c
Superlichte boorhamer
dramt moeiteloos door
Planten zouden
elkaar kunnen
waarschuwen
I
"Break"
KOM SNEL DIT GESCHENK HALEN!
Speelgoedmachines
frezen en zagen echt
ZONDAGAVOND
16 OKTOBER a.S.
biBar Dancing Ton Bakker
PU /W 95 nrammnfonnnlatpn
25.- aan grammofoonplaten
of muziekcassettes
VRIJDAG 14 OKTOBER 1983
Varia
De 'elektro-pneumatische' boor
hamer van AEG (de Pneumatic
2000) is geen totaal nieuwe uit
vinding. Het principe bestaat
al. Maar er zijn wel een paar
leuke dingen over te vertellen.
Ten eerste is het met zijn 2300
gram een heel lichte, makke-
lijk hanteerbare machine, min
der vermoeiend in gebruik dan
vele slagboormachines. Verder
is hij voor de doe-het-zelver
ook bruikbaar als complete
'elektrische schroevedraaier',
omdat hij behalve rechtsom
ook linksom kan draaien.
Pneumatisch boren is met dit
nieuwe gereedschap helemaal
binnen het bereik van de doe-
het-zelver gebracht. Dat kon
vroeger alleen met behulp van
een luchtcompressor. In een
machine als deze drijft de mo
tor niet direct de boorkop aan,
maar bedient een zuiger die
een vacuum opbouwt. Dat
geeft de ingespannen boor ge
weldige klappen. De boor
'vreet' zich dan ook moeiteloos
door het hardste beton, zonder
dat je op de machine hoeft te
drukken, zoals bij een slag
boormachine met nokkenrin-
gen. Bij loodrecht omlaag bo
ren is het gewicht van de ma
chine op zich al voldoende om
de boor snel te laten werken...
Het 'elektro-pneumatisch' boren
veroorzaakt ook heel wat min
der lawaai dan de (intussen
'traditionele') slagboormachi
ne. Met zijn slechts 400 Watt
opgenomen vermogen dramt
de machine, vingerlicht be
stuurd, drie maal zo snel door
beton als een slagboormachine
van vergelijkbaar vermogen.
Kost dus minder inspanning,
minder stroom, minder tijd en
is (ook voor de buren) minder
hinderlijk.
Bij gebruik als elektrische
schroevedraaier (voor in- èn
uitdraaien van schroeven),
wordt het pneumatische sys
teem vanzelfsprekend uitge
schakeld en de 'power' moet
daarbij gerelateerd worden aan
het betrekkelijk kleine vermo
gen (400 Watt) van de motor.
Maar dank zij het lage 'koppel'
draai je toch joekels van
schroeven in en uit.
Er zitten nog heel wat andere
technische foefjes in die de
echte doe-het-zelver zullen
aanspreken: elektronische
"slag- en toerenregeling (lang
zaam centreren!), een boorhou-
der die zonder sleutel bediend
kan worden, een extra acces
soire voor inspannen van
schroevedraaistiften, mèt mo
gelijkheid om er nog een gewo
ne boorkop met draadspindel
op te zetten, uitstekend bevei
liging tegen indringen van
boorstof.
In feite is dit nieuwe gereed
schap een ideale combiatie van
de handzame dhz-boormachi-
ne en het 'zware geschut' van
de vakman. De adviesprijs ligt
boven de 700 gulden, niet mis
dus, maar in de winkel komt u
waarschijnlijk wel een wat
vriendelijker prijskaartje te
gen.
En voor alle duidelijkheid: be
halve beton-vreten en schroe
ven draaien kan de machine
natuurlijk ook in staal (tot 13
mm diameter) en in hout (tot
30 mm) boren.
I gereedschap voor c
Kinderen die graag knutselen
gaan op een zekere leeftijd be
langstelling krijgen voor pa's
elektrische gereedschap. Daar
zijn ze, zo in de prille tienerja
ren, echt nog niet aan toe.
Thans worden speciaal voor
hen ontwikkelde machientjes
op de markt gebracht. Het zijn
de 'Playmat', een kleine machi
ne voor het bewerken van hout
en kunststof, en de 'Unimat 1'
die behalve genoemde mate
rialen ook licht metaal kan be
werken.
Beide machines werken (veilig)
op zwakstroom. Je kunt ermee
zagen, boren en slijpen. De
Unimat 1 is tevens freesmachi-
Het aardige is dat ze als 'bouw
pakket' worden geleverd; de
kinderen moeten ze dus eerst
zelf in elkaar zetten. Dat is
goed bekeken van de fabri
kant, want daardoor worden
de jeugdige gebruikers meteen
al een beetje vertrouwd met
hun eigen machinerie. Na een
beetje oefenen en experimen
teren maken ze er al gauw zelf
speelgoed mee. of bouwen bij
voorbeeld een vliegtuigmodel.
Spelenderwijs doen ze meteen
inzicht en routine in allerlei ba
sistechnieken op, zodat ze later
niet vreemd staan ten opzichte
van 'echte' machines.
De Playmat kost f 149 en de Uni
mat 1 f 295 (adviesprijsen). Im
porteur is Burgman-Heybroek
in Utrecht, telefoon 030-
95.49.11.
Dat planten met Chopin prachtig groeien en niet van de Rolling
Stones houden is algemeen bekend, maar niet wetenschappelijk
bewezen. Dat zij elkaar kunnen waarschuwen voor aanvallen
van insekten lijkt echter steeds aannemelijker.
In het Amerikaanse wetenschappelijke tijdschrift Science be
schrijven twee biologen van Dartmouth College in New Hamps
hire, Ian Baldwin en Jack Schultz, hun onderzoek bij populie
ren en esdoorns. Dergelijk onderzoek wordt ook gedaan door
Gordon Orians en David Rhoades, van de universiteit van Was
hington, bij wilgen en elzen.
Bomen, zo is al enige tijd bekend, hebben hun eigen afweersys
teem tegen insektenaanvallen en andere beschadigingen. In
zo'n geval produceert de boom in korte tijd grote hoeveelheden
tannines (looizuur) en fenolen. Deze stoffen komen in de blade
ren terecht en maken de boom oneetbaar voor insekten. Dat
blijkt niet alleen een kwestie van smaak: de insekten die toch
van de bladeren aten, werden vergiftigd en, aldus Orians, „verlo
ren alle vitaliteit. Ze waren plotseling niet meer opgewassen
tegen de nachtelijke kou en konden gewone bacteriën niet meer
de baas."
Orians en Rhoades keken echter vreemd op toen niet alleen de
beschadigde bomen, maar ook hun soortgenoten in de directe
omgeving actief werden en onmiddellijk tannines en fenolen
gingen maken. Blijkbaar waarschuwen de aangevallen bomen
hun buren.
De onderzoekers dachten eerst dat de bomen de chemicaliën
doorgaven via hun wortels, maar dat bleek niet het geval te zijn:
de bomen stonden te ver uit elkaar om zo snel contact te kunnen
maken. Vandaar dat zij vermoedden dat een of andere vluchtige
stof een rol speelt, maar zij slaagden er niet in die stof te identifi-
Meer
Baldwin en Schultz melden nu dat zij meer aanwijzingen hebben
gevonden voor dit idee. Zij stelden vast dat de bomen inderdaad
gebruik maken van een truc die tot nog toe voorbehouden leek
aan dieren: zij produceren sterk werkende gassen - feromonen -
die hun buren tot actie aanzetten. Die stof is bij bomen hoogst
waarschijnlijk etheen. Van deze stof, zo stellen Baldwin en
Schultz, is al bekend dat hij werkt als een soort plantenhor-
moon, die in de plant zelf ook zorgt voor de aanmaak van tanni
nes en fenolen.
De chemische analyse is nog niet geheel voltooid, maar het com
municeren tussen bomen wordt steeds beter gedocumenteerd.
Dat is, in de woorden van Baldwin en Schultz, een bevinding
van „mogelijk ecologisch belang": zij speculeren dat dergelijke
communicatie ook van belang is in het dagelijks leven van bos
sen en boomgaarden, bijvoorbeeld bij'het gelijktijdig vruchtdra-
geh.
Inmiddels wordt ook meer duidelijk over de samenspraak die
planten onder de grond hebben. De wortels van bomen zijn vry-
wel altijd bedekt met allerlei schimmels, die ervoor zorgen dat
de boom gemakkelijker fosfor kan opnemen. Tot op heden
meende men dat elke boomsoort zijn eigen schimmel heeft,
maar uit proeven van Nona Chiarello en collega's van de Stan-
ford-universiteit blijkt het tegendeel.
Zij namen een plantengemeenschapje uit de arme grond van Cali-
fornië en stipten de bladeren van een enkele plant aan met
radioactief fosfor - een bekende methode om te kijken wat er
met stoffen in een organisme gebeurt: het radioactieve materiaal
wordt door het organisme opgenomen en is dan met behulp van
een geigerteller precies te traceren.
Na een paar dagen bleek meer dan een kwart van de planten in de
nabije omgeving (tot 55 millimeter) radioactief. Bovendien
bleek de fosfor zeer gelijkmatig verdeeld over de verschillende
planten: grote planten kregen niet meer fosfor dan kleine. De
enige verklaring hiervoor, aldus de onderzoekers, is dat de
schimmels een belangrijke rol spelen. Een aanwijzing te meer
voor deze veronderstelling is het feit dat een bepaald soort gras,
dat weinig met de schimmels samenwerkte, ook het minste fos
for bleek te krijgen.
Het is nog volstrekt onduidelijk of schimmels hierbij verder een
rol kunnen spelen, maar het is zeker dat de samenwerking in de
plantenwereld heel wat nauwer is dan men vroeger aannam.
|juu. ppppppppppppppppooooooqooqqqqqqqoooqoqooqqqqooooqooq
Het vermaarde
Internationaal toporkest
Gratisentree Muziek voor alle leeftijden
gezellig voor luister en dans
WASSENAAR
'innrrrt stauaotaa ra-ewBwa"B"a"B"B"a"B"B"a"BTe"B"a"«"e"a"e"B"B"e,a o rrtvrsvrt
•••-.
GRATISJL.P.
METKIDS FROM FAME - BZN - SERGIO MENDES - WILLY NELSON DOLLY PARTON
- LEE TOWERS - THE NYLONS - SHAKATAK - ELKIE BROOKS - FAY LOVSKY -
MAYWOOD - MARK KNOPFLER - BERDIEN STENBERG - RONNIE MILSAP - PA-
CO DE LUCIA.
S£;. HAARLEMMERSTRAAT 279 HAARLEMMERSTRAAT 66
DEZE ACTIE ZOLANG VOORRAAD STREKT!
