Opvolging Andropov al
lang inzet machtsstrijd
Buitenlanders weg
uit West-Beiroet
IZZD
Vaticaan betaalt
deel schuld bank
Kohl nam ex-nazi
mee naar Israël
Israël bombardeert in Libanon
Opec akkoord met
meer olie Nigeria
Opnieuw rumoer in Bonn
Uit het ziekenfonds?
DE VERPLEGING
ZIEKTEKOSTENVERZEKERING
ZATERDAG 11 FEBRUARI 1984
BEIROET (GPD) - Helikopters van de Britse marine hebben vrijdag ruim vierhonderd
Britten en andere buitenlanders uit West-Beiroet geëvacueerd. Gezien de voortdurende
gevechten langs de zogenaamde 'groene lijn', de grens tussen christen-Oost- en moslim-
West-Beiroet, is het westelijk deel van de Libanese hoofdstad geheel van de buitenwe
reld afgesneden.
Het beschikt zelfs niet over een ha
ven en dus moesten gisteren de
Wessex-helikopters van de Brit
se marine op de boulevard voor
de Britse ambassade landen om
de tientallen families uit de bele
gerde stad te halen. Het was de
eerste grootscheepse evacuatie
sinds de nieuwe Libanese bur
geroorlog op maandag in alle he
vigheid losbarstte.
door
Aernout van Lynden
Zowel de Amerikaanse als de
Westduitse ambassade in Beiroet
kondigden gisteren aan ook een
dergelijke evacuatie-operatie te
zullen organiseren voor hun
landgenoten die in West-Beiroet
vastzitten. De 412 buitenlanders
die gisteren van het Engelse aan
bod gebruik maakten, werden
eerst naar het Britse oorlogs
schip Reliant gevlogen en moes
ten daar overstappen op grotere
helikopters die hen naar Cyprus
brachten.
De meeste vluchtelingen zeiden
dat zij besloten hadden Beiroet
te verlaten omdat zij kleine kin
deren bij zich hebben. Maar een
vrouw die al sinds 1976 het nodi
ge in Beiroet heeft meegemaakt
en tijdens de hevige Israëlische
bombardementen in de zomer
van 1982 nog geweigerd had te
vertrekken, zei gisteren: „De be
schietingen die wij hier maandag
meemaakten, waren veel erger
dan ooit tevoren. Ze waren heel
anders ook - het was alsof ze aan
de andere kant gewoon in het
wilde weg aan het schieten wa
ren. Als kinderen die met knik
kers gooien. Toen had ik er op
eens genoeg van, toen wist ik dat
ik weg moest".
ROME (GPD) De onderhande
lingen tussen de Vaticaanse
bank IOR (instituut voor gods
dienstige werken) en de niet-Ita-
liaanse schuldeisers van de Ban
co Ambrosiano over een minne
lijke schikking worden waar
schijnlijk binnenkort tot een
goed einde gebracht. De groep
van 89 buitenlandse banken
schoten er bij het faillissement
van de Milanese bank 744 mil
joen dollar bij- in, die zij hadden
geleend aan buitenlandse doch
terondernemingen van de Am
brosiano, waarbij de Vaticaanse
bank nauw betrokken was.
door
Hein ten Kortenaar
Zij stellen het IOR hiervoor direct
aansprakelijk en dreigden met
een rechtzaak, die het Vaticaan
tot iedere prijs wenst te vermij
den. Volgens berichten, die al ge
ruime tijd de ronde doen in de
internationale financiële pers,
zou het Vaticaan zich bereid heb
ben verklaard 230 miljoen dollar
aan de schuldeisers te betalen.
Deze schikking stuitte tot nu toe
op twee grote bezwaren: het IOR
beschikte niet over de liquide
middelen die noodzakelijk wa
ren voor een dergelijke betaling
en ten tweede wenste het de be
taling uitsluitend beschouwd te
zien als „een uiting van goede
wil" en eiste het een verklaring
van de schuldeisers, dat zij van
iedere verdere aanspraak zouden
afzien.
Dit is in overeenstemming met de
officiële lijn, die het Vaticaan
heeft gevolgd sinds het uitbre
ken van het Ambrosiano-schan-
daai: juridisch treft het IOR geen
enkele blaam, het is zelf evenzeer
slachtoffer van de kwalijke Fi
nanciële transacties van Ambro-
siano-president Roberto Calvi en
van het misbruik dat deze van de
goede naam van het IOR maakte,
achter de rug van de IOR-admi-
nistratie om.
Hoewel zij allerminst zijn over
tuigd door de Vaticaanse argu
menten, zou de groep schuldei
sers zich bij de eisen van het IOR
hebben neergelegd om althans
een deel van het verlies terug te
krijgen. Voor de andere moeilijk
heid schijnt nu eveneens een op
lossing te kunnen worden gevon
den. Behalve de verkoop van en
kele aandelenpakketten (vorige
maand verkocht het IOR zijn 32
procent aandelen in de bouwon-
ADVERTENTIE
derneming Vianini voor 20 mil
joen dollar) zoekt het IOR naar
een lening op de internationale
geldmarkt. Een aantal buiten
landse banken zouden zich nu
bereid hebben verklaard deze le
ning te verstrekken.
Naast de burgers was er ook een
groep diplomaten aan boord van
de helikopters. Een aantal lan
den heeft de beslissing genomen
al hun ambassadepersoneel te
rug te roepen, onder andere Bel
gië, Zweden en Australië. Som
mige van deze landen hadden
donderdag al getracht de grens
tussen West- en Oost-Beiroet
over te steken, maar werden toen
teruggedreven door hevig ma
chinegeweervuur. Ditmaal lukte
de vluchtpoging wel en alle 412
vluchtelingen hebben Cyprus
veilig bereikt.
Nederland heeft tot nu toe beslo
ten de ambassade in Beiroet aan
te houden.
Terwijl de beschietingen en ge
vechten langs de groene lijn gis
teren in alle hevigheid voort
duurden, zijn voor de vijfde
achtereenvolgende dag de stel
lingen van de moslim-oppositie
en de Syriërs gebombardeerd in
de bergen ten oosten van Bei
roet. Ditmaal waren het echter
niet de Amerikanen die de aan
val uitvoerden, maar de Israëli's.
Israël heeft tijdens de afgelopen
vier maanden herhaaldelijk dit
soort acties ondernomen als ver
gelding voor aanvallen tegen de
Israëlische troepen in Zuid-Liba-
non. Ditmaal was de aanval ge
richt tegen een 'terroristisch
hoofdkwartier' volgens de Israë
li's, kennelijk als vergelding voor
de drie raketten die op donder
dag vanuit Zuid-Libanon zijn af
geschoten op dorpen in Israël
zelf.
Een Amerikaanse marinier draagt een baby naar de helicopter,
terwijl zijn ouders toekijken. De evacuatie uit West-Beiroet is giste
ren grootscheeps op gang gekomen. f
LAGOS (Rtr/UPI) De Organisa
tie van Olie-Exporterende Lan
den (OPEC) zal waarschijnlijk
welwillend reageren op het ver
zoek van Nigeria om een groter
produktiecontingent. Dit heeft
de minister van olie van Saoedi-
Arabië, Achmed Zaki Jamani,
verklaard aan het begin van een
tweedaags bezoek aan Nigeria.
U least reeds een Golf Van
voor ƒ459,- p. mnd.
of een VW transporter
voor ƒ649,- p. mnd.
Kamsteeg Auto Lease B.V
Hoorn 174-Alphen a/d Rijn
01720-29313
MADRID (GPD) - Het is zo
langzamerhand in Spanje een
traditie geworden: iedere keer
als de 23e februari nadert, de
dag waarop in 1981 een aantal
militairen en leden van de
Guardia Civil de democratie
om wilden ruilen voor een au
toritair systeem in de stijl van
Franco, steken geruchten over
nieuwe onrust in het leger, sa
menzweringen of coupplannen
de kop op.
Volgens het Spaanse weekblad
Cambio 16 is sinds kort een
nieuwe operatie in gang gezet
om de democratie ten val te
Coupgeruchten
steken kop
op in Spanje
brengen. Medio januari heeft
in Londen het nieuwe complot
zijn beslag gekregen tijdens
een ontmoeting tussen een af
gezant van de rebelse generaal
Milans del Bosch (die r
teel een gevangenisstraf uitzit
van dertig jaar wegens zijn
aandeel in de mislukte coup)
en de uitgeweken grootindus
trieel Ruiz Mateos.
Volgens het Spaanse weekblad
zouden beide partijen in dat
onderhoud tot een principe-ak
koord zijn gekomen: Ruiz Ma
teos zou een nieuwe militaire
coup financieren onder de
voorwaarde dat wanneer de
coup zou slagen, de militairen
Ruiz Mateos diens concern
zouden teruggeven, dat vorig
jaar door de socialistische re
gering werd genationaliseerd.
Nigeria heeft gevraagd meer olie te
mogen produceren omdat het
ernstige liquiditeitsproblemen
heeft. Krachtens de afspraken
binnen de OPEC mag het nu ma
ximaal 1,3 miljoen vaten (van 159
liter) per dag produceren, maar
in kringen van de olie-industrie
is vernomen dat de produktie
sinds de militaire staatsgreep
aan het begin van het jaar iets bo
ven de 1,4 miljoen vaten per dag
ligt. Vier jaar geleden produceer
de Nigeria nog 2,3 miljoen vaten.
Jamani zei dat Nigeria in een bij
zondere situatie verkeert en dat
het daarom naar zijn persoonlijk
oordeel ook een bijzondere be
handeling moet krijgen. De mili
taire leider van Nigeria, generaal-
majoor Mohammed Buhari, ver
klaarde woensdag dat zijn land
een ongebruikte produktiecapa-
citeit heeft van een miljoen vaten
per dag. Hij dacht niet dat de
OPEC toe zou staan dat die volle
dig wordt benut, maar zei al te
vreden te zijn met een half mil
joen vaten extra.
BONN (GPD) - In de Westduitse
hoofdtad wordt de ene pijnlijk
heid op de andere gestapeld. De
minister van economische za
ken, Otto Graf Lambsdorff. is
aangeklaagd wegens vermoede
lijke corruptie. De minister van
defensie, Manfred Worner, heeft
de viersterrengeneraal Gunther
Kiessling ontslagen en moest
hem volledig rehabiliteren toen
bleek dat de militaire inlichtin
gendienst valse gegevens over de
vermeende homoseksualiteit
door
Hans Arnesz
van de generaal had verzameld.
En nu is bekend geworden dat
bondskanselier Helmut Kohl de
publicist Kurt Ziesel in het rege
ringsvliegtuig heeft meegeno
men naar Israël.
Ziesel, geboren in 1911, is voorzit
ter en drijvende kracht van de
'Deutschland-Stiftung'. Volgens
een oordeel van het federale ge
rechtshof mag deze stichting om
schreven worden als „van oude
en nieuwe fascisten doordron
gen" en, eveneens volgens het
hoogste rechtscollege, als „een
nationalistische onderneming
met een democratische dekman
tel". Uitgerekend deze man, die
al in 1931 lid werd van de nazi-
partij en later voor het racisti
sche blad 'Volkischer Beobach-
ter' schreef, werd door de kanse
lier op het meest gevoelige
staatsbezoek tot nu toe geduld
als een van zijn naaste reisbege-
leiders. „Men grijpt vertwijfeld
naar zijn hoofd", schrijft de con
servatieve Frankfurter Allgemei-
ne Zeitung.
Tijdens het Bondsdagdebat over
het Israël-bezoek van de bonds
kanselier hebben sociaal-demo
craten en groenen de zaak-Ziesel
een schandaal genoemd. Ook
goedwillenden valt het moeilijk
de nu genoemde redenen te vol
gen: dat Ziesel vanwege een
traging niet met het vliegtuig
mee kon waar bijna alle andere,
meer dan honderd, journalisten
in zaten: dat het lot over plaat
sing in het regeringsvliegtuig be
slist; dat geen enkele journalist
verboden kan worden een staats
bezoek te volgen.
Inmiddels is ook in Israël zelf hefti
ge kritiek geuit op het feit dat
Ziesel bij wijze van spreken aai
Kohls hand naar de jodenstaat i
gereisd. De huidige bondskanse
lier kan niet verweten worden
dat hij over een groot instinct be
schikt: Lambsdorff en Worner
zijn nog altijd minister en Ziesel
mag ook de volgende keer mee
op staatsbezoek.
ADVERTENTIE
De Verpleging is gespecialiseerd in
-ziektekostenverzekeringen
Bel voor een duidelijke folder 01718-29881.
(Na kantoortijd 01718-15534
Antwoordnummer 29 2220 VB Katw.jk Z-H. Telefoon 01718-29881
De voor het publiek plotselinge,
maar toch niet onverwachte
dood van Joeri. Andropov
roept op z'n minst twee vragen
op. Een belangrijke vraag is ui
teraard hoe het 't laatste half
jaar met zijn gezondheid ge
steld was en waarom daarover
zoveel misleidende informatie
in Moskou is verstrekt. De
tweede vraag heeft betrekking
op de opvolging van Andropov
en de gevolgen van zijn dood
voor de binnenlandse en bui
tenlandse politiek van de Sow-
jet-Unie.
Het ligt het meest voor de hand
dat de communistische partij
elite van de Sowjet-Unie al
maanden wist dat de toestand
van Andropov slecht, zo niet
hopeloos was. Waarom dan
toch het eigen publiek en het
buitenland bij voortduring
misleiden? Zelfs enige dagen
geleden beweerden officiële
kringen in Moskou nog dat
hun leider zich goed herstelde
en in ieder geval in maart weer
volledig aan de slag zou gaan.
De verklaring voor dit verschijn
sel lijkt verband te houden met
de machtsstrijd die toen al in
het Kremlin ontbrand was.
Andropov had een groep jon
gere partijleiders rond zich ge
vormd waartoe mensen be
hoorden als Michael Gorbats-
jov (52 jaar), Grigori Romanov
(61), Michael Vorotnikov (57),
Nikolai Ry^jkov (54) en Wladi-
mir Dolgich (59). De Azarbid-
jaanse partijleider Geadar
Aliëv (60) behoort waarschijn
lijk ook tot deze groep.
Neo-conservatief
Allen zijn goed opgeleide tech
nocraten met een behoorlijke
bestuurservaring. De hele
groep rond Andropov bestond
uit pragmatici, met een licht
neo-conservatief stempel. In
hervormingen a la Chroesjts-
jov zagen ze niets, op ideolo
gisch terrein wensten ze niet te
experimenteren en ze geloof
den in een sterk Rusland dat
voor geen enkel land opzij zou
hoeven gaan. Maar daarnaast
was de groep intelligent ge
noeg om te begrijpen dat de
Sowjet-Unie met grote econo
mische en bestuurskundige
problemen worstelde waar
voor praktische oplossing ge
zocht moesten worden.
Joeri Andropov is er, nadat hij in
november 1982 tot secretaris
generaal werd gekozen, in ge
slaagd zijn aanhangers in be
langrijke posities te manoeu
vreren. Maar de volledige
macht over het partijapparaat
had hij uiteraard nog niet ver
kregen. De partijtop bestaat al
tijd uit een paar machtsgroe-
pen en die houden elkaar
nauwgezet in het oog en probe
ren te voorkomen dat één
groep al teveel macht verwerft.
Het principe van zogenoemde
collectieve leiderschap berust
hierop en dient in wezen om te
voorkomen dat een man, zoals
onder Stalin, over praktisch de
totale macht beschikt.
Toen Andropov vorig jaar zomer
praktisch wegviel, hadden zijn
medestanders waarschijnlijk
Tsjernenko
nog te weinig greep op het par
tijapparaat om de strijd om de
opvolging openlijk aan de orde
te stellen. Zij hadden er echter
belang bij Andropov zo lang
mogelijk als de officiële num
mer één in stand te houden.
Ondertussen kon men door
werken aan de versterking van
de eigen posities. Dit laatste is
goed gelukt want de benoe
ming eind vorig jaar van nieu
we polit-bureauleden en een
aantal andere benoemingen
moeten wel overwinningen
voor de Andropov-groep heb
ben betekend.
Lenin
Het is overigens geen nieuw ver
schijnsel in de Russische ge
schiedenis dat de politieke lei
der door ziekte niet in staat is
leiding aan het land te geven.
Lenin kreeg in mei 1922 zijn
eerste attack en kon vanaf dat
moment tot zijn dood in janua
ri 1924 nauwelijks echt werk
verzetten. Wel dicteerde hij in
perioden dat het wat beter met
hem ging brieven, memoranda
en artikelen voor de Pravda.
Maar hij miste zowel het elfde
partijcongres in 1922 als het
twaalfde in 1923. Zijn pogin
gen om vanaf zijn ziekbed eni
ge invloed op de regering uit te
oefenen zijn ook volkomen
mislukt.
In het testament dat hij toen
schreef keerde Lenin zich
krachtig tegen de secretaris
generaal van de partij, de Geor
giër Josef Stalin. Lenin wees
op Stalin's onbehouwen en on
democratisch optreden en
sprak als zijn mening uit dat
Stalin ongeschikt was om hem
op te volgen en de partij te lei-
door
Martin van den Heuvel
den. Stalin wist echter te voor
komen dat dit testament grote
bekendheid kreeg (het is pas
na zijn dood in Moskou gepu
bliceerd). De sluwe Georgiër
creëerde nog tijdens Lenin's
leven een cultus van Lenin en
het Leninisme dat hij gebruik
te als wapen in de opvolgings-
strijd tegen Trotski.
Ook in de nadagen van Brezjnjev
werd deze leider in het zadel
gehouden omdat dat de groot
ste machtsgroep in het Krem
lin goed uit kwam. In de laatste
jaren van zijn leven was
Brezjnjev vaak ziek. De Andro
pov-groep had er toen belang
bij hem zijn machtspositie te
laten behouden om tegelijker
tijd via enkele uitgelekte
schandalen de positie van
Brezjnjev's favoriet Konstan-
tin Tsjernenko te verzwakken.
Tsjernenko
Het ziet er op dit moment naar
uit dat de opvolger van Andro
pov uit de Andropov-groep
vandaan zal komen. Er zijn
drie in het oog springende kan
didaten voor de opvolging,
twee Andropov-mensen en een
buitenstaander. Die drie hoge
partijfunctionarissen zijn alle
zowel secretaris van de partij
als lid van het polit-bureau.
Hoewel deze combinatie van
functies geen absolute nood
zaak is om tot eerste partijse
cretaris te worden gekozen is
het bijna altijd wel zo gegaan.
De buitenstaander in het ge-
.noemde trio is Konstantin
Oestinov
(foto AP)
Tsjernenko. Tsjernenko heeft
de slag om de opvolging in
1982 verloren en lijkt geen gro
te achterban te bezitten. Hij is
bovendien 72 jaar oud en niet
echt fysiek sterk. Bovendien
heeft hij voornamelijk ideolo
gische functies bekleed en
heeft hij weinig ervaring op het
gebied van de economie en van
de buitenlandse politiek, rede
nen waarom hij in november
1982 de slag ook al verloren
heeft.
De twee Andropov-mannen, Mi
chael Gorbatsjov en Grigori
Romanov lijken betere kans te
hebben om Andropov op te
volgen. Gorbatsjov is sinds
1958 partijsecretaris voor de
landbouw en sinds 1980 lid van
het politbureau. Hij is voor
Russische begrippen onge
woon jong en zonder twijfel
een bekwaam en energiek be
stuurder. Maar hij heeft in het
verleden zich vrijwel uitslui
tend met landbouwvraagstuk
ken bezig gehouden en het is
de vraag of deze basis niet te
smal is voor een greep naar de
totale macht.
Romanov
De tweede man van de Andro
pov-groep is Grigori Romanov,
nu 61 jaar oud. Romanov is
dertien jaar lang partij-secreta
ris van de provincie Leningrad
geweest. Hij is ingenieur
scheepsbouwkunde maar
kwam al gauw na zijn studie in
het partijapparaat terecht. Hij
is erin geslaagd de economi
sche ontwikkeling van Lenin
grad te bevorderen. Tegelijker
tijd leidde zijn ideologisch con
servatisme ertoe dat het cultu
rele leven van de tweede stad
van het land sterk achteruit
ging.
In 1976 werd hij volledig lid van
het politbureau en in juli 1983
haalde Andropov hem als par
tij-secretaris naar Moskou.
Ook Romanov heeft betrekke
lijk weinig ervaring met het
buitenland. Hij is wel vele ma
len in Finland en enkele malen
in de DDR en Cuba geweest.
Vorige maand stond hij aan het
hoofd van een Sowjet-delega-
tie die in Neurenberg een con
gres van de Westduitse com
munistische partij bijwoonde.
Was deze reis bedoeld om zijn
buitenlandse ervaringen te
vergroten en hem geschikter te
maken voor de functie van eer
ste partij-secretaris'' Hij lijkt
gezien zijn achtergrond en zijn
goede relaties met de militai
ren wat kansrijker dan Gor
batsjov. Het zou wel de ironie
der geschiedenis zijn als 67 jaar
nadat Nikolaas de Tweede uit
de macht gestoten werd weer
een Romanov - en nog wel uit
de, oude hoofdstad - op de
troon plaats zou nemen.
Leger
Twee machtsgroepen die zeker
invloed zullen hebben op de
keuze van Andropovs opvol
ging, zijn de KGB en het leger.
Het is bekend dat beide sterke
pilaren onder het Sowjet-be-
stel vormen. Een rechtstreekse
kandidaat uit de KGB is niet
voorhanden, maar de macht
van het Sowjet-leger is de laat
ste jaren aanzienlijk gestegen
en uit die kringen is een kandi
daat denkbaar
De macht van de Sowjet-Unie
berust in hoge mate op haar
militaire macht. In ideologisch
opzicht is de Sowjet-Unie nau
welijks meer een aantrekkelijk
alternatief te noemen. Mis
schien dat het Sowjet-model in
sommige Derde-Wereldlanden
nog echte bewonderaars heeft,
maar in het Westen zien ook
linkse kringen meestal in de
Sowjet-Unie geen voorbeeld
meer dat navolging verdient.
In economisch opzicht heeft de
Sowjet-Unie ook niet veel te
bieden, maar in militair op
zicht is de Sowjet-Unie een we-
reldmogendheid geworden die
mede dank zij een sterke oor
logsvloot haar macht over de
hele aardbol kan laten gelden.
Uiteraard heeft de Russische
legerleiding hierdoor een ster
kere positie in het Kremlin ver
worven. Het is vandaag de dag
waarschijnlijk ook zo dat een
Sowjet-politicus niet gemak
kelijk eerste-partijsecretaris
kan worden zonder steun van
de legerleiding.
Dat roept de vraag op in hoever
re Dimitri Oestinov, de huidige
minister van defensie en lid
van het Politburo, zelf in aan
merking kan komen voor de
post van eerste-partijsecreta
ris. Het feit dat Oestinov zelf
geen beroepsmilitair is, zou
merkwaardigerwijze zijn kan
sen wel eens kunnen vergro
ten. We weten immers dat de
legerleiding Oestinov in 1976
met tegenzin als minister van
defensie aanvaard heeft, om
dat zij de voorkeur gaf aan een
beroepsmilitair op die post.
Als Oestinov secretaris generaal
van de Partij (zoals de officiële
naam luidt) zou worden, zou
een beroepsmilitair de positie
van minister van defensie kun
nen innemen. Wat Oestinov te
gen heeft is echter behalve zyn
betrekkelijk nauwe specialisa
tie in de bewapeningsindus
trie, zijn leeftijd van 75 jaar.
Pas als de leden van het Polit
buro er helemaal niet uit z>
den komen, zou Oestinov als
een soort tussenpaus de hoog
ste positie kunnen gaan inne-
(Dr Martin van den Heuvel is mede
weker van het Oost-Europa insti
tuut)
