KITS
Sterfdag John Kennedy herdacht
pes
Het verschil tussen een
'balletj
e' en een 'watje
'Hoe kun je nu fascisten bestrijden
als je niet eens met ze wilt
Het sprookje van
de familie Kennedy
werd ruw verstoord
I
buitenland
lezen
schrijf's
Tweede
Kamer
eett1
nva v.
Varia
Redactie: Anneloes Timmerije.
Bijdragen en vragen: Postbus 54, 2300 AB Leiden.
Telefoonnummer: 071-144941, toestel 245.
(Illustratie: Bert Bijlage)
een Franse mode-ontwerper oppervlakte.
'Oenig, gaaf, te punk'.
Je hoort er toch van
op als mevrouw doc
torandus Feteris plot
seling dergelijke
woorden in de mond
neemt. Zelf spreekt ze
een Algemeen Be
schaafd Nederlands
(ABN) om stil van te
worden. Maar me
vrouw Feteris, in het
dagelijks leven
schrijfster van school
boeken, vraagt zich
wel af of de school
boeken vaak niet on
begrijpelijk zijn. De
keuze van woorden
en begrippen, de
bouw van de zinnen
en de redeneringen,
het is voor veel scho
lieren allemaal nieuw,
vreemd en ingewik
keld, zodat ze er vaak
'geen moer' van be
grijpen, aldus me
vrouw Feteris. Zelf
weet ze heel goed 'hoe
het eigenlijk hoort',
maar zij kent ook de
taal van de jeugd.
Op een landelijke bij
eenkomst van het Ge-
(Fpto: ap> nootschap Onze Taal
bogen zich vorige
week zaterdag in
Utrecht honderden
mensen over de taal
van de jongeren. De
leden van dit eerbied
waardige Genoot
schap, waarvan trou
wens ook jongeren lid
kunnen worden, ma
ken zich soms nogal
zorgen dat ons mooie
Nederlands wordt
verknoeid en verpest
als jonge mensen alle-
maal rare dingen zeg
gen. Als zij woorden
en uitdrukkingen
gaan gebruiken die
misschien wel voor
goed in de Nederland
se taalschat zullen
worden opgenomen.
Maar het leuke met de
taal is dat je nooit te
voren weet welke
woorden en uitdruk
kingen hun bestaans
recht zullen bewijzen.
Tientallen jaren gele
den, toen pa en ma
nog jong waren, wer
den meisjes van der
tien, veertien jaar
'bakvissen' genoemd.
Dat woord hoor je
nooit meer. en als die
meisjes iets heel erg
gaaf vonden, noem
den zij dat 'mieters'.
Dergelijke woorden
klinken ons nu ouder
wets in de oren. Ook
een verwensing als
'Je kan voor mij de
pot op' is een rare ou-
derwetsigheid gewor
den. Nu is iets 'hele
maal te gek', of 'biek',
of 'helemaal te wow'.
Voor leraren, schrijvers
en journalisten van
radio, televisie en
kranten is het intus
sen de vraag of zij de
jongeren moeten naa-
pen. Moeten al die
grappige, nieuwe en
soms zelfs geheimzin
nige woorden ook
worden gebruikt in
onze schoolboeken,
in het televisiejour
naal en in de krant?
Je zou kunnen zeggen
dat de jongeren dan
tenminste begrijpen
wat er wordt bedoeld.
Thea Beekman, schrijf
ster van boeken voor
de jeugd, wil niet
meedoen met de mo
de van de dag. Zij is
bang dat haar boeken
binnen de kortste ke
ren hopeloos verou
deren. De taal kan bo
vendien heel snel ver
anderen, zodat een
boek vijf jaar na ver
schijnen al onbegrij
pelijk zou worden. En
dat is natuurlijk jam
mer van alle moeite.
Thea Beekman kiest
daarom liever voor
degelijke en soms ook
mooie woorden, zoals
'lankmoedig'. Maar ja,
is dat nu juist niet
achterhaald? Omdat
in Utrecht op de stu
diedag van Onze Taal
voornamelijk 'ver
standige volwasse
nen' het woord voer
den, tot slot een vraag
aan de lezers van
KITS: Wat i^ het ver
schil tussen een 'bal
letje' en een 'watje'?
En wat moeten we
verstaan onder een
'Joop'? Jullie ant
woord graag aan de
redactie van KITS.
Kunnen jullie de taal
schat van de ouwelui
een beetje opkrikken.
WOENSDAG 23 NOVEMBER
Ë&X2&&W jSffTlTygj Sm "j
Ik ga er vooralsnog vanuit dat je
maar één keer leeft, en datje in dat
ene mensenleven zoveel mogelijk
beleefd moet hebben. Je moet dat
niet overdrijven natuurlijk, ik heb
er geen behoefte aan een auto te ste
len, gevangen te zitten, heroine te
spuiten, de tuin om te spitten, in de
stijl van Leo Derksen te schrijven of
op de Centrum Partij te stemmen,
maar ook dan blijven er nog ge
noeg dingen over die eigenlijk één
keer gedaan moeten worden: reis
naar China, weekje naar Wenen en
Boedapest, skiën, een roman schrij
ven, in een hangmat liggen, zweef
vliegen, de tuin aanharken, hasj
roken, een even goed gedicht schrij
ven als „Het kind en ik" van Nij-
hoff, en ballonvaren.
Van die lijst heb ik maandagmid
dag het laatste onderdeel kunnen
schrappen. Het was weliswaar niet
meer dan een „sprongetje" van 300
bij 40 meter, dat ik met ballonvaar
der Rien Jurg in de Gouden-Gids-
ballon maakte, maar ik heb nu toch
een idee van het reilen en zeilen
van zo'n ballon. Ik moet eerlijk zeg
gen dat ik, op weg naar het vlieg
veld Hilversum, nog heb zitten dub
ben of ik van het aanbod dat enkele
journalisten in de gelegenheid ge
steld zouden worden een ballon
vaart mee te maken, gebruik zou
maken. Je wilt, als vader van twee
dochters van vijf en acht jaar, toch
nog een jaar of vijftien mee, tot ze
(onverhoopt, uiteraard), de deur
uit zijn, diLs ik heb mij al zo'n jaar
of acht voorgenomen geen onnodi
ge risico's te nemen en op de E-10
tussen Broek in Waterland en Am
sterdam bij tegemoetkomend ver
keer de rechterbaan te houden.
Maar ja, je kunt niet alle risico's
uitbannen, zeker niet als je een bal
lonvaart op je lijstje van „müsts"
hebt staan. ,Je kunt ook van een
keukentrapje vallen", zei Albert
Helman wijsgerig, terwijl men be
zig wcls de ballonnen op te blazen.
,Maar zo'n keukentrapje kan niet
lek raken en leeglopen", zei ik wijs
neuzig, nog afgezien van het feit
dat je beter van een keukentrapje
van anderhalve meter hoog kunt
vallen, dan van een keukentrapje
van 40 meter hoog.
Gelukkig heb ik maar in zeer gerin
ge mate last van hoogtevrees, in te
genstelling tot de schrijver van het
uiteraard rijk-geïllustreerde) boek
„Met de wind mee", Rolf Boost, die
over zijn eerste en enige ballon
vaart als voorbereiding op het
schrijven over „de ups en downs
van 200 jaar ballonvaren" vertelt,
dat ballonvaarder Ton Kurvers
hem gerustgesteld had dat je in een
ballon geen last van hoogtevrees
had, omdat je dan los was van de
grond. Je hebt alleen last van hoog
tevrees, had Kurvers hem verze
kerd, als je op grote hoogte staat op
iets dat met de aarde verbonden is:
een flatgebouw, een hoge ladder, en
dergelijke. Dat stelde Rolf gerust,
maar eenmaal in de mand ontdek
te hij dat hij wat dat betreft toch de
uitzondering op de regel was...
Ik zou trouwens ook erg gerustge
steld zijn geweest als ik tevoren ge
weten had dat het voor Rien Jurg
al zijn 72e vlucht van dit jaar was
geweest (van elke vlucht houdt hij
een logboek bij), dat hij een doch
tertje Mirriam heeft van vijf jaar
en een zoontje Christian van twee
jaar, en dat het soort ballon waar
in wij voeren (vervaardigd bij Ca
meron in Bristol, in het Nederlands
Luchtvaart Register ingeschreven
als de PH-DGG; PH is Nederland,
DGG is De Gouden Gids) zo tussen
de 50.000 en 70.000 gulden kost.
Vergelijkenderwijs dus een Merce
des 230 CE. Afschrijven in drie
jaar. Gasballonnen zijn duurder
dan heteluchtbailonnen, een Duitse
(maar explosieve) watergasbalon
komt op 80.000 DM, een eenvoudige
heliumballon komt tussen de
100.000 en 150.000 gulden. Maar
een éénpersoons heteluchtballon,
zonder mand, met één gasfles en
een zitje van 1000 kubieke meter in
houd kun je al voor 20.000 tot
25.000 gulden kopen!
Maar al die geruststellende dingen
hoorde ik pas nadat we weer ge
land waren. Iets minder geruststel
lend was, dat Rien Jurgs vrouw
ook graag met een ballon de lucht
in gaat, alleen niet met hem, om bij
een eventueel ongeluk de kinderen
niet alleen achter te laten. Want er
kan natuurlijk wel eens iets mis
gaan (zelfs een schommelstoel valt
wel eens om). Op 27 juni 1983 stort
te Max Anderson met zijn gondel-
genoot Don Ida neer, toen hun
mand bij de landing van de ballon
losraakte. Beiden werden 'op slag
gedood. Anderson was de eerste die
er, met Ben Abruzzo, in slaagde de
Atlantische Oceaan over te steken.
Andersons noodlottige vlucht ge
beurde in het kader van de Gordon
Bennett Race, waarin Rien Jurg
pal na Anderson gestart was, vlak
voor een naderend onweersfront.
Al boven Parijs kreeg hij last van
turbulentie, de ballon werd „opge
pakt" door de storm tot een hoogte
van 4000 voet (1200 meter), en voel
de zich, terwijl het links en rechts
van hem bliksemde, zozeer een
„speelbal der natuur" geworden
dat hij na twee uur besloot om bui
ten Parijs een geforceerde landing
te maken. Die lukte. Anderson lukte
hetzelfde 39 uur later niet. Want
heel af en toe valt er toch een bal
lonvaarder van zijn keukentrapje!
Op onderstaande foto van de
Amerikaanse president Ken
nedy en zijn gezin waren in
het begin van de jaren zestig
een heleboel mensen tuk.
Want de Kennedy's waren
behalve in de Verenigde Sta
ten zelf, ook in (West)-Europa
bijzonder populair. Verza
melden dweperige school
meisjes eerst nog foto's van
film- en popsterren (nou ja,
wat er voor 'pop' doorging in
die jaren), toen Kennedy pre
sident werd, raakten de plak
boeken vol met het schattige
Kennedy-gezinnetje. Geen
foto was te zoet om in aan
merking te komen.
De Kennedy's maakten van het
presidentschap een soort
sprookjesfilm, met in de
hoofdrollen koning John en
prinses Jacqueline ('Jackie'
Allerlei details over hun ge
zinsleven werden in de publi
citeit gebracht. En zo konden
de 'fans' smullen van een hui
lende zoon John-John, die
pappa uitwuifde, en een in
het officiële kantoor spelen
de dochter Caroline. Van Jac
kie in alweer een nieuw, door
Leerlingen van de vierde
klassen en hoger van de
Louise de Coligny Scho
lengemeenschap hebben
vorige week enige dagen
aandacht besteed aan het
thema "Fascisme vroeger
en nu". Afsluitend discus
sieerden zij met een fo
rum dat bestond uit Eva
Furth, oud-gevangene van
het concentratiekamp
Auschwitz, Truus Men
ger, oud-verzetsstrijdster,
Anita Verburg van het an
ti-fascisten comité Lei
den, de CPN-er Marcus
Bakker en het WD-
Tweede-Kamerlid Jacob-
se.
Één der leerlingen constateer
de dat er niemand van de
Centrumpartij achter de tafel
zat en vroeg de leden van het
forum of zij bereid zouden
zijn met iemand van die par
tij in debat te treden.
Vrijwel niemand van het forum
wilde dat. De schoolleiding
had dat trouwens al eerder
'snelgesneden', pakje en van
de president die zijn dage
lijks rondje in het zwembad
zwom.
Later zou het de normaalste
zaak van de wereld worden
om precies op de hoogte te
zijn van de lichamelijke en
geestelijke gesteldheid van
presidenten en hun familie
(de borstoperatie van me
vrouw Ford, het gehoorappa
raat van Ronald Reagan).
Maar toen was het wereld
nieuws als de president zijn
rug verrekte bij het boom-
planten.
Die ademloze bewondering
voor het reilen en zeilen van
de Witte Huis-bewoners,
wordt ook wel de 'mythe'
rond de Kennedy's genoemd.
En nu het gisteren precies 20
jaar geleden was, dat een
schot uit een geweer een ein
de maakte aan het leven van
John Kennedy, duikt dat
woord in veel herdenkings-
verhalen op. Kennedy kon ei
genlijk niets fout doen. En
toch deed hij het. Maar zijn
verkeerde beslissingen wer
den door zijn bewonderaars
gemakkelijk weggewimpeld.
En zo ontstond die veelge
noemde mythe. Al komen nu,
na twintig jaar, woorden van
kritiek steeds meer naar de
gemerkt, want die had ie
mand van de Centrumpartij
willen uitnodigen, maar was
daarbij op verzet gestuit bij
de andere forumleden. Zij
zouden niet komen als ie
mand van de Centrumpartij
aanwezig zou zijn.
Tijdens het forum lichtten ze
hun standpunt toe.
Marcus Bakker zei o.m.: "Als je
met elkaar in een forum aan
tafel gaat zitten, doe je dat op
basis van gelijkwaardigheid.
Maar daar kan met iemand
van de Centrumpartij geen
sprake van zijn. Wij, zoals we
hier zitten, zijn bij alle ver
schillen bereid te strijden
voor de gelijke rechten van
alle mensen. Maar die lui ve
gen daar de vloer mee aan.
Met dat soort lieden ga je niet
debatteren. Ik tenminste
niet. Het is toch geen wed
strijd in welsprekendheid, in
spitsvondigheden. Het gaat
hier om fundamentele zaken,
waarmee niet te schipperen".
De meeste forum-leden wa
ren het met Bakker eens.
Jacobse van de WD was niet
zó vierkant tegen. "Ik ben het
eens met de andere forumle
den. Als ik het toch zou doen
dan met de grootst mogelijke
reserve, met tegenzin. Ik zou
het denk ik alleen doen om te
voorkomen dat ze de under
dog (in dit geval zielepoot)
kunnen uithangen".
Tal van scholieren bleken het
niet eens te zijn met de fo
rumleden. "U zit daar wel
mooi eensgezind te zijn, maar
wat schieten we daar nou ei
genlijk mee op?"
"We praten uren over de Cen
trumpartij, maar ze mogen er
hier niet bij zijn. Wat is de zin
daar nou van".
Tegen Anita Verburg werd ge
zegd: "Hoe kun jij nou fascis
ten bestrijden als je niet eens
tegen ze wilt praten?"
Anita verdedigde zich met de
opmerking dat discussies
met dat soort lieden gevaar
lijk zijn, omdat je op dwaal
sporen terecht komt. Ze heb
ben nu eenmaal geen zinvolle
argumenten. Als je met ie
mand gaat praten, verwacht
je aan de andere kant een ze
kere redelijkheid. Maar die is
daar helemaal niet.
Wel vond ze het nuttig (en an
dere leden van het forum slo
ten zich daarbij aan) om te
praten met stémmers op de
Centrumpartij, omdat velen
van hen naar haar overtui
ging niet op die partij stem
den uit fascistische motie
protest tegen en onvrede
over bestaande toestanden.
Heel wat leerlingen vonden dat
maar zo-zo. "Dwaalsporen?
Nou, daar zijn we zelfbij. En
praten met stemmers op de
Centrumpartij is natuurlijk
heel nuttig, maar je zult het
probleem toch ook bij de kop
moeten aanpakken".
Moet je die lui van de Centrum
partij nou bestrijden door ge
woon met ze in debat te gaan
of door ze dood te zwijgen?
Het is een probleem waarmee
ook de politieke partijen in
hun maag zitten. Maar voor
in elk geval een aantal leerlin
gen van de Louise de Coligny
bestaat er geen twijfel aan
Nooit gedacht
en toch gelezen
Literatuur is voor veel jonge
ren lang niet altijd leuk of in
teressant. Vaak zijn schrij
vers van 'volwassen litera
tuur' saai en langdradig. Veel
leerlingen van het voorgezet
onderwijs hebben deze
klachten als zij op zoek zijn
naar boeken voor hun eind
examenlijst.
Het CPNB (voluit het bureau
Collectieve Propaganda van
het Nederlandse Boek) heeft
zich deze veel gehoorde kri
tiek ter harte genomen. Drie
leraren Nederlands kregen
de opdracht een boek samen
te stellen met bloemlezingen
(korte stukies uit boeken)
van Nederlandse en buiten
landse schrijvens. Zij hebben
bekende en minder bekende
schrijvers gekozen die verha
len schrijven die voor jonge
ren leuk èn interessant zijn.
Bijvoorbeeld: Jan Wolkers,
Harry Mulisch, W.F. Her
mans, Paul van Ostaijen,
Brecht, Doris Lessing, Apol-
linaire en Marguerite Yource-
nar.
Het CPNB heeft met het uitge
ven van de bundel 'Nooitge-
dacht' echt zijn best gedaan
om het lezen voor jongeren
zo aantrekkelijk mogelijk te
maken. Zo zijn de verhalen
geïllustreerd door de teke
naars Joost Veerkamp en
Joost Swarte. Het boek ziet
er goed verzorgd uit en er is
gekozen.voor een grote, mak
kelijk leesbare letter. 'Nooit-
gedacht' is niet duur: 7,90
voor 190 pagina's.
Het CPNB hoopt dat jongeren
na het lezen van deze bundel
(de naam zegt het al) andere
verhalen van deze schrijvers
opzoeken, vanwie zij anders
misschien nooit iets gelezen
zouden hebben.
Ik ben Corine en ik ben tegen
de Tweede Kamer. Omdat: Ze
hebben op alles wel
commentaar. En ze willen op
alles wel bezuinigen, b.v.
ambtenaren, uitkeringen. En
die mensen kregen al niet veel.
De belasting stijgt evenals gas
en licht. Ze zeggen dat ze geen
geld hebben, maar de koningin
krijgt wel ieder jaar NEGEN
MILJOEN.
Corine Wondergem, 6e klas
Heilig Hartschool.
Marcus Bakker. Eén van de
forum-leden op de 'Louise'.
(Foto ANP
welke weg moet worden ge
volgd. Het duel maar met de
Centrumpartij moet niet wor
den ontlopen.
De familie Kennedy reed gisteren als eerste naar John's graf op de
heuvel met zijn eeuwige vlam, die nog elk jaar door drie miljoen mensen
bezocht wordt. Na hen kwamen duizenden gewone burgers, van wie velen
tranen in de ogen kregen toen zij terugdachten aan het moment waarop
zij van de aanslag op de president hoorden.
(Foto: UPI)
WASHINGTON (Reuter) - De
Amerikanen hebben gisteren
president John Fitzgerald Ken
nedy op de 20e verjaardag van
zijn dood herdacht tijdens kerk
diensten in Washington en in an
dere plaatsen in de Verenigde
Staten. In het Ierse Dungan-
stown waar de overgrootvader
van John Kennedy geboren
werd, is een herdenkingsmis ge
houden.
"We zullen je altijd missen, Jack"
zei broer senator Edward Kenne
dy tijdens een herdenkings
dienst die werd bijgewoond door
president Reagan en die recht
streeks in het hele land op de te-
Ie vies te zien was.
Ook waren er herdenkingsdien
sten in Boston, de stad in Massa
chusetts waar JFK vandaam
kwam, en in Dallas, de stad in
Texas waar de 46-jarige Kennedy
op 22 november 1963 werd dood
geschoten. Op de begraafplaats
Arlingtoh trokken duizenden
langs zijn laatste rustplaats.
,Zün broer zei dat toen Kennedy
stierf, smart de wereld over
spoelde en dat "Moskou huilde
met Boston en Dallas". In de
kerk van de heilige drieëenheid
in Washington zei de senator,
met president Reagan op de eer
ste rij, dat zijn broer "tot een le
gende gemaakt is, maar wij her
inneren hem ons als mens".
Kennedy's weduwe Jacqueline
Onassis was niet in de kerk aan
wezig maar verbleef naar ver
luidt met haar schoonmoeder, de
93-jarige Rose Kennedy, op het
buiten van de familie in Hyannis
Port in Massachusetts, waar later
op de dag een kerkdienst zou
worden gehouden.
In een verklaring zei president
Reagan: "We herinneren ons al
len de schitterende glimlach en
het vernuft dat hij toevoegde aan
het openbare leven".
Zo
De NVA is de Nederlandse Vereniging
van Makelaars ir Assurantiën en
Assurantie-adviseurs, waarvan uit
sluitend assurantie-kantoren lid zipi,
die zijn toegelaten op hun kwaliteit
van advies en begeleiding.
De NVA is uw verzekering
voor het beste advies.
