Middenschool nieuwe stijl niet te stuiten Religieuzen: vaagheid rond pausbezoek Gemoederen blijven verhit, maar de trein rijdt verder VRIJDAG 13 APRIL 1984 Dinsdagavond keek ik naar Sonja op Nederland 1. Op het toestel daarboven, dat zonder geluid aan stond, zag ik op het journaal van half elf opeens iets ongewoons. Een vliegveld. Militairen. Doodkisten. Opeens een witte auto die op volle snelheid kwam aanrijden. Paniek. Uiteenstuivende mensen. Schoten. Een man die uit de auto werd ge haald- Ik wachtte op het laatste journaal op Nederland 1, maar uitgerekend dit onderdeel bleek in dit kortere journaal eruit gehaald te zijn. In het journaal van 8 uur op Neder land. 1 had het nog niet gezeten. De eentoestelbezilters. die naar Sonja hadden gekeken, hadden het dus nooit kunnen zien! Ik was daar verbaasd over. Nu was er eens iets dramatisch, 'typisch te levisie', en nu was het uit het laat ste journaal geknipt! Wel een foto van minister Van Aardenne, ook een vorm van drama. Ik heb mis schien geen verstand van televisie, maar deze dramatische beelden zou ik, als ik het voor het zeggen had gehad, toch ten koste van alles in het laatste journaal hebben la ten zitten! Ik wou niet wachten tot de kranten van morgen en belde het journaal op om te horen wat ik wel gezien maar niet gehoord had. Ze vertel den me dat op het vliegveld van Toulouse een broer van een gesneu velde Franse militair op de minis ter van defensie was ingereden, en dat hij daarbij beschoten was en gewond was geraakt. Wat een veelkantig drama! Ty pisch iets om maar één keer op Ne derland 2 te laten zien als iedereen naar Nederland 1 zit te kijken! De volgende dag kocht ik wat Franse kranten, en in Le Figaro vond ik een uitgebreid verslag van de ge beurtenis. Negen kisten met omge komen militairen werden, in het bijzijn van de familie, op het vlieg veld uitgeladen. Onder de aanwe zigen minister van defensie Char les Hernu en opperbevelhebber van het lager Jannou Lacaze. Opeens wordt de stilte doorbroken door ie mand die roept: 'On te fera la peau!' Het is moeilijk te vertalen. 'Ik help je om zeep!' 'Jij gaat er ook aan, vader!' Iedereen deed net of hij het niet hoorde. Het dreigement werd geuit door de 26-jarige Lionel Réhal, wiens 19-jarige broer Laurent tot de gesneuvelden behoorde. De fa milie Réhal, wonend in Toulouse zelf, was bijna compleet aanwezig op het vliegveld: moeder, zeven zo nen, twee dochters. Een van die zo nen, de benjamin, lag in een lijk kist. De vader, een 'harki' (inlands lid van koloriiaal reserveleger in de Maghreb, legt Van Dale uit) is ge storven. Lionel had de nacht tevo ren niet geslapen, hij was bijzon der op zijn jongste broer gesteld. De Réhals waren wat verlaat op het vliegveld gearriveerd omdat ze Lionel, toch al hypernerveus, ervan hadden willen weerhouden mee te gaan naar de plechtigheid. Als de minister postuum de militaire me daille op de kist legt en de families condoleert, klinkt voor de tweede keer: 'On t'aura! On te fera la peau!' Minister Hernu doet net of hij niets hoort. Lionel wordt op de achter grond door een kapitein van de pa rachutisten discreet gevraagd zich een beetje te gedragen. Lionel loopt weg. De ceremonie wordt voortge zet. Opeens verschijnt vanachter een hangar een beige Alfa Romeo, die met grote snelheid een grasperk inrijdt, abrupt achteruit rijdt, en vervolgens op de groep van officië le gasten inrijdt. De auto passeert rakelings de minister en de opper bevelhebber en op hetzelfde mo ment klinken drie schoten. Een lid van de lijfwacht van de minister, een veertiger, heeft met zijn 'Mag num 357 speciaal' op de banden van de auto geschoten. De derde ko gel gaat eerst door de motorkap heen, daarna door de motor en ten slotte, door het dashboard om in Lionels bovenbeen te eindigen. In zijn bovenbeen of in zijn lies, daar verschilt Le Figaro zelf van mening over. De auto schiet nog enige tientallen meters door en komt tenslotte tot stilstand tegen een der lijkkisten, die wordt wegge slingerd. De nabestaanden van de negen doden zijn niet alleen in pa niek, maar ook op de rand van hys terie. Dat geldt zeker voor Thierry Réhal, een derde broer, die ..het is mijn broer, het is mijn broer!" had geroepen en toen was ingestort. De- nis, als 34-jange de oudste broer, verklaart later: „Wij weten niets van de omstandigheden van Lau- rents dood. Men heeft me gefelici teerd met de moed die Laurent ge toond had en men heeft ons een me daille gegeven. Bravo en bedankt. Maar men heeft ons niet verteld hoe deze Franse soldaten in Tsjaad zijn omgekomen, men heeft ons geen enkele plausibele verklaring gegeven". En hij vertelt dat Lionel bij het begin van de plechtigheid gemompeld had: „In plaats van al die mooie praatjes te verkopen, zouden ze ons beter de waarheid kunnen zeggen!" Spreiding van kennis, macht en inkomen' is de leuze die nog steeds op de achtergrond van de conflicten over de herstructurering van het voortgezet onderwijs meespeelt. Onder die vlag heeft de toemalige minister van onderwijs Van Kemenade in de jaren zeventig zijn plannen voor de middenschool gepresenteerd. Een paar regeringen verder is het middenschool-plan ge wijzigd en spreekt men over voortgezet basisonder wijs. En nog iets is veranderd: er is eindelijk een be sluit genomen over de nieuwe middelbare scholen en dat is dat er door deze regering in elk geval geen be sluit over wordt genomen. Wat hetzelfde is geblevenis dat men zich zowel in de politiek als in onderwijsland ontzettend dik blijft maken over het onderwijs aan kinderen van 12 tot 15 jaar. In bijgaand verhaal de argumenten van vóór- en tegenstanders op een rijtje. Wat er ook gebeurt in hel onderwijs, niets kan de gemoederen zo verhitten als de discussies over de middenschool, tegen woordig voortgezet ba sisonderwijs genoemd. En er is de afgelopen Ijskast tien jaar nogal wat ge beurd. (voor ingewijden: vébaahoo, of: vbao) staan nu al te trappe len. De notitie is op het ogen blik in bespreking bij de frac ties van het CDA en de WD, die op fundamentele punten met elkaar van mening ver schillen. Ca/s; mammoetwet. r Van Kemenade: uit de gratie- Pais: in de ijskast. Deetman: hart en band. De kleuter- en lagere scholen worden samengevoegd. Hbo instellingen en universiteiten zijn op hun kop gezet met de operaties schaalvergroting, taakverdeling en concentratie. Op universiteiten is de twee-fa- senstructuur en de vierjarige cursusduur ingevoerd. De nota Beiaard is verschenen (her structurering wetenschappe lijk onderzoek). De hbo-wet is klaar, de wet op het hoger on derwijs en die op het weten schappelijk onderwijs komen voor het eind van dit jaar in be spreking. De salarissen van onderwijsge venden zijn drastisch verlaagd. In verband met de sterke te rugloop van het kindertal is de werkloosheid onder hen gigan tisch. Het bedrijfsleven krijgt invloed op de inhoud van het beroepsonderwijs, in ruil voor het scheppen van extra stage plaatsen (commissie Wagner). Er zijn moeder-mavo's geko men en de open universiteit staat in de startblokken. Het studiebeurzenstelsel wordt binnenkort geheel herzien en de kinderbijslag vanaf 18 jaar zal worden afgeschaft. In ver band met de nieuwe bezuini gingen die minister Ruding van financiën in 1985 wil door voeren, wordt opnieuw serieus gedacht aan een 'eigen bijdra ge' van de gebruikers van het onderwijs: schoolgeld dus. En toch is alle onrust die over al deze ontwikkelingen heerst, nog niets vergeleken bij de stormen die opsteken als ie mand weer eens iets zegt over de middenschool. Nu het hui dige kabinet heeft besloten geen besluit te nemen, omdat er eerst nog moet worden geëxperimenteerd, richt alle aandacht zich op die experi menten. Binnenkort is daar over een notitie van minister Deetman van (onderwijs en wetenschappen) te verwachten en vóór- en tegenstanders van het voortgezet basisonderwijs De vierjarige, selectievrije mid denschool van Van Kemenade is van het toneel verdwenen. Het welzij nsj argon veroverde via de middenschool stormen derhand het onderwijs en daar door was alleen het uitspreken van het woord 'middenschool' al voldoende om bij velen de tenen te doen krommen. 'Een stukje zorgbreedte' heette het. 'Het plaatje van de midden school'. 'Ervaringsonderwijs'. Er werd gegrapt dat de 'speel- leerklas' van het basisonder wijs nu ook wel op de middel bare scholen een vaste plaats zou krijgen. En dan natuurlijk het PvdA-ada- gium 'spreiding van macht, kennis en inkomen'. Dat maak te het voor de tegenstanders van de nieuwe onderwijsvorm, de WD en het Nederlands Ge nootschap van Leraren voor op, wel erg makkelijk om het plan in de ijskast te laten ver dwijnen. De inspanningen, of beter: het gebrek daaraan, van Van Kemenade's opvolger Pais (WD) zorgden ervoor dat dat inderdaad gebeurde. De echte middenschool (vier jaar, alle leerlingen bij elkaar, ruime aandacht voor oriëntatie op mens en maatschappij) is uit de gratie. Waardoor enkele tientallen scholen die daarmee inmiddels zijn gaan experi menteren, nu in een enigszins breekbare situatie zitten. Cultuurpolitiek Inmiddels is het vbao aan een onstuitbare opmars begonnen. Een zelfstandige school, waar van de invoering volgens een recente studie van ambtena ren-deskundigen niet meer geld hoeft te kosten dan het huidige middelbare onderwijs: een kleine tien miljard per jaar. Driejarig en in het tweede en derde jaar niet geheel selectie- vrij. Dat wil zeggen dat er ver schil wordt gemaakt tussen leerlingen met uitgesproken technische en leerlingen met meer intellectuele talenten. Waarom zijn mensen vóór of te gen de middenschool, en waar- om zijn ze daarin zo fel? Dat laatste komt omdat het onder wijs aan 12 tot 15 jarigen door alle partijen in het 'cultuurpoli tieke' vlak wordt getrokken. 'Verbeter de wereld, begin bij het onderwijs', lijkt men te denken. Omdat de ideëen van de vaderlandse politici over wat een betere wereld is, nogal uiteenlopen, zijn ze het ook on eens over het onderwijs. De voorstanders van het vbao wijzen erop dat het onderwijs behoorlijk in de puree zit. Der tigduizend jongeren per jaar stappen er uit. De aansluitmo gelijkheden tussen de verschil lende niveaus zijn veel minder goed dan de makers van de mammoetwet voor ogen stond. Een school mag bovendien niet meer alleen een leerinsti- tuut zijn. Deetman: 'Ook de ga ven van hart en hand zijn be langrijk'. Dat is een christelijke uitdrukking voor 'een stukje zorgbreedte'. Kinderen kiezen nu op twaalfja rige leeftijd voor de rest van hun leven. Ze zijn volgens de onderwijsvernieuwers nog te jong om dan al te kiezen. Het vbao brengt veel leerlingen een beetje verder, in tegenstel ling tot het huidige onderwijs, dat een paar leerlingen veel verder brengt. Eenheidsworst De tegenstanders van het vbao zeggen dat het bij elkaar stop pen van alle leerlingen van 12 tot 15 jaar leidt tot het afromen van de top. Echte bollebozen krijgen niet meer de kans om zich optimaal te ontplooien, waardoor Nederland over vijf tien iaar een groot gebrek aan top-intellectuelen zal hebben. Voor de dommerikken onder ons is het vbao alleen maar fru strerend, omdat ze zolang met de knappe koppen in één klas moeten zitten. Het vbao zou veel te duur zijn. Bij negentig procent van de jongeren kan je volgens de te genstanders als ze twaalf jaar zijn al heel goed aangeven voor wat voor studie of beroep ze geschikt zijn. En het idee om van de school een soort vor mingsinstituut te maken, ach, dat was in de rijke jaren wel leuk, maar nu moet Nederland de handen weer uit de mou wen steken, ook op school. Ta lenten moeten zoveel mogelijk worden ontplooid. De midden school en het vbao maken van de mensen 'eenheidsworst'. Dat er aan het huidige onderwijs het een en ander mankeert, dat zien ook de tegenstanders in. Maar je moet geen oude schoe nen weggooien voordat je nieuwe hebt, zegt met name de WD bij herhaling. Liever dus het bestaande onderwijs ver beteren dan iets nieuw invoe ren. Hierin wordt de WD ge steund door een groep veront ruste leraren van het CDA, die binnen hun partij de tegen standers van het vbao hebben gemobiliseerd. Op een onlangs gehouden onderwijsconferen- ties van het CDA bleek zonne klaar dat er in de partij 'ge nuanceerd' wordt gedacht over de plannen van minister Deet man en het Tweede Kamerlid A. Hermes om verder te expe rimenteren met het vbao. 'Ge nuanceerd'? Zeg maar rustig dat meer dan de helft het vbao niet meer ziet zitten. Driejarig vbao De discussies tussen ambtena ren, politici en onderwijsorga nisaties hebben zich toege spitst op drie punten: de duur van het voortgezet basisonder wijs, de status ervan en het al dan niet selecteren van de leer lingen. De WD wil de huidige brugklas met een jaar verlengen om zo tegemoet te komen aan de mensen die vinden dat twaalf jaar nog wat jong is om te kie zen voor de rest van je leven. En dan mag er een vak algeme ne technieken worden inge voerd om leerlingen van het al gemeen vormend onderwijs ook vertrouwd te maken met de gaven van hun handen. Het CDA is voorstander van een driejarig vbao. In het eerste jaar krijgt iedereen dezelfde vakken en dezelfde leerstof. In het tweedejaar splitst de groep zich in langzame en snelle leer lingen. In het derde jaar kun nen de leerlingen kiezen uit een groot aantal vakken. Die keuze bepaalt of ze daarna, in de tweede fase van het voort gezet onderwijs een twee- of driejarige beroepsopleiding of een twee- of drie jarige avo- of vwo-opleiding zullen volgen. Zittenblijven en zakken is er niet meer bij. Certificaten en getuigschriften per vak gaan de huidige diploma's vervan gen. Over de status wordt verschil lend gedacht. Moet het mam- moetonderwijs naast het vbao blijven bestaan (tweesporig heid) of moeten de in 1968 in gevoerde schooltypen van mi nister Cals, waaraan we net be gonnen te wennen, volledig verdwijnen De FNV en PvdA hebben nog steeds een voorkeur voor de vierjarige middenschool. Het CNV is voor driejarig selectie- vrij voortgezet basisonderwijs, met een soort brugjaar in het eerste jaar van de daarop vol gende tweede fase van het voortgezet onderwijs. Geheime afspraak Wat er uiteindelijk uit de hoge Haagse hoed rolt, is moeilijk te voorspellen. Het CDA-voorstel maakt de meeste kans om ooit te worden uitgevoerd. De noti tie van minister Deetman over het wettelijk kader waarbin nen kan worden geëxperimen teerd met het voortgezet basis onderwijs, zal de CDA-fractie in de Tweede Kamer zeer waarschijnlijk tevreden stem men. De PvdA zal, zij het met enige moeite, meegaan. Het kamerlid Franssen van de WD zal zich dan nog een keer tevergeefs kunnen beroepen op een geheime afspraak die Ed Nijpels en Ruud Lubbers tijdens de kabinetsformatie zou hebben gemaakt. Volgens Franssen is daarbij bepaald dat het aantal vbao-experimenten zeer beperkt zou worden. Zo wel Lubbers als Deetman ont kent iets van een dergelijke af spraak te weten. De experi menten gaan dus door. Wat er met de resultaten zal gebeuren, hangt in hoge mate af van de samenstelling van het kabinet dat daarover een besluit moet nemen. Maar of de trein die nu op de rails wordt gezet, aan het eind van de jaren tachtig nog te stoppen is, valt te betwijfelen. De Nederlands orden en congrega ties zullen afzonderlijk moeten beslissen of en op welke wijze zij financieel willen meewerken aan het bezoek van paus Johannes Paulus II aan ons land. Het alge meen bestuur van de overkoepe lende organisatie, de Konferen- tie van Nederlandse Religieuzen (KNR), ziet hier geen taak, zo heeft het de orden en congrega ties per brief laten weten. Er zijn nu nog te veel onzekerheden over het programma van het pausbezoek en de financiële con sequenties daarvan, aldus de KNR. De Stichting Pausbezoek, die de reis voorbereidt, had de KNR ge vraagd in hoeverre deze kon me dewerken bij het vergaren van het benodigde geld. De Stichting zal zich nu afzonderlijk tot 150 a 200 orden en congregaties rich ten. Inzake financiële steun aan het pausbezoek bepleitte het KNR-bestuur vorig jaar augus tus nog dat de orden en congre gaties in ieder geval gezamenlijk zouden moeten optreden. Deze werkwijze is de laatste jaren gangbaar bij grotere projekten. Het bestuur wilde toen reeds het idee ontzenuwen dat de religieu zen als de geldschieters van het bezoek beschouwd kunnen wor den. Financiering van het paus bezoek mag bovendien nooit ten koste gaan van steun aan projek ten ten bate van de armen in de wereld. Het KNR-bestuur heeft ook op an dere gebieden de medewerking aan het pausbezoek afgehouden, wederom met een verwijzing naar het ontbreken van een defi nitief programma. Zo had de Stichting Pausbezoek de reli gieuzen gevraagd mee te werken bij onder meer liturgische vierin gen, informatie aan buitenlandse journalisten en vertaalwerk. Zo lang het niet duidelijk is of de paus een ontmoeting met reli gieuzen wil hebben, kan het KNR-bestuur hier nog niets over zeggen, aldus de brief. De Stich ting Pausbezoek had de KNR ge vraagd of de religieuzen tot zo'n gesprek bereid zijn. Vorig jaar koos het KNR bestuur voor een afwachtende houding "totdat uit de wijze van benadering, organi satie en het programma zal blij ken of het bezoek inderdaad een zegen voor onze Kerk en voor de andere christelijke Kerken in Nederland zou kunnen zijn". Christenen-joden. Een aardver schuiving noemt het Nieuw Is raëlitisch Weekblad (NIW) de veranderde opstelling van Chris tenen ten opzichte van joden. Het komt tot deze conclusie na dat eind maart te Amsterdam het jaarlijkse internationale overleg tussen joden en rooms-katholie- ken plaats had. Vervolgens be sloot de synode van de gerefor meerde kerken in Nederland de ze week een Israëlzondag in te stellen waarin aandacht aan het joodse volk wordt besteed. Bo vendien heeft de hervormde ge meente Rotterdam-centrum be sloten op 29 april in een speciale liturgie aandachte te besteden aan Jom Hasjoa, de dag waarop de Joden de slachtoffers van de holocaust herdenken. De discussies tussen vertegen woordigers van het Vaticaan en de joden leken volgens het NIW in het verleden meer op een ket terverbranding dan op een leer- gesprek. En als gereformeerden, gelijk andere christelijke deno minaties, aan een Israëlzondag dachten, dan was het meer aan zending. "Er is nu geen sprake van zendingsdrang. Het is leer- drift". "In het verleden werd alles wat naar jodendom riekte uit de ker kelijke kalender geweerd. De handelingen van het Vaticaan, de gereformeerden, hervormd Rotterdam en oud-katholieken, zijn juist in deze tijd, de Pesach- tijd opmerkelijk. Want de Paas tijd was immers bij uitstek de pe riode van vervolging. In christe lijke kringen wordt het steeds meer een tijd van bezinning op het jodendom", aldus het blad. Oecumene. De sectie oecumeni sche actie van de Raad van Ker ken in Nederland heeft op de maandelijkse vergadering van de Raad verslag uitgebracht van haar werkzaamheden en daarbij gewezen op enige knelpunten die zich daarbij voordoen. Deze rapportage werd door de Raad gezien als een aanzet tot verdere discussie in de Raad, waarbij structuur van de Raad, zijn acti viteiten en te stellen prioriteiten diepgaand moeten worden be studeerd. Ook de zorgelijke si tuatie in de grote steden zal daar bij moeten worden betrokken. De sectie ziet het als haar belang rijkste opdracht het grondvlak van de kerken te oecumeniseren, waarbij grote waarde wordt ge hecht aan direkte kontakten met provinciale en regionale raden van kerken. Er zijn acht van deze raden die onderling sterk in sa menstelling verschillen, waar door ook hun werkmethoden uit eenlopen. Er zal in mei 1984 een ontmoetingsdag tussen de regio nale raden worden georgani seerd. Moslims. Er moet een kerkelijke getuigenis komen dat bedoeld is als oproep en bemoediging voor allen die zich inzetten om Neder land bewoonbaar te houden voor alle bewoners, vooral ook de moslims. Dat heeft de gerefor meerde synode in Lunteren be sloten bij de bespreking van het rapport van de deputaat gemeen te-opbouw (sectie evangelisatie) inzake de voorlichting en toerus ting over de ontmoeting met moslims. De synode droeg de de- putaten op zo mogelijk in samen werking met andere kerken een dergelijke getuigenis voor te be reiden. In zijn inleidend woord tot de sy node wees dr. G. Manenschijn, voorzitter van de sectie evangeli satie, erop dat een belijdende kerk als de gereformeerde kerk zich niet kan veroorloven te zeg gen dat alle godsdiensten gelijk zijn. Dat serieus nemen van het eigen geloof betekent echter niet, dat de deur voor andere godsdiensten wordt dichtgewor- pen. Het is niet in overeenstem ming met de boodschap van het Nieuwe Testament dat de kerk de toegang tot de waarheid heeft en bepaalde mensen daarvan mag uitsluiten, zo meende Ma nenschijn. Beroepen. Nederlands hervormde kerk: aangenomen naar Arnhem (part-time): mevrouw J. J. Ploe- ger-Grotegoed, eervol ontheven predikant met bevoegdheid van emeritus. Westervoort; aangeno men naar Uddel: A. A. Floor, kandidaat Voorthuizen die be dankte voor Molenaarsgraaf, Moordrecht (deelgemeente) en voor Wijngaarden. Bedankt voor Schoonhoven: dr. A. van Brum- melen. Huizen. Gereformeerde gemeenten: beroepen té Bos koop: M. Burggraaf, kandidaat Rotterdam. Bedankt voor IJssel- monde: A. Hofman te Aalburg. Gebedswake Het werkplan voor gebedswakes, te houden in de actieweek tegen de plaatsing van kruisraketten, zal alle Hervorm de Gemeenten worden toegezon den. Het breed moderamen van de Hervormde Kerk zegt dat hierdoor „de mogelijkheid wordt geboden om op kerkelijke wijze aan de heersende verontrusting vorm te geven". Maar, aldus het moderamen in een brief aan de kerkeraden, „niets kan worden opgelegd of voorgeschreven". Het IKV had vorige maand de ne gen aangesloten Kerken ge vraagd hun instemming met de actieweek (6 - 12 mei) te betuigen door in die periode de kerkge bouwen open te stellen voor ge bedswakes. Eerder deze week hebben de Nederlandse bis schoppen onder bepaalde voor waarden daar positief op gerea geerd. Zelden is de samenleving zo ver deeld geweest over een politiek onderwerp, aldus het breed mo deramen. Niet dikwijls hebben velen zich zo sterk betrokken ge voeld bij een beslissing van kabi net en parlement als op dit mo ment nu er over plaatsing van kruisraketten beslist moet wor den. Het breed moderamen her innert er ook nog aan dat de pas torale brief uit 1980, waarin een zijdige nucleaire ontwapenings stappen worden aanbevolen, aan regering en parlement wordt toe gezonden. „Waar men het houden van een kerkwake een onjuist gebruik van kerkgebouwen vindt, moet men het niet doen. Waar men meent dat dit juist een kans biedt als gemeente biddend en bezin nend samen te zijn, is het wel licht een welkome vorm," aldus de brief.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 17