Leidsch Dagblad | 1983 | 5 oktober 1983 | pagina 1

LEIDSCH

DAGBLAD

Nobelprijs voor Walesa

Omroep begint acties

NAVO tegen

afstoten van
atoomtaken

'Miljoenen teveel voor gas betaald'

Prijzenslag
hypotheken

Verheugde reacties uit verboden vakbond Solidariteit

Verzet tegen trendvolgerschap

NK

Stiptheids
acties bij
loketten
postkantoor

'HETE HERFST'

LEIDSCH DAGBLAD

VOENSDAG 5 OKTOBER 1983

OPGERICHT 1 MAART 1860

No. 37208

Directeur: G. Koopman
Hoofdredacteur: drs. J. W. E. Metselaar
Adj. hoofdredacteur: R. D. Paauw

HET GROOTSTE DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN

Postbus 54
2300 A8 Leiden
Voor tet.nrs. zie colofon

AMSTERDAM (ANP) - Op de hy
potheekmarkt is een prijzenslag
losgebarsten. Nadat de ABN
dinsdag de hypotheektarieven
over de hele linie met gemiddeld
0.6 procent verlaagde, reageerde
de NMB gisteren met een aan
bod dat nog 0.1 procent lager was
dan de de ABN. Ook de RABO-
bank verlaagde gisteren de tarie
ven over de hele linie met een
half procent.

De Rijkspostspaarbank bleef niet
achter en kondigde vanochtend
een verlaging met 0.5 procent
aan. De AMRO-bank had van
ochtend nog geen passend ant
woord op de concurrenten. Een
woordvoerder sprak over een
voor het bankwezen ongekende
prijzenoorlog.

De AMRO-bank vindt dat de con
currenten met de drastische ta
riefsverlagingen onder het ni
veau zitten van wat de markt ei
genlijk aan kan. Een woordvoer
der van de Vereniging Eigen
Huis sprak vanochtend ook over
een 'prijzenslag' omdat de huidi
ge geld- en kapitaalmarkt een
verlaging met niet meer dan 0.2
tot 0.3 procent mogelijk maakt.

"De markt groeit nu en alle banken
proberen elkaar vliegen af te
vangen. Het gaat vooral om het
binnenhalen van nieuwe cliën
ten", aldus de vereniging. Ook el
ders op de rentemarkt zijn de ta
rieven in beweging. De rente op
diverse pandbrieven is verlaagd
en vanochtend verlaagde de Ver
eniging voor de Effectenhandel
de prolongatiekoers( de rente die
moet worden betaald op geleend
geld met effecten als onderpand)
met 0.5

(Zie ook pagina 9)

Moskou ontheft
officieren van
hun functie

WASHINGTON (AP) - De Russi
sche leiders hebben een onbe
kend aantal hoge officieren var.
het militaire commando in het
verre oosten van de Sowjet-Unie
van hun functie ontheven in ver
band met het neerschieten van
de Zuidkoreaanse Boeing op 1
september. Dit meldt het Ameri
kaanse dagblad de Washington
Post vandaag.

De krant verwijst naar anonieme
Russische bronnen. De ontsla
gen officieren zou vooral worden
verweten dat hun luchtverdedi
ging faalde.

De Canadese premier Trudeau
heeft het neerschieten van het
vliegtuig door de Russen van
nacht een 'ongelukkig incident'
genoemd en de grote mogendhe
den opgeroepen dit nu te laten
rusten.

(Van één onzer verslaggevers)

LEIDEN/ALPHEN - Gezinnen en
bedrijven in Zuid- en Noord-Hol
land betalen jaarlijks vele tiental
len miljoenen guldens te veel
voor hun energie doordat de
energiebedrijven de rente twee
keer doorberekenen en meer gas
in rekening brengen dan is gele
verd.

Dit stelt de vereniging Kracht-
werktuigen, die in opdracht van
de gezamenlijke Kamers van
Koophandel in Zuid-Holland de
energieprijzen heeft onderzocht.
Een onderzoek, waarbij de ener
giebedrijven Rijnland en Alphen

vooralsnog enkele vraagtekens
zetten.

Zij ontkennen de rente twee keer
door te berekenen maar willen
wel beamen dat gasmeters vaak
niet helemaal nauwkeurig
werken, waardoor de meters by
de verbruikers tezamen een gro
tere afname aangeven dan het
energiebedrijf van de Gasunie
inkoopt. Een afwijking die niet
te voorkomen zou zijn omdat het
gas op zijn weg naar de verbrui
ker wordt verwarmd en dus uit
zet. Zo geeft de meter meer gas
aan dan de verbruiker in
werkelijkheid krijgt.

Maar vnlppns de energiebedrijven

is die marge onderdeel van het
kostenpatroon. „Dat geld komt
onder meer ten goede aan de ver
nieuwing van het leidingennet",
aldus directeur H. Brooshoofd
van Energiebedrijf Rijnland
(EBR).

Blijkens het onderzoek van de ver
eniging Krachtwerktuigen zal
het gemeentelijk energiebedrijf
in Rotterdam dit jaar tenminste
vijftig miljoen gulden te veel ver
dienen door foutieve berekenin
gen te hanteren. De rapporten
over de andere energiebedrijven
zijn nog niet klaar, maar tonen
volgens Krachtwerktuigen een

zelfde beeld. „Zolang het rapport
niet klaar is, kan ik er niet op rea
geren", aldus EBR-directeur
Brooshoofd.

Het bekendmaken van de uitslag
van het onderzoek van Kracht-
werktuigen valt overigens tege
lijkertijd met een voornemen
van het Rotterdamse energiebe
drijf om de tarieven extra te ver
hogen. De Rotterdamse Kamer
van Koophandel heeft daar by de
minister van economische zaken
tegen geprotesteerd. In een brief
schrijft zij die verhoging niet no
dig te vinden. „Daarom verzoe
ken wij in te grijpen."

32 PAGINA'S

HILVERSUM (GPD) Er zullen zeker acties binnen de
omroep worden gevoerd uit protest tegen het dreigende
trendvolgerschap. De acties zullen worden gevoerd op
de dag dat de plannen van minister De Koning (sociale
zaken) in de Kamer worden behandeld.

De Dienstenbond FNV wil de le
den voorstellen te beginnen met
acties waarbij kijkers en luiste
raars worden ontzien. Een van de
mogelijkheden die wordt ge
noemd, is het onderbreken van
de uitzending tijdens de STER-
reclame. Volgens FNV-woord-
voerder Frans Gottmer zullen de
actiemogelijkheden morgen
avond met de leden worden be
sproken.

Aanleiding voor acties is er vol
gens Gottmer te over. De FNV'er
heeft uit het gesprek met minis
ter De Koning gisteren de indruk
overgehouden, dat deze de Ka
mer ondanks alle protesten zal
voorstellen de werknemers van

Zonnige perioden

Zonnige perioden en eerst nog een en
kele bui. Minimumtemperatuur on
geveer 10 gTaden, middagtempera-
tuur ongeveer 16 graden. Matige
westenwind, windkracht 4. Aan de
kust eerst nog af en toe krachtig,

windkracht 6.

6 oktober 1983

de omroep, evenals de werkne
mers van ziekenfondsen en be
drijfsverenigingen, tot trendvol
gers te maken.

Volgens NOS-commissaris Cees
Spaan heeft minister De Koning
toegezegd, dat hy het trendvol
gerschap van de omroep nog zal
bezien, nu werkgevers en werk
nemers hebben afgesproken de
arbeidsvoorwaarden in de cao
van dit jaar te bevriezen op het
door de minister goedgekeurde
niveau. 'De minister heeft het
met de omroep iets moeilijker
dan met de andere sectoren', al
dus Spaan, die echter toegaf dat
de hoop op een afwijkend over
heidsbeleid voor de omroep 'flin
terdun' is.

Werkgevers en werknemers bin
nen de omroepwereld hebben in
het vooroverleg voor het gesprek
met de minister afgesproken, dat
de cao van dit jaar niet zal afwij
ken van de door de minister op
gestelde richtlijnen. Een af
spraak die slechts geldt wanneer
deze leidt tot een uitblijven van
het trendvolgerschap. En hoewel
de minister in het gesprek giste
ren toegaf dat wat de prijscom
pensatie en het vakantiegeld
voor dit jaar betreft overeen
stemming mogelijk is, wilde hij
de garantie dat ook voor volgend
jaar geen afwijkende afspraken
zullen worden gemaakt. De vak
bonden willen hun onderhande
lingsvrijheid daarin echter niet
bij voorbaat opgeven.

(zie verder pagina 5)

DEN HAAG (ANP) - Het lo-
ketpersoneel op de grotere
postkantoren gaat vrijwel ze
ker maandag stiptheidsacties
voeren uit protest tegen de
regeringsplannen de ambte
narensalarissen volgend jaar
met 3,5 procent te korten. Dat
hebben woordvoerders van
de ambtenarencentrales
ACOP en CCOOP vandaag
meegedeeld.

De initiatieven van het PTT-
personeel lopen vooruit op
de landelijk georganiseerde
stiptheidsacties, die de cen
trales gezamenlijk gaan orga
niseren bij tal van overheids
diensten. Besluiten daarover
vallen zeer waarschijnlijk
vrydag 14 oktober.

De acties aan de loketten kun
nen voor behoorlijke rijen
gaan zorgen. Het personeel
kan bijvoorbeeld van elke gi
robetaalkaart die wordt
geïnd nagaan of het nummer
niet voorkomt op de lijst van
gestolen girokaarten of giro-
passen. Een ander actiemid
del is het volgens de regels
inboeken van elke verkochte
postzegel.

OSLO/WENEN (GPD) - Lech Walesa, de leider van de
Poolse verboden vakbeweging Solidariteit, krijgt de
Nobelprijs voor de vrede. Het Noorse Nobelcomité
heeft dit vanochtend in Oslo bekendgemaakt. Walesa
was kandidaat gesteld door de Westduitse Bondsdag en
parlementariërs uit verscheidene Westeuropese lan
den.

Vandaag begint de
Kinderboekenweek

PAGINA'S 21, 23, 25

De prijs, waaraan een gouden me
daille en een geldbedrag van
ruim 570.000,- zijn verbonden,
wordt 10 december in Oslo uitge
reikt. Maar het is nog niet zeker
of Walesa, tegen wie een felle
campagne wordt gevoerd door
de Poolse overheid en pers, toe
stemming zal krijgen naar de
Noorse hoofdstad te reizen.

Voorzitter Egil Aarvik van het vijf
leden tellende Nobelcomité mo
tiveerde de keuze van Walesa
met een verwijzing naar diens
„grote inspanningen" om de
Poolse arbeiders vakbondsrech
ten te bezorgen, een van de fun
damentele mensenrechten uit
het Handvest van de Verenigde
Naties.

Bovendien heeft hij voortdurend
gepoogd een dialoog in stand te
houden tussen de organisatie die
hij vertegenwoordigde en de
Poolse regering. Walesa's poging
om een vreedzame oplossing
voor de Poolse problemen te be
reiken waren een bijdrage tot
vermindering van de spanningen
tussen Oost en West, aldus Aar
vik.

Het is de tweede keer dat de Nobel
prijs voor de vrede wordt toege
kend aan een bekende figuur uit
het Oostblok. In 1975 ging de
prijs naar de Russische dissident
Andrei Sacharov. Het Sowjet-
blok reageerde furieus: Sacharov
kreeg geen toestemming de prijs
in ontvangst te nemen en het No
belcomité werd beschuldigd van
„politieke manoeuvres" ondanks
de a-politieke doelstellingen van
het Nobel-instituut.

Walesa is mede-oprichter van de in
1981 buiten de wet gestelde vrije
vakbeweging Solidariteit. Hij
werkte en werkt als elektromon-
teur op de Lenin-scheepswerven
in Gdansk. Daar leidde hij in de
zomer van 1980 de stakingsac
ties, die uiteindelijk de zgn. ak
koorden van Gdansk tot resul
taat hadden. De Poolse autoritei
ten erkenden daarbij Solidariteit
als een vrije vakbeweging en
stonden hervormingen in de be
drijven toe.

Solidariteit werd daarmee de eer
ste vrije vakbeweging in een
communistisch geregeerd land.
Met de „coup" van het leger en
het uitroepen van de uitzonde
ringstoestand kwam een einde
aan de legale activiteiten van So
lidariteit.

Solidariteit

Solidariteitvertegenwoordigers in
West-Europa hebben juichend
gereageerd: „Dit betekent gewel
dig veel voor ons, het Poolse
volk wordt getoond dat het niet
alleen staat, dat de ideeën waar
voor Walesa en Solidariteit vech
ten nog steeds springlevend

Vroeger was
hettochop38?

Ja, maar nu is
34 er bij
gekomen.

zijn", aldus Andrezj Wirga, een
verbannen Solidariteitsvertegen-
woordiger in West-Duitsland.

Walesa, die op het ogenblik met
ziekteverlof is vanwege een
maagzweer, heeft persoonlijk
nooit geloofd dat hij de Nobel
prijs zou krijgen. Hij was van me
ning dat er anderen waren die
haar veel meer verdienden.

Toch meerderheid
Shamir in Knesset

PAGINA 7

'Herenakkoord' voor
werven waardeloos

PAGINA 9

HM] Het Motorhuis

jvondellaan 80. Leiden Tel [phone]

Bachvereniging
wil vernieuwing

DEN HAAG (GPD) - De NAVO ziet
vrijwel geen mogelijkheden voor
Nederland om bestaande kem-
wapentaken af te stoten. Wel kan
eventueel het aantal kernkoppen
dat met die taken gemoeid is,
worden verminderd. Dit zou
staan in een rapport dat een hoge
ambtelijke NAVO-werkgroep
heeft ongesteld over het kernwa
penpakket van het bondgenoot
schap.

De conclusie van deze studie,
waarop Nederland steeds sterk
heeft aangedrongen, is dat aan
een sterke vermindering van het
totale NAVO-atoomtakenpakket
niet valt te denken. Dit betekent
dat ook de zes Nederlandse
atoomtaken niet „betekenisvol"
kunnen worden verminderd, zo
als de meerderheid van de Twee
de Kamer heeft uitgesproken.

De NAVO-werkgroep stelt van
daag in Brussel haar eindrapport
vast. Dat rapport wordt vervol
gens aangeboden aan de minis
ters van defensie van de NAVO-
landen, die eind oktober in Otta
wa vergaderen. Dan zullen de
aanbevelingen ook een politieke
status krijgen.

Het rapport is zeer algemeen gefor
muleerd. De werkgroep heeft de
behoefte aan atoomtaken vastge
steld, maar er worden geen aan
bevelingen per land gedaan. Die
uitwerking wordt overgelaten
aan de NAVO-opperbevelhebber
in Europa, de Amerikaanse gene
raal Rogers.

Hij zou uiteindelijk met de regerin
gen moeten gaan praten over de
'invulling' van de kerntaken. Het
is daarbij niet uitgesloten dat het
toch komt tot een vermindering
van atoomtaken voor Nederland,
maar dat zal nauwkeurig moeten
worden afgewogen tegen de an
dere militaire taken die ons land
vervult.

Hoewel de werkgroep concludeert
dat de NAVO geen van de be
staande atoomtaken kan missen,
kan het huidige aantal van 6000
kernkoppen, zoals al eerder door
de Amerikanen is toegezegd, wel
flink worden verminderd. Ver
moedelijk zullen zeker 1000
atoomkoppen verdwijnen.

Toegegeven wordt dat enkele hui
dige atoomtaken zijn verouderd,
zoals de (ook Nederlandse) Nike-
luchtafweerraketten die vrywel
zeker door conventionele wa
pens zullen worden vervangen,
en de atoomlandmijnen. Maar
het rapport zou niet concreet de
aanbeveling bevatten om die ta
ken dan maar te laten vallen.

Voor Nederland is het vooral van
belang dat de afhankelijkheid
van de nucleaire artillerie wordt
verminderd, bijvoorbeeld wat de
203 mm-kanonnen met kernla
dingen betreft. De NAVO-werk
groep houdt echter met name
vast aan die nucleaire artillerie.

Ook houdt de werkgroep vast aan
de noodzaak van atoomwapens
voor de bestrijding van onder
zeeboten, die in Nederland
wordt uitgevoerd door de Orion-
vliegtuigen van de marine. Ten
slotte vindt de NAVO-werkgroep
dat de atoomtaak voor de F-16-
vliegtuigen van de luchtmacht
evenmin kan worden gemist.

Dat het zg. trendvolgers-
besluit van minister
De Koning (sociale
zaken en werkgelegenheid) alom
tot protestacties zou leiden, kwam
geenszins als een verrassing. De
minister heeft de bedrijfsverenigin
gen, ziekenfondsen en omroepen
min of meer overvallen met een
dictaat, waarvan de strekking is dat
de werknemers in deze sectoren
voortaan de loonontwikkeling
(trend) van de ambtenaren moeten
volgen.

Hij negeerde daarmee de standpun
ten van de Sociale Verzekerings
raad en van de Sociaal-Economi
sche Raad, en leek bovendien
voorbij te gaan aan het meerder
heidsgevoelen in de Tweede Ka
mer, waar PvdA en VVD nu tot
tweemaal toe het plan van de be
windsman hebben afgewezen.

Inmiddels ziet het er naar uit dat De
Koning toch zal zwichten voor de
druk in de Tweede Kamer. Maar of
dit de onrust zal wegnemen, is zeer
de vraag. De bedrijfsverenigingen,
ziekenfondsen en omroepen zullen
in elk geval hun aandeel moeten le
veren in de bezuinigingen voor vol
gend jaar en als het niet uit de leng
te kan (de lonen), zal De Koning
het ongetwijfeld uit de breedte
(voorzieningen) proberen te halen.

Daarmee zouden de werknemers in
de drie sectoren voor een onder
hand bijna klassiek dilemma kun
nen worden geplaatst: minder loon
of ontslagen. Het valt nog te bezien
of de werknemers in het zo vurig
bepleite vrije cao-overleg met de
werkgevers hiervoor een oplossing
zullen willen aandragen.

De protestacties van de bedrijfsver
enigingen, ziekenfondsen en om
roepen zijn namelijk niet alleen te
verklaren uit het trendvolgersbe-
sluit, maar maken wezenlijk onder
deel uit van een toenemende maat
schappelijke onvrede over de be
zuinigingsplannen van het kabinet.
De collectieve sector (ambtenaren,
trendvolgers, uitkeringsgerechtig
den, maar ook de drie eerderge
noemde sectoren) zullen volgend
jaar op een flinke achterstand wor
den gezet ten opzichte van het par
ticuliere bedrijfsleven.

En dat heeft kwaad bloed gezet bij
vrijwel alle groepen van werkne
mers - inclusief het hoger perso
neel - die, direct of indirect, van de
overheid afhankelijk zijn. In een
dergelijk klimaat - gisteren al aan
geduid met 'hete herfst' - zal het de
regeringsploeg en de coalitiepartij
en moeilijk vallen de bezuinigingen
hoe dan ook door te zetten.

Op deze plaats zijn al eerder vraagte
kens gezet achter de bezuinigings
plannen van het kabinet. Er wordt
te veel heil verwacht van een ver
kleining van het financieringstekort
(verschil tussen inkomsten en uitga
ven van de staat), er wordt te wei
nig rekening gehouden met het ef
fect van teruglopende binnenland
se bestedingen, en aan het vrije
spel van de maatschappelijke
krachten (het particuliere bedrijfsle
ven) wordt een al te grote waarde
toegekend. De maatschappelijke
reacties op de plannen zijn boven
dien zwaar onderschat.

In principe hoeft een regeringsploeg
zich niet te laten leiden door pro
testbetogingen. Maar de geluiden
van gisteren duiden er wel op dat
het kabinet de grenzen van wat
maximaal wordt aanvaard, akelig
dicht is genaderd.

Het zou er daarom goed aan doen
het oor wat meer te luisteren te leg
gen bij wat er in de maatschappij
leeft en alternatieven, zoals het
FNV-plan, niet zonder meer van ta
fel te schuiven. Want met 'Belgi
sche toestanden' is niemand ge
diend.

EEN ÉCHT COMPLETE KRANT. OVERWERELD> STADEN I.ANI)

Ja, ik wil uw krant:

4 weken op proef voor f 9,50, óf

noteer mij voor een kwartaalabonnement (f 61,25); vóór het abonnement ingaat,
ontvang ik de krant 2 weken gratis.

Naam

U kunt deze bon opsturen naar het Leidsch Dagblad, Antwoordnummer 10050,
2300 VB Leiden. Of u kunt even bellen, (071 14 4941)