3
Leerlingen dupe van
conflict leidsters
Reportage
Dienstnemen niet meer vanzelf-sprekend
Opheusdense Ideuters gedrild
Varia
door
Ed van Ham
Vrede op aarde. Op drie plaatsen in de Opheusdense open
bare kleuterschool 't Mierennest staat een fraaie kerst
boom. In twee van de drie lokalen en een in de hal. Eén
klas met kleutertjes moet het dit jaar zonder kerstversie
ring doen. Er zou geen geld voor zijn. „Nonsens", zegt de
werkgroep verontruste ouders die zegt nagenoeg alle ou
ders van leerlingen te vertegenwoordigen. „Het is een on
derdeel van een treitercampagne die de hoofdleidster
voert tegen een van de twee overige leidsters".
In 't Mierennest is al jaren een strijd aan de gang tussen de
twee waarbij, aldus de werkgroep, intimidatie en grove
middelen niet worden geschuwd. Dit alles over de hoofd
jes van de leerlingetjes heen. Burgemeester D. Pott van
Kesteren waaronder het Betuwse dorpje valt, zegt tegen
de muur te staan. Niemand weet hoe uit de impasse te
raken.
OPHEUSDEN (GPD) - „Onze kleuters worden psy
chisch onderdrukt. Als ze iets verkeerd hebben ge
daan, wordt hun fout door klasgenootjes beoordeeld.
Daarna worden ze massaal uitgejouwd. 'Pietje is gek'.
Helpen met aankleden is er niet bij. Knuffelen van de
kleintjes is verboden. Als ze in de klas klaar zijn met
een werkje moeten ze met de armen over elkaar ach
ter hun stoel gaan staan, stram in de houding. Alsof
het gedrilde soldaatjes zijn".
De speelplaats van de kleuter
voor moeders verboden terrein. Zij moeten hun kinderen buiten het hek opwachten. (foto gpd)
DINSDAG 20 DECEMBER 1983
Op twee weken na precies honderd
jaar geleden werd Harrods Stores
in Londen door brand totaal ver
woest. De Chelsea Herald van 8 de
cember 1883 schreef dat de wind de
vonken in wolken over de omge
ving blies en dat de bewoners van
de huizen in Queen's Gardens zo in
paniek raakten dat zij hun meu
bels naar buiten sleepten. „Vrou
wen en kinderen liepen opgewon
den rond en huilden van angst. Het
effect dat het vuur in de hemel sor
teerde was hoogst opmerkelijk.
Donkere wolken hingen boven
west-Londen, en de weerschijn van
de vlammen op die wolken leek, ge
zien vanaf de Strand, in haar
schitterende grandeur op de feno
menale zonsondergangen die on
langs zoveel opgewonden belang
stelling trokken".
De zonsondergangen in Londen
zijn blijkbaar niet meer wat zij een
eeuw geleden waren, ik heb daar
de laatste tijd althans geen opge
wonden verhalen over gelezen in de
Engelse bladen, maar zulke hart
brekende taferelen als in 1883 heeft
Harrods afgelopen zaterdagmid
dag weer gekend, toen een autobom
van de IRA tot ontploffing kwam
waarbij vijf doden en een twintig
tal gewonden vielen. Honderd jaar
geleden vielen er bij de brand géén
doden, dank zij het feit dat de
brand kort voor middernacht uit
brak toen er niemand in het ge
bouw was. De hele nacht hadden de
gaspitten gebrand, ten dele om de
waren te verlichten en ten dele om
inbrekers af te schrikken. Waar
schijnlijk is een gordijn in een van
die gaspitten gewaaid, hoewel het
ook mogelijk is dat een arbeider in
de kelder een kaars had laten bran
den. Een dag later, op 7 december
1883, schreef Charles Digby Har-
rod, de toenmalige eigenaar en
zoon van de oprichter, Henry Char
les Harrod (die in 1835 een kruide
nierswinkeltje begon met thee-als
specialiteit), aan zijn klanten:
„Mevrouw,
Het spijt mij zeer U te moeten me
dedelen dat tengevolge van een
brand die onze zaak heeft verwoest
uw bestelling een dag of twee ver
traging zal ondervinden. Ik hoop
haar de komende dinsdag of
woensdag aan U te kunnen toezen
den.
In de tussentijd vraag ik U vrien
delijk om enig geduld.
Uw gehoorzame dienaar, C. D.
Harrod".
Harrod had dat jaar 150 man in
dienst. Uit de brief blijkt dat hij
niet bij de pakken neerzat, maar
een verhaal dat 48 jaar later in de
Draper verscheen doet toch anders
vermoeden:
Op een dag was Edgar Cohen, die
toen in de sponzenhandel zat, in
een omnibus op weg naar huis toen
een vreemdeling hem vroeg hem
een halve sovereign goudstuk van
20 shilling) te lenen, omdat hij zijn
portemonnee had verloren. De man
gaf hem zijn kaartje met de naam
Charles Harrod, en vroeg Edgar
Cohen diens kaartje toen deze aan
zijn verzoek gevolg gaf.
Toen het geld de volgende dag werd
terugbezorgd vergat Cohen het in
cident tot hij vele maanden later
een vrouw aan de telefoon kreeg
die zei dat zij Mrs Harrod was en
hem smeekte haar echtgenoot te be
zoeken, die door het afbranden van
zijn zaak een gebroken man was.
Harrod vroeg Cohen de leiding van
de zaak tijdelijk over te nemen. De
ze deed dat met grote voortvarend
heid en in september 1884 kon de
nieuwe zaak, groter en mooier dan
ooit, worden heropend. Edgar Co-
hen werd enige jaren later direc
teur en behield die post tot 1912.
Als u ooit in Londen bent geweest
bent u waarschijnlijk ook in Har
rods geweest, maar je zult altijd
zien dat er mensen noch in Londen
noch in Harrods zijn geweest en
daarom vertel ik u, dat het aantal
employees van Harrods varieert
van 4000 tot 6000 (Bijenkorf Am
sterdam telt 420 personeelsleden, in
de Sinterklaas- en Kersttijd 480,
met inkopers en dergelijke meege
teld ongeveer 700). Harrods heeft 41
publieke telefoons (Bijenkorf 5), 50
liften (Bijenkorf Amsterdam 2 per
sonen- en 3 goederenliften), 75 tot
80 etalages (Bijenkorf 16), en een
oppervlakte van ruim 109.000 vier
kante meter (Bijenkorf Amsterdam
15.000 vierkante meter). Dan hebt u
enigszins een idee...
Een en ander heb ik opgediept uit
het boekje „Harrods" van Tim Dale
dat in 1981 bij Pan Books ver
scheen. Het eerste hoofdstuk over
deze „Rolls Royce onder de werend-
huizen" (hoewel je de Rolls Royce
beter de Harrods onder de automo
bielen kunt noemen, omdat Har
rods eerder beroemd was dan Rolls
Royce), begint aldus:
„Vertel maar 'ns Johnny, wat is de
hoofdstad van Frankrijk?"
„Parijs".
„Wat is de hoofdstad van Italië?"
„Rome".
„Wat is de hoöfdstad van Enge
land?"
„Harrods".
Dit zijn slechts een paar grieven
van de verontruste ouders van
de Opheusdense openbare
kleuterschool 't Mierennest.
Volgens de ouders heersen
daar al enige jaren wantoestan
den. Er worden Spartaanse
methodes gehanteerd om de
peuters - in de leeftijd van vier
tot zes jaar - rijp te maken voor
de maatschappij. De ouders
van de 56 leerlingetjes pikken
het niet langer. Na jaren lijd
zaam toezien doorbreken zij de
van gemeentewege opgelegde
zwijgplicht. Hun doel: het be
houd van het openbaar onder
wijs in het dorp Opheusden en
het normaliseren van de ver
houdingen op school tussen
leidsters, kleuters en ouders.
De verontruste ouders durven
zich uit angst voor represailles
tegen hun kinderen niet met
hun naam bekend te maken.
Uit een gesprek met enkelen
van hen wordt duidelijk waar
om. Als grote boosdoenster
wordt de hoofdleidster aange
wezen. Zij is reeds tien jaar aan
het openbare schooltje verbon
den, waarvan de laatste zeven
als hoofd. Al sindsdien zij als
zodanig is aangesteld - een op
merkelijke zaak, volgens de
ouders, want de leidster stond
als tweede op de voordracht -
rommelt het op 't Mierennest.
Voor de goede orde, de betref
fende hoofdleidster wilde des
gevraagd geen commentaar ge
ven. „Ik heb zwijgplicht opge
legd gekregen".
Valium
„De kinderen worden geestelijk
lam gemaakt. Het is zelfs zo erg
dat enkele peuters op advies
van hun huisarts valium slik
ken. Thuis worden ze steeds
onhandelbaarder omdat ze
zich op school volgens een
stipte discipline moeten gedra
gen. Als de school uitgaat moe
ten de kleuters zich in de gang
opstellen in rijen van twee. Na
dat massaal en tegelijkertijd
'tot morgen juffouw' is geroe
pen moeten zij naar de uitgang
van de speelplaats marcheren.
En wee het kleintje dat uit de
rij naar zijn wachtende moeder
rent. Die wordt in zijn kraag
"Dienstnemen is niet langer van
zelfsprekend. Men wordt voor een
keus gesteld, vooral nu er vanuit
de kerken duidelijke uitspraken
zijn gedaan over de kernbewape
ning. Toch wordt in vele christe
lijke gemeenten zelden over vra
gen van dienstplicht en dienst-,
weigering gediscussieerd.
Dienstweigeren is een zaak van
de enkeling. Van begeleiding
voor of na de keus is geen sprake.
Vele dienstweigeraars voelen
zich door hun kerk in de steek ge
laten".
Ds. W. R. van der Zee, secretaris
van de Raad van Kerken in Ne
derland, vindt het van belang,
dat men in de gemeenten niet om
deze vragen blijft heendraaien.
"Zowel in de kerkeraden als in
gespreksgroepen en op de cate
chisatie zouden ze uitdrukkelijk
aan de orde moeten komen",
schrijft hij in een 'woord vooraf
van een brochure, uitgegeven
door de Centrale voor Vormings
werk (vanwege de Nederlandse
Hervormde Kerk) en de Her
vormde Vrouwendienst (HVD),
het Toerustingscentrum van de
Gereformeerde Kerken in Ne
derland en het Vrijzinnig Protes
tants Centrum voor Maatschap-
pelijke Toerusting.
gevat waarna het hele ceremo
nieel nog eens wordt herhaald.
Het is duidelijk dat de wach-
- tende moeders de speelplaats
niet mogen betreden. Een kijk
je in de klas is er zelden bij",
aldus een emotioneel geladen
ouder.
De problemen bij 't Mierennest
zijn bij het college van burge
meester en wethouders als
schoolbestuur van het open
baar onderwijs ruimschoots
bekend. Desgevraagd zegt bur
gemeester D. Pott van Keste
ren geen commentaar te willen
geven. „Ik praat er niet over".
De zaak escaleerde twee jaar ge
leden. De hoofdleidster zou
een handtekening van een leid
ster hebben vervalst. Het was
de ondertekening van een door
haar opgestelde brief om bij de
gemeente te bewerkstelligen
dat mevrouw Rien Wever uit
Opheusden als lid van de ou
derraad zou worden geschrapt.
„Omdat ik mijn kind inmid
dels naar een school in Wage-
ningen heb gedaan, durf ik het
aan om mijn naam te noemen.
De juf kan mij niet meer pak
ken".
Vervalsing
De handtekeningvervalsing
kwam aan het licht doordat
Rien bij de betreffende leidster
waar zij een goed contact mee
had, ging informeren naar de
reden waarom zij achteraf de
brief aan het college zond. Ver
baasd zou de leidster hebben
Het boekje (te bestellen onder nr.
281 bij de Centrale voor Vor
mingswerk, postbus 1100, 3970
BC Driebergen, telefoon 03438-
18334) is gepresenteerd als een
'handreiking voor gesprekken in
de gemeente'. "De samenstellers
willen een goede leidraad geven
voor het voeren van een open ge
sprek, waar de keuzen voor of te
gen dienstplicht en voor of tegen
bepaalde vormen van bewape
ning worden afgewogen".
Ds. Van der Zee noemt in zijn
'woord vooraf de keuze op dit
gebied 'een van de belangrijkste
beslissingen die een mens
neemt'. "Die beslissing heeft te
maken met wat je gelooft en be
lijdt. Het geeft te denken, dat ve
le dienstweigeraars zich nadruk
kelijk beroepen op de bijbel".
"Je kunt niet zeggen, dat je alleen
maar een goed christen kunt zijn
als je gehoorzaam je dienstplicht
vervult. Oók niet dat je alleen
maar een goed christen kunt zijn
als je in geweten dienst weigert.
Maar het is wel een keus en geen
vanzelfsprekendheid".
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen te
geantwoord: „Ik weet van
niets". Waarna de zaak aanhan
ging werd gemaakt bij de ge
meente.
Rien Wever: „Na die vervalsing
heb ik nooit meer iets gehoord.
Ik weet alleen dat de hoofd
leidster op het matje werd ge
roepen. Wel kreeg ik een week
later een kort en zakelijk brief
je waarin stond dat ik mijn bie
zen kon pakken. Dat was het
einde van mijn loopbaan in de
schoolraad".
Inmiddels hebben zo'n zes ou
ders hun peuter op een andere
school geplaatst. „Maar dat is
juist het probleem", zeggen dè
verontruste ouders eenstem
mig. Als we naar een andere
openbare kleuterschool willen,
moeten we naar Wageningen
of Kesteren. Die plaatsen lig
gen kilometers uit de buurt.
Natuurlijk kan ons kind naar
een christelijke school. Maar
voor die vorm van onderwijs
hebben we niet gekozen"
In de haren
Na de trammelant rond de ver
valsing van een handtekening
waren de poppen pas goed aan
het dansen. Dat was in mei
1981. De betrokken leidster
vertelde haar cheffin niet meer
achter haar beleid te staan. Het
gevolg was dat beide dames el
kaar lettelijk in de haren vlo
gen. De hoofdleidster zegt, al
dus de verontruste ouders, dat
ze daar een beschadigde ne-
kwervel aan heeft overgehou
den. Hieruit resulteerde, aldus
Rotterdam L. Romein Rijns
burg, te Bleskensgraaf R. van
Kooten Zeist, te Weesp L. Lin-
gen Klooster ter Apel (buitenge
wone wijkgemeente); aangeno
men naar Stellendam J. Codee
Wezep, naar Oosterend-Oude-
schild (Texel) kandidaat C. de
Jong Groningen; bedankt voor
Ferwerd (Fr.) E. C. Poepjes
Zwijndrecht, voor Tricht J. L.
Leestemaker Wissenkerke, voor
Benschop A. van de Beek Gene-
muiden; beroepbaar met ingang
van 2 januari 1984: H. Jansen, vi
caris te Beekbergen.
Gereformeerde Kerken: beroepen
te Maasland K. Jonker Stedum
(Gr.); bedankt voor Berkum
(Zwolle) P. Verschoor Aalsmeer;
beroepbaar: A. G. Bosma Den
Helder.
Nederlands Gereformeerde Ker
ken: aangenomen naar Culum-
borg kandidaat C. Smit Ochten.
Christelijke Gereformeerde Ker
ken: bedankt voor Aalsmeer J.
Plantinga Leeuwarden.
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Tricht-Geldermalsen
J. Mijnders Veenendaal, voor
Sint Annaland en voor Naald
wijk M. Mondria Waardenburg,
voor Katwijk aan Zee kandidaat
M. Burggraaf Rotterdam.
de verontruste ouders, een trei
tercampagne om de naar de
mening van het hoofd dwars
liggende leidster van de school
te krijgen. Buiten medeweten
van haar om werden alle ou
ders uitgenodigd voor een in
formatiebijeenkomst. Dat was
op 11 mei van dat jaar.
Twee leden van de inmiddels
niet meer functionerende,
voorlopige medezeggen
schapsraad lazen de brief van
de hoofdleidster voor waarin
alle negatieve punten van de
betreffende leidster werden
opgesomd. In het slot van het
schrijven werden alle ouders
opgeroepen om gezamenlijk
het ontslag van de leidster te
bewerkstelligen. Enkele ou
ders werden over deze aantij
ging zo kwaad dat zij direct de
bijeenkomst verlieten. „Ik was
razend", zegt een anoniem blij
vende moeder. „Het was grove
laster. Met een paar andere ou
ders besloten we deze zaak te
gaan uitzoeken. We wilden alle
partijen horen, maar zover is
het helaas nooit gekomen".
Bij toeval was burgemeester Pott
van deze bijeenkomst op de
hoogte en kwam ongevraagd
poolshoogte nemen. Hij dis
tantieerde zich ten stelligste
van de brief. „De hoofdleidster
heeft een moeilijk karakter.
Dit moet een interne zaak blij
ven. We houden de problemen
binnen de deur", zou de bur
gervader de verontwaardigde
moeders hebben toegespro
ken.
Katwijk. De Vereniging ter voor
bereiding van een hervormde
deelgemeente 'De Rank' in Kat
wijk heeft bij de synode van de
Hervormde Kerk een aanvraag
ingediend tot vorming van een
deelgemeente. Dit is de eerste of
ficiële stap naar een eigen kerke
lijke status.
(De deelgemeente-in-wording ver
enigt hervormden - en ook wel
anderen - die zich in de traditio
nele kerkelijke gemeenten van
Katwijk niet thuis voélen. Ze is
oecumenisch gezind, zingt uit het
Liedboek en heeft geen moeite
met de vrouw in het ambt, om
maar een paar kenmerken te noe
men. Op zondag 22 januari -
aan het eind van de gebedsweek
voor de eenheid heeft de deelge
meente een dienst met de Kat-
wijkse pastoor Van Mastwijk.
Deze dienst wordt samen met de
pastoor voorbereid).
Straf
In Friesland wordt gepraat over
de mogelijkheid om gestraften
werk te geven binnen hervormde
gemeenten en provinciale kerke
lijke organen. Reclasseringsme-
dewerker H. Huisman had de ge
dachte geopperd om gestraften
in plaats van hen op te sluiten tij-
Begrijpelijk dat de situatie op
school er niet beter op werd.
De spanning was te snijden,
wat volgens de moeders zijn
weerslag vond op de kinderen.
„Die werden onhandelbaar.
Huilden veel, plasten in bed".
Ook gingen de kleuters zich
apathisch gedragen, aldus een
moeder. Zo zijn er tal van kin
deren by de dokter terechtge
komen.
Ten einde raad werd de nood ge
klaagd bij de inspectie voor het
lager onderwijs in de provincie
Gelderland, maar de verwach
te steun bleef uit. Alles werd
terugverwezen naar het
schoolbestuur. Ook de school
arts bood geen uitkomst.
Triest vinden de ouders het dat
door de hoofdleidster alle bin
dingen met het openbare lager
onderwijs zijn verbroken. „En
dat met de integratie van het
basisonderwijs voor de deur.
Ze wil iedereen haar wil opleg
gen. Herhaaldelijk roept ze: 'Ik
ben de school en het gebeurt
zoals ik dat wil'. Met zo'n ie
mand valt niet te praten".
Ouders zeggen dat al vaker te
hebben ondervonden. Bijvoor
beeld als er na klachten van
hun kleintje over de gang van
zaken op school navraag bij de
hoofdleidster werd gedaan.
„Een grote mond kon je krij
gen. Ik voelde me afgeblaft. Je
verklaart je meteen een slechte
moeder die bang is voor haar
peuter. We zouden er kasplan
tjes van maken", aldus een van
de verontruste ouders.
delijk vrijwilligerswerk te laten
doen. De reacties waren positief.
Contacten met een vacaturebank
voor vrijwilligers en de Stichting
tot behoud van kerkelijke gebou
wen in Friesland hebben al resul
taat gehad: een alternatief-ge
strafte kon worden geplaatst bij
een van de restauratieprojekten
van de stichting.
Het bestuur van de hervormde
kerkvergadering in Friesland, de
provinciale hervormde jeug
draad en de provinciale diakona-
le commissie praten binnenkort
met de Reclasseringsraad om te
zien of de belangstelling voor al
ternatieve straffen kan worden
vergroot.
Luthers. De evangelisch-lutherse
'Drievuldigheidsgemeente' in
Frankfort aan de Main heeft in
haar naam het woord 'luthers'
geschrapt, "om een oecumeni
sche stap te doen in de richting
van de ene kerk van Jezus Chris
tus". Volgens de kerkeraad wilde
Luther helemaal niet, dat zijn
naam zou worden gebruikt als
een 'zegel van echtheid' op zijn
leer.
Ongehoorzaamheid. Het Cen
traal Comité van Duitse Katho
lieken - waarin de rooms-katho-
Politiebureau
Een andere zaak. Op de eerste
dag van het nieuwe schooljaar
werden acht tot tien vaders
van kleuters 's avonds telefo
nisch op het politiebureau ont
boden. De hoofdleidster zou
geruchten hebben gehoord dat
die vaders de school zouden
willen kraken. Achteraf bleek
daar niets van waar. Een ou
der: „Daar word je toch
werkelijk niet goed van. Hoe ze
aan het idee is gekomen, weet
ik niet, maar wel dat ze meteen
contact heeft opgenomen met
de burgemeester die op zijn
beurt als hoofd van de politie
de rayon-commandant heeft
ingeschakeld. Je zou erom
moeten lachen als het niet zo
triest was".
Wel heeft de gemeente Kesteren
via de Vereniging van Neder
landse Gemeenten de hulp van
een bemiddelingsexpert op on
derwijsgebied ingeroepen. De
bemiddeling, die volgens ou
ders al ruim een jaar duurt en
vele tienduizenden guldens
zou hebben gekost, heeft tot
nu geen enkel resultaat gehad.
Beide leidsters kijken elkaar
op school nog steeds niet aan
en zouden zelfs niet met elkaar
praten.
Bij het college vinden de veront
ruste moeders naar hun zeggen
geen enkele weerklank voor
hun probleem. De zaak speelt
al jaren. Het wordt tijd dat er
een oplossing wordt gevonden,
maar van bovenaf wordt er
niets gedaan. Een deze week
gehouden gesprek tussen de
ouders en burgemeester Pott
heeft dat duidelijk gemaakt.
„We staan met de rug tegen de
muur", zou hij gezegd hebben.
„Er wordt op een verschrikkelij
ke manier op ons ouders neer
gekeken. Het lijkt wel of ieder
een in Opheusden bang is voor
die juf. Maar wij niet. Wij wil
len dat alledrie leidsters op
non-actief worden gesteld. Hoe
sneu het voor de goeden ook is.
En dat er weer van voren af aan
wordt begonnen. Alleen op de
ze manier is het openbaar on
derwijs in Opheusden te red
den", zeggen de leden van de
werkgroep verontruste ouders.
lieke organisaties zijn vertegen
woordigd - wijst burgerlijke on
gehoorzaamheid af. Er is, vol
gens het comité, geen enkele re
den voor. De rechtsstaat is in de
Bondsrepubliek niet in gevaar
en er zijn voldoende mogelijkhe
den om langs democratische weg
oppositie te voeren. "Burgerlijke
ongehoorzaamheid is wetsover
treding en moet als zodanig wor
den behandeld".
Niet te rijmen
"Elke preek van de driehonderd
lutherse predikanten in ons land
betekent elke zondag weer kri
tiek op het marxisme", zei de lu
therse Hongaarse bisschop Zol-
tan Kaldy in een radio-interview.
De Lutherse Kerk in Hongarije
telt 430.000 leden. In de zomer
van 1984 zal zij gastvrouw zijn
van de algemene vergadering
van de Lutherse Wereldfedera
tie.
De bisschop weersprak de in het
Westen vaak gehoorde mening,
dat de kerken binnen het Oost
blok zich moeizaam van compro
mis tot compromis met de staat
zouden voortslepen. "Een preek
over God is niet te rijmen met een
wereldbeschouwing waarin God
wordt ontkend".
'Handreiking' voor gesprek in kerken