c
Oostblok dreigt
met eigen raket
Opstandelingen rukken op
naar het zuiden van Tsjaad
Ook prominenten
bij kazernepoort
J
Als stationering NAVO doorgaat
Bonn wacht 'hete herfst'
met groeiende zorgen af
Perez de Guellar bezoekt
Namibië onaangekondigd
Buitenland
DONDERDAG 25 AUGUSTUS 1983
Zwitsers kopen Leopard-tank
BERN (UP1) West-Duitsland heeft het in de concurrentiestrijd
met de Verenigde Staten gewonnen wat de grootste wapenaan
koop uit Zwitscrlands geschiedenis betreft. De Zwitserse rege
ring verkoos op advies van de militaire deskundigen de aankoop
van de West-Duitse Leopard-2-tank boven de Amerikaanse Ml
Abrams. Het leger zal over een periode van 15 jaar 420 Leopard
krijgen.
De eerste serie van 210 stuks zal geleverd worden voor een bedrag
van 2,5 miljard Zwitserse frank (ca. 3,25 miljard gulden), aldus
de regering. Van deze serie zullen 35 rechtstreeks van de West-
duitse fabrikant worden gekocht. De overige 175 zullen in Zwit
serland in licentie worden vervaardigd.
Deskundigen van het Zwitserse departement van defensie beva
len de Leopard aan omdat deze een grotere vuurkracht heeft en
minder brandstof gebruikt dan de zwaardere Ml Abrams. De
Westduitse tank heeft ook een grotere snelheid.
Verder toonde West-Duitsland een grotere bereidheid dan de Ver
enigde Staten tot het instemmen met de produktie in licentie in
Zwitserland teneinde de Zwitserse economie een impuls te ge-
BONN (DPA/UPI) - In de Bonds
republiek is een storm van
protesten opgestoken tegen het
besluit van de regering-Kohl om
de organisatie van leden van de
voormalige Walïën-SS te schrap
pen van de lijst van extremisti
sche groeperingen.
Het gaat om het 'Bundesverband
der soldaten der ehemaligen
Waflen-SS' (Hiag), dat regelma
tig bijeenkomsten houdt en een
tijdschrift uitgeeft waarin herin
neringen aan de Tweede Wereld
oorlog worden opgehaald. Vorig
jaar werd de Hiag nog in de ru
briek "andere rechts-extremisti-
sche groeperingen" vermeld in
het verslag dat de Westduitse
binnenlandse veiligheidsdienst
jaarlijks opstelt voor de Bonds
dag.
Volgens de woordvoerder van het
Oud-S S'ers in
West-Duitsland
niet op lijst
extreem-rechts
ministerie van binnenlandse za
ken, Michael-Andreas Butz, is
het besluit om de Hiag "tot nader
order" van de lijst te schrappen,
uitsluitend op juridische gron
den genomen. Voor de opne-'
ming van een groepering op de
lijst is het naar het oordeel van
Butz noodzakelijk, dat moet
kunnen worden bewezen dat zij
een doel nastreeft dat in strijd
met de grondwet is.
Bij de beslissing van de regering
zou een belangrijke rol hebben
gespeeld, dat op de kalender die
de Hiag jaarlijks uitgeeft, ge
denkdagen uit de nazi-tijd niet
meer worden vermeld.
Het centrum-links dagblad Frank
furter Rundschau schreef giste
ren in een fel hoofdartikel, dat de
beslissing van het kabinet "een
belediging betekent voor zowel
de overlevenden als de slachtof
fers van de vernietigingskampen
en de neo-nazi's aanmoedigt die
weer een führcr zoeken".
De liberale vrije democraten, die
met de christen-democraten het
kabinet-Kohl vormen, lieten ook
een protest horen. Woordvoerder
Harald Jansen omschreef het be
sluit als een "rechtvaardiging
achteraf van de misdaden van de
Waffen-SS".
OOST-BERLIJN (Reuter/DPA) - De Oostduitse president en partijleider Erich Honec-
ker heeft gisteren aangekondigd dat het Warschaupact kruisraketten en raketten voor
de langere afstand op vooruitgeschoven posities is Oost-Europa zal plaatsen.
Die maatregel zal worden getroffen
wanneer de NAVO nieuwe kern
wapens voor de middellange af
stand zal stationeren. Volgens
Honecker zal de stap van het
Oostblok tot de "onvermijdelijke
tegenmaatregelen" behoren.
Eenzelfde dreigement viel gisteren
te lezen in het Tsjechoslowaakse
partijblad Rude Pravo, waarin
een lid van het centraal comité
van de communistische partij,
Vasil Bilak, schreef dat Praag
niet "met de armen over elkaar"
zal toezien als bij de Tsjechoslo
waakse grens bases worden aan
gelegd voor Pershing 2-raketten.
"Als de NAVO overgaat tot het
plaatsen van nieuwe kernraket
ten in Europa zullen passende
militaire tegenmaatregelen vol
gen", aldus Bilak. Hij liet door-
Schemeren dat in dat geval Rus
sische raketten in Tsjechoslowa-
kije zullen worden gestatio
neerd.
De Oostduitse leider Erich Honec
ker, die de tegenmaatregelen van
het Oostblok aankondigde in een
gesprek met de Westduitse ont-
wapeningsdeskundige Egon
Bahr, zei dat niet buiten be
schouwing kan blijven dat de
Bondsrepubliek wordt omge
vormd tot een lanceergebied van
'eerste-klapwapens' en dat dit
een nieuwe situatie schept.
"Want het betekent dat er gevaar
is voor een nieuwe oorlog tegen
de Sowjet-Unie vanaf Westduitse
bodem"
Bahr deelde journalisten na het on
derhoud van anderhalf uur met
Honecker mee dat beiden het er
over eens waren dat de mogelijk
heden voor een overeenkomst op
het ontwapeningsoverleg in Ge-
nève-volledig moet worden uit
geput. Het zal, volgens hen, veel
gemakkelijker zijn
komst te bereiken zolang de sta
tionering nog niet is begonnen.
Bahr stelde na afloop van het ge
sprek vast dat het Warschaupact
tegenmaatregelen zal treffen die
niet alleen West-Europa bedrei
gen, maar ook de VS.
Twijfel over vrijwillige
aangifte ondergedoken Pool
WENEN (GPD) Lech Walesa, de
leider van de Poolse verboden
vakcentrale Solidariteit, heeft
zijn ernstige twijfel uitgesproken
over het feit dat een van de on
dergrondse leiders van Solidari
teit, Wladislaw Hardek, zich uit
eigen beweging bij de autoritei
ten heeft aangegeven en vervol
gens vrijwillig een verklaring op
de televisie heeft afgelegd. Vol
gens Walesa moet Hardek dagen
geleden zijn opgepakt en zijn
overgehaald de verklaring af te
leggen. Naar de manier waarop
dat is 'gebeurd, kan men alleen
maar gissen, aldus Walesa.
Hardek legde maandagavond voor
de Warschause televisie een ver
klaring af, waarin hij zei de strijd
te hebben opgegeven en dat ver
dere protesten nutteloos zijn.
Star voor zich uit kijkend en zon
der overtuiging las Hardek de
tekst voor. De manier van lezen,
zijn gelaatsuitdrukking en de in
houd van de verklaring is bij aan
hangers van Solidariteit, onder
wie Walesa, uitgelegd als een be
wijs dat zijn optreden gedwon
gen is geweest en zeker niet vrij
willig.
Hardek was een van de vier leiders
van het ondergrondse coördina
tiecomité. Elke verklaring vanuit
de ondergrondse werd door hem
ondertekend. Voordat hij onder
dook, was hij voorzitter van de
machtige afdeling van Solidari
teit in de Nowa Huta-Hoogovens
bij Krakau.
MANILLA (Reuter) "Wie doodde Ninoy Aquino?" staat er op het T-
shirt van een jongeman die rouwt bij het opgebaarde lichaam van de
Filippijnse oppositieleider. De Filippijnse regering heeft gisteren een
beloning van 130.000 gulden uitgeloofd voor degene die de verantwoor
delijken van de moord op Aquino kunnen aanwijzen.
Er is tevens een speciale commissie van onderzoek ingesteld. Dit gebeurde
op initiatief van president Marcos. Deze commissie zal een "vrij. onbe
perkt en uitputtend onderzoek instellen naar alle aspecten van de trage
die".
Op het vliegveld waar Aquino zondag werd vermoord, arriveerden giste
ren zijn weduwe en vijf kinderen die zondag de begrafenis zullen bijwo-
Amerikaanse functionarissen zullen de Filippijnse autoriteiten helpen bij
het onderzoek naar de moord, zo deelde de Amerikaanse ambassade in
Manilla gisteren mee. (Foto ap>
Te klein
Turkse arbeiders zijn te kort
om veel geïmporteerde ma
chines en apparatuur te be
dienen, hetgeen de oorzaak is
van het relatief grote aantal
bedrijfsongevallen in Tur
kije.
Bij het door de regering gelast
te onderzoek van een specia
le technische commissie
bleek dat de Turkse fabrieks
arbeider de kleinste is van
Europa, met een gemiddelde
lengte van 1,68 meter.
De commissie riep de regering
op om geïmporteerde machi
nes te veranderen zodat zij
overeenkomen met Turkse
standaarden.
Droom-bom
Een DC-10 van de Turkse
luchtvaartmaatschappij is
kort na het vertrek uit Istan-
boel teruggekeerd omdat een
passagier had gedroomd dat
er een bom in zijn koffer zat.
De Westduitser Wolfgang
Stroppe gaf zijn bomalarm
toen hij uit een diepe slaap
ontwaakte.
Het vliegtuig, met meer dan 100
passagiers aan boord, loosde
zijn brandstof in zee en keer
de terug naar Istanboel. Daar
ontdekte de veiligheids
dienst in de koffer van Strop
pe slechts een fles Raki
(Turkse alcoholische drank).
De dromer is aangehouden en
de overige passagiers zijn
met een volgende vlucht naar
München gebracht
Stokslagen
In Mozambique zijn twee poli-
tie-agenten veroordeeld tot
ieder vijftien stokslagen voor
een poging twee meisjes te
verkrachten. Een rechter
krijgt tien stokslagen omdat
hij de zaak in de doofpot had
willen stoppen. Zijn collega
die hier achter was gekomen
aarzelde niet en veroordeelde
het drietal. De lijfstraffen zul
len in hel openbaar worden
uitgevoerd.
N'DJAMENA (Reuter/UPI) - De
regering van Tsjaad heeft giste
ren melding gemaakt van het
verder oprukken van de Tsjadi-
sche opstandelingen vanuit
Faya-Largeau, een stad in het
noorden, die in handen is van de
opstandelingen. De Tsjadische
minister van voorlichting, Sou-
maila Mahamat, zei dat Libië, dat
de opstandelingen steunt, een
basis aan het versterken is 80 ki
lometer ten zuiden van Faya-Lar-
geau, op de weg naar Koro-Toro.
Een andere kolonne trekt vanuit
Faya-Largeau via het ten zuid
oosten daarvan gelegen Fada
naar Oum Chalouba, zo zei hij.
Van elk van beide kolonnes maken
1500 Libiërs en 100 tanks deel
uit, aldus Mahamat. Volgens
hem bestaat het gevaar dat Koro
Toro en Oum Chalouba de ko
mende dagen worden aangeval
len. Koro Toro is verlaten, maar
in Oum Chalouba liggen rege
ringssoldaten. Het grootste ge
vaar vormt de kolonne die in de
richting van Koro Toro trekt, dat
op de weg naar Salal ligt, zo
meende Mahamdt. Zijn uiteinde
lijke doel is Salal, waar ook Fran
se paratroepen zijn gelegerd.
Mahamat sprak tegen dat er de af
gelopen 24 uur bij Oum Chalou
ba gevochten is tussen de op
standelingen onder leiding van
Goukouni Weddeye en troepen
van het leger van president Ha-
bré. Eerder was gisteren uit wes
terse diplomatieke bronnen ver
nomen dat er een kort treffen
was geweest tussen "twee vijan
dige patrouilles" bij Oum Cha
louba.
Volgens Soumaila kunnen er nu
Mig-gevechtsvliegtuigen en Suk-
hoi-bommenwerpers van de Li
bische luchtmacht gebruik ma
ken van een landingsstrook bij
Faya-Largeau. In diplomatieke
bronnen wordt hieraan niet zo
veel geloof gehecht. De landings
baan daar is wel hersteld, maar
voor moderne vliegtuigen is hij
niet te gebruiken, aldus deze
bronnen.
Frankrijk wil dat er via onderhan
delingen een vreedzame regeling
wordt gevonden voor het con
flict in Tsjaad. Die vredesrege
ling moet bij voorkeur tot stand
worden gebracht binnen het ka
der van de Organisatie van Afri
kaanse eenheid (OAE). De
woordvoerder van de Franse re
gering, Max Gallo, verklaarde
gisteren dat de oorlog in Tsjaad
een Afrikaanse kwestie is, die
door Afrikanen geregeld moet
worden. Frankrijk heeft troepen
naar zijn voormalige kolonie ge
stuurd om het mogelijk te maken
dat de onderhandelingen ge
voerd worden vanuit een sterke
positie.
Referendum
voor blanken
Zuid-Afrika
KAAPSTAD (DPA/UPI) - De
blanken in Zuid-Afrika kunnen
zich op 2 november in een refe
rendum uitspreken over de voor
genomen grondwetswijziging.
Dit heeft permier Pietcr Botha
gisteren in het blanke parlement
aangekondigd.
De grondwetswijziging moet
kleurlingen en Indiërs beperkte
politieke medezeggenschap ge
ven. Het parlement zal drie Ka
mers krijgen, een voor blanken,
een voor kleurlingen en een' voor
Indiërs. De nieuwe grondwet
schept voorts een presidentieel
systeem, waarin de president
vergaande bevoegdheden heeft.
De zwarte meerderheid van de
bevolking blijft ook na de voor
genomen hervormingen uitge
sloten van politieke zeggen
schap.
Een héél kilo in één pak
Gevluchte piloot in Taiwan
TAIPEI - De Chinese teslpiloot Sun Tienquin (midden), die op 7 augus
tus met zijn Mig 21 naar Zuid-Korea vluchtte, is gisteren in Taiwan gear
riveerd. Daar krijgt hij politiek asiel en een beloning in goud van meer
dan tien miljoen gulden. Na aankomst ontmoette hij twee 'collega's' die
eveneens vanuit China vluchtten en nu in Taiwan hun vak uitoefenen.
(Koto API
In hetreferendu
ken "ja" of "n
vraag: "Bent i
de
kunnen de blan-
n" zeggen op de
oor de invoering
grondwet van
or het parlement
Botha zei gis-
g steeds zijn be-
1983 zoals die d<
is aangenomen
teren dat het m
doeling is ook c
houden onder de kleurlingen
de Indiërs. Over de vorm en I
tijdstip daarvan moet nog c
besluit worden genomen.
De bejaarde dominee Heinrich
Albertz is duidelijk: ,,Ik wil
niet nog een keer, net als toen,
tot de zwijgenden behoren".
Samen met vele andere promi
nente Westduitse schrijvers,
wetenschappers, politici en
theologen zal de vroegere so
ciaal-democratische burge
meester van West-Berlijn van 1
tot 3 september meedoen aan
een blokkade van een Ameri
kaanse rakettenopslagplaats in
Mutlangen vlakbij Swabisch
Gmund in Zuid-Duitsland.
Volgens het stationeringsplan
van de NAVO zullen daar in
december de eerste Pershing-2
raketten arriveren als de ont
wapeningsonderhandelingen
tussen de VS en de Sowjet-
Unie in Genève mislukken en
er overeenkomstig het NAVO-
dubbelbesluit van december
1979 Pershing-2- en kruisraket
ten in West-Europa moeten
worden opgesteld.
De blokkade, waarbij wereldbe
roemde Duitsers als de schrij
vers Heinrich Böll en Günther
Grass, de theologen Heinrich
Albertz en Helmuth Gollwit-
zer, de politici Oskar Lafontai-
ne, Erhard Ettler, Petra Kelly
en William Borm, de polemolo
gen Alfred Mechtersheimer en
Wolfgang Sternstein zijn, moet
het begin worden van de suc
cesvolle opstand van de vre
desbeweging tegen massa-ver
nietigingswapens in de Bonds
republiek Duitsland.
door
Hans Amesz
Drie dagen lang willen de promi
nenten op schuimrubber en
kussens voor de kazernepoort
bivakkeren, jongeren uit hun
boeken voorlezen en met hen
zingen en discussiëren. Het be
gin van de actie is bewust op 1
september om vijf uur vijfen
veertig gekozen, omdat het
dan precies 44 jaar geleden is
dat Adolf Hitler het bevel gaf:
vanaf nu wordt teruggescho
ten. De Tweede Wereldoorlog
j daarmee 6
i feit.
Dominee Albertz, die als een van
de heel weinigen in West-
Duitsland vrijwillig afstand
van de politiek heeft genomen
en sindsdien onophoudelijk ij
vert om in contact te komen en
te blijven met vooral in de
maatschappij teleurgestelde
jongeren, zegt dat de ouderen
aan de actie deelnemen om ten
eerste de jongeren niet alleen
te laten en ten tweede om ze te
beschermen tegen de crimina
lisering en het onbegrip van de
regering en van een groot deel
van de publieke opinie.
Albertz is ervan overtuigd dat
het de Bondsrepubliek Duits
land geen goed zal doen als de
65-jarige Nobelprijswinnaar
Böll of de 88-jarige ex-FDP-po-
liticus Borm door jonge agen
ten zullen worden weggedra
gen omdat zij illegaal een toe
gangsweg versperren. Hein
rich Böll zelfs in de gevange
nis? Dat kan niet anders dan
een vernietigend echo in het
buitenland veroorzaken.
De Westduitse overheid komt in
een groot dilemma te verkeren
en de vredesbeweging specu
leert erop dat zij de prominen
ten niet zal laten verwijderen.
Dat echter zou aan al het ge
praat over de anarchistische
vredesactivisten die Duitsland
aan de chaos willen overleve
ren, een einde maken. Blijft
nog de mogelijkheid dat de
Amerikanen anders willen.
Dan moeten Böll, Grass, Goll-
witzer, Albertz („Ik overweeg
om het grote kruis van ver
diensten met schouderband en
sterren bij de actie te dragen")
en de anderen weggedragen
worden. Maar dan ook wordt
het verwijt dat de Bondsrepu
bliek een soort staat van Ame
rika is spectaculair gevoed.
Het begrip „hete herfst" is in
West-Duitsland zo langzamer
hand een eigen leven gaan lei
den. Vrijwel iedereen, van de
vredesactivist en sociaal-de
mocraat Jo Leinen tot de
bondskanselier Helmut Kohl,
roept dat deze uitdrukking uit
den boze is. Immers, door er
voortdurend over te praten,
roep je de hete herfst met ont
aardende protesten tegen de
atoombewapening, eigenlijk
automatisch op. Dat wordt er
kend, maar niettemin wordt er
onophoudelijk over de hete
herfst gesproken. En zoals bij
na altijd in dit soort gevallen,
geven de strijdende partijen
regering en vredesbeweging
elkaar daarvan over en weer de
schuld.
In de Bondsrepubliek kleeft aan
de vredesbeweging nog steeds
de smet van gewelddadigheid.
Hoewel het om niet meer dan
een paar honderd fanatieke op
hitsers gaat en de organisato
ren van demonstraties tegen
de atoombewapening zich keer
op keer van geweld distantië
ren, blijft bijvoorbeeld iemand
als de CSU-staatssecretaris
van binnenlandse zaken, Carl-
Dieter Spranger, beweren dat
de vredesactivisten „zich voor
de kar van Moskou hebben la
ten spannen en bereid zijn ge
weld toe te passen". De ernstig
uit de hand gelopen demon
stratie in Krefeld tegen het be
zoek van de Amerikaanse vice-
president Bush wordt voor die
stelling als bewijs opgevoerd.
In elk geval is de vredesbewe
ging van plan alles te doen om
te voorkomen dat het in de zo
genaamde hete herfst tot ge
welddadigheden komt. Jo Lei
nen, een van de leiders, zegt:
„Het is toch duidelijk dat dat
ons alleen maar schade berok
kent".
Ondanks alle vermanende woor
den van de autoriteiten over
recht en orde, groeit de vredes
beweging voortdurend. Er
wordt op gerekend dat er in de
herfst tussen de 1,5 en 3 mil
joen mensen de straat op zul
len gaan om aan allerlei acties
en demonstraties tegen de sta
tionering van raketten mee te
doen. De vredesbeweging
hoopt erop dat uiteindelijk
bondskanselier Helmut Kohl
zijn onmacht moet erkennen
en de „bevrijdende woorden"
zal moeten uitspreken: „De
Pershings en kruisraketten
kunnen hier helaas niet gesta
tioneerd worden; het NAVO-
dubbelbesluit is politiek niet
door te zetten".
Volgens de tegenstanders van de
atoomraketten is dat geenszins
een illusie. Onderzoek heeft
uitgewezen dat ruim 70 pro
cent van de bevolking tegen de
opstelling van de raketten is.
En bovendien: heeft enkele ja
ren geleden niet ook de CDU-
minister-president van de deel
staat Nedersaksen, Ernst Al-
brecht, besloten dat er geen
opwerkingsfabriek voor nu
cleair afval in Gorleben kon
komen, omdat het protest
daartegen te massaal was en
het besluit aldus politiek ge
zien niet was uit te voeren.
KAAPSTAD (AP) - Dc secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Ja
vier Perez de Cuellar, heeft gisteren besprekingen met Zuid-Afrika
over het Namibische vraagstuk afgerond en is vervolgens begonnen
aan een onaangekondigd bezoek aan Noord-Namibic.
De secretaris-generaal en minister van buitenlandse zaken Pik Botha
zeiden tevreden te zijn over hun gesprek. Botha voegde hier evenwel
aan toe dat de aanwezigheid van naar schatting 25.000 man Cubaanse
troepen in Angola een struikelblok was gebleven.
Dc Zuidafrikaanse regering wil het verlenen van onafhankelijkheid aan
Namibië koppelen aan de terugtrekking van dc Cubanen, die volgens
Pretoria het gebied destabiliseren. De Verenigde Naties en praktisch
alle Afrikaanse landen staan op het standpunt dat de kwestie van de
Cubaanse militaire aanwezigheid in Angola geen verband houdt met
het Namibische vraagstuk
"De regering van Zuid-Afrika is onherroepelijk ten aanzien van dit vraag
stuk", aldus Botha.
Het bezoek van Perez de Cuellar aan Zuid-Afrika is het eerste van een
secretaris-generaal van dc Verenigde Naties aan dit land in elf jaar
