'Mijn wens voor
In leven blijven'
1984?
Betaling orkesten vanaf
1985 voor rekening rijk
Boy George
scoort hoog
NOS maakt STER-spot
Arno Hintjens, zanger-songschrijver van T.C. Matic
ZATERDAG 7 JANUARI 1984
Radio - tv - kunst
'Dwangbuis' is de titel van een nieuwe rubriek, die
in het vervolg elke zaterdag op deze pagina te
vinden zal zijn. Telkens zal een meer of minder
bekende streekgenoot haar of zijn licht laten
schijnen over wat via het televisiescherm in die
week de huiskamer is binnengekomen. Deze gast
schrijvers mogen zelf uitmaken waarover en hoe
ze willen schrijven. Ze zijn allen even deskundig
op televisie-gebied als u zelf. Een uitzondering
daargelaten.
De titel klinkt misschien wat onvriendelijk in de
oren. Alsof bij voorbaat de zegeningen van de
electronische media over het hoofd worden ge
zien. Dat is niet de bedoeling. Maar wie zal ont
kennen dat een televisiescherm tirannieke trek
ken heeft? Stel u voor: een volle kamer, waar
boeiende gesprekken worden gevoerd. Eén druk
op de knop is voldoende om de monden tot zwij
gen te brengen. Dan wordt hoogstens nog ruzie
gemaakt over welk net op moet. Een beeldbuis die
aan staat, trekt de ogen naar zich toe. Vandaar.
De eerste bijdrage is van de schrijver Kees Holier-
hoek, die wel bij uitstek deskundig is op televisie
gebied. Hij werd in 1941 geboren in Delft, stu
deerde Nederlands in Leiden en woont in Leider
dorp. In 1965 debuteerde hij met de bundel 'Ha
nen in de kloostertuin', waarvoor hij de Reina
Prinsen Geerligsprijs kreeg. Sindsdien ontwik
kelde hij zich tot auteur van dramatische teksten
voor toneel, radio, film Soldaat van Oranje) en
televisie.
Hij werkte onder meer mee aan de series 'V/aal-
drecht', 'Klaverweide' en de 'Lemmings' en
schreef onlangs het scenario voor 'De schaduw
van het water' en 'Turkse aarde. Hollandse bo
dem', wat hem de Visser Neerlandiaprijs oplever
de. Holierhoek is bovendien secretaris/penning
meester van de Vereniging van Letterkundigen.
Nooit eerder is een schrijver erin
geslaagd zich een jaar uit onze
geschiedenis zo geheel toe te
eigenen als George Orwell dat
heeft gedaan met het jaar 1984.
En dat alleen maar op grond
van een misverstand. Want
met de titel van zijn boek '1984'
dat hij in 1948 heeft geschre
ven, bedoelde hij natuurlijk
niet het jaar dat thans is aange
broken, maar enig jaar in de
-vanuit 1948- nog verre toe
komst. Voor "1984" mag ook
"2034" gelezen worden, en vol-
door
Kees Holierhoek
gens sommigen heeft hij met
de omkering van de laatste
twee cijfers ruimte willen
scheppen voor een satire op de
omstandigheden in het jaar
waarin hij het boek schreef:
1948.
Hoe het ook zij: hij heeft sukses
gehad, want geen enkel zich
zelf respecterend medium kon
om George Orwell heen. Op de
BBC World Service hoorde ik
een uitvoerige discussie over
de vraag of hij gelijk gekregen
had. Het antwoord was in over
weldigende mate: nee. Mrs.
Thatcher die zich kennelijk
persoonlijk aangesproken
voelde, vond ook van niet. En
zo maakte iedereen, al dan niet
dankbaar gestemd, gebruik
van een misverstand, ge
creëerd door een doodziek
schrijver die zich voor het
schrijven van zijn laatste boek
had teruggetrokken op het
vrijwel verlaten eiland Jura,
ten westen van Glasgow in
Schotland. Sinds ik op de
Duitse televisie de film 'Orwell
op Jurs' gezien heb (donder
dag 29 december 1983), kan ik
het gevoel niet van me afzetten
dat ik aanwezig geweest ben
bij het schrijven van het boek,
zo authentiek kwam mij de re
constructie voor. Inclusief de
tent waarin hij zich's nachts
(buiten) terugtrok om de heil
zame zeelucht in zijn tubercu
leuze longen haar werk te laten
doen.
Programmés over kunstenaars
(schrijvers, schilders, compo
nisten) trekken niet veel kij
kers om het uit te zitten. Eén
ding kan er wel over gezegd
worden: als je in zón program
ma de mens vergeet en de kun
stenaar in zijn volle glorie ver
boven deze wereld laat zwe
ven, ben je als programmama
ker ten dode opgeschreven. En
het omgekeerde geldt ook: je
kunt de kunstenaar vergeten
en de mens zo klein maken als
je zelf wil. Vermakelijk mis
schien, maar geen goed por
tret.
Tussen alle opgeblazen amuse
ment en spannende speelfilms
van de afgelopen week (het te
rugzien van Its a mad, mad,
mad world deed me veel ple
zier, al is het bepaald geen ple
zierige film) was het aanschou-
Kees Holierhoek
wen van De wereld van James
Joyce (NOS, afgelopen dins
dag) voor mij het hoogtepunt.
Een moeilijke schrijver, Joyce,
een man die in het tijdsbestek
van één niet zo erg lang leven
de eenzame tocht maakte van
het vrij conventionele (voor
treffelijke) verhaal naar de
grens van wat nog binnen een
roman tot uitdrukking ge
bracht kan worden, van schet
sen over het leven van bewo
ners van Dublin tot de inge
wikkelde dromen van een
kroegbaas in dezelfde stad,
nauwelijks meer te begrijpen,
nauwelijks meer te vertalen.
Maar wat een prachtige, ont
roerende film. Wat een drama
binnen het bestek van een por
tret.
DEN HAAG (GPD) - Minister
Brinkman van welzijn, volksge
zondheid en cultuur (WVC)
streeft ernaar de exploitatielas
ten van de provinciale orkesten
per 1 januari 1985 voor zijn reke
ning te nemen. De „verlegging"
van de subsidiestromen, zoals
voorgesteld in het rapport van de
Landelijke Werkgroep Orkesten-
bestel (zg. „commissie-Suther-
land"), moet dan gerealiseerd
zijn. Dat wil zeggen dat vanaf die
datum het rijk de salarissen van
de musici en andere kosten van
de orkestapparaten financiert, de
gemeenten de kosten van de ac-
commodatieè waarin geconcer
teerd wordt en de provincies de
kosten verbonden aan de mu-
ziekspreiding.
Dit staat in een brief van de minis*
ter aan alle provinciale symfo
nieorkesten, met uitzondering
van het Nederlands Balletorkest,
het Nederlands Kamerorkest,
het Utrechts Symfonie Orkest en
het Amsterdams Philharmo-
nisch Orkest. Deze laatste zijn
betrokken bij de nieuwe opzet
van de Amsterdamse operavoor
ziening, waarover een commissie
onder leiding van Han Lammers
(burgemeester van Almere) moet
adviseren. In een afzonderlijke
brief aan de drie grootstedelijke
orkesten, te weten het Concert
gebouworkest, het Residentie-
Orkest en het Rotterdams Filhar
monisch Orkest, staat dat de sub-
sidièring-nieuwerstijl zal worden
geregeld in overleg tussen het
rijk en de betreffende gemeenten
(zgn. „bestuursovereenkom
sten") over de instandhouding
van de podiumkunstinstellin
gen.
Volgens een woordvoerder van het
departement is de brief van de
bewindsman aan de provinciale
orkesten een „exacte vertaling
van wat de Landelijke Werk
groep Orkestenbestel eerder aan
de minister heeft geadviseerd".
Over het verloop van de gehele
orkestenoperatie wordt in het
schrijven gezegd dat de herin
richting van het bestel geleide
lijk zal worden ingevoerd en dat
de „eindsituatie" pas in 1988 zal
zijn bereikt.
Met grote nadruk ontkent de
woordvoerder dat pas in 1988 de
salarissen van de provinciale or
kestleden voor rekening van het
ministerie zullen komen. Vol
gens hem is de brief door het be
stuur van het Gelders Orkest
(HGO) en de gemeente Arnhem
volkomen verkeerd begrepen.
Bestuur en gemeente zijn er blij
kens perspublikaties vanuit ge
gaan dat de minister zijn belofte
heeft gebroken door niet met in
gang van 1 januar 1985, maar pas
in 1988 tot financiering van de or
kestexploitaties over te gaan.
Daar is de brief dan ook ingesla
gen „als een bom".
LOS ANGELES (UPI) - De Britse
popster Boy George, televisie
persoonlijkheid Johnny Carson
en 'mr.T' van de televisieserie
'The A-team', staan hoog op een
lijst van s werelds tien begeer
lijkste vrijgezellen die is samen
gesteld door de 'International
Bachelor Womens Society', het
internationale genootschap van
vrouwelijke vrijgezellen.
De vereniging, die zegt dat haar le
den vrouwen zijn die uit eigen
vrije keuze ongehuwd zijn, pu
bliceerde de lijst deze week "om
bekendheid te geven aan het feit
dat alleen zijn en een carrière
hebben heerlijk is"
De andere vrijgezellen op de lijst
zijn John Kennedy jr. zoon van
wijlen president John F. Kenne
dy, de Britse acteur en musicus
('Ten') Dudley Moore en premier
Pierre Elliott Trudeau van Cana
da.
HILVERSUM (GPD) - Het faci
litair bedrijf van de NOS
heeft deze week een STER-
spot geproduceerd. In op
dracht van een particulier
produktiebureau werd een
reclamefilmpje vervaardigd
voor een tapijtenfabriek. Het
is daarmee voor het eerst dat
het NOS-bedrijf tegen beta
ling diensten verleent aan
een klant van buiten de om
roep.
Het facilitair bedrijf van de
NOS, dat draait op gelden uit
de omroepbegroting, levert
gratis alle technische dien
sten op radio- en tv-gebied
die de omroepen nodig heb
ben. Deze zijn daartegenover
verplicht voor de produktie
van hun programma's in eer
ste instantie gebruik te ma
ken van het NOS-bedrijf. De
ze situatie, waarbij nooit in
zicht ontstaat in de kosten
van de geleverde diensten en
deze niet kunnen worden af
gezet tegen aanbiedingen op
de vrije markt, werd de laat
ste tijd in toenemende mate
bekritiseerd door de omroe
pen.
In verband met de teruglopen
de financiën van de omroep
wordt al langer aangedron
gen op een efficiënter opere
ren van het facilitair bedrijf
en op een vergroting van de
mogelijkheid voor omroepen
buiten het NOS-bedrijf om
diensten te kopen. In de Me
dianota wordt deze verrui
ming geboden, maar wordt
ook gesteld dat het facilitair
bedrijf op haar beurt op de
commerciële markt moet
gaan opereren.
Het nu vervaardigde STER-
spotje is een eerste verken
ning van de mogelijkheden
om op die markt actief te zijn.
Hoewel het bedrijf wettelijk
nog niet commercieel mag
opereren, is deze constructie
mogelijk omdat de STER een
zendgemachtigde is, aldus
een NOS-woordvoerder.
Het Kasteel in Alphen wordt van
avond bezocht door Het Goede
Doel, dat momenteel andermaal
hoog scoort met de elpee Tempo
Doeloe' en de single 'Eenvoud'
Hun concert begint om 20.30 uur.
De Muskee Gang, de groep van
Harry Muskee, de vroegere zan
ger van Cuby and the Blizzards,
speelt vanavond in De Hoeve in
Hoofddorp. Ook Cuby-oudge-
dienden Hans Lafaille en Her
man Deinum behoren tot de
'gang'. De zaal gaat open om
20.30 uur.
In de Leidse Stadsgehoorzaal
speelt maandag de Belgische
popgroep T.C. Matic. Sammie
America's MaM verzorgt het
voorprogramma. De aanvang
van het concert is om 20.30 uur.
Zie ook het interview op deze pa
gina.
The Nits, vorig jaar succesvol met
de elpee 'Omsk' en de single
'Nescio' spelen donderdagavond
in de Stadsgehoorzaal. Dit con
cert dient ter promotie van het
Cultureel Jongeren Paspoort.
CJP-houders hebben daarom
gratis toegang. De aanvang is
21.00 uur.
Belgiëheeft zich in een paar jaar ontwikkeld tot een
popiand van betekenis. Jo Lemaire, Luna Twist, De
Kreuners en Twee Belgen zijn niet alleen in eigen
land, maar ook bij ons bekend en geliefd. T.C. Matic is
onmiskenbaar de ruwe diamant onder de Belgische
groepen. Hun ster is het snelst en het hoogst geste
gen. Vorig jaar nog speelde de groep in het Leidse
Vrijetijdscentrum, maandag maken zanger Arno Hin-
tjens en consorten hun opwachting in de Stadsge
hoorzaal. John Oomkes sprak met deze Belgische we
reldburger.
BRUSSEL (GPD) - Op de trap-
pen van Paradiso zit een rijzige
vrouw formulieren in te vullen.
„Hoor jij bij Arno?", vraag ik.
Ze knikt, bergt de papieren
weg en grijpt naar een reistas.
Leslie is goedlachs en serieus
tegelijk. Een dertiger schat ik,
naar later blijkt op de kop af.
Ik mag haar onmiddellijk. De
conversatie op weg naar Brus
sel is levendig.
Iets meer dan twee uur nadat we
uit Amsterdam vertrokken
zijn, bellen we aan bij Arno. Hij
woont in de Rue Lebeau, anti
quairs bij de hand en een inne
mende, echt-Brusselse volks
wijk om de hoek. Hij doet op
een onbeheerste manier open,
stamelt slaapdronken wat wel
komstwoorden, omhelst zijn
Amerikaanse vriendin. Hij
schommelt als een aangesla
gen bokser heen en weer,
graait onbeholpen naar de och
tendpost.
Arno legt de zes dubbele trappen
naar zijn zolderetage sneller af
dan wij. „Zo blijft hij dus in
conditie", stelt Leslie niet zon
der instemming vast. Boven is
het een chaos; het apparte
ment van een zigeuner, van ie
mand die altijd maar onderweg
is. Het klopt ook, diezelfde
nacht was Arno pas om vijf uur
in de ochtend teruggekeerd
van een succesvolle tournee
door Frankrijk. Overal volle za
len, overal de held, zo stelt hij
vast, maar op weg naar huis
brak de cardanas van de bus en
liep de band vele uren vertra
ging op in De Alpen.
Bachs Weihnachtsoratorium
schalt door het huis. Ik veeg
een stoel schoon en probeer
niet al te opvallend te observe
ren hoe Arno langzaam-aan
weer mens wordt. Al te hinder
lijke bijgedachten worden ver
dreven door een blik in het
Brusselse avant garde-tijd
schrift Ex-. In het voorwoord
gaat een prachtige, en voor de
ze gelegenheid toepasselijke
verantwoording schuil: „Aan
een bewuste visie is vooraf
gaandelijk niet gedokterd".
Arno scheert zich en wordt man.
„Hoe is 't met U", vraagt hij
vriendelijk. Ik vertel hoe het is
en hij doet mij het verhaal van
het Belgische radio- en tv-blad
Humo dat hem opbelde terwijl
hij op tournee was in Frank
rijk. „Wat mijn wens was voor
1984. In leven blijven, zei ik,
da's toch 't simpelste, niet?"
We haasten ons naar een horeca-
etablissement. 't Loopt tegen
kerst en hoewel het kwik ho
ger staat dan in jaren het geval
was, hebben we trek in soep en
toast. Onderwerp van gesprek
door
John Oomkes
is als vanzelfsprekend Leslie.
Arno praat over de dag dat hij
haar leerde kennen. „Ik was
hartstikke moe, hè, ik. De laat
ste maanden ben ik iedere dag
dronken geweest. Had ik ie
dere dag alcohol binnen. Niet
steen-aan-'t-zat, maar drónken.
Ik sliep praktisch tien maan
den niet en ik was altijd on the
run. Ik zat in Parijs, Londen,
Amsterdam of Brussel en ik
vond geen rust, nergens nie.
Weet je waarom nie? Ik vond
geen rust in mezelf. Ekke zelf
nie. Drank dat gaf me speed,
bevrediging. Ik heb daar mee
gestopt, hè? Wanneer ik moes
te zo verder gedaan hebben, ik
denk dat ik eraan kapot gegaan
Choco
De periode van depressie klinkt
door op Choco, de derde lang-
speler die de band van Arno,
TC Matic vrij recent het licht
heeft doen zien. Het is een
plaat waar de ellende, de harte-
schreeuw moordend op door
klinkt. Een pracht van een
plaat, de neerslag van iemand
die zijn gevoelens volledig
heeft uitgewrongen. Mooi,
maar tegelijkertijd de bevesti
ging dat het zó niet verder kan.
Hintjens is het ermee eens.
„De vierde longplay, dat gaat
heel moeilijk zijn voor ons.
Toch is iedereen in de groep
zich muzikaal nog aan het ont
wikkelen. De moeilijkheid is
dat zij nog aan het verleden
vastgebakken zijn. Wat ik nu
moet gaan doen is weer ergens
die dingen te zamen brengen,
die iedereen heeft, maar die er
nog niet uitkomen, hè? Zodat
we tot iets nieuws raken, maar
wel nog altijd muziek met de
Europese gedachte erin. Maar
ik zou wel iets willen brengen
dat er vroeger niet is uitgeko
men. Iets dat nog omhuld is
door dikke muren".
Arno zegt dat het kan met dezelf
de mensen. „Vele mensen die
creatief zijn, die zitten in een
formule, hè? Ge kunt zeggen: 't
Marcheert, enne, dan maar uit
melken. D'r zijn daar voorbeel
den genoeg van. Veel mensen
hebben schrik om een veran
dering te zien en te ondergaan.
Wanneer je zestien bent is alles
nieuw en zijn er mensen waar
aan je je kunt optrekken. Bij
voorbeeld aan hero's aan Uw
vader, of Uw moeder, of aan
Uw grote broer of zo".
Arno Hintjens: "Ik ben n
i stadium dat ik alles gezien en gehoord heb. Dat is gevaarlijk".
„Als je ouder wordt en iets be
reikt hebt, dan kom je op een
bepaald punt in ene keer alleen
en kan je je niet meer optrek
ken aan een hero of zo. Dat
maakt ergens een leegte en een
schrik. Als je creatief bent en je
borduurt op iets van vroeger
voort, of op iets van nu, van de
présent en je moet je weer er
gens los trachten te maken om
iets te bereiken. Dat vergt
meer kracht. Dat geeft een an-
goise, een angst".
„Het kost moed, energie. Je moet
je ergens weer storten. Het on
bekende geeft geen zekerheid,
hè? Als ik moest het gevoel te
hebben dat ik borduur op iets
van vroeger, dat zou me onge
lukkig maken. Dat maakt me
ook angst en daar heb ik ook
schrik van. Dat wil ik niet met
TC Matic. Ik wil straks iets an
ders, maar dat zal moeilijk
zijn".
Het ergste
Tot nu toe is TC Matic in de drie
jaren van haar bestaan een
band geweest die het tot de
grote Europese podia heeft ge
schopt dank zij een behoorlij
ke dosis eigenwijsheid. „Da's
nog altijd een groep die 't Zelf
most bewijzen in alles dat die
doet. Alles, van de tour tot en
met de platenfirma. Je mag
niet vergeten, TC Matic, das
een groep die komt van België.
Het kost veel om een producer
van buiten te laten komen, hè?
Ik wou James Brown hebben,
maar dat is een utopie. Wij heb
ben tot nog toe low-budget ge
werkt. Ik geloof dat alles van
onszelf most komen".
De theorie rolt er spontaan uit
„Dat ik Leslie gevonden heb,
en een home dat is anders. Ik
ben nu in een stadium geko
men dat ik alles gezien en ge
hoord heb. Dat is gevaarlijk, ja.
En dat is misschien de reden
dat ik veel dronk. Het laatste
jaar, hè, er kon mij niemand
meer iets bijbrengen. Ik wist
wat hij ging zeggen en wat hij
er zelf van vond. Ik vond dat
verschrikkelijk, hè? Angsten
kreeg ik daarvan. Ik luisterde
niet meer naar muziek, ik! Ik
zat altijd in zo'n rock 'n roll-we-
reld, muziek, business. Ze
spraken daar altijd van hetzelf
de. En d'r was geen groep die
mij nog iets kon geven. Ik, ik,
ik heb geen plaat gekocht. Dat
bevredigde me niet. En 't enige
waaraan ik me kon optrekken
was aan het podium, joh! Dat
ik mijn publiek zag en de
groep. En dat waren de beste
momenten van 1983".
„Dat klinkt niet zo positief of zo,
wat ik nu zeg. Leslie... ze weet
dat ik vrouwen heb gekend.
Het was een alternatief. Weer
een vrouw voor de flash, voor
de kick, hè? Boef! Het was
geen egostrelen, geen macho
gedrag of zo. Drank en vrou
wen, het waren de enige prik
kels die lange tijd doorkwa
men". Hij praat met bijna ver
stikte stem, nasaal van de ver
koudheid. Bezweert dat hij
zich open probeert te stellen,
maar dat hij in ieder geval niet
tegen de valsheid van de mu-
ziekbusiness opkan.
Die avond zie ik Arno optreden
voor een geestdriftige zaal met
zo'n vierduizend Vlamingen te
Deinze, even onder Gent. Het
wil niet. TC Matic krijgt de
controle niet over zichzelf en
over het concert. Uit machte
loosheid slaat Arno een stan
daard in gruzelementen. Bij
het slotnummer excuseert hij
zich publiek. Het bezoek is ver
stomd.
Op de weg terug naar Amster
dam zit Arno zich te erjgeren
aan zijn onmacht. Is hij ont
roostbaar als hij concertbezoe
kers ziet die proberen auto
stop te maken. Praat over vier
duizend relaties die hij heeft
verstoord. „Dan kun je wel
zeggen, verstop 't Verberg *t
achter trucjes. Maar ik kan
voor mezelf niet verbergen dat
ik gefaald heb".
Integriteit, eerlijkheid; het zijn
grote woorden, maar Hintjens
begrijpt zonder ze te noemen
wat er aan vastzit „Hoe kan ik
ooit mijn publiek laten zak
ken", zei hij eerder op die lan
ge dag. „Dat zorgt ervoor dat ik
leven kan. Dat is nooit eerder
gebeurd. Het mag nooit meer
gebeuren. Een entertainer die
dit licht opneemt verdient het
ergste".
