Blitse grafici contra
het computer-tijdperk
Goud schiet omhoog door roof
Lijfrente: oude
wijn, nieuwe zak
Belasting
Beurs week
Economie
Extra
De wat vervallen badplaats
Brighton aan de zuidkust van
Engeland heeft deze week een
primeur voor Groot-Brittannië
binnen de gemeentegrenzen
gehad: een dagblad dat geheel
volgens de technologie van het
computertijdperk gemaakt
werd.
De krant had de niet erg aanspre
kende naam „Daily Leader" en
is maar enkele dagen versche
nen. Vier dagen maar, net zo
lang als de jaarconferentie
duurde van de Newspaper So
ciety, de vereniging van uitge
vers van regionale en lokale
kranten in het Verenigd Ko
ninkrijk.
Het uitbrengen van de „Daily
Leader" was vooral een de
monstratie: de eigenaren van
de kranten in de provincie wil
den ermee aantonen, dat de
nieuwe, snellere, betere en
kostenbesparende techniek
om dagbladen te maken aan
wezig is, en gebruikt zou kun
nen worden.
Oud nieuws, zou men zeggen.
Kranten in de Verenigde Sta
ten en in tal van Westeuropese
landen, waaronder ons land,
worden allang met hulp van
computers in elkaar gezet.
Journalisten die achter beeld
schermpjes hun stukken ma
ken en in de computer invoe
ren, zijn, om bij ons land te blij
ven, van Groningen tot Roo
sendaal een vertrouwd gezicht.
In Engeland ligt dat heel anders.
O zeker, er zijn kranten die
computers en beeldschermen
hebben aangeschaft. Het pro
bleem is alleen dat ze er maar
ten dele of soms zelfs helemaal
niet mee kunnen werken. Oor
zaak: de grafische bonden die
tegen zijn.
Ernst
Voor hen was de (prijzige) de
monstratie in Brighton vooral
bedoeld. De uitgevers van de
regionale en lokale kranten in
Engeland wilden hen laten
zien dat het de kranten ernst is
met hun plan, uiterlijk per eind
1984 met de technieken uit het
computertijdperk te gaan
werken.
Er is zelfs een codenaam voor dat
plan: „Project Breakthrough"
(doorbraak). Een gelukkig ge
kozen naam! Er zal inderdaad
een doorbraak nodig zijn alvo
rens de toestemming van de
grafische bonden los komt die
de kranten toestaat de moder
ne tijd in te gaan. Tekenend is
al, dat de grafische bonden niet
in Brighton te zien waren.
Dat ze anti zijn, is in zekere mate
begrijpelijk. Bij invoering van
de nieuwe technieken ver
dwijnt een groot aantal tradi
tionele banen, en raken de gra
fische bonden tegelijkertijd
hun machtsbasis kwijt. Wat
minder begrijpelijk is, is dat
die bonden kennelijk de macht
hebben, onvermijdelijke mo
derniseringen tegen te houden.
De belachelijke situatie is ont
staan, dat bij kranten die com
puter plus beeldschermen
maar vast hebben aangeschaft,
journalisten hun stukken op
het beeldscherm intikken, ver
volgens op een computerprin
ter een afdruk van hun verhaal
maken en die overhandigen
aan een zetter. Die tikt het arti
kel opnieuw via zijn beeld
scherm in de computer en
stuurt het dan naar de zetma
chine waarmee de krant ge
maakt wordt.
Inderdaad, dat had de journalist
zelf ook wel kunnen doen,
maar de archaische arbeidsver
houdingen binnen de Britse
kranten laten dat niet toe. Om
met Robert Stiby, voorzitter
van de Newpaper Society, te
spreken: „We zijn het lachertje
van de wereld hiermee, een
Derde-Wereldland op het ge
bied van krantentechniek. Er
ger zelfs: sommige landen in
Azië, Midden-Amerika en Afri
ka immers gebruiken de nieu
we technologie al wèl.
Ton
De macht die de grafische bon
den in Engeland hebben, blijkt
niet alleen uit dit voorbeeld.
Die blijkt bijvoorbeeld ook uit
de uniek hoge salarissen die
een bond als de National Gra
phical Association (NGA) in de
loop van de jaren voor zijn le
den uithet vuur heeft gesleept.
Een beetje zetter in het Londen-
se krantencentrum Fleet
Street heeft al gauw een jaarsa
laris van 70.000 gulden te pak
ken, een typograaf bij een dag
blad kan met wat schnabbelen
bij een zondagskrant erbij
moeiteloos aan een inkomen
van een ton komen.
Het gevoel van eigenwaarde dat
de grafici bij de Britse kranten
hebben is zó groot, dat ze om
het minste of geringste de pro-
duktie stilleggen. Zo zijn er het
afgelopen jaar kranten niet uit
gekomen, omdat een hoofdar
tikel de NGA-leden niet beviel,
of een verslag van een vak
bondsvergadering, of zelfs een
advertentie (de Daily Mail
kwam medio dit jaar een dag
niet uit, omdat een verkie
zingsadvertentie van de Con
servatieve partij verkeerd viel
bij de zetters).
Het verleden heeft geleerd, dat
de vakbondsleden het des
noods heel lang kunnen vol
houden. The Financial Times
kwam deze zomer twee maan
den niet uit, omdat typografen
onrechtvaardigheden in de
nieuwe loonvoorstellen had
den bespeurd; The Times werd
in 1980 zelfs voor een periode
van elf maanden stilgelegd.
De mannen kunnen zich dat ver
oorloven, omdat zij lid zijn van
rijke bonden. De middelen van
de NGA (er zijn meer grafische
bonden, maar dit is de groot
ste) worden op 11 miljoen
pond geschat (50 miljoen gul
den), dus met dat bedrag in het
achterhoofd kan men een sta
king heel lang uitzingen.
Onverschrokken
Met deze informatie in gedach
ten is het merkwaardige, vol
komen uit de hand gelopen
conflict bij het huis-aan-huis-
blad The Messenger, dat in de
buurt van Manchester ver
schijnt, wat beter te begrijpen.
Bij deze jonge krant namelijk
staat een eigenaar-directeur
aan het hoofd, die niet gevoelig
is voor de chantagetechnieken
van de grafische bond, de on
verschrokken Eddie Shah (39).
door
Henk Dam
Hij vond dat de NGA-leden te
hoge financiële eisen stelden,
en nam voor een van zijn huis-
aan-huis-kranten grafische
mensen aan die geen lid zijn
van een bond. Daarmee ging
hij in tegen de bij vele Britse
bedrijven bestaande regeling,
waarbij al het personeel ver
plicht lid is van een vakbond,
de zogenaamde „closed shop"
overeenkomst.
Zes grafici bij de Messenger gin
gen daarop uit protest tegen
het doorbreken van de „closed
shop" regeling in staking. Die
werden door Shah ontslagen.
De NGA-leden gingen vervol
gens buiten de poort posten,
met de bedoeling het produk-
tieproces bij de huis-aan-huis-
krant tot stoppen te dwingen.
Maar met z'n zessen begin je niet
veel, en na enige tijd nam de
NGA de beslissing, leden die
bij andere bedrijven werken,
ook bij de Messenger te laten
posten, het zogenaamde „se
condary picketing". Dit nu is
verboden op grond van een
wet uit 1980, een van de be
ruchte wetten waarmee minis
ter Tebbit (toen nog van werk
gelegenheid) de macht van de
vakbonden wilde beteugelen.
De bonden zijn altijd fel tegen
die wet geweest, maar hebben
het nooit op een echte confron
tatie laten aankomen. Dat deed
de NGA wel, en Shah liep te
recht ogenblikkelijk naar de
rechter die tegen de grafische
bond zei: „Ophouden met se
condary picketing. Bij overtre
ding moet u een boete van
50.000 pond (225.000 gulden)
betalen".
Die overtreding volgde spoedig.
De door Shah weer erbij geroe
pen rechter bevestigde niet al
leen de boete van 50.000 pond,
maar gaf een tweede boete van
100.000 pond (450.000 gulden)
wegens „minachting van het
hof', en liet beslag leggen op
de middelen van de NGA.
De leden daarvan waren over die
uitspraak zo verbolgen, dat zij
het afgelopen weekeinde Fleet
Street lamlegden, waardoor er
geen enkele landelijke krant
en geen enkel landelijk zon
dagsblad (die niets met de
Messenger te maken hebben)
uit kon komen. De schade: ve
le, vele miljoenen.
Zo heeft de schaamteloze ar
rogantie van de grafische bond
van een muis een olifant ge
maakt, met rellen, gevechten
met de politie, schadeclaims
van miljoenen ponden en wat
al niet erbij. Dit alles heeft de
progressieve krachten en het
vakbondswezen in Engeland
zeer in verlegenheid gebracht.
Les
Wat moet de Labour-partij bij
voorbeeld doen? De partij is te
gen de vakbondswetten die nu
door de NGA worden uitge
test, maar kan geen voorstan
der zijn van het overtreden van
de wet (en daarmee de rechts
orde van het land in gevaar
brengen).
De overkoepelende vakfederatie
TUC heeft een vergelijkbaar
probleem. Solidariteit met de
aangesloten bond NGA is na
tuurlijk heel gewenst, en de
meer linkse bonden willen ook
zelfs verder gaan en het op een
algemene staking laten aanko
men. Maar de behoudender
bonden (en die hebben de
meerderheid binnen de TUC)
redeneren: als we tegen de
rechter ingaan, verliezen we
ook het laatste restje respect
bij het volk.
De enige winnaar is de regering-
Thatcher, waarvan woordvoer
ders al uitgebreid hebben laten
weten dat deze buiten het con
flict staat. En terecht: óf de
NGA gaat overstag, en dat is
dan een mooie les voor deze
bond die tot dusver onaantast
baar was, óf er groeit een alge
mene, politieke staking uit het
conflict.
Zo'n staking van de toch al niet
erg geliefde bonden kan per
definitie op weinig begrip bij
de gewone Brit rekenen, en
biedt de de laatste tijd door
nogal wat tegenslagen geplaag
de premier Thatcher (Parkin
son-affaire, Grenada) boven
dien de gelegenheid haar pres
tige als leider van het land te
rug te winnen.
Welk een contrast in de dagbladen! Terwijl het land wordt lamge
legd, omdat ambtenaren een korting van 39ó op hun salaris niet
willen of kunnen accepteren, wordt een andere bevolkingsgroep
in pagina-grote advertenties opgeroepen om toch vooral nog dit
jaar in privé een bedrag van 15.339,- te storten voor de aankoop
van een lijfrente-verzekering.
Al in een reeks van jaren spelen de verzekerings-maatschappijen
handig in op de momenten van bezinning, waartoe de mensen
met hogere inkomens tegen het eind van het jaar plegen te ko
men. De wervende teksten zijn erop gericht de betaler van de
lijfrente-premie het gevoel te geven iets "handigs" te doen en bij
nalatigheid de boot te missen.
De verzekeraars zijn vindingrijk, als het gaat om de verpakking.
Aan de aloude lijfrente-polis geeft men een iets ander, soms enig
nieuw aspect en men geeft de uitkomst een welsprekender
naam. Dat suggereert te zijn het ei van Columbus, maar het gaat
in alle gevallen over oude wijn in nieuwe zakken.
Het is soms onvoorstelbaar te zien, hoe mensen blindelings een
lijfrente-verzekering afsluiten en daarbij uitsluitend afgaan op
het fiscale voordeel, dat in de wervingsakties breed wordt uitge
meten. Inderdaad mag de premie tot het gemelde maximum
bedrag van het belastbaar inkomen worden afgetrokken (men
verdient dan het belastingpercentage dat "aan de top" wordt
geheven), maar de uitkeringen vormen te zijner tijd weer belast
baar inkomen; een heffing, waarover in het algemeen in een heel
wat bescheidener lettertype melding wordt gemaakt. Het voor
deel is dan hierin gelegen, dat vanaf de pensioendatum een lager
inkomen dan in de arbeidzame periode wordt genoten, waar
door het percentage van heffing lager uitvalt dan het bespaarde
percentage ten tijde van de aftrek. Is dat altijd zo? Te weinig
wordt erbij stil gestaan, dat het inkomen op een aardig niveau
kan blijven, omdat intussen alle vaste lasten (hypotheekrente)
zijn afgeschud. Renteniers verwerven zelfs een hoger inkomen.
Vanaf de 65-jarige leeftijd wordt het A.O.W.-pensioen genoten
en behoeven geen premies volksverzekeringen meer te worden
betaald. Dat scheelt bij gehuwden al zo'n 28.000 op jaarbasis.
Bovendien wordt het inkomen nog weer verhoogd door de lijf
rente zelf.
door
J. Booy
Het is dus zaak om een goede prognose van het toekomstige (fis
caal) inkomen te maken om de hoogte van het belastingvoordeel
te kunnen constateren.
Vraag
Op zichzelf geeft het te denken, dat de fiscale aspecten als trek
paard moeten fungeren bij de verkoop van deze verzekerings-
vorm. Het zou gezonder zijn eerst de vraag te stellen; heb ik in
financiële zin eigenlijk wel een aanvullend (maar door de inflatie
aangetast) pensioenbedrag nodig, gezien ook het te verwachten
verbeteringsniveau op oudere leeftijd? Vervolgens moet men
zich afvragen, welke vorm van lijfrente de meest geschikte zou
zijn. En tenslotte zouden de fiscale voordelen als een extra ele
ment kunnen gelden.
Bij een lijfrente krijgt men tegen betaling van een bepaalde pre
mie het recht tot ontvangst van een bepaalde periodieke uitke
ring (de lijfrente) vanaf een vooraf bepaald tijdstip tot aan de
overlijdensdatum.
Deze oervorm is overvleugeld door de "levensverzekering met een
lijfrenteclausule", waarop grote, desgewenst elk jaar, afwijken
de, bedragen (koopsommen) worden gestort. Bij die verzekering
krijgt men op een bepaalde datum een kapitaal uitgekeerd,
waarmede dan direct nè uitkering een lijfrente moet worden
gekocht voor een zekere periode. Op dat moment kan de dan
goedkoopste maatschappij worden opgespoord, zodat de hoog
ste lijfrente kan worden verkregen. Ook biedt het systeem van
betaling van koopsommen, welke een vaste premie-betaling ver
vangt, de mogelijkheid om het ene jaar wel en het andere jaar
niet te storten, zulks op grond van de aanwezige financiële mo
gelijkheden en te behalen fiscale voordelen. Ook kan elk jaar
een andere maatschappij met een aantrekkelijker tarief worden
genomen. De concurrentie is, zeker in de sfeer van de koopsom
men en gedurende de laatste maanden van het jaar, zeer hevig.
Rendementsgaranties en winstdelingen overtreffen elkaar.
Het aardige van een koopsom-polis is ook, dat men -naarmate de
uitkeringsdatum nadert- op grond van de gewijzigde omstandig
heden, nog wat kan bij-sturen. Zo kan men de lijfrente in duur
beperken, van één of twee levens afhankelijk doen zijn of de
uitkering op een ander tijdstip laten ingaan.
Zelfs kan men zich het kapitaal laten uitkeren. Weliswaar is dan
het hoge -progressieve- tarief van toepassing, maar bij het be
staan van hoge compensabele verliezen behoeft dat geen be
zwaar te zijn. Indien men ten tijde van de uitkering in het bui
tenland woont, bestaat wéér een andere situatie.
Populair
Eén ding staat bij een lijfrente vast, de uitkering eindigt bij het
overlijden van de verzekerde. Bij een zwakke gezondheid, uit
mondend in een relatief kort leven, kan het afsluiten van een
lijfrente dus onvoordelig zijn.
Men kan evenwel, als daaraan behoefte bestaat, bedingen dat de
betaalde koopsommen bij vóór-overlijden worden teruggege
ven. Het spreekt vanzelf, dat een dergelijk beding dehoogte van
de lijfrente in negatieve zin beïnvloedt.
Als de omstandigheden passend zijn, is de levensverzekering met
lijfrenteclausule een prima voorziening voor later. De op de pre
mie verdiende rente, welke zijn weerslag vindt in verhoging van
de uitkeringen, is tijdens de loop van de verzekering belasting
vrij voor de inkomstenbelasting. Niet-ingegane lijfrenten zijn
vrij van vermogensbelasting.
Dat geeft de lijfrente-polis een grote voorsprong op het alternatief
sparen via het spaarbankboekje. Bij het sparen bij de bank slaat
de fiscus wèl toe. Dit alles, gevoegd bij de aftrekbaarheid van de
premie, maakt deze polis tot zo'n populair verzekeringsprodukt.
Bij de beslissing "lijfrente-polis of niet" zal men evenwel èlle
elementen moeten overwegen.
my*' gaip»WHI
door
C. Wagenaar
Voor vele grote effectenbeurzen
werd deze week een nieuw his
torisch hoogtepunt van het
koersniveau geregistreerd. On
danks het feit dat er van een
rechtlijnige hausse geen spra
ke was. Althans in Wall Street
niet, waar de ene dag een
koerssprong van 17 punten
werd opgevolgd door een reac
tie van 11 punten. Wat echter
niet wegnam dat de beurs in
New York dinsdag het oude re
cord van 1285 van 10 oktober
met twee punten wist te over
treffen.
Ook in Londen en Amsterdam
werden oude recordstanden
van oktober in hogere richting
doorbroken en vierde de beurs
nieuwe triomfen. Bij ons
kwam niet alleen het algemeen
gemiddelde op nog nimmer
eerder bereikte niveaus maar
ook de index voor de vijf inter
nationals was nog nooit eerder
zo hoog geweest.
Andere beursgroepen als de
scheep- en luchtvaart en de
verzekering bereikten nieuwe
topniveaus van het jaar, hoe
wel het hier nog beneden de
historische toppen bleef. Het
algemeen optimisme dat deze
week voor een levendig beurs-
leven zorgde was gebaseerd op
positieve berichten over de
economie en wat Wall Street
betreft op positieve verwach
tingen van het rentebeloop.
Vorige week bestond in de
Verenigde Staten enige be
zorgdheid over het gedrag van
de FED (de gezamenlijke cen
trale banken).
Deze zorgen waren niet onge
grond want uit publikaties
bleek dat het bestuur van deze
organisatie in november dc
kredietkraan enigszins had
dichtgedraaid. Maar door we
derom sterk meevallende cij
fers over de geldhoeveelhcid in
omloop die wat groei betreft
sinds september nauwelijks
boven het basiscijfer van 5 pro
cent is uitgekomen, begon
maandag de rente te dalen en
reageerde de aandelenmarkt
dinsdag met een sprong van 17
punten naar een nieuwe histo
rische top.
Toch blijft het renteprobleem
voor de Newyorkse effecten
beurs zorgelijk. Want vele fi
nanciële deskundigen zijn on
gerust over het hoge begro
tingstekort van de regenng-
Reagan. Dit ondergraaft steeds
weer de kracht van de hausse
en maakt het gedrag van Wall
Street onberekenbaar en gril
lig, zoals deze week duidelijk
werd gedemonstreerd. Koop
jesjagers zien tegenover zich
massa's winstnemers wat een
flinke mate van onzekerheid
voor de nabije toekomst bloot
legt.
Daarentegen bleven de edelme
talen zeer vast. De enorme
goudroof vorige week in Lon
den van 3000 kilo veroorzaakte
een keerpunt op de goudmarkt
die de afgelopen tijd door aan
houdende prijsdaling was be
zocht. De goudprijs schoot fors
omhoog op de voet gevolgd
door het zilver. In enkele da
gen werden al prijzen geboden
die in geen maanden meer zijn
voorgekomen.
Bij ons bleef de obligatiemarkt
vrijwel onbeweeglijk ter zijde.
De index kwam nauwelijks
van zijn plaats en de handel
bleef kalm. De bank voor Ne
derlandse Gemeenten biedt
een 8,5 procent lening aan voor
25 jaar. wat als nogal scherp in
de markt gelegen werd geoor
deeld.
De aandelenmarkt liet daarente
gen des te meer deining zien.
Na drie dagen handel lagen de
meeste beursgroepen op hun
index ruim twee punten boven
het slot van de vorige week.
Dour de veeioesproKen lusie
van Ennia met Aegon en gun
stige winstcijfers van Amev
maakte de verzekering een nog-
grotere sprong van 10 punten
De fusie die onder de nieuwe
naam Aegon het leven zag, be
gon deze week op de beurs met
een koersstijging van f 4,- tot
circa f95 als notering.
Maar ook de andere beursgroe
pen lagen uitstekend. Daarbij
nam de handel vooral voor de
topfondsen duidelijk toe. Dit
optimistische gedrag heeft ve
len verbaasd. Want ondanks de
sociale spanningen en de forse
schade die sommige stakings
acties van de ambtenaren tot
gevolg hadden is de beurs in
november per saldo toch geste
gen
Vooral het buitenland bleef acte
de présencc geven en kocht de
eerder dit jaar bij grote hoe
veelheden uit de markt geno
men favorieten weer gretig te
rug. Deze klingen zien de sta
kingen als tijdelijk bijver
schijnsel van een regeringsbe
leid dat zij als positief ervaren
voor de economische opleving
van ons land. Vooral de strijd
tegen het voortdurend oplopen
van het begrotingstekort
wordt in het buitenland posi
tief beoordeeld evenals het
verlagen van de lastendruk
voor het bedrijfsleven.
Hoewel donderdag de opgaande
lijn enigermate werd onder
broken, hielden op de aande
lenmarkt in Amsterdam een
groot aantal fondsen toch een
flinke weekstijging over. On
geveer f 10 hoger kwamen Océ
van der Grinten, Ballast-Ne-
dam en Gist-Brocades te staan,
terwijl er voor Unilever, KLM,
Heineken, Elsevier-NDU en
Nijverdal-Ten Cate ongeveer
f5,- meer werd betaald. ABN
daarentegen moest iets terug
evenals Verenigde Glas en We-
reldhave.
De grootste Britse vakorganisatie van grafici, NGA, is tegen de
invoering van computers bij kranten. De uitgevers van die
zelfde kranten denken daar heel anders over. Automatisering
bespaart niet alleen tijd, maar ook geld. En banen, vermeldt
de NGA daarbij.
Bij de meeste Engelse bedrijven is het personeel verplicht lid
van een vakbond; de zogenaamde 'closed shop'-overeen-
komst. Bij het huis-aan-huis-blad The Messenger werden het
afgelopen weekeinde zes zetters ontslagen die bij de grote en
rijke NGA zijn aangesloten.
De beer was meteen goed los. Engeland tekent daarmee voor de
eerste grote opstand tegen de voortschrijende automatise
ring in de geschiedenis. De Labour-partij, die de ideeën van
de NGA ondersteunt, staat met haar rug tegen de muur. Het is
Engelse vakbonden namelijk bij wet verboden, om van elders
leden in te zetten bij bedrijven ter ondersteuning van acties,
het zogenaamde 'secondary picketing'.
Zoals het er nu naar uitziet dreigt dit conflict een krachtproef
te worden tussen de NGA en de regering. Thatcher, toch al
niet zo'n fan van vakbonden, weet zich in dit conflict ge
steund door de publieke opinie. De climax van haar strijd om
de beteugeling van de macht van vakorganisaties lijkt in
zicht te komen.
