gevecht tegen de bierkaai'
S 'Een
'Beginnen vanuit een nul-niveau
PODIUMBLIK
Recital noodt tot vergelijken
Liederenrecital door Llsette Emmink, sopraan, Ellen van Lier, sopraan,
Frans Huyts, bariton en Jan Aarsen, piano, gepresenteerd door Thea Ek-
ker-Van der Pas. Kapelzaal K&O, 26 maart.
LEIDEN Thea Ekker-Van der Pas presenteerde gisteravond een
liederenprogramma waarin de mogelijkheid tot vergelijken in meer
dan één opzicht.gestimuleerd werd. Vele componisten zijn in het
verleden kennelijk op dezelfde teksten gestuit, wanneer zij zochten
naar materiaal voor liederen. Wanneer de diverse interpretaties van
eenzelfde tekst naast elkaar te beluisteren zijn, zoals gisteravond,
geeft dat niet alleen meer zicht op de 'taal' die verschillende compo
nisten hanteerden, maar ook op de verscheidenheid van interpreta
ties van één tekst.
Naast de eenvoud van Schubert's zetting van 'Der König von Thule',
waar Schubert steeds bijna dezelfde melodie blijft gebruiken, wat
op den duur versoberend versterkend werkt, is Liszts versie van
deze tekst, waarin vele tekstherhalingen en dramatische onderstre
pingen voorkomen, enigszins bombastisch. Op dezelfde manier
was het mogelijk Hahn, Fauré en Debussy met elkaar te vergelijken
(in 'Mandoline', 'Clair de lune' en 'Green') en toonzettingen van
Duitstalige teksten zoals 'Wer nie sein Brot', 'Nur wer die Sehn-
sucht kennt' en enkele verzen uit de 'Dichterliebe'.
Onvermijdelijk zijn ook de vergelijkingen tussen de uitvoerenden,
die alle vier in de eindfase van hun studie aan het conservatorium
te Den Haag zitten. De pianist Jan Aarsen paste zich met vaardig
heid aan aan de verschillende stijlen die hij moest spelen en de
zangers die hij begeleidde. Lisette Emmink, die relatief weinig aan
het woord was, heeft een mooie ruime stem met een comfortabele
hoogte. Haar uitspraak en houding zyn voor verbetering vatbaar,
waardoor de liederen meer dimensie zouden kunnen krijgen
Frans Huyts, hoewel muzikaal en expressief, mist een aantal techni
sche vaardigheden, waardoor hoge tonen hees en krachteloos wer
den en de dynamische extremen niet lukten. Een sterke en geraffi
neerde uitstraling ging uit van Ellen van Lier. Zij beheerst haar vak
erg goed; haar dictie is perfect verzorgd en haar presentatie geloof
waardig, hetgeen bij liederen uit de Romantiek een prestatie mag
heten ELLEN LOOYESTIJN
Lichtvoetig werk van P.Bakkers
Schilderijen en aquarellen van Popco Bakkers. Ars Studio, Pieterskerk
gracht 9. Tot en met 8 april. Geopend: ma. XJm do. van 9.00-12.00 uur en van
19.00-21.30 uur. 's Zondags van 13.00-16.00 uur.
LEIDEN - Werk van het Ars-lid Popco Bakkers vult op het ogenblik
de ruimte van de Ars Studio. Het gaat om circa dertig olieverfschil
derijtjes en aquarellen naar bijna uitsluitend landschappen in
Leiden en omgeving en in Frankrijk. Herkenbare plekjes (de Leid
se Langegracht, Warmondse volkstuintjes, een watermolen aan de
Loire), maar ook landschappen die zich overal zouden kunnen be
vinden, zijn op een Frans-impressionistische wijze uitgeschilderd.
De moeilijke aquareltechniek is helaas slordig gebezigd en de resul
taten zijn niet sprekend. De olieverfschilderijen zijn verdienstelij
ker. Toetsrichting, uitwerkingsgraad en kleurbepaling lijken nogal
eens slachtoffers van vage willekeur.
Ook is er vaak storend veel gepenseeld en zijn sommige kleuren er
wat al te nadrukkelijk bijgesleept (zoals een rode vlek in de lucht of
rose en andere kleuren in het water).
Niettemin is dit lichtvoetige werk best aardig, en sommige schilde
ringen - met name die naar de volkstuinen in Warmond - getuigen
van trefzekerheid. ANTOON ERFTEMEIJER
le voj
sn vé LEIDEN De Leidse theaters
Ireda bieden deze week toneel en veel
er M dans.
gsraa
n ko 'Schijn bedriegt' is de Nederland
se titel van een als tragi-kome-
die omschreven stuk van Nor-
man Beim, de auteur van het
stuk Sukseswaarmee Linda
van Dyck en Willem Nijholt het
afgelopen seizoen stad en land
afreisden.
Zijn 'Pygmalion en Galatea' is,
jOI *n Nederlandse vertaling, in
vrije produktie uitgebracht
door het acteurspaar Pleuni
Touw en Hugo Metsers, dat in
dit toneelspel terzijde wordt ge
staan door Ton Kuyl en Marij
ke Veugelers. Het viertal komt
er morgenavond mee naar de
Leidse Schouwburg.
Norman Beim tracht in dit stuk
aan te tonen hoe betrekkelijk
schoonheid is. De echtgenote
van een succesrijk zakenman
voelt zich door haar uiterlijk zo
gefrustreerd dat zij zich heeft
voorgenomen zich onder be
handeling van een plastisch
chirurg te stellen. Haar man
vindt het een belachelijk idee
en vraagt zich af, of hij nog wel
van haar zal kunnen houden
als haar uiterlijk een ingrij
pende verandering zou onder
gaan. Maar hij kan zijn
vrouw, die ook vindt dat zij
maatschappelijk achter blijft
bij de charmes van haar sekse
genoten, niet van haar plan af
brengen.
Redactie Pieler C. Rosier
Danny Grossman
De Danny Grossman Dance Com
pany, een Canadese groep, die
al eerder in deze stad is ge
weest en komende zondag de
slotavond van het Spring-Dan-
cefestival zal verzorgen, staat
donderdagavond op de plan
ken van het theater aan die Ou
de Vest. De voorstellingen van
deze groep ademen over het al
gemeen een grote mate van uit
bundigheid, veelal, gepaard
met humor. Danny Grossman
laat echter niet alleen de zonni
ge en amusante kant van het
leven zien, hij schetst evenzeer
een somber en cynisch beeld. In
'Endangered species' bijvoor
beeld verbeeldt hij een soort ho
locaust, waarin de dansers te
gelijkertijd vervolgers en ver
volgden zijn. In 'National Spi
rit' steekt hij de draak met de
patriottische optochten in de
Verenigde Staten, compleet
met stars en stripes en majoret
tes.
Lionel Hoche en Daniella Luca van de juniorengroep van het NDT
in Jardi Tancat. (foto Sven uisa»
Miel Cools
Miel Cools is een vrolijke Vla
ming, die al sinds een ver in het
verleden verscholen decennium
liedjes maakt en liedjes zingt.
Een troubadour, die de spot
drijft met al die zaken, waar
over Nederlanders en Belgen
zich druk kunnen maken. Lied
jes over de kleine en de grote
dingen van het leven, veelal
doortrokken van een lichte iro
nie. Met deze liedjes staat hij
zaterdagavond in de schouw
burg, niet voor het eerst overi
gens. Veel van de liedjes zullen
de fans van Miel Cools bekend
in de horen klinken. Wat men te
horen krijgt is een soort ver-
zoekprogramm 'Ik heb de ver
zoeken van de mensen niet in
een kaartsysteem onderge
bracht, maar ik weet wel pre
Scène uit 'Het najaar van de heksen', kindertoneel van toneel
groep Amstel. (foto Herry Hubert)
cies welke het zijn', aldus Miel
Cools zelf. Miel Cools een beetje
op herhaling dus, maar toch
ook met enkele nieuwe liedjes.
Teatro della Valduca
Voor visueel theater kan men
woensdag- en donderdag
avond in het LAK terecht.
Daar treedt dan het Italiaanse
Teatro della Valdoca op, in de
voorstelling 'Lo Spazio della
Quiete'. Ook deze groep was op
het Spring Dance Festival aan
wezig. Elders op deze pagina
meer hierover.
Junioren NDT
Op vrijdagavond is de beurt aan
de Juniorengroep van het Ne
derlands Danstheater om in
het LAK te verschijnen. Het
programma vermeldt drie cho
reografieën. 'Jardi Tancat'(ge
sloten tuin) is nieuw voor Lei
den. Het werd gemaakt door
Nacho Duato, die als danser
deel uitmaakt van het NDT.
Een sierlijk ballet, waarvoor
Duato zich heeft laten inspire
ren door zijn Catalaanse ge
boortegrond. Wel drukt Duato
nadrukkelijk de voetsporen
van Jiri Kylian, zijn leermees
ter. Van diens hand is het oude
re, maar daarom niet minder
mooie 'Stool Game'. Voorts
'Lieder ohne Worte', een ouder
werk van Hans van Manen,
door de juniorengroep op
nieuw op het repertoire geno-
Barbara Duijfjes
De zich 'performance-kunstena
res' noemende Barbara Duijf
jes komt zaterdagavond met
haar nieuwste produktie,
'Sleep tight' naar het LAK. Ze
laat zich hierbij inspireren
door het verschijnsel slaap.
Amsteltoneel
De zondagmiddag-voorstelling in
het LAK wordt ditmaal ver
zorgd door het Amsteltoneel
met 'Het najaar van de hek
sen', een spel over het dorp aan
de rivier waar de heksen ko
men. Het is bedacht en geschre
ven door Mies Bouhuys en van
muziek voorzien door Joop
Stokkermans.
|nSDAG 27 MAART 1984 KUflSt
-tv Leidse groep M3 brengt stuk over kinderbescherming
M3 brengt 'Kinderen in je achterhoofd' vrijdag in het LVC. Op de foto v.l.n.r. Marty, Margriet en Mariene.
(foto Holvast)
betaa
In Bi
ract gj
;edse
r het IeidEN - Met theatergroep
act isT^3' is het net zo gegaan als
ulden me* k°h die steeds maar
n de J z'n snuit door de gaten in het
en va hek wringt omdat hij denkt
?rond|dat daar het lekkerste gras
groeit. Om er uiteindelijk
selte achter te komen dat in de ei-
ent on gen wej tussen z'n bokkepo-
r ten de smakelijkste sprietjes
ursp, staan.
lete p
keer i
de lu door
'eranc Ariejan Korteweg
septe
and sl
m abj3 speelt vrijdagavond op de thee-
e polil zolder van het Leids Vrijetijds-
en da centrum aan de Breestraat. Mar
en Z\ ty van Rayen, Mariene van
11 de I Steensel en Margriet Lamorée (3
s te maal M, vandaar) wilden al jaren
n de 1| theater maken. Ze waren met ca
de p baret en toneel begonnen toen ze
nog op de Lok, school voor so-
kunr ciaal-agogisch werk, in Leiden
inee 2 zaten. Na de opleiding hadden ze
^net. alle drie een tijdje een baan.
kan ^an dat werk kwam een eind. Mar-
ial v ty en Mariene vatten het oude
dc plan weer op om theater te gaan
er dr maken. Ze probeerden van alles,
piekerden zich suf, en kwamen
met een stuk over relaties op de
proppen. De hulp van Margriet
werd ingeroepen. Zij moest de
rol van hond spelen. Erg tevre-
ïee den met het resultaat waren ze
niet. Ze bleven zoeken.
n £r$p een forumdiscussie over kin-
*0-p< derbescherming in Artis ("heel
hand! toepasselijk", zeggen ze) in Am-
Drotei sterdam ging er een lampje bran-
uur. den. Natuurlijk: kinderbescher-
ïO-rr. ming, eigenlijk lag het erg voor
1 het I de hand. Hun hele opleiding lang
;en 0 hadden ze zich geërgerd aan hoe
g eei daar wordt gewerkt. De situatie
m pij in tehuizen ging hen alle drie
n dj zeer ter harte. Ze hadden zich in
r Wil
hun opleiding met kinderbe
scherming bezig gehouden. Mar
iene is in tehuizen opgegroeid en
werkte er ook een tijdje. De an
dere twee liepen stage in tehui
zen voor kinderen, die uit de ou
derlijke macht zijn ontzegd.
Maar de onvrede over de situatie
daar was zo groot dat ze er niet
hun beroep van wilden maken.
"Het is vechten tegen de bier
kaai", zeggen ze. "Je bent steeds
bezig van een slechte situatie
nog het best mogelijke te ma
ken".
In Paradiso werd 15 januari een tri
bunaal over kinderbescherming
gehouden. Op de affiches daar
voor werd een theatergroep aan
gekondigd, maar een telefoontje
leerde dat die groep nog niet was
gevonden. '3M' bood zich aan en
had in twee maanden een toneel
stuk klaar: 'Kinderen in je ach
terhoofd', zelf geschreven, gere
gisseerd en gespeeld. De reacties
tijdens het tribunaal waren en
thousiast genoeg om de M-briga-
de moed voor de toekomst te ge-
Hot dog
Over de inhoud: de voorstelling
valt in twee delen en een mid
denstuk uiteen. Het stuk begint
met een meisje dat na allerlei
overplaatsingen in een tehuis
komt. Dat geeft spanningen,
want als een nieuwe pupil komt,
moet de groepsleider zijn aan
dacht verdelen. Andere bewo
ners reageren dat op de nieuwko
mer af. Dan volgt het tussenstuk,
waarin de drie figuren een mono
loog houden. Daarin blikken ze
terug op hoe het was en maken
plannen voor de toekomst.
In het tweede deel zijn we twee
jaar verder. De twee meisjes zijn
op kamers gaan wonen. Ze ont
moeten elkaar in wat M3 aan
duidt als een centrum om van de
hulpverlening af te kicken. Ze
zetten zich af tegen de hulpverle
ning en blijven er tegelijk aan
hangen. Volgens Marty, Mariene
en Margriet een probleem dat on
losmakelijk met een tehuizen-
ieugd samenhangt.
"We hebben situaties weergegeven
waarvan we weten dat die veel
vuldig in tehuizen voorkomen.
We laten zowel de positie van de
pupil als van de hulpverlener
zien. De fuikwerking voor het
kind, dat in de hulpverlening
verzeild raakt en daarvan afhan
kelijk wordt, zich niet meer los
kan maken. En de hulpverlener,
die is ingeklemd als een worstje
in een hotdog. Van twee kanten
wordt aan hem getrokken door
zowel de organisatie als de pu
pil".
Met aanbiedingen om in tehuizen
te spelen loopt het overigens nog
niet storm. "Die vinden de strek
king veel te negatief. Dat is onte
recht. Het is echt geen zielig ver
haal, waarin alleen maar ellende
en scheldpartijen voorkomen.
Het is juist realistisch. We laten
zien hoe pupillen geen inzage
hebben in de rapporten die over
hen worden geschreven. We la
ten zien hoe ze worden gedwon
gen de contacten met de ouders
te verbeteren, terwijl ze zelf heel
goed weten dat dat geen enkele
zin heeft. Het stuk is realistisch.
Dat bleek ook tijdens het tribu
naal. Juist de pupillen uit tehui
zen herkenden zich in het spel".
Wat M3 maakt kan tot het echte
vormingstoneel worden gere
kend: het publiek bewust maken
van maatschappelijke misstan
den. Dat blijkt ook uit de volgen
de pijl op hun boog. Het JAC
(Jongeren Advies Centrum)
heeft hen gevraagd een stuk over
schoolverlaters te schrijven.
Maar als hen wordt gevraagd wat
voor hen belangrijker is: vor
ming of toneel, kiezen ze toch
eenstemmig voor het laatste. Al
moet het natuurlijk wel links en
kritisch blijven.
'Teatro della Valdoca' wil voorbij tijd en ruimte
UTRECHT - Teatro della Valdo
ca uit Italië is vóór het eerst
voor optredens in ons land. Dit
weekeinde was de groep op het
Spring Dance Festival in
Utrecht. Daarna is het Leidse
LAK het enige theater dat nog
wordt aangedaan voor de
groep terugkeert naar Cesena,
een plaatsje in de omgeving
van Bologna op de Po-vlakte.
Die aanwezigheid op Spring
Dance zou de verkeerde sug
gestie kunnen wekken dat het
hier een dansgroep betreft.
Maar wat het dan wel is, is veel
moeilijker uit te leggen.
Mariangela Gualtieri, Paola
Trom bin en Cesare Ronconi,
de drie leden van de groep,
hebben de voor theatermakers
nogal ongewone vooropleiding
van architect. Meteen toen ze
in 1976 van de universiteit af
kwamen (architectuur is in Ita
lië een universitaire opleiding)
zijn ze met het Teatro della
Valdoca begonnen. Daarnaast
is ieder van hen met eigen pro
jecten bezig, die meer op het
gebied van de beeldende kunst
liggen. In het LAK brengen ze
'Lo spazio della quiete' (de
ruimte van de stilte), hun
meest recente voorstelling.
Hun theater heeft minstens even
veel met beeldende kunst als
met toneel te maken. De voor
stelling is niet vanuit tekst,
maar vanuit beelden tot stand
gekomen. Ieder van de drie le
den werkte afzonderlijk twee
maanden aan tekeningen en
schetsen. Later zijn die ideeën
tot een geheel gesmeed. "We
zijn niet als acteurs in theater
geïnteresseerd. We gebruiken
theater omdat het nuttig is
voor ons werk", zegt Cesare
Ronconi, de regisseur van de
voorstelling.
Metronoom
Uitgangspunt voor 'Lo spazio
della quiete' was een 'black
box'. Een ruimte in de werk
plaats van Teatro della Valdo
ca werd geheel met zwart plas
tic bespannen, niet alleen de
achter- en zijwand, maar ook
vloer en plafond. "In die ruim
te hebben we ook geleefd,
soms zelfs geslapen", vertelt
Cesare Ronconi. "We wilden
vanuit een nul-niveau begin
nen, een absoluut abstract ver
trekpunt, waaraan geen enkel
verhalend gegeven, zelfs geen
historie te pas zou komen. Het
is een reis door de nacht, op
zoek naar een referentiepunt".
Die abstractie werd ver doorge
voerd. Mariangela Gualtieri en
Paola Trombin, de twee vrou
wen die in het stuk spelen,
werden A en B genoemd. Als
er geen verhaal te vertellen is,
heeft een voorstelling een an
dere structuur nodig. Daarom
kreeg de persoonlijkheid van
die beide figuren geleidelijk
meer vorm in kleding en ge
drag.
Uit bovenstaande kan al worden
afgeleid dat Teatro della Val
doca veel achterwege heeft ge
laten. Gesproken wordt er he
lemaal niet en bewogen nau
welijks. Ronconi: "Alle bewe
gingen van het menselijk li
chaam, hoe gering ook, kun
nen interessant zijn. Als je
maar het goede gezichtspunt
hebt. Wij pogen steeds de aan
dacht van het publiek te stu-
Ook muziek is bijna geheel afwe
zig. De hartslag van een metro
noom geeft het tempo aan. Een
doorgaand ritme, dat de tijd tot
stilstand dwingt. Alleen een
kort fragment van J.S. Bach
laat de wijzers weer lopen.
Onwennig
"De toeschouwer moet een deel
van het werk doen", zegt Ron
coni. "Het is niet je cultuur,
maar je onderbewustzijn waar
op de voorstelling een beroep
doet. Door de donkere ruimte
en de b^jna volledige afwezig
heid van muziek valt het besef
van tijd en ruimte weg, de refe
renties die je gewoonlijk han
teert. Mensen staan daar on
wennig tegenover, zijn er zelfs
bang voor. Het kan je heel diep
raken. We willen dat het pu
bliek door onze voorstellingen
geraakt, veranderd wordt. De
reacties zijn vaak heel direct.
Onlangs sprong na afloop van
een optreden in Italië een
vrouw van ongeveer vijftig jaar
spontaan het podium op en
omhelsde ons. Maar we maken
ook mee dat mensen voortijdig
de zaal verlaten".
De houding waarmee de toe
schouwer kijkt, is volgens
Ronconi van groot belang voor
de waardering van de voorstel
ling. Bij optredens in Italië
werd daarom een 'prima sale'
ingericht, die het publiek de
gelegenheid bood te 'anti
chambreren', op de juiste tem
peratuur te komen; een door
gang met objecten, die je moet
passeren alvorens de zaal te be
treden. Tijdens Spring Dance
was dat door regen en plaats
gebrek niet mogelijk. Of in het
LAK een 'prima sale' kan wor
den ingericht is nog onzeker.
Buitenbeentje
In Italië is Teatro della Valdoca
een buitenbeentje. Volgens
Ronconi is daar de huidige
trend om heel technisch thea
ter te maken, met gebruikma
king van verschillende media,
waaronder meestal video. "Ze
prostitueren zich", zegt hij.
"Ze weten wat het publiek wil
zien en passen zich daaraan
"Ons theater is absoluut niet
technisch. We gebruiken enkel
wit licht. De attributen zijn
heel simpel: stenen aan een
touw. Het is een harmonisch
decor. De stenen hangen in
evenwicht, hun zwaarte wordt
weggenomen door het touw.
Dat is zowat alles. Als er meer
bij zou komen, zou dat het
evenwicht ontregelen".
Al neemt Teatro della Valdoca in
het hedendaagse Italiaanse
theater een uitzonderingsposi-
Scène uit 'Lo spazio della quiete', morgen en donderdag in het LAK-theater. ,foto
tie in, Cesare Ronconi wijst
wel op hechte banden met de
historie. "De bewegingen lij
ken op die van schilderijen uit
de dertiende eeuw, zoals die
van Giotto. Daar liggen voor
ons de bronnen, al is onze ver
beelding ervan niet figuratief,
maar abstract. In zekere zin is
ons theater zeer klassiek. We
hanteren immers een strikte
eenheid .van ruimte en tijd".
'Lo spazio della quiete' eindigt
met een dageraad. Die vormt
meteen ook het begin van de
volgende produktie, die bin
nenkort op de Biennale in Ve
netië in première gaat. 'Le radi-
ci dell'amore' (de wortels van
de liefde) is de titel ervan. Van
uit de bezinning van de zwarte
zaal gaan de spelers dan naar
buiten. De 'liefde' uit de titel is
niet zozeer die tussen mensen,
maar die voor het universum,
zowel natuurlijk als door men
sen gemaakt.
Als de groep morgen woensdag
en donderdag in het LAK op
treedt, is daar ook een boek
werk over 'Lo spazio della
quiete' te koop. Met daarin een
aantal van de ontwerptekenin
gen van de leden van het gezel
schap, een paar nogal crypti
sche beschouwingen van Ita
liaanse critici over de produk-
ties van Teatro della Valdoca
en adembenemende foto's, die
Guido Guidi van de voorstel
ling maakte.
ARIEJAN KORTEWEG
