LEIDSCH
DAGBLAD
Elektroshock niet verbieden
'Washington achter
coup in Guatemala'
„Kolonel Valk niet schuldig aan coup"
800.000
Kerk doet te
weinig tegen
schending van
mensenrechten
Gezondheidsraad: therapie kan niet worden gemist
werklozen
Willy Staehle
zwaar gewond
bij botsing
parachutes
DSM is uit de rode cijfers
'Tinchauffeur' gearresteerd
Vriendelijker voor gevangene
DINSDAG 9 AUGUSTUS 1983
OPGERICHT 1 MAART 1860
No. 37159
Directeur: G. Koopman
Hoofdredacteur: drs. J. W. E. Metselaar
Adj. hoofdredacteur: R. D. Paauw
HET GROOTSTE DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Postbus 54
2300 AB Lekten
Voor tet.nrs. zie colofon
Slotverklaring Vancouver:
VANCOUVER (GPD) - „Het aantal
gevallen van schending van
mensenrechten neemt in alle de
len van de wereld toe, en als ker
ken moeten we in alle beschei
denheid bekennen dat we niet
genoeg gedaan hebben om de
machten van het kwaad en de
dood te bestrijden. Soms hebben
we er zelf deel aan".
Aldus de uitvoerige slotverklaring
over mensenrechten die de as
semblee van de Wereldraad van
Kerken gisteren unaniem heeft
aangenomen. Volgens de verkla
ring moeten de kerken de kwes
tie van mensenrechten hoger op
hun agenda plaatsen. Het pro
bleem is dat veel kerken zelf met
structuren zitten waarin de ele
mentaire rechten van bijvoor
beeld vrouwen, kinderen en ge
handicapten niet tot gelding
kunnen komen.
De verklaring geeft een zo volledig
mogelijke opsomming van indi
viduele en collectieve mensen
rechten die met voeten worden
getreden. Verwijzingen naar lan
den of situaties zijn vermeden,
omdat het document algemene
gelding moet hebben. Veel aan
dacht wordt besteed aan de vrij
heid van godsdienst. Zo wordt
onder meer gezegd dat vele
christenen en hun leiders, om
hun dienst aan God en aan de
mensen gevangen genomen, ge
marteld of zelfs gedood zijn.
De verklaring vraagt de steun van
kerken voor het recht van arbei
ders om vakbonden te vormen
die waarlijk hun belangen die
nen. Gepleit wordt voor de in
stelling van een dag van de men
senrechten. Een pleidooi om in
de verklaring het recht van onge
boren kinderen op leven op te
nemen, vond bij de assemblee
geen gehoor.
Claus ontbreekt
op Prinsjesdag
DEN HAAG (ANP) - Prins Claus
zal, zoals het er nu naar uitziet,
vermoedelijk niet aanwezig zijn
op Prinsjesdag. De prins verblijft
geregeld bij vrienden en kennis
sen, maar blijft in contact met
zijn behandelend geneesheer,
professor Nijdam. Dit heeft de
Rijksvoorlichtingsdienst van
ochtend meegedeeld.
Surinaamse luitenant in brief:
DEN HAAG (GPD) - Volgens de
Surinaamse luitenant Van Rey
heeft het toenmalige hoofd van
de Nederlandse Militaire Missie
in Paramaribo, kolonel Valk,
hem nooit heeft gevraagd een
staatsgreep te plegen. Van Rey
schrijft dit in een brief aan minis
ter De Ruiter (defensie), die een
onderzoek heeft gelast naar de
eventuele betrokkenheid van
Nederlandse militairen bij de Su
rinaamse coup van 25 februari
1980.
Van Rey is een belangrijke getuige,
omdat hij in de geheime nota van
de Contra Inlichtingen Dienst
(CID) wordt genoemd als een
van de Surinaamse luitenanten
die door kolonel Valk zouden
zijn gevraagd de coup te plegen.
Volgens de nota, die op 7 decem
ber 1981 door majoor Koenders
van de CID is opgesteld, heeft
kolonel VaUc behalve Van Rey
ook de luitenanten Bottse en Cai
ro in 1979 benaderd.
Bottse heeft vorige week in
AVRO's Televizier Magazine ver
klaard, dat Valk dat inderdaad
heeft gedaan. De Nederlandse
kolonel heeft dat toen nadrukke
lijk ontkend en eraan toege
voegd: „Waar haalt een Suri
naamse officier, die bij het eerste
schot tijdens de staatsgreep het
land uit vlucht, het lef vandaan
zoiets te beweren?"
In zijn brief aan de minister stelt
Van Rey nu dat Valk de waar
heid heeft gesproken. Een af
schrift van zijn brief heeft Van
Rey aan de kolonel gezonden.
„Hiermee wordt aangetoond", al
dus Valk, „dat de zogenaamde
feiten in het rapport van de CID
blijkbaar niet al te feitelijk zijn".
In maart 1980, enkele weken na de
staatsgreep, is overwogen een
onderzoek in te stellen naar de
rol van de militaire missie. Kolo
nel Valk is daarvoor ontboden
bij de toenmalige minister van
defensie, Scholten. „De minister
heeft me toen ronduit gevraagd
wat ik met de staatsgreep te ma
ken had gehad. Ik heb hem pre
cies uit de doeken gedaan hoe
mijn gesprekken met de Suri
naamse officieren en onderoffi
cieren waren verlopen. Ik kreeg
de indruk, dat de minister er niet
erg blij mee was", aldus Valk.
Niettemin heeft Scholten afgezien
van een nader onderzoek, omdat
de aanwijzingen weliswaar sterk,
maar de bewijzen niet voorhan
den waren.
Een welingelichte bron ontkent
overigens de suggestie dat
Scholten nooit op de hoogte zou
zijn geweest van het geheime
CID-rapport. Volgens deze bron
is het rapport na de totstandko
ming onmiddellijk ter hand ge
steld aan de secretaris-generaal
van het ministerie van defensie,
drs. G. Peijnenburg. Deze heeft
het aan de minister gegeven.
DEN HAAG (GPD) - De Gezondheidsraad vindt dat be
handeling van psychiatrische patiënten met de zoge
noemde elektroshock-therapie onder bepaalde voor
waarden mogelijk moet blijven.
Deze behandeling kan op dit moment niet worden gemist zonder dat
een kleine groep patiënten ernstig zou worden benadeeld. De raad
schrijft dit in een advies aan staatssecretaris Van der Heijden (volks
gezondheid).
MEXICO-STAD (GPD) - De in
druk dat de Verenigde Staten de
hand hebben gehad in de coup
tegen het bewind van generaal
Rios Montt van Guatemala
(wordt steeds sterker). Het eerste
signaal kwam toen twee uur vóór
de officiële beëdiging van gene
raal Mejia als opvolger van Rios
Montt de Amerikaanse ambassa
deur in Guatemala met enkele
naaste medewerkers het presi
dentiële paleis betrad. Vervol
gens uitte de sandinistische lei
der Daniel Ortega in de Nicara
guaanse hoofdstad Managua de
vrees dat de staatsgreep in Gua-
Droog en zonnig
Droog en zonnig, minimumtempera
tuur ongeveer 14 graden, middag-
temperatuur omstreeks 25 graden.
Matige noordoostenwind, maar in
het binnenland vannacht weinig
wind en een kans op mistbanken.
De regenkansen blijven deze week nog
erg klein. De weerkaart wordt groten
deels beheerst door een krachtige ho-
gedrukgebied. Het strekt zich uit van
het midden van de Atlantische Oce
aan via de Noordzee tot in midden
Rusland en brengt daar vrijwel over
al zonnig weer.
Satellietfoto's laten wel bewolking zien
boven Spanje en een deel van Frank
rijk. Die hangt samen met een lage
drukgebied boven Spanje. Dat komt
wat naderbij maar zal volgens com
puterberekeningen later in de week
via Frankrijk naar midden-Europa
trekken.
Het blijft dan ook waarschijnlijk nog de
hele week zonnig. Doordat de wind
wat naar het noorden draait blijft de
temperatuur na morgen iels onder de
25 graden.
10 AUGUSTUS 1983
Zon op: 06.14 uur, zon onder: 21.15 uur
Maan op: 08.04 uur, maan onder: 22.35
temala deel uitmaakt van de
plannen van de VS om Nicara
gua aan te vallen. Bovendien
werd in de Hondurese hoofdstad
onthuld dat generaal Mejia daar
afgelopen zaterdag een ontmoe
ting had met de in Panama gesta
tioneerde Amerikaanse generaal
Frits Werner, de Salvadoriaanse
minister van defensie Vides Ca
sanova en de sterke man van
Honduras, legerstafchef Alvarez
Martinez.
De drie generaals inspecteerden de
belangrijkste punten waar het
Amerikaanse leger deze week
een militaire oefening in samen
werking met het Hondurese le
ger houdt.
Generaal Oscar Humberto Mejia
Victores is inmiddels officieel
beëdigd als de nieuwe president
van Guatemala. Gisteren werd
DEN HAAG (ANP) - De werkloos
heid in Nederland is in juli ge
stegen tot boven de 800.000.
Eind vorige maand stonden er
810.400 personen ingeschreven
bij de arbeidsbureaus, 17.700
(van wie ruim 7000 vrouwen)
meer dan een maand daarvoor.
Rekening houdend met seizoe
nontslagen is de werkloosheid
evenwel licht gedaald: met 3200
(van wie 2300 vrouwen) tot
807.200. Het aantal geregisteer-
de vacatures daalde in juli van
10.100 tot 8900. Seizoenbanen
niet meegerekend bedroeg de
daling 600 vacatures.
generaal Efrain Rios Montt door
het Guatemalteekse leger uit het
presidentiële paleis verjaagd. Al
leen zijn presidentiële erewacht
leek hem nog trouw te zijn. Bij
de schermutselingen kwamen
vijf mensen om het leven.
Generaal Mejia, die tot de hardste
en meest conservatieve stroming
van het Guatemalteekse leger
behoort, maakte tijdens zijn beë
digingstoespraak een prioriteit
van de strijd tegen de wat hij
noemde „leninistisch-marxisti-
sche subversieven die de soeve
reiniteit van ons land bedrei
gen". Hij beloofde naar alle mo
gelijke methoden te zullen grij
pen om een eind te kunnen ma
ken aan de progressieve guerrilla
in Guatemala.
Mejia, die onder Rios Montt als mi
nister van defensie diende, is vol
gens de Guatemalteekse men
senrechtencommissie een van de
belangrijkste verantwoordelij
ken voor de meer dan 12.000 do
den tijdens de 17 maanden dat
Rios Montt aan de macht was.
De nieuwe president beweert dat
de staatsgreep is gepleegd omdat
Rios Montt zich liet gebruiken
door religieuze fanaten, en niet
vanwege politieke motieven.
Verder beloofde Mejia dat de dit
jaar door Rios Montt begonnen
voorbereidingen voor verkiezin
gen kunnen doorgaan, hoewel
hij niet duidelijk maakte of hij de
geplande datum van 1 juli 1984
zal handhaven.
De eerste regeringsstappen die de
nieuwe president verzekerde te
zullen nemen, zijn de afschaffing
van de noodtoestand, door Rios
Montt eind juni van dit jaar afge
kondigd na een mislukte coup
poging, en de afschaffing van de
internationaal scherp gekriti
seerde speciale tribunalen. (Een
portret van de nieuwe Guatemal
teekse leider op pagina 6).
Het advies van de Gezondheids
raad is samengesteld op verzoek
van de toenmalige staatssecreta
ris van volksgezondheid in 1979.
Aanleiding vormden de toene
mende bezwaren tegen de elek
troshock-therapie.
Volgens de Gezondheidsraad blijft
de toepassing van deze therapie
beperkt tot een uiterst kleine
groep van patiënten met een zg.
vitaal-depressief syndroom.
Daarbij gaat het met name om de
meer psychotische vormen van
dit syndroom en dan alleen nog
als aan bepaalde voorwaarden is
voldaan. Die voorwaarden moe
ten garanderen dat de behande
ling met elektroshock „slechts
plaatsvindt als laatste en-of uiter
ste middel", aldus het advies.
Voorwaarden
De voorwaarden hebben onder
meer betrekking op de informa
tie-overdracht, het verkrijgen
van toestemming en op het be
waken van de lichamelijke toe
stand van de patiënten tijdens de
behandeling. In het advies wordt
ook aandacht besteed aan behan
deling van de bijwerkingen van
de elektroshock, speciaal wat be
treft geheugenstoornissen.
Organisaties van patiënten/cliën
ten in de psychiatrie hebben her
haaldelijk, zowel bij de Gezond
heidsraad als bij de Tweede Ka
mer, geprotesteerd tegen de toe
passing van elektroshock. Zij
menen dat deze methode onder
geen enkele omstandigheid een
aanvaardbare ingreep is, maar
„een vorm van mishandeling die
zo spoedig mogelijk onder het
desbetreffende artikel van het
Wetboek van Strafrecht moet
worden gebracht".
en dat tweederde van de Neder
landse psychiatrische instellin
gen heeft verklaard de ingreep
niet nodig te hebben. Volgens de
organisaties is de elektroshock
bovendien afschrikwekkend:
mensen die hulp nodig hebben,
kunnen er door deze therapie
van worden weerhouden hulp te
vragen. Zij wijzen erop dat er
nieuwe behandelmethoden zijn
die verre de voorkeur zouden
moeten hebben boven de elek
troshock.
Druppers maar net
in finale 800 m
PAGINA 9
VS willen actie
zien van Parijs
PAGINA 6
Kamer: ABP-rapport
wèl openbaar maken
PAGINA 7
Marine-order Peru:
zekerheid voor ADM
Schadelijk
Daarbij wordt aangevoerd dat de
methode schadelijk is (kans op
hersenbeschadiging), overbodig
TEUGE (GPD) - Willy Staehle
(29), de oud wereldkampioene
waterskiën uit Loosdrecht, is
bij een parachutesprong ern
stig gewond geraakt. Zij kwam
tijdens de vrije val, op 800 me
ter hoogte, in botsing met een
andere parachutist. Beiden
kwamen wel met een volledig
geopende parachute op de
grond.
Willy Staehle is opgenomen op
de intensive care-afdeling van
het Utrechtse Academisch Zie
kenhuis. Zij heeft vrij ernstig
rugletsel opgelopen. Er bestaat
geen levensgevaar. Het tweede
slachtoffer, een 38-jarige man
die onbekend wil blijven heeft
beenbreuken en verwondin
gen aan het bekken.
Het ongeval deed zich zondag
middag voor boven het vlieg
veld van Teuge. Willy Staehle
en het andere slachtoffer be
hoorden tot een groep van
twaalf springers. Op een hoog
te waarop de parachutes ge-
Willy Staehle in de periode dat
zij wereldkampioene water
skiën was.
(foto ANP)
opend moeten worden (onge
veer 800 meter) hebben de
twee onvoldoende afstand van
elkaar gehouden. Met een
enorme klap kwam Willy
Staehle met haar clubgenoot in
botsing. Direct daarna open
den de parachutes zich en kwa
men de zwaar gewonde sprin
gers naar beneden.
De dienst luchtvaart van de
Rijkspolitie begon gisteren
met een onderzoek naar de
juiste toedracht van het onge
val.
HEERLEN (ANP) - Het staatsbedrijf DSM (chemie en energie) in Heer
len werkt zich na het sterk verliesgevende 1982 uit de rode cijfers. In
de eerste zes maanden van dit jaar is een nettowinst geboekt van 26,1
miljoen bij een bruto-resultaat van 130 miljoen gulden.
Vorig jaar was er na een half jaar sprake van 22,2 miljoen verlies,
terwijl de eindcijfers van 1982 zelfs een negatief saldo van bijna 188
miljoen aan het licht brachten.
Afzuigkap kan gevaarlijk zijn
DEN HAAG (GPD) - In afzuigkappen zonder afvoer naar buiten worden
in het koolstoffilter stoffen gevormd met kankerverwekkende eigen
schappen. De stoffen (nitrosamines) komen vrij als het filter verzadigd
begint te raken. Dat is gebleken uit een onderzoek van TNO.
In ongunstige omstandigheden - een kleine ruimte met weinig ventilatie
- kan de ingeademde nitrosamine bepaalde risico's met zich meebren
gen. Aanbevolen wordt het filter om de vier maanden te vervangen.
ARNHEM (GPD) - Een 33-jarige vrachtwagenchauffeur uit Arnhem, die
vorige week maandag spoorloos verdween met een vrachtwagencom
binatie met 20 ton tin ter waarde van ongeveer ééh miljoen gulden, is
gearresteerd. De man is in een café in Arnhem aangehouden. De combi
natie is - zoals gemeld - terug, de lading tin is nog spoorloos.
DEN HAAG (ANP) - De Haagse rechtbank heeft de directeur van de
Scheveningse strafgevangenis bevolen een zwaar gestrafte gedetineer
de binnen een maand over te plaatsen naar de zg. C-vleugel. Daar heerst
een milder regime dan in de B-vleugel, waar de gedetineerde nu is
ondergebracht.
De gedetineerde beriep zich in een kort geding op een uitspraak van de
beklagcommissie van de gevangenis. Deze vond dat de man na twee
jaar keurig gedrag voor overplaatsing in aanmerking kwam. De direc
teur weigerde dit, omdat de man als "zeer (vlucht)gevaarlijk" bekend
staat.
Stuur mij uw krant vier weken op proet voor f 9,50. Daarna beslis ik
Noteer mij voor een kwartaalabonnement 61.25)
Vóór het abonnement ingaat, ontvang ik de krant twee weken grabs:
LEIDSCH DAGBLAD