9.30; 11.
Jozefk. zat. 7; zo. 9.30; 11.
G. Herderk. zat. 5, zo. 9 en 11.
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 ds.
Koelewyn; 6.30 ds. Vlasblom (Bos
koop).
Geref. Kerk: 9.30 ds. De Zeeuw (Voor
schoten); 6.30 ds v.d. Bos (Gouda).
Ned. Prot Bond (De Wyk): 7 ds. v.d.
Poel (Parys).
Rk Kerk:
10.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 hr.
Dry ver (Voorschoten).
Geref. Kerk: 9 30 kand. Karstens (Lei
den); 7 ds. Veltrop (Vianen).
Rk Kerk:
7. z
i 10.45.
ZOETERWOUDE Herv. Gem. geen op
gave ontvangen.
Rk Kerk: St. Jan zo. 9.30, 11.
Chr. Dienaark. zat. 7; zo. 10.
H. Rijndijk zat 7; zo. 10 en 1130.
ZWAMMERDAM: Herv. Gem 10 ds
Waardenburg (Rotterdam); 6.30 ds.
Koelewyn (Woubrugge)
Geref. Kerk 10 drs. Buikema (belijde-
msdienst): 6.30 drs. Buikema.
Remonstr. Gem.: geen dienst.
