Buitenland verbaasd
over schoolgeldplan
C
'Stilstaan' aan de vooravond van het 'lopen'
Reportage
Alleen privé-onderwijs
moet worden betaald
Bezinning rond de demonstratie van 29 oktober
VRIJDAG 14 OKTOBER 1983
Varia
Maandagochtend mocht ik een op
name bijwonen van Banana Split.
Om 9 uur moest ik in de coffeeclub
in de P.C. Hooftstraat zijn, waar
Ralph Inbar me uitlegde wat ze,
aan de flank van het Rijksmuseum
gingen doen. Bij decoratiebedrijf
Luhlff hadden ze op ware grootte
een kopie van De Nachtwacht laten
maken. Die moest van het Rijksmu
seum, zogenaamd als de echte
Nachtwacht, naar een ander mu
seum vervoerd worden. Terwijl de
onwetende chauffeur van het bij
Ouke Baas gehuurde vrachtau
tootje, samen met Banana Split-
man Gerard van Lennep, de zoge
naamde Nachtwacht over de rij
weg heen naar het busje droegen,
zou Gerard van lennep het schilde
rij even midden op de weg met een
smoesje neerzetten. Op dat moment
zou er een motorrijder komen aan-
scheuren, die dwars door het doek
heen zou rijden. Totale verbijste
ring, zoniet wanhoop bij de verhui
zer, die tenslotte het papiertje voor
ontvangst van 1 schilderij voorstel
lende de Nachtwacht van Rem
brandt Harmensz van Rhijn had
moeten aftekenen!..
We gingen in de Jan Luykenstraat
kijken hoe het schilderij eruit zag.
De maker bleken het niet zo goed
begrepen te hebben. Het formaat
van het geheel was wel goed. maar
de voorkant van de ingekleurde fo
to van het middenstuk van de
Nachtwacht zat verborgen achter
het juten doek waarmee het gehele
frame was bespannen. De zichtba
re achterkant was wit en glad, foto
papier ten slotte, geen enkele
vrachtrijder zou denken dat dit de
achterkant van een schilderij van
Rembrandt was. Dus toen we kwa
men kijken, was een medewerker
van Luhlff al bezig bruine verf met
een kwat op die witte achterkanten
te spatten, in de verwachting dat
met deze Pollock-werkwijze het
witte fotopapier zou veranderen in
het oude bruin van een zeventien-
de-eeuws doek. De hoop dat de op
name om half elf zou kunnen-
plaatshebben, was wel verkeken.
miezerig motregentje werden uit
gevoerd. Ralph Inbar bleef inmid
dels in radiofonische verbinding
met de plaats van uitvoering, en zo
omstreeks een uur of elf werden we
uitgenodigd weer eens te komen
kijken. De achterkant van de
Nachtwacht-foto was nu mooi
egaal bruin geworden en het juten
doek aan de voorzijde was in het
midden verwijderd zodat je het
middenstuk van De Nachtwacht nu
wel kon zien.
Een eerste repetitie (zonder het
slachtoffer, uiteraard), wees uit
dat het doek te groot was om onder
de aaneengesloten rij van met
groen omrankte erébogen die van
af de zij-uitgang van het Rijksmu
seum naar de Jan Luykenstraat
loopt door te komen, maar goed,
dan moest het maar zo gespeeld
worden dat het doek al naar buiten
gedragen werd op het moment dat
het busje van Ouke Baas voorreed.
Toen de eigenaar van Ouke Baas
was uitgelegd wat de bedoeling
was, had hij gezegd dat hij alles pi-
cobello begrepen had, maar dat hij
zijn chauffeur toch wel even moest
inlichten, nietwaar? Nee, nee, na
tuurlijk niet!! De volgende dag
bleek hij dat toch te hebben gedaan,
zodat alsnog naar een andere
chauffeur moest worden gezocht.
De chauffeur die Gerard van Len
nep nu bij Ouke Baas ging ophalen
bleek een grote onverstoorbare man
met baard te zijn die dagelijks in
de prak gereden auto's met de
kraanwagen ophaalde, dus niet bij
uitstek geschikt om met verbijste
ring te reageren op het in de prak
rijden van de Nachtwacht. De
vrachtauto die klaarstond, bleek
ongeveer twee keer zo klein te zijn
als de Nachtwacht, hoewel de ma
ten waren opgegeven, maar voor
omwisseling was nu geen tijd meer.
Bij het Rijksmuseum aangekomen,
weigerde de chauffeur het briefje
voor ontvangst te tekenen, ook her
kende hij de Nachtwacht niet, dus
hij wist niet wat hij nu eigenlijk de
straat over droeg.
Ik was toen al naar huis, voor een
afspraak om 1 uur, maar ik heb me
laten vertellen dat er twee dametjes
meeliepen toen Gerard van lennep
en de chauffeur het schilderij de
weg overdroegen. Zoveel slachtof
fers was het Ralph Inbar en zijn
Engelse candid camera-goeroe pe
ter Duley nu ook weer niet waard,
bovendien bleek de rest van het ver
keer aan het begin van de Jan Luy
kenstraat niet te zijn tegen gehou
den, zodat er twee auto's voor het
doek stopten toen dat midden op de
weg even werd neergezet. Gerard
en de chauffeur droegen het naar
het busje („Ik zei toch al: veel te
groot!" zei de man, en Gerard:
„Dat lijkt maar zo, het is allemaal
opgemeten!"), maar met wat wel de
grootste smoes ter wereld moet zijn
geweest slaagde Gerard van Len
nep erin het doek weer terug te zet
ten op de middenweg, waarna de
motorduivel er feilloos doorheen
reed. Hoe de chauffeur toen rea
geerde zal ik niet verklappen. Wel
kan ik zeggen wat een lerares uit
riep, die het kapotgereden schilde
rij even later op het trottoir zag lig
gen, en vertelde dat zij die middag
met haar leerlingen naar het Rijks
museum zou gaan, speciaal om
daar de Nachtwacht te bezichtigen.
„O hemel!" riep ze uit, „nu hebben
ze de Nachtwacht niet gezien!" in
plaats van te roepen: „O hemel, nu
is de Nachtwacht onherstelbaar be
schadigd!".
Schoolgeld voor leerlingen vanaf twaalf jaar. Wie had
daar ooit aan gedacht? De Tweede Kamer in elk
geval niet. Zelfs de regeringspartijen CDA en VVD
keurden deze week tijdens de algemene bechou-
wingen over de Miljoenennota het kabinetsplan
voor de schoolgeldheffing af. In de ons omringende
landen wordt met enige verbazing tegen de school
geldheffing aangekeken. Een aantal van onze bui
tenlandse correspondenten ging na hoe het elders
ligt.
DEN HAAG (GPD) - De
woordvoerder van het En
gelse ministerie van onder
wijs keek nogal op van Deet-
mans plan om schoolgeld
vanaf twaalf iaar te heffen.
Sprekend op persoonlijke ti
tel zei hij: „Het komt dus ei
genlijk neer op een extra be
lasting, een belasting op
kinderen. Wat een merk
waardige manier om geld
binnen te halen! Zoiets zou
hier nooit door het parle
ment komen".
Er kan met recht worden gespro
ken van een unieke maatregel.
De manier waarop in de ons om
ringende landen over een school
geldheffing voor leerlingen van
af twaalf jaar wordt gedacht,
werpt een bijzonder licht op deze
bezuiniging van minister Deet-
man. Van geen van de landen
kan worden gezegd dat het er be
duidend beter gaat dan in Neder
land. Maar nog geen enkele mi
nister van onderwijs is op het
idee gekomen om schoolgeld te
gaan heffen voor leerplichtige
kinderen.
Nog even terug naar Engeland.
Voor wie naar staatsscholen
gaat, is het onderwijs daar gratis.
Ouders zijn verplicht hun kinde
ren van hun vijfde tot hun zes
tiende naar school te sturen. Niet
alleen dat onderwijs is gratis,
maar ook de verdere scholing na
het bereiken van de zestienjarige
leeftijd.
Zo wordt voor het hoger beroeps
onderwijs geen schoolgeld of iets
dergelijks gevraagd. Zelfs uni
versiteiten zijn uiteindelijk gra
tis. Weliswaar wordt er collegeld
geheven, maar een ieder die ten
minste drie jaar in Engeland
heeft gewoond, kan dat bedrag
van de lokale autoriteiten terug
krijgen.
Dit alles betreft dus de staatsscho
len, waarvan er in het Verenigd
Koninkrijk in totaal ruim 38.000
zijn. Voor wie zijn kind naar een
„private school", (verwarrend
genoeg ook wel „public school"
geheten), stuurt geldt een heel
ander verhaal. Die ouders moe
ten betalen, en niet zo weinig
ook. Bedragen van 9000 tot
18.000 gulden zijn dan heel ge
woon. Verbazingwekkend ge
noeg stuurt ongeveer zes procent
van de Britten hun kinderen
naar dit soort dure privé-scholen.
Uit statusoverwegingen of om
dat ze staatsonderwijs niet goed
genoeg vinden.
West-Duitsland
Ook in de Bondsrepubliek Duits
land bestaat sinds het midden
van de jaren zestig geen school
geld meer. Dat geldt niet alleen
voor de zogenaamde „prima" en
„secunde", tot het afsluitende
examen, maar ook voor universi
teiten en hogescholen. Zelfs de
leermiddelen voor het basis- én
het vervolgonderwijs worden in
principe door de staat betaald.
Deze regeling geldt voor alle deel
staten in West-Duitsland. De
Bondsrepubliek is een federale
staat en de verantwoordelijkheid
voor het onderwijs ligt bij de des
betreffende ministeries in de elf
deelstaten. In veel gevallen ver
goedt de deelstaat ook het bus
vervoer van leerlingen naar en
van school. In het kader van de
bezuinigingen staat dat echter
nu hier en daar ter discussie.
Frankrijk
In Frankrijk is het kleuter-, lager-
en voortgezet onderwijs in be
ginsel gratis. Dat is zeker het ge
val in het Enseignement Public,
het openbaar onderwijs, dat door
83 procent van de Franse school
jeugd wordt gevolgd. In het En
seignement Privé, het bijzonder
onderwijs (voor 92 procent
rooms-katholiek onderwijs),
wordt van de ouders wel vaak
schoolgeld gevraagd, al naar ge
lang de desbetreffende school
wel of geen financiële overeen
komst heeft gesloten met de
staat.
De ouders dienen in beginsel wel
de leermiddelen te betalen, maar
op veel scholen kunnen die in de
schoolbibliotheek worden ge
leend. Voorts bestaan er voor
leerlingen in het voortgezet on
derwijs studiebeurzen op lande
lijk, provinciaal en gemeentelijk
niveau. Wat de toekenning van
de beurzen aangaat wordt geen
verschil gemaakt tussen open
baar en bijzonder onderwijs.
De staat subsidieert voorts het op
het Franse platteland uitgebrei
de netwerk van schoolbussen.
Daarmee worden leerlingen da
gelijks van huis naar school en
weer terug gebracht. Bij het be
gin van het schooljaar krijgen al
le werknemers en uitkerings
trekkers met schoolgaande kin
deren een zogeheten „prime de
rentrée", een tegemoetkoming in
de kosten die gemaakt moeten
worden bij elk nieuw schooljaar.
België
Ook in België bestaat geen school
geld voor het kleuter-, basis- en
voortgezet onderwijs en er zijn
ook geen plannen om dit uit be
zuinigingsoverwegingen te gaan
invoeren. „De leerplicht loopt tot
achttien jaar. Zolang die plicht
loopt kan er geen schoolgeld
worden geheven. Als de over
heid een verplichting invoert,
moet ze daar ook zelf de financië
le consequenties van dragen",
zegt woordvoerder Tegenbos
van de Belgische minister van
onderwijs Coens.
Wel moet in sommige inschrijfgeld
gevallen worden betaald voor
kinderen van buitenlanders, als
die niet op de „normale manier"
deel uitmaken van de Belgische
samenleving. Dat geldt, aldus
Tegenbos, bijvoorbeeld voor een
Amerikaanse leerling wiens ou
ders niet in België wonen.
Het geldt overigens nadrukkelijk
niet voor de ongeveer 10.000 Ma
rokkaanse, 10.000 Turkse en ook
10.000 Nederlandse kinderen van
wie de ouders gewoon in België
wonen als „gastarbeiders". Dat
inschrijfgeld voor buitenlandse
kinderen omvat een deel van de
werkelijke kosten, lopend van
zo'n 300 gulden voor het kleuter
en basisonderwijs, tot 750 gulden
in het voortgezet onderwijs.
In België bestaat wel inkomensaf
hankelijk inschrijfgeld voor uni
versiteiten en instellingen van
hoger onderwijs van het zoge
naamde lange type (vier jaar of
meer). Volgens de wet moet dit
geld grotendeels voor sociale
doelen worden gebruikt: studen
tenhuisvesting, studentenrestau
rants of hulp aan minvermogen
de studenten. Sommigen drin
gen erop aan voor hetzelfde doel
ook inschrijfgeld te gaan heffen
bij het hoger onderwijs van het
korte type, maar de regering
heeft daar nog geen besluit over
genomen.
Italië
Het openbaar onderwijs in Italië is
geheel gratis. Het verplichte on
derwijs omvat er vijf jaar lagere
school en drie jaar midden
school. De leerplicht vervalt op
de vijftiende verjaardag of met
het behalen van het midden
schooldiploma. Tijdens de lagere
school worden de boeken aan de
leerlingen in bruikleen gegeven,
voor de drie jaar middenschool
moeten de boeken, worden ge
kocht. Voor minder draagkrach-
tigen bestaat er echter een sys
teem van boekenbonnen voor
het aanschaffen van de benodig
de boeken.
Voor het hoger onderwijs, al het
onderwijs na de middenschool,
wordt een klein bedrag als in
schrijfgeld gevraagd. In feite
komt dat dit jaar neer op 40 gul
den aan het begin van het jaar.
Het aanschaffen van boeken
voor de eerste klas van de hogere
school komt neer op ongeveer
300 gulden, afgezien van woor
denboeken en dergelijke.
Negentig procent van de Italiaanse
leerlingen neemt deel aan h«
openbaar onderwijs. Verder is e
het privé-onderwijs, grotendeels
rooms-katholiek onderwijs. Pri
vé-scholen kunnen worden ge
lijkgesteld aan openbare scholen
en kunnen dan ook gelijkwaardi
ge diploma's uitreiken. De privé-
scholen vragen verschillende be
dragen aan schoolgeld en dat
kan lopen van hoog tot zeer
hoog.
Het 'Religieuzenberaad' in het
bisdom Rotterdam heeft de reli
gieuzen van het bisdom opge
roepen om op vrijdag 28 okto
ber om 4 uur 's middags in de
Moeder Godskerk te Voorscho
ten een samenkomst van gebed
en viering bij te wonen ter
voorbereiding van de vredes
demonstratie de volgende dag
in Den Haag. Pater drs. Alfons
Kroese uit Hazerswoude, bis
schoppelijk gedelegeerde voor
de religieuzen, gaat in deze vie
ring voor. Het thema van de
dienst is: 'Houdt elkaar in le
ven'. Iedereen mag zich bij deze
viering aansluiten.
"Als een demonstratie ook een
spiritueel gebeuren is, dan is er
behoefte aan geestelijke voor
bereiding en gemeenschappe
lijke concentratie. Het is zin
vol, als er ook in de geloofsge
meenschap ruimte is om ge
meenschappelijk 'stil te staan'
aan de vooravond van het 'lo
pen', zo mogelijk samen met
anderen, die niet aan de de
monstratie deelnemen".
Dat schrijft het dagelijks bestuur
van de Remonstrantse Broe
derschap in een brief aan ker
keraden, kringbesturen en pre
dikanten naar aanleiding van
de vredesdemonstratie op 29
oktober.
Het bestuur vraagt de kerkleden
die achter de uitgangspunten
kunnen staan, deelneming aan
de demonstratie te overwegen.
Het acht zichzelf gebonden aan
de uitspraak de Raad van Ker
ken in Nederland van 1978 te
gen iedere verdere uitbreiding
en vernieuwing van de kernbe
wapening. Ook herinnert het
bestuur aan zijn eigen buiten
gewone algemene vergadering
van december 1980. Die kwam
tot de uitspraak dat eenzijdige
maatregelen in Nederland ter
zake van ae nucleaire bewape
ning van betekenis kunnen
zijn om een proces van meer
zijdige ontwapening op gang te
brengen.
Twee leden van het remonstrant
se dagelijks bestuur gaan op 22
oktober naar de 'gebedsdienst'
van de vredesbeweging in
Roosendaal. Zij vertegenwoor
digen daar die remonstranten
die het met de demonstratie
van 29 oktober eens zijn.
Uit Amerika
Op initiatief van een groep
vrouwelijke religieuzen in
Amersfoort is een aantal Ame
rikaanse zusters, die actief zijn
in de vredesbeweging, uitge
nodigd om in de week van 24
tot 31 oktober in Nederland te
zijn. De bedoeling van het be
zoek is, elkaar met betrekking
tot vredesvraagstukken te in
formeren en te bemoedigen.
De gasten zullen ook deelne
men aan de demonstratie in
Den Haag.
Twintig Nederlandse congrega
ties van vrouwelijke religieu
zen hebben zich bereid ver
klaard om de kosten van over
komst en verblijf voor hun re
kening te nemen.
'Geacht kamerlid'. Uit een re
cente peiling is gebleken, dat
op dit ogenblik ruim zestig ge
meenschappen van religieuzen
meedoen aan de vredesactie
'Geacht kamerlid'.
Deze actie houdt in, dat religieu
zen proberen, met parlementa
riërs in gesprek te komen over
de wapenwedloop. Zij willen
daarbij vooral de religieuze en
ethische motieven in de dis
cussie over de bewapening be
trekken. Ook komt de relatie
tussen de bewapening en het
leven in de Derde Wereld ter
sprake.
Contact hiervoor met kamerle
den leggen is niet eenvoudig, zo
leert de ervaring. Ze staan niet
te juichen om deze actie. Som
migen zijn nauwelijks bereid
om binnen afzienbare tijd een
antwoord te geven. Slechts een
enkele groep van religieuzen is
het tot nu toe gelukt om tot een
meer uitvoerige briefwisseling
of tot een gesprek te komen.
De deelnemende groepen laten
het er echter niet bij zitten. Ze
vinden het hard nodig om door
te gaan.
De actie 'Geacht kamerlid' wordt
gecoördineerd door de broe
dergemeenschap Mr. Franc-
kenstraat 70 in Nijmegen (6522
AG), telefoon 080-232216.
Raad van Kerken
Op 3 november zal eeri delega
tie van de Raad van Kerken in
Nederland een gesprek heb
ben met het bestuur van het
Nederlands Christelijk Werk
geversverbond. Onderwerp is:
de kwaliteit en de toekomst
van de verzorgingsmaatschap
pij in een teruggaande econo
mie.
Het bestuur van het verbond
heeft om dit gesprek gevraagd
naar aanleiding van de slot
verklaring van een conferentie
die in maart van dit jaar in
Doorn werd gehouden. De
Raad van Kerken had deze
conferentie georganiseerd.
Kerken, het Humanistisch
Verbond en de vakcentrales
CNV en FNV namen eraan
deel.
Woonlasten. De Raad van Ker
ken heeft staatssecretaris
Brokx van volkshuisvesting,
ruimtelijke ordening en milieu
gevraagd, zich in te zetten voor
een eerlijke verdeling van de
woonlasten over de verschil
lende inkomensgroepen. Die
eerlijke verdeling is er nu niét.
Alleen daarom al is een inte
graal woonlastenbeleid nood
zakelijk, gebaseerd op inko
men, woningkwaliteit en ruim
tebeslag, zo vindt de raad.
Naar Midden-Oosten. Een de
legatie van de Nederlandse
Raad van Kerken zal in januari
en februari volgend jaar een
bezoek brengen aan de kerken
van Jordanië, Egypte, Israel,
Libanon en Syrië. Het bezoek
is het resultaat van een lange
voorbereiding en uitgebreid
overleg met de kerken en de
Raad van Kerken in het Mid
den-Oosten.
Godsdienstwet. De regering
van Taiwan krijgt een brief van
de Nederlandse Raad van Ker
ken, waarin bezorgdheid
wordt uitgesproken over de
nieuwe godsdienstwet in dat
land, die in voorbereiding is.
De raad vreest, als deze wet
van kracht wordt, een ernstige
inperking van de vrijheid van
kerken, gemeenschappen en
instellingen. Plaatselijke over
heden zouden mogen ingrijpen
in de interne aangelegenheden
van kerken en groepen.
De Raad van Kerken vraagt de
regering van Taiwan, rekening
te houden met de normen en
waarden die in de internationa
le gemeenschap gelden.
Beroepen
De delegatie zal bestaan uit de
voorzitter van de raad, profes
sor dr. D. C. Mulder, ds. C. B.
Roos. voorzitter van de her
vormde synode, en de oud-ka
tholieke bisschop G. A. van
Kleef Als adviseur gaat mee
de gereformeerde predikant J.
M. Snoek, die van 1970 tot 1975
hoofd was van de sectie 'Kerk
en joodse volk' van de Wereld
raad van Kerken.
Hervormde Kerk: aangeno
men naar Suameer kandidaat
B. J. van Haarlem Groningen.
Toegelaten tot de evangeliebe
diening J. F. Bakker Hijken
(Dr.) en C. T. Mataheru Bath-
men; beroepbaar B. Elenga
Harderwijk en W. L. Smelt
Hasselt.
Gereformeerde Kerken: het be
richt dat ds. C. van der Woude
het beroep naar Wassenaar
heeft aangenomen is niet juist.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: beroepen te Rotter
dam-West H. H. de Haan West-
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Almelo-Wierden H.
Ligtenberg Middelharnis.
Vacaturebank. De hervormde
gemeente van Barendrecht is
begonnen met een 'vacature
bank' voor kerkelijke vrijwilli
gers. Daarin worden namen en
adressen opgeslagen van ge
meenteleden die aan activitei
ten binnen de gemeente willen
deelnemen. "Als er niet direct
geschikt werk voor hen is,
kunnen deze mensen worden
benaderd zodra dat wél het ge
val is.
De Protestantse Stichting voor
Verantwoorde Gezinsvorming
houdt op 12 november in de
academie 'De Horst' te Drie
bergen een werkconferentie
over de positie van homose-
xuele mensen in de kerk, on
der het motto 'Het heft in eigen
hand'. Niet alleen homosexue-
le vrouwen en mannen worden
verwacht, ook niet-homo's, die
zich betrokken voelen bij dit
onderwerp.
Belangstellenden kunnen nade
re inlichtingen krijgen bij de
PSVG, Duinweg 23 Den Haag
(2585 JV), telefoon 070-512521.
Leiden. De vrijgemaakte gere
formeerden in Leiden houden
enige tijd hun zondagse dien
sten in de aula van de school
'De Vlietschans' aan de Apollo-
laan. Hun kerk aan de Heren
gracht wordt opgeknapt.
De doopsgezinden, die in ver
band met de restauratie van
hun kerk een paar zondagen in
het koor van de Pieterskerk
bijeenkwamen, keren zondag
naar de Lokhorstkerk (Pieters
kerkstraat) terug.
Bijbelgenootschappen. De We
reldbond van Bijbelgenoot
schappen heeft voor volgend
jaar een begroting van f 70
miljoen. Dit geld wordt ge
bruikt voor het vertalen en ver
spreiden van de bijbel in lan
den u>aar de nationale bijbel
genootschappen steun behoe
ven. Het Nederlands Bijbelge
nootschap draagt hierin f. 4,3
miljoen bij.