Westen hoopt op 'milder Moskou' Tsjernenko: oude tijden herleven C 'VS nog achter regering-GemayeF Russen bewijzen Andropov laatste eer J- Gezin herenigd door hulp van huiscomputer Zoon Thatcher verdedigt zich Produktie Patriot vertraagd Doden door opleving oorlog Iran-Irak MAANDAG 13 FEBRUARI 1984 Buitenland LONDEN/MOSKOU (GPD) - Verschillende Westerse regeringen hebben de hoop uitge sproken dat de nieuwe leider in Moskou kan bijdragen tot verbetering van de betrek kingen met de Sowjet-Unie. PARIJS - Een huiscomputer heeft een moeder en een dochter bij elkaar gebracht die elkaar sinds 1940 niet meer hadden gezien. Het ge beurde in de Parijse wijk De Marais, waar de bewoners een 'Minitel' geinstalleerd hebben gekregen als onder deel van een nationaal pro gramma om de Fransen op te voeden in het gebruik van de door Rudolph Bakker huiscomputer. Het begon de cember vorig jaar, toen een echtpaar die een winkel drijft in De Marais de beschikking kreeg over dit voor hen ge- heimzinnige instrument. De vrouw had jarenlang speur werk verricht om haar moe der terug te vinden die haar na haar geboorte in 1940 na twee jaar had afgegeven aan een stiefmoeder die voor de- ze Cathérine overigens uitste kend had gezorgd. Onder de huiselijke papieren vond het echtpaar in De Marais de ge- boorteacte van Cathérine, waarin de namen van de moeder en van haar laatste echtgenoot vermeld stonden. Al jarenlang had de dochter geprobeerd de echte moeder terug te vinden maar ze was daarbij steeds gestuit op de onwil en de desinteresse van de betreffende gemeentelijke autoriteiten. Toen de Minitel in huis kwam besloot Cathérine het ant woord op de brandende vraag te zoeken via de toet sen van het geheimzinnige klavier. De eerste poging mislukte: ze had de naam op geroepen van de man met wie haar moeder volgens de documenten later was ge trouwd. Een tweede poging echter, uitgaande van haar moeders meisjes-naam had meer succes: binnen twee se conden had Cathérine had antwoord dat legers slome gemeenteambtenaren haar niet hadden willen geven. Op haar beeldscherm verscheen niet alleen de naam en de voornaam van haar moeder, maar ook haar adres en zelfs het telefoonnummer. De eerste ontmoeting tussen de twee vrouwen verliep stug en vormelijk. Toen brak echter het ijs. Het bleek dat ook de moeder al jarenlang een ver geefse strijd tegen de ambte lijke molens van onverschil ligheid had gestreden om haar dochter terug te vinden. En zoals alle goede Franse fa milies betaamt, zitten de ooit verloren gewaand moeder en dochter nu met man en kin deren iedere zondag aan het gezamenlijke familiediner. De Amerikaanse vice-president George Bush uitte zich in deze zin na zijn overleg met de Britse premier Thatcher in Londen. Bush is op weg naar Moskou om president Reagan te vertegen woordigen bij de begrafenis plechtigheid van de donderdag overleden Sowjetleider Joeri Andropov. Bush verklaarde dat Amerika en de andere Westerse landen ge brand zijn op een verbetering van de relaties met Moskou. De ze boodschap van president Rea gan en van de Westerse bondge noten zal hij in Moskou doorge ven aan de Russische leiders, zo verklaarde Bush in het weekeind in Londen. Bush zei verder dat hij de Sowj et- leiders ook zal meedelen dat pre sident Reagan bereid is tot een topontmoeting met de nieuwe Sowjet-leider echter op voor waarde dat er „belangwekkende resultaten" uit komen. Een der gelijke topbijeenkomst moet vol gens Reagan echter goed worden, voorbereid. President Reagan heeft in een toe spraak zaterdag al laten door schemeren dat hij streefde naar een dooi in de betrekkingen. De dood van de Sowjet-president Andropov zou moeten worden gevolgd door nieuwe inspannin gen voor ontspanning tussen Washington en Moskou. In zijn openbare commentaar op het overlijden van Andropov zei Reagan in Santa Barbara, waar hij zijn boerderij heeft, dat "met een poging in goed vertrouwen aan beide zijden beide landen kunnen beginnen uit te stijgen boven het wantrouwen en de slechte wil die onze betrekkin gen verduisteren. Er is geen be tere tijdstip om die pogingen te doen dan nu", aldus het Ameri kaanse staatshoofd. Niet alleen het Westen is bereid om tot een betere relatie te komen met de Russen. Ook China, waar mee Moskou al jarenlang ideolo gisch over hoop ligt, wil van de gelegenheid gebruik maken om weer tot een dialoog te komen. Peking stuurt niemand minder dan een vice-premier naar Mos kou aan het hoofd van de afvaar diging. Het is vice-premier Wan Li. Hij is de hoogste Chinese ver- tegenwordiger die naar Moskou reist sinds de ideologische strijd tot uiting kwam. De Oostduitse partijleider, Erich Honecker, sprak zich gisteren uit voor het voortzetten van de dia loog tussen Oost en West en voor een verdere ontwikkeling van de betrekkingen tussen beide Duitslanden. Volgens Honecker is de Sowjet-Unie bereid naar de onderhandelingstafel in Genéve terug te keren wanneer de Ver enigde Staten en de andere Na- vo-landen terugkeren naar de si tuatie van voor de plaatsing kernwapens voor de middellan ge afstand in West-Europa. Familie Duizenden Russen defileerden in het weekeinde in de zuilenzaal van het Huis van de Vakbonden in Moskou langs de baar van Andropov om de laatste eer te bewijzen aan hun overleden lei der. Andropov wordt morgen ochtend om tien uur onze tijd worden begraven. Vooraan de stoet bij de baar van Andropov liepen zaterdag de leden van het machtige Politburo onder lei ding van de 72-jarige partij-ideo loog Konstantin Tsjernenko. Andropov lag met het gezicht zichtbaar in een open kist die be dekt was met bloemen. Op kus sens waren de vele medailles en onderscheidingen van de overle dene gespeld. Onder de vele kransen was er één met het op schrift „Van je vrouw en kinde ren", de eerste aanwijzing dat Andropov getrouwd was en geen weduwnaar zoals veelal werd aangenomen. De familiekrans lag onopvallend opzij van de baar. Toen een functionaris eens ge vraagd werd of Andropov ge trouwd was zei deze: „Kijk als wij u dat vertellen wilt u haar naam weten. Als wij u haar naam vertellen wilt u alles weten. Na tuurlijk praten wij niet over zijn familie". Een televisiecommentator maakte zaterdag geen melding van fami lieleden toen de stoet langs de baar van Andropov trok, maar toen de leden van het Politburou hun deelneming betuigden werd het pas duidelijk dat de in het zwart geklede vrouw mevrouw Andropov was. Zijn zoon Igor, die aan haar zijde stond, was aangedaan toen de leiders 1 condoleerden. De jonge die aan de andere zijde stond, bleek later Andropovs dochter Irina te zijn. Weer in Alpen trekt wat bij BERNAVENEN/MÜNCHEN (DPA) - Nadat het in de Alpen vier dagen onafgebroken had ge sneeuwd, is gisteren verbetering in het weer opgetreden. De sneeuwval leidde tot lawines en er zijn zeker 21 mensen omgeko men. Ook in Joegoslavië eiste het winterweer levens. In het westen van Oostenrijk, waar 12 mensen bij lawines omkwa men. waren gisteren voor het eerst plaatsen, die van de buiten wereld afgesneden waren ge weest, weer bereikbaar, maar in andere gebieden zoals het Lech- dal waren de toegangswegen nog steeds onbegaanbaar en moesten vakantiegangers hun verblijf noodgedwongen verlengen of voor veel geld een helikopter hu ren om naar huis te gaan. Het wegverkeer in Oostenrijk kwam gisteren weer langzaam op gang. Maar verscheidene grensovergangen tussen Oosten rijk en West-Duitsland bleven nog gesloten. In Zwitserland, waar zeker negen doden vielen door lawines, klaar de het weer wel enigszins op, maar bleef de situatie slecht. Vol gens het Zwitserse instituut voor sneeuw- en lawine-onderzoek is het lawinegevaar echter gewe ken. Verscheidene grensovergangen tussen Oostenrijk en West-Duits- land waren ook gisteren nog ge sloten. Ruimteveer terug CAPE CANAVERAL (DPA/UPI/ AFP/Rtr) Het Amerikaanse ruimteveer Challenger is zater dag na een vlucht van acht dagen voor het eerst geland op dezelfde plaats vanwaar het was vertrok ken, Cape Canaveral in Florida. De nieuwe, ongeveer vijf kilometer lange landingsbaan bij Cape Ca naveral zou al voor de zevende vlucht van een veer zijn ge bruikt, maar dit werd toen ver hinderd door slecht weer. De jongste, tiende vlucht van een veer had behalve succes ook veel pech. Voor het eerst vlogen ruimtevaarders geheel vrij in de ruimte, maar twee satellieten die de Challenger lanceerde kwa men in een verkeerde baan en zijn afgeschreven. Sinds zaterdag ligt de Russische leider Joeri Andropov opgebaard in de zuilenhal van het Huis van de Vakbonden. Daar verschenen ook zijn fa milieleden, van wie tot nu toe alleen zijn zoon Igor rechtsbekend was. In het midden zijn vrouw Tatyana en links zijn dochter Irina. (foto ap> WASHINGTON - De produktie van de Patriot-luchtverdedi gingsraket, die Nederland voor bijna een miljard gulden van de VS wil kopen, is met meer dan een half jaar vertraagd vanwege problemen met de radar, aan- door Henk Kolb. maak van onderdelen en training van bedienend personeel. Dit heeft de staf-chef van het Ameri kaanse leger, generaal John A. Wickham onlangs gezegd tijdens een hoorzitting van de senaats commissie voor de strijdkrach ten. Naar Wickham verklaarde kan de Suriname zoekt nieuwe minister PARAMARIBO/DEN HAAG (ANP) - Het Surinaams bedrijfs leven zoekt naar een andere kan didaat voor de ministerspost van volksgezondheid. Dat is in goe- dingelichte kringen in Paramari bo vernomen. Aanvankelijk had het bedrijfsle ven de medicus dr. S. Ritfeld voor volksgezondheid naar vo ren geschoven. Naar verluidt is bij de Surinaamse vakbeweging bezwaar gerezen tegen zijn kan didatuur. De vakbeweging zou Ritfeld mede gezien diens zwak ke gezondheid niet "zwaar" ge noeg vinden voor de post. Bij de benoeming van ministers heb ben zowel militair gezag, vakbe weging als bedrijfsleven zegge- schap. Dit overeenkomstig het decreet dat de wettelijke basis vormt van het interimkabinet- Udenhout. De kandidatuur na mens het bedryfsleven van mr. M. Chehin blijft gehandhaafd. Het georganiseerde bedrijfsle ven vergadert vandaag om een nieuwe kandidaat voor volksge zondheid aap te wijzen, zo is in kringen van het bedrijfsleven vernomen. De beëdiging van Chehin en Ritfeld was vrijdag onverwacht niet doorgegaan. vertraging ook groter blijken. Hij zei dat het Amerikaanse leger sa menwerkt met de fabrikant (Raytheon) en dat de problemen niet onoverwinnelijk zijn. Inmid dels is omgeschakeld op een pro- duktiesysteem, waarbij pas aan een volgende fase wordt begon nen, als aan specifieke eisen van de vorige geheel wordt voldaan. Op deze wijze willen de VS berei ken, dat het materieel, de trai ning en de logistieke steun toe reikend zijn tegen de tijd dat de Patriot naar Europa komt. Vol gens Wickham zal de achter stand op het schema geen in vloed hebben op de overeen komsten die de Amerikanen met Nederland en de Bondsrepu bliek over de aanschaf van de niet-nucleaire raket hebben ge sloten. TEHERAN (DPA/UPI/AFP) - Ar tilleriebeschietingen door Irak op de Iraanse raffinaderijstad Abadan en de havenstad Chor- ramsjar hebben aan vijftien in woners het leven gekost. Negen tig mensen werden gewond. Ook werden, aldus Teheran, dertig mensen gewond bij een Irakese luchtaanval op de stad Gilan Garb in het zuidwesten van Iran. De aanvallen zijn een vergelding voor beschietingen door Iran van drie Irakese steden gistermor gen. De opleving van de oorlog tussen Iran en Irak valt samen met de vijfde verjaardag van de islamiti sche revolutie in Iran, die een einde maakte aan het door de VS gesteunde bewind van de sjah. Zaterdag waren Irakese raketten afgeschoten op de Iraanse stad Defzoel, waarbij minstens acht mensen de dood vonden en ze ventig werden gewond. Volgens het Iraanse persbureau Irna werd het ziekenhuis van de stad geraakt. Premier Hoessein Moesavi van Iran zei dat vergelding voortaan Irans politiek zou zijn en hij ver onderstelde dat de wereld deze 'humane gedachtengang' van Iran zou billijken. LONDEN - Mark Thatcher, de de Britse premier, heeft gisteren het stilzwijgen verbro ken over zijn rol bij het verkrij gen van een bouwcontract in Oman terwille van het Britse be drijf Cementation International. Hij trachtte in 1981 in Oman de op dracht voor de bouw van een universiteit, waarmee een be drag van 1,4 miljard gulden ge- door Henk Dam moeid was, te krijgen. Daarbij werd hij geholpen door zijn moe der, die rond diezelfde tijd een officieel bezoek bracht aan Om an en daarbij warm voor Cemen tation International pleitte. Dat was onbekend totdat enkele weken geleden het zondagsblad The Observer de naar gang van zaken meldde. Sindsdien heeft de premier steeds geweigerd over haar of Mark's rol bij het verkrijgen van de opdracht te praten, ook voor het forum van het Lagerhuis. Dat heeft met na me bij de parlementariërs van de Labour-fractie tot grote irritatie geleid Zij zouden graag een ant woord zien op vragen als: hoe veel heeft Mark gekregen zijn bemiddeling, en: heeft hij de order kunnen binnenslepen dankzij de bemoeienissen van zijn moeder? Maar de premier werd anderhalve week geleden in haar stilzwijgen gesteund door de voorzitter van het Lagerhuis, die verklaarde dat de regels van het Britse parle ment mevrouw Thatcher geens zins verplichten opening van za ken te geven. De Labour-partij heeft daar geen genoegen mee genomen, en dringt nog steeds aan op een ver klaring. Ook de Britse zondags bladen hebben de affaire niet ge laten voor wat zij is, tot toene mende ongerustheid en irritatie van Downing Street 10, het kan toor van de premier. Mark Thatcher heeft nu zelf aan het met The Observer concurre rende zondagsblad The Sunday Times zijn versie van het verhaal gegeven. Hij geeft in een inter view toe, dat zijn moeder op de hoogte was van zijn betrokken heid bij de bouwopdracht, maar ziet daar verder niets slechts in. Hoeveel Cementation Internatio nal hem voor zijn werk betaalde, wil Mark Thatcher niet zeggen. „Dat is een privé-aangelegen- heid". Wel ventileert hij zijn bit terheid over de publiciteit van de afgelopen weken. „Ik krijg het gevoel dat ik niet langer welkom ben in Engeland, en ik weet niet hoe dat komt", zegt hij hier on der meer over. De krante-artikelen hebben „mij en mijn familie verdriet gedaan", en „mij in een moeilijke positie gebracht ten opzichte van mijn zakenrelaties", aldus Mark. Hij verklaart de aanvallen als „poli tiek gemotiveerd" en verdedigt zichzelf verder met: „Het enige dat ik doe is dingen verkopen. Britse dingen". Geen verandering in Libaiion-beleid WASHINGTON, BEIROET (AFP/ UPI) - De Amerikaanse regering heeft gisteren nog eens verklaard dat zij Libanon niet in de steek zal laten en dat zij wil verhinde ren dat het land onder "Russi sche overheersing" komt te staan. In een interview voor de Amerikaanse televisie verklaar de minister van defensie Wein berger, dat terugtrekking van Amerikaanse mariniers op sche pen van de zesde vloot geen ver andering betekent van het Ame rikaanse Libanon-beleid. "De Verenigde Staten verlaten het gebied niet", zo zei hij. Voor het einde van de maand kan een aanzienlijk aantal mariniers op de schepen voor de kust van Beiroet zijn teruggetrokken en binnen dertig dagen het hele Amerikaanse contingent, aldus Weinberger. Hij wilde geen vast tijdschema geven en zei dat de VS nog moeten overleggen met de andere staten die troepen le veren, Engeland, Frankrijk en Italië. Hij verdedigde de beschietingen die de Amerikanen onlangs heb ben uitgevoerd op stellingen van Leonid Brezjnjev is dood en be graven, maar zijn geest waart door het Kremlin. De vorige week overleden „tussenpaus" Joeri Andropov heeft niet de tijd en de mogelijkheden ge had om de logge partijbureau cratie naar zijn hand te zetten en te hervormen. Die conclusie mag worden getrokken na de verrassende verheffing van Konstantin Tsjernenko (72) tot het hoogste ambt in de partij. Ook kan worden vastgesteld dat de al onder Brezjnjev begon nen machtsstrijd om de hoog ste posten in staat en partij zal doorgaan. Brezjnjev was acht tien jaar partijleider; die tijd is Tsjernenko zeker niet gegeven, gelet op zijn leeftijd en meldin gen over kwakkelen met de ge zondheid. Voorlopig zal, zo mag worden aangenomen, een einde komen aan de campagnes 'die onder Andropov werden gestart ter bestrijding van corruptie en verhoging van efficiency. In de praktijk kwamen die neer op grootscheepse zuiveringen in de Breynjev-gelederen in de partij. Twintig procent van de provinciale partijleidingen werd vervangen, 24 ministers moesten het veld ruimen. De benoeming van Tsjernenko toont eens te meer aan dat Kremlinologie een boeiende, maar ook riskante bezigheid is. Veel politieke weersvoorspel- lers, in Moskou en het Westen, hadden al bij de dood van Brezjpjev hun kaarten op Tsjernenko gezet. Deze uit Si berië afkomstige boerenzoon door Hans Geleijnse leek immers door Brezjnjev persoonlijk tot troonsopvolger te zyn gekozen. Vooral in de laatste jaren van Brezjnjevs be wind was Tsjernenko de man die de partijleider voortdurend' vergezelde: Brezjnjev en Tsjer nenko reisden samen door het land, bezochten Oosteuropese bondgenoten en werden in de pers in één adem genoemd. voormalige KGB-chef Andro pov de voornaamste positie in het Kremlin bezorgde, ran geerde Tsjernenko op een zij spoor. Er leek een einde geko men aan de carrière van een man, die weliswaar al sinds de jaren twintig actief was in de partij, maar nooit een echt be langrijke positie had bekleed. Tsjernenko werd op 24 septem ber 1911 in Krasnoyarsk in Si berië geboren. Zoon van arme boeren en al op jonge leeftijd getekend door de feodale ver houdingen in het tsaristische Rusland. Bij het uitbreken van de Russische revolutie was Tsjernenko min of meer de lij feigene van een rijke landeige naar. In 1926 trad hy toe tot de jongerenorganisatie van de communistische partij. Over zijn ervaringen en activitei ten onder het Stalin-bewind en gedurende de Tweede Wereld oorlog is weinig bekend. Maar na de oorlog was zijn politieke lot onverbrekelijk aan dat van Brezjnjev verbonden. Het was Brezjnjev die hem begin jaren vijftig „ontdekte" op een onbe tekende stoel in het partijse cretariaat in Moldavië (vroeger Roemeens, maar na de oorlog geannexeerd door de Sowjet- Unie). Vanaf dat moment functioneer de Tsjernenko als de „ogen en oren" van Brezjnjev. Nadat Brezjnjev in 1964 Chroestjow uit de partijleiding had wegge drukt en diens positie had overgenomen, rees ook de ster van Tsjernenko. Hij kreeg een functie als spin in het web op het partijhoofdkwartier: admi nistratief werk dat hem in staat stelde Brezjnjev voortdurend op de hoogte te houden van be langrijke gebeurtenissen in de partij. Die functie werd spoedig daarna nog versterkt door zijn benoe ming als assistent van het po- litburo, het machtige „dage lijks bestuur" van de partij. Opnieuw een secretariaats- baan, waarin hij, geschraagd door de autoriteit van Brezjn jev, onder meer belast werd met het bijeenroepen van ver gaderingen en de verslagge ving ervan. Brezjnjev hield hem jarenlang op die uitkijkpost. Tsjernenko moet voor de overige politbu- roleden, voortdurend verwik keld in politieke intriges, een ijverige secretaris zijn geweest, iemand die ze niet als bedrei gend voor de eigen carrière hoefden te beschouwen. Maar in 1976, als Brezjnjev serieuze problemen met de gezondheid krijgt, komt daarin verande ring. Tsjernenko wordt benoemd tot kandidaat-lid van het politbu- ro en verandert daarmee van uitvoerder van Brezjryevs be leid tot volwaardig politicus. Hij woont nu de zittingen van het politburo bij, zij het als kandidaat-lid zonder stem recht, maar wel met een eigen aandeel in de politieke debat ten. Twee jaar later maakt hij een reu- zesprong in de partijhierar- chie. Tsjernenko krijgt wordt volledig lid van het 14 man tel lende politburo en bezet dan de vijfde trede van de ladder, na Brezjnjev, partij ideoloog Soeslov, Kosygin en lörilenko. Als Brezjnjev eind 1982 sterft moet Tsjernenko het afleggen tegen zijn rivaal Andropov. Tij dens Andropovs bewind ver schijnt zijn naam nog maar zel den in de Sowjet-pers. Maar Andropovs rivalen blijken de afgelopen vijftien maanden voldoende aan politiek ge wicht en invloed te hebben overgehouden om de ambte naar Tsjernenko, de man die 30 jaar Brezjryevs schaduw was, aan de hoogste macht te hel pen. tegenstanders van de Libanese regering. "De verslechterde si tuatie in Libanon betekent niet dat het Amerikaanse beleid is mislukt", aldus Weinberger. Syrië heeft de VS gewaarschuwd voor verdere acties tegen de door Syrië gesteunde tegenstanders van de regering-Gemayel. "Syrië heeft terughoudendheid be toond tijdens de Amerikaanse beschietingen, maar vanzelfspre kend is het onmogelijk dat die zelfbeheersing eeuwig duurt, al dus de Syrische minister van staat. Hij eiste het onmiddellijke en onvoorwaardelijke vertrek van de multinationale vredes macht uit Beiroet. Syrië heeft, volgens hem, voorstellen om die vredesmacht te vervangen door vredestroepen van de Verenigde Naties in overweging genomen. President Gemayel van Libanon heeft een hervormingsprogram ma van 28 punten opgesteld. Hij wil dit presenteren op de tweede verzoeningsconferentie die eind deze maand in Genève moet wor den gehouden. Het hervormingsprogramma voor ziet onder meer in de vorming van een senaat, waarin de ver schillende gemeenschappen in Libanon zitting hebben. Op een informele ontmoeting met de pers zei hij gisteren tijdens de verzoeningsconferentie een rege ring te willen vormen, die op een brede basis kan steunen. Israël heeft gisteren duidelijk ge maakt dat het zijn troepen in het zuiden van Libanon zal houden, als de regering in Beiroet het vo rig jaar tussen beide landen ge sloten troepenakkoord annu leert. Na een kabinctszitting van zeven uur, die voornamelijk aan Libanon was gewyd, verklaarde de regeringswoordvoerder dat Israël alle noodzakelijke stappen in Zuid-Libanon zou nemen om zijn eigen noordelijke grens te beveiligen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 7