Soldaten weg
ingang Suralco
Madrid blij met
Frans optreden
tegen ETA-leden
'Steun Midden-
Amerika met 8
miljard dollar'
contact
lenzen...!
Spaanse legertop
totaal vernieuwd
'Onverwachte wending' in Suriname
Piloot VS in
Honduras
neergeschoten
Rapport-Kissinger:
VS vergroten
druk op Japan
Chinese premier wil
intrekken Taiwan-wet
Pretoria verwerpt rechtstreeks overleg met Swapo
DONDERDAG 12 JANUARI 1984
PARAMARIBO/DEN HAAG (ANP) De militairen die gisteren de ingang van het Suri
naamse bauxietbedrijf Suralco in Paranam bewaakten hebben zich in de loop van de
middag van het bedrijf teruggetrokken. Ook de stakers bij Suralco hebben het bedrijfs
terrein verlaten en zijn naar huis gegaan. Dat is vernomen van de zijde van het bauxiet
bedrijf.
Een en ander volgde na een toe
spraak per megafoon van de offi
cier Esajas tot de stakers. Deze
erkende dat het niet om een klei
ne groep van actievoerders gaat,
maar dat alle Suralco-werkne-
mers hebben getoond een vuist
te willen maken en de staking te
willen voortzetten.
Een goed ingelichte zegsman in de
Surinaamse hoofdstad sprak van
een "onverwachte wending".
Essyas zei ook dat legerleider
Bouterse dinsdag verkeerde in
formatie heeft gekregen en dat
het bij de acties niet gaat om een
"kleine knokploeg" maar om alle
Suralco-werknemers.
Bij Suralco werd gistermiddag nog
overlegd of het besluit tot slui
ting van het hele bauxietbedrijf
zal worden uitgevoerd. Suralco
had dinsdag de autoriteiten
schriftelijk laten weten dat we-
WASHINGTON (Rtr) - Een pi
loot van het Amerikaanse le
ger is gisteren in Honduras
gedood toen zijn helikopter
vanaf de Nicaraguaanse kant
van de grens met Honduras
werd beschoten en tot landen
gedwongen.
De twee passagiers van de pi
loot, beiden Amerikaanse ge
niemilitairen, werden naar
een naburig hospitaal ge
bracht, waaniit zij na behan
deling konden worden ont
slagen, aldus het ministerie.
Een woordvoerder van de rege
ring in Tegucigalpa zei dat
Nicaraguaanse militairen de
Amerikaanse helikopter bo
ven Hondurees grondgebied
hadden neergeschoten.
De piloot en militairen van de
genie namen deel aan oefe
ning "Big Pine II" met Hon-
durese militairen. De piloot is
het eerste slachtoffer van de
reeks van oefeningen, waar
aan in de voorbije zes maan
den door ongeveer 5000 Ame
rikaanse militairen is meege
daan.
De ambassadeur van Nicara
gua in Honduras, Edwin Za-
blah, verklaarde dat het inci
dent een voorwendsel zou
kunnen zijn voor Amerikaan
se interventie in Nicaragua.
gens "overmacht" op korte ter
mijn het bedrijf zou moeten slui
ten. Legerleider Bouterse had
een dag de tijd gekregen de ar
beiders ertoe te bewegen het
werk te hervatten.
De woordvoerder van het moeder
bedrijf Alcoa in Pittsburgh ver
klaarde gisteren desgevraagd dat
ook bij Alcoa nog overlegd wordt
over een eventuele sluiting van
Suralco. Hij voegde eraan toe dat
men in Pittsburgh denkt aan een
"tijdelijke" sluiting van Suralco
op korte termijn. Hij wilde niet
zeggen wat korte termijn bete
kent. "Men moet in dit soort za
ken niet te rechtlijnig denken",
aldus de woordvoerder van Al
coa.
Volgens Alcoa kan Suralco uitein
delijk behouden blijven voor Su
riname. "We hebben langdurige
historische banden met het land
en we zijn er alleen maar bij ge
baat het werk zo snel mogelijk te
hervatten", zo zei de woordvoer
der.
De staking by Suralco werd giste
ren voortgezet ondanks de mili
taire aanwezigheid. Enkele uren
nadat gisterochtend de fabrieks-
poorten by Suralco in het
zuidelijk van Paramaribo gele
gen Paranam waren opengegaan,
bevonden zich ongeveer 1200 ar
beiders op het bedrijfsterrein.
Van die 1200 zetten slechts onge
veer 50 arbeiders hun handteke
ning op een werkformulier,
waardoor zij officieel als werk
willige werden geregistreerd, zo
is van de zyde van Suralco ver
nomen.
Volgens een zegsman hadden in de
dagploeg ongeveer 1800 arbei
ders moeten zitten. Er zijn dus
zeshonderd arbeiders niet op ko
men dagen. In hoeverre het hier
gaat om stakers is niet geheel
duidelijk, omdat een fors aantal
ziektemeldingen binnenkwam
en nogal wat verlofdagen zijn op
genomen. Aanvankelijk waren
alle arbeiders als werkwillig ge
kwalificeerd. Omdat zy als zoda
nig van de militairen toestem
ming kregen het fabrieksterrein
te betreden. De arbeiders moes
ten bij de militairen aan de in
gang opgeven of zij werkwillig
waren of niet. Bij de ingang van
het bedrijf stonden ongeveer 25
militairen, terwijl ook elders in
de omgeving sprake was van mi
litaire aanwezigheid. Legerleider
Bouterse had dinsdagavond via
de televisie aangekondigd dat hij
het leger zou inzetten by Suralco
om de "terreurgroep" die werk
willigen zou willen verhinderen
het werk te hervatten aan te pak
ken.
Gisteren is een aantal Amerikaan
se staffunctionarissen (technici
en accountants) bij Suralco met
gezinsleden per lijntoestel naar
de VS vertrokken, zo is van de
zijde van het bedrijf vernomen.
Het gaat in totaal om ongeveer
twintig personen. Gezinsleden
van Amerikaanse werknemers
bij Suralco hadden deze week
het advies gekregen Suriname te
verlaten. De aanwezigheid van
de Amerikanen zou geen zin heb
ben, nu het bedrijf feitelijk stil
ligt.
De militaire bewaking van het
energiebedrijf EBS werd giste
ren voortgezet. De energiepro-
duktie ging door. Een aantal
werkzaamheden, zoals het ma
ken van nieuwe aansluitingen op
het elektriciteitsnet, werd echter
niet verricht.
In goed ingelichte kringen werd
gisteren de situatie in Suriname
"onoverzichtelijk" genoemd, nu
de stakingen ondanks militair
vertoon zijn voortgezet. Zowel
de verschillende vakcentrales als
de legertop pleegden druk over
leg over de situatie in het land.
WASHINGTON (AP/GPD) - De
studiecommisie voor Midden-
Amerika onder leiding van de
vroegere Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken Henry
Kissinger heeft in haar gisteren
officieel openbaar gemaakte rap
port als voornaamste aanbeve
ling gedaan dat Washington een
bedrag van 8 miljard dollar ter
beschikking moet stellen om
brede politieke, economische en
TOKIO (GPD) - De VS hebben op
nieuw bij de Japanse regering
aangedrongen op een forse ver
hoging van de defensiebegroting
en een snelle oplossing van de
handelsgeschillen. De Ameri
kaanse ambassadeur in Japan,
Mike Mansfield, waarschuwde
minister van buitenlandse zaken
Shintaro Abe voor een verslech
tering van de onderlinge betrek
kingen als er geen vooruitgang
wordt geboekt in deze kwesties.
Abe begint op 26 januari een offi
cieel bezoek aan Washington,
waar hij behalve zijn collega van
buitenlandse zaken George
Shultz ook defensieminister Cas
per Weinberger en vice-presi
dent George Bush zal ontmoe
ten.
In zijn onderhoud met de Ameri
kaanse ambassadeur heeft Abe
weliswaar beloofd dat zijn rege
ring zijn uiterste best zal doen,
maar dat het waarschijnlijk niet
mogelijk zal zijn een stijging van
de defensiebegroting met 6,9
procent te halen, zoals door het
ministerie van defensie is ge
vraagd. De nieuwe Japanse rege
ring legt momenteel de laatste
hand aan de begroting voor het
fiscale jaar 1984, dat hier loopt
van april tot maart. Er moet aan
alle kanten worden bezuinigd,
om de staatsschuld niet verder te
laten oplopen en een beloofde
verlaging van de inkomensbelas
ting te kunnen doorvoeren.
Een beeld van de Filippijnse president Marcos staat nog steeds in dé steigers. Het prestige-object wordt (nog)
niet afgebouwd wegens de financiële crisis, waarin het bewind-Marcos is verzeild geraakt. De kop moet 16 meter
hoog worden. (Foto upi>
sociale hervormingen in Midden-
Am erika te ondersteunen.
De commissie wijst verder nadruk
kelijk op het gevaar dat de Ame
rikaanse veiligheidsbelangen in
Midden-Amerika kunnen wor
den geschaad door inmenging
van Cuba en de Sowjet-Unie. In
het rapport wordt het streven
van de hand gewezen in El Salva
dor door te gaan met de vorming
van een brede coalitiereregering.
Kissinger c.s. zien om uit de Sal
vadoraanse burgerstrijd te ko
men als enige mogelijkheid een
definitieve zege van het rege
ringsleger op het linkse verzet.
Er wordt dan ook gepleit voor
het opvoeren van de militaire
steun aan het Salvadoraanse be
wind.
Maar de commissie verwerpt het
Amerikaanse regeringsstand
punt dat ondermijnende actie,
geïnspireerd en gesteund door
de Sowjet-Unie de oorzaak is van
de problemen. Zy zegt dat mili
taire, economische en sociale as
pecten tezamen moeten worden
bekeken.
Het is nog niet te zeggen welke in
vloed het rapport op het Ameri
kaanse beleid zal hebben. Rea
gan behoeft de aanbevelingen
niet op te volgen, maar als hij een
beleid wil dat door Republikei
nen en Democraten wordt aan
vaard, zal hij een zekere binding
van hulp aan mensenrechten
niet kunnen ontlopen, ook al
heeft hij onlangs vorig jaar over
zulke voorwaarden een veto uit
gesproken.
Voor het lopende belastingjaar wil
len de VS aan Centraal Amerika
hulp ter waarde van 1,5 miljard
dollar verstrekken dat is meer
dan tweemaal zoveel als voor
heen. In dit jaar wil Reagan El
Salvador voor 400 miljoen dollar
aan militaire bijstand geven, dat
is achtmaal meer dan voorheen.
MADRID - De Spaanse socialis
tische regering heeft met een
zucht van verlichting de stra
fexpeditie van president Mit
terrand tegen de in Frankrijk
verblijvende ETA-leden ont
vangen. Dinsdag voerde de
Franse politie in Frans Bas
kenland diverse razzia's uit,
waarbij dertien topfiguren van
de Spaans-Baskische afschei
dingsbeweging werden gear
resteerd.
Zes van hen werden meteen op
een vliegtuig gezet naar het el-
land Guadeloupe. Vandaar zul
len zij waarschijnlijk naar Ve
nezuela of Nicaragua worden
gebracht, waar ze zich bij ande
re uitgeweken ETA-leden zul
len voegen. De rest van de
ETA-arrestanten heeft een ulti
matum gekregen. Binnen 48
uur zullen zij een keus moeten
maken tussen deportatie naar
streken in Frankrijk, ver van
Baskenland, of het zestal vol
gen naar Zuid- of Centraal-
Amerika.
door
Gerrit-Jan Hoek
Jarenlang hebben opeenvolgen
de regeringen in Madrid tever
geefs geprobeerd wijziging aan
te brengen in de coulante Fran
se houding jegens de Spaanse
Basken, die om politieke of po
litiële redenen de wijk naar
Frans Baskenland hadden ge
nomen. Herhaalde Spaanse
verzoeken om uitlevering van
Etarra's werden systematisch
geweigerd.
Tot grote irritatie in Madrid ver
leenden de Franse autoriteiten
de Spaanse Basken niet alleen
het statuut van „politiek vluch
teling", maar legden weinig in
de weg om te voorkomen dat
de ETA-leden klandestien de
grens overwipten om in Spanje
klinkende aanslagen te plegen.
Alleen als de bloeddruk in Ma
drid kritieke grenzen bereikte,
toonde Frankrijk in het verle
den enige consideratie, by-
voorbeeld door enkele ETA-le
den tijdelijk naar het eiland
Yeu te deporteren.
Het eigenbelang van Frankrijk
woog echter steeds zwaarder
dan de (niet onterechte) kritiek
van Spaanse kant, dat de ETA
in Frankrijk een onschendbaar
heiligdom leek te hebben. Im
mers, zo luidde tot dusverre de
Franse filosofie, zolang we de
ETA niet de duimschroeven
aandraaien, zullen ze er wel
voor waken hun beschermde
positie in de Franse Pyre-
neeënprovincies in de waag
schaal te stellen door hun poli
tieke activiteiten tegen Franse
doelen te richten.
Hoewel in Madrid een beetje de
indruk is gewekt dat de omme
zwaai van Mitterrand het ge
volg is van druk van de Spaan
se socialisten, is de opzienba
rende koerswijziging van
Frankrijk slechts voor een deel
te beschouwen als een succes
je van premier Felipe Gonza
lez, die recentelijk tijdens een
bliksembezoek aan Mitterrand
deze opnieuw trachtte te over
tuigen van de noodzaak om ac
ties tegen de Baskische ballin
gen te ondernemen. Het heeft
er veeleer alle schijn van dat
opnieuw het Franse eigenbe
lang de doorslag heeft gegeven
om de ETA-milianten op Frans
territoir aan te pakken.
Ondanks dat de Spaanse ETA-
militanten zich van gewapende
acties in Frankrijk onthielden,
leidden de zeer nauwe contac
ten met hun Franse geestver
wanten, voor wie de provincies
in Zuidwest-Frankrijk even
eens niet meer zyn dan het
noordelijk deel van de autono
me staat Euskadi, tot een
groeiende activiteit van de
Frans-Baskische onafhanke
lijkheidsbeweging Iparretar-
rak. Op 2 januari jl. namen mi
litanten van deze Franse tegen
voeter van de Spaanse ETA de
politiekazerne in Anglet onder
vuur. Door het ETA-kaf van
het Iparretarrak-koren te
scheiden, hoopt Mitterrand te
bereiken dat de Franse onaf-
hankelykheidsstroming tijdig
in een isolement wordt ge
drukt.
Ook de recente bloedige repre
sailles tegen vooraanstaande
ETA-leden in Zuid-Frankrijk
hebben Mitterrand waarschijn
lijk de schellen van de ogen
doen vallen. Uit het optreden
van een nieuw duister com
mando, opererend onder de
naam GAL (anti-terroristische
groepen voor de bevrijding),
die in oktober twee ETA-leden
lieten verdwijnen en in decem
ber twee topfiguren van de
Baskische afscheidingsbewe
ging liquideerden op klaarlich
te dag, moet Mitterrand de
conclusie getrokken hebben
dat de Spaanse onvrede over
de Franse tolerantie jegens de
ETA zijn limiet had bereikt.
Immers, hoewel de Spaanse re
gering elke directe verant
woordelijkheid voor het optre
den van de GAL van de hand
wees (duidelyk met de intentie
om een diplomatiek incident
van een gewapend optreden op
het territoir van een andere
souvereine staat te voorko
men) kan men op zijn minst
vraagtekens zetten by het punt
in hoeverre de socialistische
regering in Spaiye de operatie
van het GAL oogluikend heeft
toegelaten. De meest gehoorde
versie over de identiteit van
het commando is dat het be
staat uit leden en ex-leden vn
de Spaanse politie en diverse
geheime diensten, die het vuile
werk laten opknappen door
beroepsmisdadigers, en die ge
financierd worden door Baski
sche industriëlen die het beu
zijn om revolutionaire belas
ting aan de ETA te betalen.
De vraag die echter voorlopig
open blijft is in hoeverre de
ETA door de Franse maatregel
is aangeslagen. Vaststaand feit
is evenwel dat de ETA zich
voor het eerst in zijn bestaan
daadwerkefijk bedreigd voelt.
Tekenend is dat veel ETA-le
den na de eerste operaties van
de GAL maar vóór de Franse
maatregel, al vrywillig een vei
lig heenkomen naar Zuid-
Amerika hebben gezocht. Te
vrezen valt echter, het fanatis
me van de ETA een beetje ken
nende, dat de Baskische af
scheidingsbeweging zich zelfs
niet door de afstand en de bete
re controleerbaarheid ervan zal
laten weerhouden om nieuwe
wegen voor gewapende acties
te zoeken. Waarbij men even
eens moet vrezen dat nieuwe
acties zich niet alleen tot Span
je zullen beperken, maar ook
Frankrijk als doelwit zullen
hebben.
WASHINGTON (UPI) - Premier
Zhao Ziyang van China heeft gis
teren opgeroepen tot de intrek
king van de zogenaamde Tai-
wan-wet, waarin de officieuze
betrekkingen worden geregeld
tussen de Verenigde Staten en
Taiwan. In een vraaggesprek met
journalisten noemde hij deze wet
het voornaamste obstakel voor
de ontwikkeling van de betrek
kingen tussen China en de Ver
enigde Staten.
In antwoord op de vraag waar Chi
na moest worden geplaatst in de
gespannen relaties tussen de VS
en de Sowjet-Unie, zei de 64-jari-
ADVERTENT1E
lid ANVC Katwijk - Voorstraat 80;
Heemstde - Binnenweg 114;
Leiden - Haarlemmerstraat 58;
Sassenheim - Hoofdstraat 253,
Vlaardingen - Hoogstraat 209;
Wassenaar - Langstraat 7
ge premier dat "China een onaf
hankelijk buitenlands beleid
voerde".
In een rede tot Amerikaanse za
kenlieden zei de Chinese pre
mier dat zijn land graag de
vruchten wil oogsten van de
technologie en kennis van de
geïndustrialiseerde wereld. Hij
waarschuwde ook voor dit ge
hoor dat politieke moeilijkheden
de opkomst van een bloeiende
handel met de Verenigde Staten
in gevaar kunnen brengen. Hij
vroeg de zakenwereld zijn in
vloed aan te wenden die moei
lijkheden te verhelpen overwin
nen.
Politieke overwegingen en econo
mische activiteit kunnen niet los
van elkaar worden gezien, aldus
Zhao. De uitbreiding van de han
del tussen de Verenigde Staten
en China zal de politieke betrek
kingen tussen beide landen be
vorderen. En omgekeerd geldt
ook dat een terugslag in de poli
tieke betrekkingen een negatie
ve invloed heeft op de economi
sche betrekkingen.
Op een diner van de Amerikaans-
Chinese vriendschapsvereniging
herhaalde Zhao het Chinese aan
bod aan Taiwan onderhandelin
gen te voeren over hereniging
van Taiwan met China.
MADRID (GPD) - De Spaanse re
gering heeft met de benoeming
van een totaal vernieuwde leger
top gisteren het proces van her
vorming van de Spaanse strijd
krachten, op papier althans, af
gerond. Admiraal Liberal Lucini
is benoemd tot chef-staf van de
fensie, een nieuw gecreëerde
functie die in de plaats komt van
de Raad van Chefs van Staven.
Liberal Lucini staat bekend als
een gematigd militair, die om
zijn verlichte denkbeelden eer
der staatssecretaris was onder
minister van defensie GutieiTez
Mellado.
De nieuwe topman van het Spaan
se leger staat aanzienlijk progres
siever aangeschreven dan zijn
voorganger, luitenant-generaal
Lacalle Leloup, een van de op
richters van het rechts-extremis-
tische blad Fuerza Nueva en toe
gewijd lid van de conservatieve
lekenorganisatie Opus Dei.
De andere drie chefs van staven
vormen een gemengd gezel
schap. De chef-staf van de land
macht, luitenant-generaal Saenz
de Tejada, was tot dusverre kapi
tein-generaal van Madrid. Hoe-
wel algemeen gerespecteerd om
zijn professionele capaciteiten,
kleeft aan deze militair toch de
smet dat hy als hoofd van de mi
litaire inlichtingendienst des
tijds verantwoordelijk was voor
de arrestaties van dertien demo
cratische officieren van de De
mocratische Militaire Unie
(UMD).
De chef-staf van de luchtmacht, ge
neraal Santos Peralba, is de mili
tair die het dichtst bij de socialis
ten staat. Hij is niet alleen een in
tieme vriend van minister van
defensie Serra, maar ook diens
vertrouwensman in militaire
aangelegenheden als staatssecre
taris voor defensiepolitiek. Van
de nieuwe chef-staf van de mari
ne, vice-admiraal Salas Cardenal,
zijn weinig bijzonderheden be
kend, wat op zich onder de
Spaanse generaals en admiraals
een positief teken kan zijn.
Belangrijkste nieuwtje is dat de
nieuwe legertop volgens de afge
lopen zaterdag in werking getre
den hervormingswet van defen
sie benoemd is op voorstel van
de minister, nadat de diverse le
geronderdelen gehoord zijn. In
de opzet van de nieuwe wet is de
chef-staf van defensie de belang
rijkste medewerker van de mi
nister, terwijl de andere chefs
van staven de rang van staatsse
cretaris hebben.
De legertop heeft daarmee belang
rijk aan macht ingeboet, omdat
met deze structuurwijziging defi
nitief een einde lijkt te zijn ge
maakt aan de pretenties van een
groot deel van de generaals, dat
de strijdkrachten een autonome
macht dienen te zijn. Volgens de
ze filosofie dient het leger volle
dige vrijheid en bevoegdheden
te hebben om interne aangele
genheden die het leger raken,
zonder inmenging van de civiele
minister van defensie af te han
delen.
De legertop wacht de delicate taak
de verdere ambitieuze hervor
mingsplannen van het socialisti
sche kabinet uit te werken. Een
van de maatregelen, die waar
schijnlijk zal stuiten op het
meeste verzet binnen het leger, is
de ingrijpende afslanking van
het generaals- en officierenbe
stand. Van de ongeveer 40.000
generaals en lagere officieren
zullen er de komende zes jaar
6000 af moeten vloeien.
Steun in de rug van de socialisten
vormt de interventie van koning
Juan Carlos, die vorige week tij
dens het jaarfeest van de strijd
krachten een lans brak voor de
hervormingswet en de noodzaak
van de ingrijpende structurele
wijzigingen van het leger onder
streepte. Om de pil voor veel te
leurgestelde en wellicht rebelse
militairen enigszins te vergul
den, heeft het kabinet aangekon
digd binnenkort de salarissen
van de officieren met 25 procent
te verhogen.
PRETORIA (Rtr) - Zuid-Afrika heeft gisteren
een aanbod van zwarte strijders voor de on
afhankelijkheid van Namibië (Swapo) voor
rechtstreekse vredesbesprekingen met Pre
toria van de hand gewezen en heeft hen be
schuldigd van het voeren van goedkope pro-
De Swapo maakte dinsdag bekend dat zy een
aanbod van Zuid-Afrika voor vredesbespre
kingen had aanvaard. Zij zei te hopen dat het
overleg geen herhaling zou zyn van de mis
lukte vredesconferentie van 1981 in Genève,
die, naar zy zei, door Pretoria tot een propa-
gandavertoning was gemaakt
De Zuidafrikaanse minister van buitenlandse
zaken. Roelof Botha, zei dat als de Swapo
verkoos op een dergelijke uitdagende ma
nier te antwoorden, Pretoria niet veel ziet in
het voortzetten van die pogingen.
