'Bedrijfsleven nog hardleers'
Reportage
Elegance terug
in wintermode
-C
3-
Vervuiling aan de kaak
gesteld op watertribunaal
DONDERDAG 25 AUGUSTUS 1983
Varia
Voor ik met vakantie ging heb ik
aan de liefhebsters onder de lezers
(en de liefhebbers onder de lezeres
sen) een takenpakket uitgereikt,
waarmee zij de trijfelloze periode
konden zoetbrengen. Het ging om:
dromen waarin bekende figuren
voorkomenwoorden en uitdruk
kingen als „kippevel" die in een
andere taal op een ander dier over
springen goose-fleshis ganze-
vlees in het Engels); extreme vor
men van zuinigheid; en curieuze
verhalen over souvenierjagers.
Ik kreeg ruim zestig reacties, en in
de komende weken zal ik daar te
hooi en te gras uit citeren. De mees
te reacties betroffen de zuinigheid,
op de voet gevolgd door het kippe
vel. De dromen met bekende per
soonlijkheden waren minder in
aantal, dus daar begin ik vandaag
dan maar mee. Een bejaarde leze
res uit Zaandam vertelde de vol
gende droom.
„Ik liep langs een groot water.
Alom heerste diepe stilte. Ik werd
wat moe, en wilde in het gras gaan
zitten. Toen klonk de stem van een
onzichtbaar iemand: nee, u moet
even wachten met zitten gaan, u
moet bij dat lage struikgewas gaan
zitten'.
Ik liep daar naar toe, toen opnieuw
die stem klonk: gaat u hier maar
zitten, dan zult u iels ongewoons
zien gebeuren'.
Maar er gebeurde aanvankelijk
niets. Ik keek om me heen en zag
links van me een heel hoge brug.
Toen klonk er vanaf rechts een
zacht geluid, dat harder en harder
en steeds hoger en hoger werd. Ik
verwachtte een vliegtuig of een he
likopter te zien aankomen, maar
het bleek een zware motor te zijn,
die in de richting van de brug ging.
Ik schrok, want ik zag dat prins
Claus op de motor zat, met achter
op de motor een zwart pak. Bij de
brug ging hij met de motor recht
standig omhoog en vloog er over
heen. De menigte aan de overkant
vaji het water begon te juichen en
riep: hoera, hij heeft het gehaald!
Ik was de enige die gezien had wat
er in dat zwarte pak zat dat intus
sen van de motor was afgevallen.
Ik zag iets roods en blauws en een
paar teentjes: het was een kind, dat
in het ivater in de diepte ver
dween".
Ikzelf had in de nacht van 31 juli in
Cadaquès de volgende droom:
„Ik fietste met Johan Cruijff gelijk
op in de De Clerqstraat in Amster
dam. We hadden het over sportfoto-
grafie. Veel spelers op foto's van
spelmomenten, herkennen het afge
beelde moment niet omdat de foto
graaf net iets te vroeg of te laat
heeft afgedrukt. We waren het er
over eens, Johan en ik, dat de kunst
van de sportfotografie erin bestond
precies op dat moment af te druk
ken. waarop de afgebeelde speler
zich later bij het zien van de foto
onmiddellijk zou 'thuisvoelen' en
zou zeggen: ja, dat herinner ik me,
dat was hèt. moment!
Opeens zei ik: „Ik zag zojuist je
schoonvader!". „Waar dan?",
vroeg Cruijff. De straat was vol
met duizenden fietsers, op weg
naar huis. ,sDat weet ik niet", zei
ik, „ik zag hem onbewust". Johan
keek eens goed om zich heen en zag
toen. temidden van al die fietsers,
wel opeens zijn schoonmoeder fiet
sen. We fietsten naar elkaar toe, en
daarna bracht ik, in mijn eentje,
Johans schoonmoeder naar huis. Ze
bleek Caroline Euwe, de dochter
van wijlen Max Euwe te zijn. Ik
vertelde haar dat ik haar, temid
den van al die fietsers, ONBE
WUST gezien had, maar dat ik
dacht dat ze Johans schoonvader
was".
Johanne Kruit uit Biggekerke
stuurde twee heel fraaie dromen in,
waarvan ik nu die uit februari
1983 citeer, over Freek de Jonge:
„Ik droomde dat ik op de markt in
Domburg was. Het was er erg druk.
Ik stond met mijn boodschapmand
opzij van een kraam en keek naar
de mensen. Ik werd zenuwachtig
van al die mensen en ook omdat ik
niet meer wist waar ik mijn fiets
had neergezet, want ik wilde weg.
Ineens stond Freek de Jonge naast
me. Hij keek naar de jurk die ik in
mijn hand had en die ik waar
schijnlijk net had gekocht, maar
dat kon ik me niet goed herinneren.
Het was een mooie jurk met veel
bloot enzo. Freek zei: „Ik vind je
een leuk wijf, zullen we samen
naar bed gaan?" Ik zei ,Ja, dat is
We gingen naar zijn hotel en op
zijn kamer begon hij meteen zijn
trui en zijn broek uit te trekken. Ik
zat op hel bed te kijken en vond
hem ontzettend mager. Ineens zag
ik het rare kleine opgerolde din
getje op zijn buik. Net een oprol-
fluilje van de kermis. Ik stond op
en raakte het aan en vroeg nieuws
gierig wat dat was.
Hij liet het in- en uitrollen en zei
Dat is mijn toverfluitje, daar put
ik mijn inspiratie uit.
Ik was heel erg teleurgesteld en wil
de niet meer met hem naar bed. Ik
geloof dal ik me erg bedrogen voel
de, en zei: Dit vind ik helemaal niet
leuk...".
door
Dick Ettema
Ondanks een groeiend milieubewustzijn en daaruit voortvloeiende maat
regelen en afspraken om de kwaliteit van het water te beschermen, is
daar nog weinig van terechtgekomen. Elf milieuorganisaties namen in
het vooijaar van 1981 het initiatief tot de organisatie van een internatio
naal watertribunaal. De jury ervan zal een oordeel uitspreken over de
aldaar gepresenteerde gevallen van zware waterverontreiniging, waar
over organisaties en individuen een aanklacht kunnen indienen. De
jury zal bestaan uit onafhankelijke personen, die op internationaal ni
veau als autoriteit op hun vakgebied erkend en bekend zijn. Een comité
van afgevaardigden van nationale en internationale milieuorganisaties
heeft de organisatie van het tribunaal in handen. Het zal van 3 tot en
met 8 oktober in Rotterdam worden gehouden.
Het idee om een internationaal en moeilijk op te lossen probleem via een
tribunaal aan de orde te stellen is niet nieuw. Eerder werden tribunalen
gehouden over mensenrechten (het Russell-tribunaal) en over de pro
blemen van de Indianen in de wereld. De uitspraken van de tribunalen
hebben geen direct gevolg voor de aangeklaagde. Wel dragen de tribu
nalen bij tot de beeldvorming over en bewustwording van het pro
bleem dat als thema is gekozen.
De aangeklaagden, in dit geval meestal bedrijven, krijgen de gelegenheid
zich te verdedigen. Tot de aangeklaagden behoren onder meer Bayer
AG, Höchst AG, Ciba-Geigy Zwitserland, Dow Chemical Duitsland,
Unie van Kunstmestfabrieken BV Fabriek Pernis te Rotterdam, Wind
mill Holland BV Vlaardingen, Kronos Titan GmbH, en Philips Duphar.
Philips Duphar (nu Duphar en volledig in handen van Solvay) wordt
verantwoordelijk gesteld voor de giflozingen in de Volgermeerpolder.
Het bedrijf heeft nu vergunning om jaarlijks kilo gechloreerde koolwa
terstoffen via het Noordzeekanaal in de Noordzee te storten.
De zaak tegen Duphar wordt gepresenteerd door Aart van Zoest, lid van
het Burgercomité te Broek in Waterland. Van Zoest treedt op namens
een groot aantal milieuorganisaties. Of het bedrijf zich op het watertri
bunaal zal verweren is nog de vraag. Aart van Zoest zal het uur dat hij
tot zijn beschikking krijgt, in elk geval ten volle gebruiken. Voor hem
een gelegenheid om eindelijk eens - zoals hij zegt - „de rekening op
het juiste adres te deponeren".
Aart van Zoest is niet echt een
gedreven activist. Een zwart
boek, dat hij al eerder had wil
len schrijven van de enorme
hoeveelheid informatie die hij
over Philips Duphar heeft ver
zameld, is er nooit gekomen.
Zijn werk liet er hem de tijd
niet voor. Toch greep hij de ge
legenheid aan om samen met
andere milieuorganisaties een
aanklacht tegen het chemische
bedrijf in te dienen.
De voorbereidingen voor de aan
klacht zijn nu al weer een half
jaar in volle gang. Van Zoest
nam met de Vereniging voor
Behoud van Waterland het
deel van de klachten over de
giflozingen in de Volgermeer
polder voor zijn rekening. De
Werkgroep Noordzee Contact
Milieubescherming Noord-
Holland, 'Schoon genoeg' Am
sterdam-Noord, de Stichting
Rein water en de Stichting Na
tuur en Milieu, verzamelden de
informatie over de lozingen in
de Noordzee. Van Zoest, die in
het dagelijks leven aan de uni
versiteit van Utrecht Franse li
teratuur doceert, zal de rol van
aanklager op zich nemen. De
aanklacht is hard nodig zegt
hij, niet in de eerste plaats van
wege de lozingen in het verle
den, maar omdat het bedrijfs
leven er naar zijn mening nog
steeds niet van geleerd heeft.
Van Zoest: „Die jongens van
Reinwater zijn de echte profes
sionele milieuactivisten. Ze va
ren geregeld met bootjes naar
de lozingspunten van Duphar
in het Noordzeekanaal. Daar
nemen ze dan monsters die bij
TNO geanalyseerd worden.
Het probleem is dat je alleen
vindt watje zoekt. Die jongens
weten overigens wel waarnaar
ze moeten zoeken hoor. Maar
daar zit het hem nu eigenlijk
ook in. Duphar heeft nooit ge
zegd, 'je moet eens naar dit of
naar dat zoeken'. Toegegeven,
ze hebben wel verteld hoe de
produktie verliep in de tijd dat
er in de Volgermeer gedumpt
werd. Maar de exacte hoeveel
heden gif die er achtergelaten
zijn, zijn nu nog niet bekend.
Er is maar een gooi naar ge
daan. Eerst waren het 5000 va-
Vatenmythe
Het ging overigens niet echt om
vaten, dat was toch de inhouds
maat?
Van Zoest: „Inderdaad. Die
10.000 vaten is gewoon mythe
vorming. Heida, directeur van
het Amsterdamse milieulabo
ratorium heeft in het begin
eens gezegd 'dat het nu oppas
sen werd' omdat de vaten zou
den gaan doorroesten. Dat be
wijst al dat hij de zaak klei
neert. Het gif werd in vaten,
maar ook in dozen of los ge
stort. En dan die twee vaten
2,4,5,T (dioxine bevattend ont-
bladeringsmiddel), daarvan
beweerde Duphar dat het een
vergissing was, omdat het om
een eindprodukt ging dat geld
waard was. Gegevens over
meer van die vaten zijn er niet.
Wat we weten zijn aangetrof
fen gifconcentraties. De gevon
den concentraties dioxinen
zijn zodanig, dat die nooit al
leen van die twee vaten afkom
stig kunnen zijn. We hebben
een gesprek met de Philipsdi-
rectie in Eindhoven gehad.
Men beloofde ons toen de be
drijfsresultaten van Duphar
Amsterdam uit die periode op
te sturen. We hebben ze nooit
gehad. Er is nooit enig gebaar
gemaakt. Daar gaat het mij om.
Er wordt uit de geschiedenis
geen lering getrokken. Het is
net als dat geval met Aantjes.
Die man is op zijn twintigste
niet eens zo heel erg fout ge
weest in de oorlog. Maar zijn
grootste fout ligt erna; niks
zeggen en wel de lijn van zijn
ploeg bepalen".
Bedrijfsethiek
- Er had een soort bedrijfsethiek
moeten ontstaan?
Van Zoest: „Ja. Ze hadden zich
voor hun kop moeten slaan en
moeten zeggen, 'jongens wat
zijn we stom geweest, we gaan
jullie helpen'. Tenslotte wor
den we nu geconfronteerd met
de onkostennota voor de pro
duktie uit die tijd. In metafori
sche zin ook nog eens; de ziek
te van onschuldige r
letterlijk de rekening; het be
heer van die Volgermeerpol
der gaat de gemeenschap jaar
lijks al miljoenen kosten. Nu
het milieubewustzijn veran
derd is zou de bedrijfsethiek
zich moeten wijzigen. In feite
is dit het produkt van onze
hebzucht. In die tijd was de
grondstof voor het landbouw
gif schaars, doordat de Ver
enigde Staten zo'n beslag op
de wereldmarkt legden, van
wege de ontbladeringsmidde-
len die ze in Vietnam gebruik
ten. Schaars, dus duur. Ze zijn
toen de grondstof hier in het
Westen gaan maken. Ik heb me
laten vertellen dat we die
verontreinigde bodem niet
hadden gehad, als de Neder
landse chemie zich had be
perkt tot het samenstellen van
de stoffen. Het importeren van
de grondstoffen dus en er dan
het produkt van maken".
'Schijf aan gehad'
Dan was de bodem dus ergens
anders, wellicht in de Derde
Wereld, vervuild geraakt. Voor
iemand die voor het milieu op
komt zou dat niet moeten uit
maken.
„Nederland heeft wel een zeer
kwetsbare, drassige bodem.
Alle wateren staan hier met el
kaar in verbinding. Bovendien
is dit een zeer dichtbevolkt ge
bied. Ik heb de toenmalige be
drijfsleider van Duphar ge
sproken. Het is een wat droge
scheikundeleraar. Die heeft
een totaal gebrek aan fantasie.
Hij zei tegen me dat ze toen
dachten dat het toch naar een
'verlaten polder' ging. Er be
staat hier helemaal geen verla
ten gebied in Nederland. Ze
dumpten hun gif nota bene i
een polder die drie meter ho
ger ligt dan de omliggende
droogmakerijen. De chemici
waren toen bovendien de e
gen die konden weten van het
gevaar. In hun vakliteratuur
hadden ze kunnen lezen over
de ongelukken die er al ge
beurd waren. Ze hebben er ge
woon schijt aan gehad".
Erf schoon
- Wordt er in de aanklacht nog
een verband gelegd tussen de
vervuiling en de wenselijkheid
van het produkt?
Van Zoest: „Duphar heeft nu een
lozingsvergunning. Ze veront
reinigen de Noordzee jaarlijks
met 200 kg gechloreerde kool
waterstoffen. En wat maken ze
onder meer? Caserol. Voor er
ven en paden heet het middel
te zijn. Een middel dus dat ge
kocht wordt door mensen die
te besodemieterd zijn om hun
erf schoon te maken. Persoon
lek betwijfel ik het nut van dit
soort produkten ten zeerste.
Het probleem is bovendien dat
produkten die bij ons verbo
den zijn in de Derde Wereld
nog op grote schaal rondge
strooid worden. Hoewel dat
past in een totaalvisie op de
milieuproblematiek, komt dat
op het watertribunaal niet aan
de orde. Het gaat daar immers
om watervervuiling".
Straks doet het tribunaal een
uitspraak. En dan?
Van Zoest lacht breeduit. „Niks
natuurlijk. Er volgen geen
sancties. Het heeft een publici
tair effect. Het gaat om de be
wustwording. Het kan ook ef
fect hebben op de mensen in
parlement en regering. Het
beeld dat zij van problemen
hebben en de beslissingen die
zij daarover nemen, wordt
beinvloed door wat er over in
de kranten staat. Dan is er ook
de macht van de publieke opi
nie. Neem het voorbeeld van
het Burgercomite. Doordat we
ons niet als boerenlullen heb
ben laten behandelen, is die
belt dicht gegaan. Anders zou
den de vuilnisschuiten nu nog
door de sluis varen. Dat geeft
mij altijd weer moed".
Collectie met uitersten bij C&A
Trui met asymmetrische kraag m
zwartlbeige/rood of zwart/grijs/
blauw (;f 70,-) en rok met ingeslikte
delen in zwart, taupe en grijs ver
krijgbaar. Materiaal: katoen.
AMSTERDAM - Wie de komen
de winter wil ontsnappen aan
het grijze, vrij sombere mode
beeld, zal zelf enige initiatie
ven moeten ontplooien. Grijs,
zwart en ecru zijn op zichzelf
praktische tinten voor een ba
sisgarderobe maar schreeuwen
om een vleugje (fel) rood of
(kobalt)blauw. Zelf het combi
neren van bijvoorbeeld katoen
met ribcord of tweed of het sa
menvoegen van twee geheel
verschillende breisels kan de
zaak al een stuk verlevendigen.
De winter hoeft beslist niet
saai te worden, zoals gisteren
tijdens de show van C&A
bleek, maar vraagt wel wat ei
gen inbreng. Een beetje meer
aandacht voor de presentatie
in de etalages kan beslist geen
kwaad.
Stijl en belijning zijn ook de ko-
Links: trui met grote col en wasl
acryllmohair/wol, verkrijgbaar in
ruime, blauwe ribrok.
Rechts: naast de wasbare, imitatie-leren biezen bij mouwinzet en hals is
ook de via drukkers afneembare col een opmerkelijk detail aan deze trui
van acryl!mohairIwol (kleuren mosterd en roest). De broekrok van ribcord
heeft bandplooien, is er in olijf en grijs.
mende winter bij C&A niet on
der een noemer te vangen. Bij
het zien van sommige tweed
mantels en rokken, gecombi
neerd met dikke maillots, sok
ken en hoge veterschoenen,
doemen beelden op van een
trieste, mistige dag in Ierland.
De neo klassieke mantelpak
ken met zijde blouses en zware
parelkettingen daarintcgen
doen denken aan het Ritz-hotel
in de glorie-tijd. Kortom armoe
en elegance staan lijnrecht te
genover elkaar. Een beeld dat
opgaat zowel mannen als vrou
wen, de kinderen zien er steeds
een tikje vrolijker uit dan de
ouderen met grappige bermu
da's, nette kostschooljurkjes,
vagebondbroeken en mollige
jacks in aantrekkelijke kleu-
Sportief
Wie van sportief houdt kan bij
C&A kiezen uit twee stijlen:
vliegeniers en nomaden. In de
vliegeniersstijl veel leren jacks
met een pilolenkraag van ted
dy; lange rechte jacks vrij wijd
met drukknopen met voor
vrouwen daaronder een rechte
rok, ook van boven tot onder
voorzien van drukknopen.
Hier wordt zwart gecombi
neerd met kobaltblauw, wat
het al een stuk leuker maakt
om naar te kijken. Wie daarbij
dan ook nog een heuse lucht-
machtbarct durft op te zetten,
zie er beslist niet saai uit.
Bij de nomandenstijl wordt veel
laag-over-laag gewerkt. Hoofd
kleur is hier roomwit met af en
toe een nuance van ijsblauw.
Mooie jassen met aangenipte
sjaals, poncho's en capes weer
gecombineerd met grote recht
hoekige sjaals, grote cols die
over het hoofd gedragen wor
den en wollen wanten zorgen
ervoor dat de kou buiten blijft.
Elegant
De elegance komt weer terug
Links: 718 mantel met ronde zi
leverkleur, en wollen pantalon.
Rechts: Gigantische vleermuismouwen, sierstiksels
lever, erbij een slanke tweedrok vanaf zo'n 50,-.
mouwomslagen en asymmetrische pellenne. verkrïjgbaa
i ritssluiting bepalen het gezicht van deze jas, in grijs c
met rechte rokken
van pikante splitten of knop
pen. Daarnaast zijn er wijde
cirkelrokken, vaak van winter-
katoen. De rechte japonnen,
die even over de knie vallen
hebben vleermuismouwen, in
een v-vorm ingezette afhan
gende cols. Schroef-knoopjes
of verticale ingestikte plooien
zorgen voor een accent. Man
nen die zo geklede vrouwen
begeleiden dragen natuurlijk
een keurig 3-delig kostuum.
Truien
symetrische vlakverdeling een
belangrijke rol speelt. Ook de
truien hebben wijde vleer
muismouwen, ruime cols of
boothalzen en de wat sportie
vere modellen hebben leergar-
neringen in de vorm van bie
zen of kwastjes. De trui wordt
trouwens deze winter weer
over de tailleband van rok of
pantalon (enkelvrij) gedragen.
Een ceintuur (vaak uit twee de
len) zorgt hier voor het heupac
cent.
Het zwart-witthema is in de brei-
mode nog lang niet uitge
speeld. In een serie pakjes met
zwart witte truien in vrij spoi
tief tot heel elegant kwam dit
tot uitdrukking. Bij de breisels
heefl overigens het vrij lange
hes, de body-warmer verdron
gen.
Mantels
Aan de mantels hebben de ont
werpers veel aandacht be
steed. Het silhouet is vrij man
nelijk. Los en pellerines, over
slagen, draperieën en flappen
geven de jassen deze winter
een zwierig effect. De blazer is
in oversized model, voorzien
van raglanmouwen omge
bouwd tot een comfortabele
winterdracht, terwijl capes en
poncho's volop meespelen in
het modebeeld
HENRIETTE
VAN DER HOEVEN
Aart van Zoest zal op het watertribunaal
gewoon schijt aan gehad".
oktober het bedrijf Duphar aanklagen: "Ze hebben
(foto GPDl
